Σπάνια φωτογραφία της Θεσσαλονίκη με τείχος της
Πρόκειται για ένα πανοραμικό πλάνο, τραβηγμένο γύρω στο 1860, πιθανότατα από την κορυφή του Λευκού Πύργου, στο οποίο φέρεται να απεικονίζεται η παλιά παραλία, προτού γκρεμιστεί το παραθαλάσσιο τείχος της Θεσσαλονίκης και «αναπνεύσει» η πόλη προς τη θάλασσα.
Τη συγκλονιστική φωτογραφία πόσταρε στο Facebook ο Ζαχαρίας Σεμερτζίδης, συνδιαχειριστής της ομάδας «Παλιές Φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης» , γράφοντας:
«Η μοναδική μέχρι σήμερα φωτογραφική αποτύπωση της παραλίας της Θεσσαλονίκης πριν από την κατεδάφιση του παραθαλάσσιου τείχους. Χρονολογία κατά προσέγγιση στα μέσα της δεκαετίας του 1860, οπωσδήποτε πριν το 1867. Μια ιστορική λήψη, για την οποία όλοι εμείς στις "Παλιές Φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης" αισθανόμαστε δικαιολογημένα υπερήφανοι που έχουμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε, να σχολιάσουμε και να την κάνουμε γνωστή στα μέλη μας και σε όλους όσους ενδιαφέρονται για το παρελθόν της πόλης μας».
Ακολούθησε ένας μικρός ιντερνετικός σεισμός καθώς ειδικοί και απλοί χρηστές του facebook προσπάθησαν να ταυτοποιήσουν κτίρια και άλλα τοπόσημα της Θεσσαλονικης.
Επόμενο ήταν η φωτογραφία να γίνει αμέσως viral. Οι διαχειριστές της σελίδας τη χαρακτήρισαν «ντοκουμέντο» και «Άγιο Δισκοπότηρο» για όσους ασχολούνται με τη φωτο-ιστορία της πόλης. Οι ίδιοι εξήγησαν ότι η φωτογραφία ανακαλύφθηκε κατά τη διάρκεια επίμονης έρευνας, με λέξη κλειδί το «Szaloniki» και ότι βρισκόταν σε άλμπουμ με αρχεία της Κωνσταντινούπολης, τα οποία είχαν παρουσιαστεί στο Παρίσι το 1867.
Ένα αντίγραφο φέρεται να αποκτήθηκε από την αριστοκρατική οικογένεια Festetics, ώσπου τη δεκαετία του 1940 κατέληξε στα Εθνικά Αρχεία της Ουγγαρίας.
Η φωτογραφία εκτιμάται ότι τραβήχτηκε από τους αδερφούς Αμπντουλλάχ, διάσημους Αρμένιους φωτογράφους και περιηγητές της οθωμανικής περιόδου. Τα μέλη της ομάδας «Παλιές Φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης» περιέγραψαν ότι η στιγμή της ανακάλυψης ήταν ανεπανάληπτη για τους ίδιους και ότι δημοσίευσαν αυτό το σπάνιο ντοκουμέντο, αφού πρώτα επιβεβαίωσαν με ασφάλεια ότι επρόκειτο για τη μοναδική έως σήμερα εικόνα της Θεσσαλονίκης με το παραθαλάσσιο τείχος της.
Κάποιες αμφισβητήσεις ως προς το αν η φωτογραφία δείχνει πραγματικά την Θεσσαλονίκη, σύντομα κατέπεσαν. Αυτό όμως έγινε αφορμή ώστε χρήστες των social media να χρησιμοποιήσουν ως και την εφαρμογή google maps, ώστε να συγκρίνουν μορφολογικά τον ορεινό όγκο στο βάθος της φωτογραφίας με το ανάγλυφο της Θεσσαλονικης.
Όπως ήταν αναμενόμενο, υπήρξε «βροχή» σχολίων και αναδημοσιεύσεων. Ειδικοί και απλοί χρήστες του Facebook -κάποιοι με βεβαιότητα, άλλοι με μετριοπάθεια ή και χιούμορ- διατύπωσαν λογικά και λογικοφανή επιχειρήματα, επικαλούμενοι ιστορικές πηγές, τοπογραφικούς χάρτες, σημερινά τεχνολογικά εργαλεία ή απλώς τα μάτια τους. Μέσω του Google Maps, έγινε μορφολογική σύγκριση του ορεινού όγκου που διακρίνεται στο βάθος της φωτογραφίας με το σημερινό τοπίο, από την οποία φαίνεται να ταυτίζεται το ανάγλυφο της Θεσσαλονίκης.
Οι υπέρμαχοι της ταύτισης φωτογραφίας-πόλης συνέκριναν επίσης την καμπύλη του Θερμαϊκού Κόλπου και εντόπισαν κτίρια, ανοίγματα δρόμων και προβλήτες του λιμανιού, τα οποία γνωρίζουμε από αρχεία της ίδιας ιστορικής περιόδου. Από την άλλη, η βασική κριτική είναι ότι στη viral φωτογραφία δεν υπάρχουν τρεις μιναρέδες της Θεσσαλονίκης, οι οποίοι είναι γνωστοί και διακρίνονται στην περίφημη φωτογραφία του Γιόζεφ Σέκελυ του 1863, την παλιότερη της Θεσσαλονίκης, που δημοσίευσε στο βιβλίο του (Θεσσαλονίκη 1863-1873) ο Γιάννης Επαμεινώνδας, ιστορικός και δευθυντής στη Θεσσαλονίκη του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης.
Κάποιοι προχώρησαν ακόμη περισσότερο: «Εφόσον ταυτοποιηθεί ότι η θέση του φωτογράφου ήταν στον Λευκό Πύργο, τότε ο φακός δεν ήταν 50 mm, αλλά τηλεφακός, θα έλεγα γύρω στα 80 mm», σχολίασε κάποιος. «Σκεφτείτε πως η φωτογραφία του Σέκελυ (1863) αποτελείται από δύο λήψεις, ενώ εκείνη του Σέυς (πανόραμα Δέλλιου πλέον) από το ίδιο σημείο και για το ίδιο εύρος, αποτελείται από τέσσερις λήψεις. Από ευρυγώνιο σε τηλεφακό μέσα σε δέκα χρόνια».
Ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Χρίστος Ζαφείρης, το αποτύπωσε καλύτερα από όλους: «Θα ήταν ευχής έργο και μεγάλη ικανοποίηση για του ερευνητές και τους Θεσσαλονικείς να τεκμηριωθεί απολύτως η ιστορική αυτή φωτογραφία. Θα είναι η πρώτη "ζωντανή" φωτογραφία του θαλάσσιου τείχους της Θεσσαλονίκης, που κατεδαφίστηκε μετά το 1870 για να επεκταθεί η προκυμαία και να αεριστεί η πόλη από τη θαλάσσια αύρα. Το υπόστρωμα της σημερινής παραλιακής Λεωφόρου Νίκης είναι πακτωμένο από τις πέτρες και τα μπάζα των τειχών, που υπερπήδησαν οι Σαρακηνοί και άλωσαν την πόλη το 904».
Μέσα στα πλαίσια της προσπάθειας τεκμηρίωσης της φωτογραφίας έκανε την εμφάνισή της και δεύτερη φωτογραφία όπου φαίνονται ανέπαφα τα τείχη της Θεσσαλονίκης. Αυτή ήλθε στη δημοσιότητα μέσα σε λίγες ημέρες έπειτα από την ανακάλυψη της πρώτης φωτογραφίας. Και η δεύτερη φωτογραφία έχει αναρτηθεί στο facebook από την ομάδα «Παλιές φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης». Ωστόσο, κατόπιν αιτήματος του κατόχου της φωτογραφίας, η συγκεκριμένη ομάδα "κατέβασε" τη φωτογραφία λόγω πνευματικών δικαιωμάτων και την αντικατέστησε με αυτή που φαίνεται τώρα στη δημοσίευση.
Η φωτογραφία είναι από το χρονολόγιο του Alexandros Giannios και του την έστειλε ο φίλος του Bill Plaster. Η ανάρτηση της εδώ μαζί με την σχετική πάνω της παρατήρηση γίνεται αποκλειστικά και μόνο για την προαγωγή της γνώσης εκείνης της περιόδου.
Τέλος να επισημάνουμε ότι μια επίσκεψη στην σελίδα της ομάδας και μια μελέτη των σχολίων της φωτογραφίας θα πλούτιζε σημαντικά τις γνώσεις σας γύρω από το θέμα της φωτογραφίας.
Πηγές :
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΣΕΜΕΡΤΖΙΔΗΣ/ ΟΜΑΔΑ "«ΠΑΛΙΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ»
https://www.facebook.com/groups/oldthessaloniki/permalink/10154903530444599/
https://wwwaristofanis.blogspot.com/2021/02/blog-post_31.html
https://www.voria.gr/article/akoma--mia-fotografia-me-ta-tichi-tis-thessalonikis-anepafa
https://www.facebook.com/bill.plaster.12
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου