ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ
"ΤΟ ΠΑΡΟΝ"
22.8.2010
Που ήταν εκεί οι πατεράδες τους και οι μανάδες τους, οι δικοί τους άνθρωποι...
Πολλοί χαρακτήρισαν τη λειτουργία στην Παναγία Σουμελά ιστορικό γεγονός. Ακόμη και ο πρωθυπουργός. Μα δεν ήταν τίποτε παραπάνω από το αυτονόητο. Για μια χώρα μάλιστα που θέλει να μπει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Που θέλει να λέει ότι έχει ευρωπαϊκό πρόσωπο. Κι όμως, έπρεπε να δώσει ο... Σουλτάνος, ο Ερντογάν, την άδειά του... Να επιτρέψει να γίνει η λειτουργία. Κι εμείς βγήκαμε να πανηγυρίσουμε... Ας είναι... Ας βλέπουμε όμως πώς μας συμπεριφέρονται, όταν στη δυτική Θράκη λειτουργούν πάνω από 250 τζαμιά, απολαμβάνοντας πλήρη ελευθερία όπως και οι χριστιανοί. Χωρίς να χρειάζονται άδειες...
Αντίθετα, μόνο σε τρεις εκκλησίες μας έχει επιτρέψει η τουρκική κυβέρνηση να λειτουργήσουν. Στην Καππαδοκία, στα Μύρα στον Άγιο Νικόλαο και τώρα στην Παναγία Σουμελά.
Η Ορθοδοξία παραμένει αιχμάλωτη. Θα πρέπει να απαιτήσουμε να δοθούν όλοι οι ιεροί ναοί στον φυσικό τους διαχειριστή, το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Χρειάστηκε μάλιστα να παρέμβει, έπειτα από προσπάθειες του έλληνα ομογενούς βουλευτή της Δούμας Ιβάν Σαββίδη, ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας και ο υπουργός Πολιτισμού, μέχρι και ο πρωθυπουργός ο Βλ. Πούτιν, για να... δεήσει ο Ερντογάν να δώσει την έγκρισή του για τη λειτουργία στην ιστορική Μονή του έθνους.
Όπου στο εσωτερικό του καθολικού είναι όλες οι αγιογραφίες κατεστραμμένες. Κάποια αποκατάσταση έχει γίνει με πρωτοβουλία της Ουνέσκο, αλλά με παρεμβάσεις μωαμεθανικής τεχνοτροπίας, για τις οποίες έχει τεθεί θέμα και μάλλον θα ξηλωθούν...
Απούσα η κυβέρνηση!
Η κυβέρνηση έλαμψε διά της... απουσίας της από αυτό που η ίδια ονόμασε «ιστορικό γεγονός». Δεν έστειλε έναν υπουργό, την Άννα Διαμαντοπούλου ως υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων, ή έστω έναν υφυπουργό, των Εξωτερικών Σπ. Κουβέλη. Ποιος άραγε ο λόγος; Να ήταν «σύσταση» της Άγκυρας; Να μην ερμηνευθεί ότι ξαναγυρίζει η Ελλάδα στον Πόντο; Χρήσιμη θα ήταν μια εξήγηση από την κυβέρνηση γιατί δεν έστειλε εκπρόσωπό της...
Χαμόγελα Ερντογάν
Όχι μόνο δεν στοίχισε τίποτε στον Ερντογάν να δώσει την άδεια για να λειτουργήσει η Μονή της Παναγίας Σουμελά, αλλά αντίθετα πέρασε ένα άλλο πρόσωπο, φιλικό, προς τα έξω, που σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, το θρήσκευμα του άλλου. Κι αυτό αποδυναμώνει τις ελληνικές θέσεις ότι η Τουρκία προκαλεί, μας δημιουργεί προβλήματα στο Αιγαίο, αμφισβητώντας τα σύνορά μας. Τι λέτε; θα μας απαντούν τώρα... Εδώ έτρεξε να επιτρέψει τη λειτουργία, ιστορικό γεγονός το χαρακτηρίσατε οι ίδιοι. Τώρα ο Ερντογάν θα ζητήσει αντάλλαγμα το άνοιγμα του τζαμιού στο Μοναστηράκι! Και ήδη το ζήτησε...
Μεγάλη μέρα για τον Πατριάρχη
Συγκλονιστική ήταν η φετινή γιορτή της Παναγίας για τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο. Θεία τύχη, έλαχε σ' αυτόν ο κλήρος να είναι ο Πατριάρχης που έψαλε ξανά έπειτα από τόσα χρόνια στην Παναγία των Ποντίων, στη Μονή της Παναγίας Σουμελά, εκεί στην Τραπεζούντα.
Ήταν μια ιστορική για την Ορθοδοξία στιγμή, αλλά και για τον ίδιο τον Βαρθολομαίο, που όμως δεν πρέπει να μείνει χωρίς συνέχεια...
500 οι τυχεροί
Στον αύλειο χώρο της Μονής, εκεί όπου έγινε η λειτουργία, χωρούσαν μόνο 500 άτομα. Γύρω στις 250 προσκλήσεις δόθηκαν στον Ιβάν Σαββίδη, ο οποίος έβαλε ένα αεροπλάνο από τη Θεσσαλονίκη, το οποίο μετέφερε γύρω στα 120 άτομα, και άλλα δύο, ένα από τη Μόσχα και ένα από το Ροστόκ.
Τις άλλες 250 προσκλήσεις είχαν αναλάβει από το Φανάρι να διαχειριστούν οι Μητροπολίτες Δράμας (που έκλεψε την παράσταση, συγκίνησε τραγουδώντας ποντιακά και με το δώρο στον Βαρθολομαίο ενός κειμήλιου ποντιακής φορεσιάς των αρχών του 20ού αιώνα) και Νεαπόλεως.
Στην πατριαρχική Θεία Λειτουργία ήταν παρόντες ο Στέλιος Παπαθεμελής, οι βουλευτές από τη ΝΔ Μάξιμος Χαρακόπουλος, Γιώργος Κασαπίδης, Τάσος Νεράντζης, Σίμος Κεδίκογλου, Στάθης Κωνσταντινίδης και από το ΠΑΣΟΚ οι Γιάννης
Αμοιρίδης και Μιχάλης Τιμοσίδης...
Επίσης ήταν ο πρέσβης μας στην Άγκυρα κ. Ξύδας και ο γενικός πρόξενος στην Κωνσταντινούπολη κ. Μπορνόβας, καθώς και ο γνωστός δικηγόρος Αλέξανδρος Λυκουρέζος.
Κανένας από τους... Λογοθέτες!
Απόντες ήταν και όλοι εκείνοι οι μεγαλοσχήμονες που έχουν τιμηθεί από το Οικουμενικό Πατριαρχείο με παράσημα και τίτλους, όπως του Μεγάλου Λογοθέτη κ.λπ.
Προφανώς για να μην εκτεθούν στην Άγκυρα...
Ανεβαίνουμε τα τελευταία 500 μέτρα του μονοπατιού που οδηγεί στο Μοναστήρι-σύμβολο του ποντιακού Ελληνισμού, την Παναγία Σουμελά. Το τοπίο γύρω μας καταπράσινο. Πυκνή βλάστηση με τα έλατα να υψώνονται θεόρατα προς τον ουρανό. Σε πολλά σημεία το νερό της βροχής έχει ξεπλύνει το χώμα και προσπαθούμε να ισορροπήσουμε πάνω στις ρίζες των δέντρων που έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι του μονοπατιού. Ο καιρός μουντός. Το Μοναστήρι γαντζωμένο πάνω στο όρος Μελά προβάλλει μπροστά μας τυλιγμένο μέσα σε νέφος ομίχλης. Τα χαράματα που ξεκινήσαμε από την Τραπεζούντα, την άλλοτε πρωτεύουσα των Μεγαλοκομνηνών, έβρεχε. Όλοι ήταν ανήσυχοι πώς θα γίνει η λειτουργία στον περίβολο της Μονής με βροχή. Αν και η λειτουργία θα ξεκινούσε στις 10, έπρεπε να είμαστε για λόγους ασφαλείας, όσοι είχαμε την τύχη να φέρουμε στον λαιμό μας τις κονκάρδες εισόδου, από τις 7 στο Μοναστήρι.
Οι Γκρίζοι Λύκοι
Ο φόβος για προβοκάτσια ή αντιδράσεις ακραίων εθνικιστικών στοιχείων, όπως οι Γκρίζοι Λύκοι, ήταν έντονος όλες τις προηγούμενες ημέρες. Από τη στιγμή που δόθηκε η άδεια στον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο να λειτουργήσει, το Πατριαρχείο εργάστηκε αθόρυβα, έτσι ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν θα υπάρξουν εξάρσεις και υπερβολές που θα θέσουν σε κίνδυνο την επανάληψη του προσκυνήματος κάθε χρόνο. Μια μια ανοίγουν τα τελευταία χρόνια εκκλησιές και Μοναστήρια στην άλλοτε χριστιανική Ανατολή. Χάρις στις άοκνες προσπάθειες του Πατριάρχη του Γένους καθιερώθηκαν τα προσκυνήματα στην Καππαδοκία και τα Μύρα χωρίς ιδιαίτερες αντιδράσεις των ντόπιων. Μάλιστα, τώρα όλο και περισσότεροι δήμοι στην Καππαδοκία καλούν τον Προκαθήμενο της Ορθοδοξίας να λειτουργήσει σε εγκαταλελειμμένες εκκλησιές προσδοκώντας στον θρησκευτικό τουρισμό.
Στον Πόντο, όμως, τα πράγματα δεν είναι το ίδιο απλά λόγω της φόρτισης που υπάρχει από τα ιστορικά γεγονότα που ακολούθησαν τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι Τούρκοι αρνούνται ότι διέπραξαν γενοκτονία, ο πρωτεργάτης αυτής, αρχηγός των τσετών Τοπάλ Οσμάν θεωρείται ήρωας και το άγαλμά του βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της Κερασούντας. Ο φόβος αναβίωσης σχεδίων αυτονόμησης του Πόντου λόγω και της παραμονής στη Μαύρη Θάλασσα χιλιάδων μουσουλμάνων –κατ' άλλους απογόνων κρυπτοχριστιανών– που μιλούν το ποντιακό ιδίωμα, τα ρούμτζα, έριχνε για χρόνια τη σκιά του στην περιοχή. Πουθενά αλλού δεν υπήρχε τριψήφιο νούμερο στο οποίο μπορούσε κάθε Τούρκος του Πόντου να καλεί και να καταγγέλλει στις αρχές κινήσεις που θεωρούσε ύποπτες για την ακεραιότητα της χώρας. Συγγραφείς, όπως ο Ομέρ Ασάν, που τόλμησαν να γράψουν για τον ιδιαίτερο πολιτισμό του Πόντου και των ελληνόφωνων διώχθηκαν και φυλακίστηκαν. Γι' αυτό και η λειτουργία στη Σουμελά, όπου ανήμερα της γιορτής συρρέουν πολλοί ποντιόφωνοι μουσουλμάνοι, ήταν μέχρι χθες ταμπού για τις τουρκικές αρχές. Η επιρροή των Γκρίζων Λύκων στην περιοχή μεγάλη, με την προπαγάνδα να γίνεται από τη μικρή ηλικία των παιδιών. Μες στην πόλη, επιστρέφοντας από το Κρυονέρι, το ύψωμα πάνω από την Τραπεζούντα, όπου είχαμε πάει να δούμε την εξοχική κατοικία του επιφανούς Ποντίου Καπαγιαννίδη, που μετετράπη σε μουσείο με την ονομασία «Βίλα Ατατούρκ» επειδή κοιμήθηκε σε αυτήν ο Κεμάλ, παιδάκια που χαιρετήσαμε από το λεωφορείο αντί χαιρετισμού σχημάτισαν με τα δάχτυλά τους το έμβλημα των Γκρίζων Λύκων.
Άξιος άξιος
Ανεβαίνουμε τις τελευταίες σκάλες για την είσοδο του μοναστηριού. Πολλοί σταματούν κάθε τόσο να πάρουν μια ανάσα και να χορτάσουν τα μάτια τους με το ανεπανάληπτο τοπίο. Άνθρωποι κάθε ηλικίας, άλλοι με μπαστούνια, ακόμα και υποβασταζόμενοι ανηφορίζουν για το τάμα ζωής, τον κρυφό πόθο τριών γενιών Ποντίων να λειτουργηθούν στην Παναγία Σουμελά. Έλληνες, Ρώσοι, Γεωργιανοί, Κύπριοι, απόγονοι προσφύγων που σήμερα βρίσκονται σκορπισμένοι στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα βρέθηκαν φέτος εκεί για το ραντεβού με την Ιστορία. Για το μνημόσυνο «των ειρηνικώς αλλά και μαρτυρικώς τελειωθέντων», όπως θα διαβάσει αργότερα ο Πατριάρχης.
Περνούμε τη στενή είσοδο της Μονής και κατεβαίνουμε τα σκαλιά για τον περίβολο όπου θα τελεστεί η λειτουργία. Μπροστά μας σε όλο του το μεγαλείο το ιερό του καθολικού της Μονής που έχει «αγκαλιάσει» το σπήλαιο όπου εναπόθεσαν την εικόνα της Παναγίας της Αθηνιώτισσας οι μοναχοί Βαρνάβας και Σωφρόνιος τον 4ο αιώνα. Ιστορημένο με αγιογραφίες μέσα και έξω εντυπωσιάζει τον επισκέπτη. Δεξιά, τα κελιά που φιλοξένησαν την τελευταία αδελφότητα των μοναχών ορθώνονται πάνω στον βράχο θυμίζοντας από μακριά Μονή του Αγίου Όρους. Αν και λεηλατήθηκαν και κατακάηκαν, τα τελευταία χρόνια που το Μοναστήρι χαρακτηρίστηκε μνημείο του οικουμενικού πολιτισμού και μπήκε υπό την προστασία της UNESCO, τα κελιά και οι βοηθητικοί χώροι ανακαινίζονται.
Περιδιαβαίνουμε τους χώρους της Μονής.
Η παρουσία της Αστυνομίας κάτι παραπάνω από έντονη. Ακόμη και ελικόπτερα θα σηκωθούν να κατοπτεύσουν τον χώρο την ώρα της λειτουργίας. Οι Γκρίζοι Λύκοι που κάποτε επιχείρησαν στην Καππαδοκία να δημιουργήσουν επεισόδιο σε βάρος του Πατριάρχη δεν θα εμφανιστούν. «Το παρακράτος στην Τουρκία υπάρχει όσο το επιθυμεί το επίσημο κράτος», θα σχολιάσει ένας φίλος. Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες, οι κακοτεχνίες σε κάποιες περιπτώσεις, όπως οι αγιογραφίες της Παναγίας και του Παντοκράτορα στην οροφή του σπηλαίου της Μονής… βγάζουν μάτια.
Όχι σαν αυτά που έχουν βγάλει οι Τούρκοι από τις εικόνες των αγίων όπου έφταναν τα χέρια τους. Σε όσες εκκλησιές και αν έχω πάει στη Μικρά Ασία, οι Άγιοί μας είναι συνήθως αόμματοι! Στις εξωτερικές αγιογραφίες του καθολικού οι πληγές του μνημείου έχουν ονοματεπώνυμο. Φρόντισαν γι' αυτό οι δράστες, αφήνοντας ως τρόπαιο χαραγμένο στις αγιογραφίες το όνομά τους. Διαβάζω: Yavuz, Mehmet κ.λπ.
Όλο και στριμωχνόμαστε στην κλιμακωτή αυλή της Μονής, οι τυχεροί με την άδεια εισόδου της Νομαρχίας Τραπεζούντας. Οι άλλοι θα παρακολουθήσουν την ιστορική λειτουργία από γιγαντοοθόνη που έχει στηθεί σε ένα πλάτωμα πριν από το ανηφορικό μονοπάτι που οδηγεί στο Μοναστήρι. Και οι άλλοι, οι αναρίθμητοι ορθόδοξοι όπου Γης από τις τηλεοράσεις, καθώς κανάλια απ' όλο τον ορθόδοξο κόσμο ήταν εκεί.
Ο Μητροπολίτης Δράμας Παύλος, ψυχή του προσκυνήματος, μοναδικός ποντιακής καταγωγής επίσκοπος της ελλαδικής Εκκλησίας και ηγούμενος μέχρι πρότινος της Μονής Σουμελά στο Βέρμιο, ρυθμίζει τις τελευταίες λεπτομέρειες πριν από την έλευση του Πατριάρχη. Αντίγραφο της θαυματουργής εικόνας που το 1930 κατόπιν συμφωνίας Βενιζέλου - Ινονού μεταφέρθηκε στην Ελλάδα, τοποθετείται στο κέντρο της αυλής. Καθώς δεν χτυπούνε τα σήμαντρα και οι καμπάνες της Μονής, η αμηχανία της στιγμής την ώρα της προσέλευσης του Πατριάρχη θα σπάσει με την ιαχή «άξιος, άξιος» και παρατεταμένα χειροκροτήματα.
Τ' εμέτερον η Παναΐα
Στο εκκλησίασμα, έλληνες και ρώσοι βουλευτές, δήμαρχοι και εκπρόσωποι διασπασμένων ποντιακών ομοσπονδιών - αχ, αυτό το σαράκι του διχασμού! Ο Πατριάρχης του Γένους ψάλλει «εν τη κοιμήσει τον κόσμον ου κατέλιπες Θεοτόκε» και γύρω του μάτια δακρυσμένα.
Κάθε λέξη, κάθε ψαλμός, εδώ αποκτά ξεχωριστό, συμβολικό περιεχόμενο. Μαζί του συλλειτουργούντες ο Δράμας και ο Μητροπολίτης του Πατριαρχείου Μόσχας Τύχων. Συμπροσευχόμενοι οι Μητροπολίτες Νεαπόλεως Βαρνάβας και Μεσσηνίας Χρυσόστομος, κληρικοί από την Ελλάδα, το Άγιον Όρος και τις χώρες που βρέχονται από τη Μαύρη Θάλασσα. «Κύριε, Κύριε επίβλεψον εξ ουρανού και ίδε και επίσκεψε την άμπελον ταύτην» η φωνή του Πατριάρχη αντιλαλεί στο όρος Μελά και ρίγη συγκίνησης διαπερνούν το εκκλησίασμα. «Σήμερον σταματούν τα δάκρυα της Παναγίας καθώς υποδέχεται εδώ τα παιδιά της», θα πει στο κήρυγμά του και θα προσθέσει: «Ο Πόντος γίνεται πραγματικά εύξεινος». Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, που αξιώθηκε να είναι ο πρώτος Προκαθήμενος της Ορθοδοξίας που λειτουργεί στη Σουμελά, μνημόνευσε από τους κτήτορες της Μονής μέχρι τον τελευταίο Μητροπολίτη Τραπεζούντος, τον Χρύσανθο. Τους ειρηνικώς αλλά και τους μαρτυρικώς τελειωθέντες Ποντίους. Και ο λόγος του, μήνυμα ειρήνης, κατέληξε με το ελπιδοφόρο «ανθεί και φέρει κι άλλο».
Και οι πέτρες ράγισαν ακούγοντας τον κεμεντζέ, την ποντιακή λύρα να συνοδεύει τη βροντερή και κάποιες στιγμές τρεμάμενη φωνή του Μητροπολίτη Δράμας Παύλου να ψάλλει το ποντιακό μοιρολόι «Η Παναΐα λειτουργά και ο ηγούμενον κοιμάται».
Και ύστερα πήραμε το μονοπάτι της επιστροφής με τον κεμεντζέ να παίζει και τους Πόντιους να τραγουδούν και να πανηγυρίζουν σαν άλλοτε για τη μεγάλη γιορτή και την Παναγία που έκανε το θαύμα της 88 χρόνια μετά την καταστροφή.
Ένα βήμα που πρέπει να έχει συνέχεια
Μοναδικές στιγμές συγκίνησης και κατάνυξης ζήσαμε όσοι συναποτελέσαμε το εκκλησίασμα στην πρώτη λειτουργία στην ιστορική Μονή της Παναγίας Σουμελά στην Τραπεζούντα μετά τον ξεριζωμό των Ποντίων το 1922. Στο Μοναστήρι μπορεί να μη χτύπησαν τα σήμαντρα, όμως, σχεδόν εννιά δεκαετίες μετά την Έξοδο των Ρωμιών από την πάλαι ποτέ χριστιανική Ανατολή ακούστηκαν και πάλι ψαλμωδίες. Ορθόδοξοι από την Ελλάδα, τη Ρωσία και τον Καύκασο δάκρυσαν ανάβοντας ένα κερί στην Κυρά του Πόντου.
Η Παναγία Σουμελά, προμαχώνας Ορθοδοξίας για 15 αιώνες, πηγή δύναμης και αισιοδοξίας για τους Έλληνες της Μαύρης Θάλασσας και τον ευρύτερο μικρασιατικό Ελληνισμό, ξαναλειτούργησε χάρις στις άοκνες προσπάθειες του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου, που φυλάγει Θερμοπύλες στο Φανάρι.
Με επιμονή, αποφασιστικότητα και καρτερία πέτυχε τα τελευταία χρόνια να ξεπεράσει εμπόδια και αγκυλώσεις του παρελθόντος, έτσι ώστε να μπορέσουν να λειτουργήσουν και πάλι εκκλησιές στην Καππαδοκία και ολόκληρη τη Μικρά Ασία.
Είναι θετικό το γεγονός ότι στη γείτονα χώρα αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι τα μνημεία στην καθ' ημάς Ανατολή δεν είναι μόνο μνημεία ελληνικά και χριστιανικά, αλλά πρωτίστως μνημεία του παγκόσμιου πολιτισμού και ως τέτοια οφείλουν να τα προστατεύουν.
Η άδεια λειτουργίας της ιστορικής Μονής της Παναγίας Σουμελά στον Πόντο είναι ένα βήμα ειρηνικής συνύπαρξης και συνεργασίας Ελλάδας και Τουρκίας. Ένα βήμα που πρέπει να έχει συνέχεια με την καθιέρωση της εορτής της Παναγίας στο όρος Μελά και πάλι ως πανορθόδοξου προσκυνήματος.
Η προσέλευση χιλιάδων προσκυνητών από όλο τον ορθόδοξο κόσμο, παρά τον φόβο για προβοκάτσιες και αντιδράσεις ακραίων εθνικιστικών στοιχείων της γείτονος, δείχνει ότι η πίστη και στις ημέρες μας κάνει θαύματα. Τίποτα δεν είναι οριστικά χαμένο αν δεν το διαγράψουμε από τις καρδιές μας.
Για 88 χρόνια το μισαλλόδοξο κεμαλικό βαθύ κράτος λεηλάτησε, ρήμαξε, ανοσιούργησε και ιεροσύλησε στα χριστιανικά ιερά που αναγκάσθηκαν με τον ξεριζωμό τους να αφήσουν ανυπεράσπιστα οι Έλληνες.
Μια χριστιανική λειτουργία έπειτα από περίπου έναν αιώνα απαγόρευσης και μετατροπής τής πολλαπλά τραυματισμένης Μονής σε «μουσείο», είναι γεγονός ξεχωριστό. Αναρριπίζει μνήμες, διεγείρει και αφυπνίζει συνειδήσεις, αναζωπυρώνει και παροξύνει αδρανούσες βουλήσεις. Λειτουργεί απελευθερωτικά.
Η Τραπεζούντα ήταν το έσχατο προπύργιο του ελεύθερου Βυζαντινού Ελληνισμού. Υπέκυψε (1461) 8 έτη μετά τη μεγάλη Άλωση.
Ο απόηχος του θρήνου: «Αλί εμάς και βάι εμάς, πάρθεν η Ρωμανία», «Η Ρωμανία πέρασεν, η Ρωμανία πάρθεν».
Αλλά η ελπίδα και η απαντοχή ορθώνονται ολοζώντανες ες αεί. Και τότε και σήμερα:
«Η Ρωμανία κι αν πέρασεν ανθεί και φέρει κι άλλο».
Αυτά αναφορικά με την εκκλησιαστική διάσταση του γεγονότος. Υπάρχει βεβαίως και πολιτική διάσταση. Να αναζητήσουμε το «κινούν αίτιον». Πώς φτάσαμε από την περυσινή βίαιη διακοπή της παράκλησης που αποπειραθήκαμε -ο γράφων ήταν και πέρυσι εκεί- εκτός των τειχών μάλιστα της Μονής, στη φετινή με απόφαση Ερντογάν τέλεση της λειτουργίας;
α. Καμία ελληνική κυβέρνηση δεν ζήτησε ποτέ άδεια τελέσεως λειτουργίας στην Παναγία Σουμελά. Ως γνωστόν, εμείς «δεν διεκδικούμε τίποτε»!
β. Ο φιλογενής ελληνοπόντιος βουλευτής της ρωσικής Δούμας Ιβάν Σαββίδης εζήτησε την παρέμβαση του ρώσου υπουργού Εξωτερικών Λαβρόφ στην τουρκική κυβέρνηση για να επιτρέψει τη λειτουργία. Η παρέμβαση της Ρωσίας οδήγησε στη χορήγηση άδειας που δόθηκε εγγράφως στον Σαββίδη.
γ. Η δήλωση επομένως του έλληνα πρωθυπουργού ότι η χορηγηθείσα άδεια «αναδεικνύει πνεύμα συνεργασίας των δύο χωρών» δεν ανταποκρίνεται στα γεγονότα.
Ούτε η Ελλάς τη ζήτησε ούτε ο Ερντογάν την έδωσε στην Ελλάδα. Του τη ζήτησε η Ρωσία και σ' εκείνην την έδωσε. Γι' αυτό όλες οι αναφορές του νεοοθωμανού ήταν για «Ρώσους, Ουκρανούς, Γεωργιανούς Ορθοδόξους». Καμιά αναφορά σε Έλληνες. Εκτός από εκείνη που ζητούσε άμεσο αντάλλαγμα της προσφοράς που έκανε στη Ρωσία, το τζαμί στην Αθήνα. Ο Τούρκος δεν κάνει τίποτα από ελευθεριότητα, πάντα επ' αμοιβή και προπληρωτέο. Φυσικά ο τελικός αποδέκτης της άδειας ήταν θεσμικά το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
δ. Ο τούρκος πρωθυπουργός έστειλε πολιτικό μήνυμα προς τη Ρωσία με την οποία ερωτοτροπεί τώρα και προς τις ΗΠΑ με τις οποίες βρίσκεται αυτήν την ώρα σε διάσταση. Παράπλευρος αποδέκτης της χειρονομίας και του μηνύματος του πόσο Ευρωπαίος είναι ήταν οι Βρυξέλλες.
Για την πρώτη ύλη της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής η περίπτωση Σουμελά είναι μία ανέξοδη επικοινωνιακή κορώνα, η οποία όμως αποδείχθηκε εξόχως προσοδοφόρα γι' αυτήν.
Αποσπασματικά περιστατικά θρησκευτικής ανεκτικότητας εκ μέρους της Άγκυρας δεν μεταβάλλουν την ουσία της συμπεριφοράς της. Η Παναγία Σουμελά λειτούργησε και υπό τους σουλτάνους ως μοναστήρι. Ορισμένοι μάλιστα υπήρξαν και μεγάλοι δωρητές της. Η Αγία Σοφία της Κωνσταντινουπόλεως, «το μέγα μοναστήρι», η Αγία Σοφία της Τραπεζούντας, ένα επίσης αρχιτεκτονικό αριστούργημα, εκατοντάδες άλλα χριστιανικά ιερά στα όρια της τουρκικής επικράτειας εξακολουθούν να βεβηλώνονται και πάντως να μην αποδίδονται στον φυσικό τους ιδιοκτήτη. Ήρθε επιτέλους η ώρα η επίσημη Ελλάς να ζητήσει την απόδοση των εκεί χριστιανικών ιερών στον φυσικό τους διαχειριστή, το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο αποστερήθηκε, ως μη ώφειλε, μετά τη Λωζάννη τα όποια προνόμια είχε στην περίοδο της οθωμανικής αυτοκρατορίας, ενώ τα εκ της Συνθήκης δικαιώματά του ποδοπατήθηκαν βάναυσα. Το Φανάρι συνεχίζει να είναι, κατά την έκφραση του Στίβεν Ράνσιμαν, «Εκκλησία εν αιχμαλωσία» και κατά περιόδους «Εκκλησία εν φυλακή».
Ορισμένοι που είδαν το γεγονός όχι όπως είναι αλλά όπως θα επιθυμούσαν να είναι, το φαντάσθηκαν τρισδιάστατο. Και ότι δημιουργεί τάχα νέα δεδομένα. Αναγκαία είναι η προσγείωση αμέσως πάντων για να μην είναι ανώμαλη.
Τίποτε δεν αλλάζει στην τουρκική πολιτική απέναντί μας. Η Τουρκία υπολογίζει τη Ρωσία και προς αυτήν έκανε αυτήν την παραχώρηση. Επ' ευκαιρία, επειδή η Ρωσία ψάχνει αγκυροβόλιο στο Αιγαίο, ξαναλέμε: «Δώστε αμέσως ναυτική βάση στους Ρώσους πριν το πράξουν οι Τούρκοι». Χρειαζόμαστε εγγυητή της ασφάλειάς μας.
Η παρέμβαση του αποφασιστικού και πεισματάρη Ιβάν Σαββίδη δείχνει τις πολλαπλές δυνατότητες που έχει ο Ελληνισμός να αξιοποιήσει τους Ομογενείς μας που βρίσκονται σε προβεβλημένες θέσεις στις δεύτερες πατρίδες τους για την προώθηση των εθνικών μας διεκδικήσεων. Αν επιτέλους αποκτήσουμε εθνικές διεκδικήσεις…
Εδώ βέβαια ο Ιβάν το έκανε από μόνος του, δεν περίμενε να τον ενεργοποιήσει καμιά εξωτερική μας πολιτική. Αλλά πόσοι από τους σημαντικούς Έλληνες του εξωτερικού δεν περιμένουν ένα μήνυμα από το Εθνικό Κέντρο που δεν το έλαβαν ποτέ;
Ό,τι έγινε στη Σουμελά είναι ξεχωριστό και σπουδαίο αν καταφέρει να αποαδρανοποιήσει από τον λήθαργο την επίσημη Ελλάδα.
Να μας φωτίσει η Σουμελιώτισσα Παναγία!
Στον Πόντο κι όχι στην Πάρο έπρεπε να ήσασταν Μακαριώτατε...
Ο Αρχιεπίσκοπος αντί να τρέχει πίσω από τον πρωθυπουργό –άφησε ακόμη και τη Μεγαλόχαρη για να πάει στην Πάρο, όπου θα εκκλησιαζόταν ο κ. Παπανδρέου στην Εκατονταπυλιανή– έπρεπε να ήταν στην Τραπεζούντα, στη Μονή της Παναγίας Σουμελά, δίπλα στον Οικουμενικό Πατριάρχη και τους χιλιάδες ξεριζωμένους Πόντιους. Έχει άδικο μετά να λέει ο Άνθιμος πόσο λείπει σήμερα ο Χριστόδουλος;
Πηγή:
Εφημερίδα "ΤΟ ΠΑΡΟΝ"
ΑΠΟ ΤΗΝ "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"
Αφορμή η Θεία Λειτουργία στην Παναγία Σουμελά 
Αμέσως μετά την αποχώρηση των πιστών, το πνεύμα κατάνυξης σκιάστηκε από τη διελκυστίνδα για τα «πρωτεία» της επιτυχίας να τελεστεί Λειτουργία στη Σουμελά. Την περίλαμπρη Θεία Λειτουργία στην Παναγία Σουμελά που σηματοδότησε την ιστορική επαναλειτουργία της μονής, ακολούθησε μια ιδιότυπη διαμάχη. Η Μόσχα προέβη σε μια άτυπη, αλλά ευθεία, αμφισβήτηση του πρωταρχικού ρόλου που διαδραμάτισε το Φανάρι στην οργάνωση του προσκυνήματος την περασμένη Κυριακή και στην προσέλευση πιστών, θεωρώντας ότι μετά δικές της πιέσεις η τουρκική πλευρά συναίνεσε στο «άνοιγμα» της μονής.
Ο κ. κ. Βαρθολομαίος κέρδισε διεθνώς τις εντυπώσεις για τη Θεία Λειτουργία Του Σταυρου Tζιμα
H διελκυστίνδα Φαναρίου - Μόσχας για το ποιος θα «πιστωθεί » την επαναλειτουργία της Ιεράς Μονής Σουμελά ρίχνει σκιές στη λαμπρή τελετή της περασμένης Κυριακής στην Τραπεζούντα που σκόρπισε συγκίνηση στους απανταχού ορθόδοξους χριστιανούς. Η παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου στη Θεία Λειτουργία, με τον εμπνευσμένο λόγο και τις προσεκτικές αναφορές στη Μόσχα και την Αγκυρα, δεν άφησε περιθώρια αμφισβήτησης στο επίπεδο των εντυπώσεων και της καταξίωσης στις καρδιές των πιστών. Ομως οι Ρώσοι αισθάνθηκαν ότι δεν πήραν το «μερίδιο» που θεωρούν ότι τους ανήκει και η σοβούσα διαμάχη εκδηλώθηκε ανοιχτά.
Διά του βουλευτή της Ρωσικής Δούμας και πρόεδρου της Ομοσπονδίας Ελλήνων της Ρωσίας, κ. Ιβάν Σαββίδη η ρωσική πλευρά προέβη σε ευθεία αμφισβήτηση του πρωταγωνιστικού ρόλου του Οικουμενικού Πατριάρχη στο άνοιγμα της μονής και στην οργάνωση του προσκυνήματος.
«Ο πρωτεργάτης είναι η Ομοσπονδία Ελληνικών Κοινοτήτων της Ρωσίας, με επικεφαλής τον βουλευτή της κρατικής Δούμας της Ρωσικής Ομοσπονδίας Ιβάν Σαββίδη», σημειωνόταν σε ανακοίνωση που εξέδωσε το Συμβούλιο Απόδημου Ελληνισμού Ανατολικής Ευρώπης του οποίου επίσης προεδρεύει ο κ. Σαββίδης...
Ηταν απάντηση στην εικόνα που είχε κάνει νωρίτερα τον γύρο του κόσμου και η οποία εμφάνιζε τον Οικουμενικό Πατριάρχη ως τον άνθρωπο που με τη ζυγισμένη πολιτική και τις άοκνες προσπάθειές του έπεισε την κυβέρνηση του Ταγίπ Ερντογάν να επιτρέψει το άνοιγμα χριστιανικών ναών στην Τουρκία και ειδικά αυτού στο όρος Μελά που κρύβει ισχυρούς συμβολισμούς για τον ποντιακό Ελληνισμό, αλλά και τον τούρκικο εθνικισμό.
Ενδεικτικό του κλίματος που κυριάρχησε αποτελεί και το γεγονός ότι στο Ιερό της εκκλησίας όπου λειτούργησε ο Πατριάρχης εμφανίστηκαν... δύο εικόνες, πιστά αντίγραφα, της Παναγίας Σουμελά. Το ένα, προερχόμενο από το μοναστήρι της Σουμελά στο Βέρμιο, μεταφέρθηκε από τον κ. Σαββίδη και το άλλο είχε φτάσει από το Φανάρι.
Aντίγραφο της εικόνας της Παναγίας Σουμελά μεταφέρθηκε για πρώτη φορά στην Τραπεζούντα και από εκεί στο μοναστήρι του όρους Μελά τον Δεκαπενταύγουστο του 2008. Οργανωτής του προσκυνήματος ο κ. Ιβάν Σαββίδης, ακολουθούμενος από Ρώσους ιερείς που είχε φέρει μαζί του.
Το Φανάρι απείχε από την όλη διαδικασία, καθώς δεν υπήρχε σχετική άδεια από την τουρκική κυβέρνηση και μάλιστα φέρεται να απαγόρευσε την ύστατη στιγμή σε αντιπροσωπεία Αγιορειτών να συνοδεύσει την εικόνα στο μοναστήρι, όπως είχε σχεδιαστεί αρχικά.
Ακολούθησε την επόμενη χρονιά η ίδια διαδικασία, πάλι με τον ομογενή βουλευτή να πρωτοστατεί στην οργάνωση προσκυνήματος, με τη διακριτική, αυτή τη φορά, συμμετοχή εκπροσώπου του Πατριαρχείου.
Μπορούσε ο Ιβάν Σαββίδης να επιχειρήσει «απόβαση» ορθόδοξων χριστιανών και να εγκαταστήσει, έστω για λίγο, την εικόνα της Παναγίας στην καρδιά του τούρκικου εθνικισμού, χωρίς να έχει πίσω του την ρωσική ισχύ που ιστορικά δεν άφησε ποτέ, ακόμη και την περίοδο του κομμουνισμού, τη θρησκεία έξω από το γενικότερο παιχνίδι επιρροής στην ευρύτερη περιοχή;
Από δύσκολο έως αδύνατο, υποστηρίζουν όσοι γνωρίζουν τη σύνθετη τουρκική πραγματικότητα. Μετά και το δεύτερο οργανωμένο προσκύνημα ετέθη ζήτημα νόμιμης τέλεσης Θείας Λειτουργίας, αφού έως τότε γινόταν μια απλή δέηση και την υπόθεση πήρε στα χέρια του ο κ.κ. Βαρθολομαίος, με τον Ιβάν Σαββίδη να δραστηριοποιείται, έχοντας πίσω του το Κρεμλίνο και το πανίσχυρο Πατριαρχείο Μόσχας.
Οι προσπάθειες καρποφόρησαν στο πλαίσιο και του γενικότερου τουρκικού ανοίγματος σε ζητήματα θρησκευτικών ελευθεριών, αλλά οι διαγκωνισμοί δεν έλειψαν για το ποιος θα καρπωθεί την επιτυχία.
Η επιφυλακτικότητα του Φαναρίου για την εμπλοκή της Μόσχας ήταν διάχυτη και κατά την τελετή της περασμένης Κυριακής. Ο κ.κ. Βαρθολομαίος φέρεται ειπών, στην παρατήρηση στενού του συνεργάτη για τη μαζική και οργανωμένη παρουσία Ρώσων πιστών στο προαύλιο της εκκλησίας -ο Ιβάν Σαββίδης είχε εξασφαλίσει τις περισσότερες προσκλήσεις- ότι «αυτοί ήταν σε θέση να κάνουν μόνοι τους την λειτουργία».
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_1_22/08/2010_412281
Τασος Tελλογλου
Ο Ιβάν Σαββίδης του Ιγνατίου γεννήθηκε στις 27 Μαρτίου του 1959 στο χωριό Σάντα της περιοχής Τσάλκα της Γεωργίας. Οι γονείς του ήταν εργάτες. Η Τσάλκα, κύρια εστία εποικισμού των Ελλήνων του Πόντου μετά την καταστροφή, κατοικούνταν κυρίως από Τουρκόφωνους Πόντιους με ισχυρή ελληνική εθνική συνείδηση. Οταν ο Ιβάν πήγαινε στην 7η τάξη του σχολείου, η οικογένειά του μετακόμισε στο Ροστόφ του Ντον στη Ρωσία. Μετά τη θητεία του στον «κόκκινο» στρατό εργάστηκε στο κρατικό εργοστάσιο καπνού του Ντον, ενώ το 1988 αποφοίτησε από την Οικονομική Σχολή του τοπικού πανεπιστημίου.
Ο Ιβάν Σαββίδης έγινε υποδιευθυντής της επιχείρησης και το 1993 διευθυντής της μετοχικής εταιρείας «Ντονσκόι Ταμπάκ». Τον Δεκέμβριο του 2003, εξελέγη με το κόμμα του Βλαντιμίρ Πούτιν στη Δούμα, τη Βουλή της Ρωσίας. Από νωρίς ο Ιβάν Σαββίδης υποστήριξε σειρά πρωτοβουλιών για την αποκατάσταση της αλήθειας για την ιστορία των Ελλήνων στην ΕΣΣΔ, όπως για τη συστηματική καταγραφή των σταλινικών διωγμών εις βάρος της ελληνικής μειονότητας, που κορυφώθηκαν με την «ελληνική επιχείρηση» του 1937. Ο Σαββίδης έγινε γρήγορα γνωστός ότι ήταν πολύ γενναιόδωρος -με ό,τι «χρώμα» και αν συνεπάγεται αυτή η λέξη- στο να υποστηρίζει ανθρώπους που επικαλούνταν το εθνικό φρόνημα. Ετσι, ο ίδιος είχε δηλώσει ότι «έδωσε μία επιπλέον υποστήριξη στην Εθνική Ελλάδος στη διάρκεια του Euro στην Πορτογαλία», ενώ δεν κρύβει τη στήριξή του στον κ. Παναγιώτη Ψωμιάδη στα πρώτα βήματά του, ως νομάρχη Θεσσαλονίκης. Ο Σαββίδης πολύ γρήγορα ενδιαφέρθηκε για τα δρώμενα στην πατρίδα των προγόνων του και αμέσως μετά την εκλογή του στη θέση του αντιπροέδρου της επιτροπής προϋπολογισμού της Δούμας κυκλοφορούσαν απίστευτες φήμες για τον αριθμό των ακινήτων που είχε αγοράσει στην Κωνσταντινούπολη. Στις 7 Ιουλίου του 2010, ο Ιβάν Σαββίδης εξελέγη πρόεδρος της Διεθνούς Συνομοσπονδίας Ποντίων Ελλήνων με δύο ψήφους διαφορά από τον Θεσσαλονικιό καρδιολόγο Γιώργο Παρχαρίδη. Ο Σαββίδης έχει κάνει σημαία του την αναγνώριση της «ποντιακής γενοκτονίας». Την Παναγία Σουμελά επισκεπτόταν και πριν από τη φετινή λειτουργία, ερχόμενος συχνά σε αντιπαράθεση με τις τουρκικές αρχές, όπως συνέβη το 2009, όταν η άκαμπτη στάση των τουρκικών αρχών αλλά και ορισμένοι «θερμοκέφαλοι» είχαν οδηγήσει σε επεισόδια. Οι τουρκικές αρχές είχαν ζητήσει τότε από τους ιερείς να βγάλουν τα άμφια. Το αεροπλάνο με τον Σαββίδη και την οικογένειά του, τον νομάρχη Π. Ψωμιάδη και τον πρώην υπουργό Στ. Παπαθεμελή είχε φτάσει στην Τραπεζούντα από τη Θεσσαλονίκη. Τότε ο Σαββίδης είχε προειδοποιήσει τους Τούρκους: «Θα ξανάρθουμε του χρόνου, περισσότεροι».
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100005_22/08/2010_412280
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου