ΑΡΧΑΙΑ ΚΡΗΤΗ (2)
Στα νότια του Ηρακλείου, ως 25 χλμ. από αυτό, κοντά σ' ένα χωριό, τον Πρινιά, και πάνω σε λόφο, πού αποτελούσε ακρόπολη τ' αρχαία χρόνια, και ονομάζεται σήμερα «Πατέλα», ήταν χτισμένη πλάι η αρχαία πόλη Ρυζήνια. Στο δυτικό τέλος της κορυφής του λόφου ορθώνεται τετράγωνο φρούριο ελληνιστικών χρόνων με πυργοειδείς προμαχώνες στις γωνιές του, ενώ ανατολικά του, στην κορφή πάντα του λόφου, φαντάζουν τα ερείπια δύο αρχαϊκών ναών, του Ζ'-ΣΤ' αιώνα... Προς τ' ανατολικά του Ηρακλείου, πάνω σε μικρή χερσόνησο προς το Κρητικό πέλαγος (Αιγαίο), ήταν η Χερρόνησος, αρχαία πόλη με τείχη και λιμάνι πού διατηρήθηκε ως τα Μεσαιωνικά χρόνια. Ήταν επίνειο της γνωστής Κρητικής πόλης Λύκτου η Λύτου, άλλα είχε αυτοτέλεια και πλήρη ανεξαρτησία. Το χωριό πού βρίσκεται πλάι, δεν έπαψε τα μεταγενέστερα χρόνια να λέγεται Χερρόνησος, ακόμη και τώρα. Απέναντι της είναι ένα νησάκι, όπου υπάρχει και λιμανάκι.
Ανατολικά από τη Χερρόνησο, ανάμεσα από τη σημερινή Νεάπολη και τον Άγιο Νικόλαο (Λασηθίου), πάνω σε δίκορφο λόφο, σε χαμήλωμα, ανάμεσα σέ δύο κορφές, πού μοιάζει με σέλλα αλόγου, ήταν χτισμένη η άγνωστη, ως πριν λίγα χρόνια, πόλη Δρήρος πού αποκαλύφθηκε τελευταία. Την προφυλάσσει τείχος, πού διατηρείται ακόμη προς, τα ανατολικά άλλα και προς το δυτικό μέρος. Μέσα στην προστατευμένη από τον περίβολο περιοχή υπάρχει «αρχαϊκή» Αγορά, ναός του Απόλλωνα Δελφινίου, πού είναι ακόμη αρχαιότερος από τη Γεωμετρική περίοδο. Ακόμη διατηρούνται δεξαμενές μέσα στην περιοχή την περικλεισμένη από τα τείχη. Ο περίβολος διαθέτει πύργους, οι δε υπώρειες του λόφου, όπου, σε επίπεδο χαμηλότερο είχαν χτιστεί σπίτια, υποστηρίζονταν από άλλα, αναλημματικά τείχη.
Νοτιοδυτικά από τη Δρήρο, αρκετά στο εσωτερικό της Κρήτης, νότια από τη Χερρόνησο, κοντά στο βουνό Δίκτη, σε έναν ψηλό, μετέωρο τόπο είναι απλωμένα πάνω σε οχυρότατη θέση τα ερείπια μιας ξακουστής, πλούσιας και δυνατής πολιτείας, της αντίπαλης και πάντα εχθρικής στην Κνωσσό Δωρικής Λύκτου. Ως τώρα διατηρούνται—έκτος από τα άλλα ερείπια της—και μεγάλο μέρος των αρχαιοελληνικών τειχών της...
Νοτιότερα από τη Δρήρο και τη Λύκτο, κοντά στον Άγιο Νικόλαο, επάνω σε λόφο βρισκόταν η πόλη Λατώ η Λάτος. Σώζεται το τείχος της πόλης, καθώς και «διπλή» ακρόπολη πού προστάτευε την πόλη. Είναι πολυγωνικά τείχη και διατηρούν και διπλό πυλώνα. Ανασκαφές Γάλλων αρχαιολόγων αποκάλυψαν ιερούς χώρους, «πρυτανείο», ναούς και ιερά, στοές, εξέδρες, μια στέρνα και πολλά σπίτια, δεξιά και αριστερά σε στενούς πλακοστρωμένους δρόμους. Τα ερείπια είναι πολύ κοντά στο σημερινό χωριό Κρητσά. Η αρχαία πόλη βρίσκεται σε χαμήλωμα («σέλλα»), ανάμεσα στις δύο κορφές του λόφου, όπου είναι στηλωμένες οι δύο ακροπόλεις. Η Λατώ έχει ενδιαφέρον γιατί παρουσιάζει πως ήταν σχεδιασμένη μια πόλη κατά τη σχετικά παλιά εποχή της Αρχαϊκής Περιόδου, τον Ζ' π.Χ. αιώνα. Στη βόρεια πλευρά της πεντάγωνης Άγορας βρίσκεται το Πρυτανείο, μεταγενέστερο κτίσμα. Μια φαρδύτατη σκάλα, πού υποβάλλει τη σκέψη ότι Αγορά και κλίμακα προήλθαν πιθανόν από τις μνημειώδεις σκάλες-θέατρα των πανάρχαιων μινωικών ανακτόρων, φαντάζει ταιριασμένη επιτυχημένα ανάμεσα σε δύο πύργους του εσωτερικού περιβόλου. Ο κόσμος αποκαλεί «Γκουλά» (λέξη τούρκικη πού σημαίνει «κάστρο») την οχυρή θέση της αρχαίας πολιτείας.
Ανατολικά από τη Λάτο και αφού προσπεράσει κανείς την Παχιά Άμμο, στο Νότιο μυχό του κόλπου του Μιραμπέλλου, κοντά στο χωριό Καβούσι και, επίσης, κοντά στη θέση «Γουρνιά», υπάρχουν άλλα ερείπια αρχαίας πόλης, ιδρυμένης κατά τα πρώτα Γεωμετρικά χρόνια 1000 π.Χ.—900 περίπου. Στους τάφους και στα ερείπια της βρέθηκαν λείψανα των Γεωμετρικών χρόνων 900—700π.Χ.: χάλκινα αγαλματάκια και ανάγλυφα πού παριστάνουν κυνηγούς λεόντων και πολεμιστές πάνω σε άρματα, όπως και τοξότες. Επάνω σε λόφο σώζεται φρούριο της Γεωμετρικής περιόδου. Η πόλη απλωνόταν πάνω σε δύο λόφους: Του «Βροντά» και του «Παλιού Κάστρου». Και, με τη σύνθεση των δύο θέσεων, το φρούριο αποκαλείται «Βροντόκαστρο» από τους γύρω.
Πάρα πέρα, ανατολικά από το Καρβούσι, στον ιδιαίτερο κόλπο της, είναι η Σητεία. Είναι στην ίδια θέση οπού η αρχαία Ητεία; Είναι πιθανό. Άλλα πολλοί λένε ότι η περιτειχισμένη αρχαία πολιτεία ήταν παραπέρα, στη θέση «Πέτρα», όπου σώζονται λείψανα από κυκλώπεια τείχη πού τριγυρίζουν ερείπια αρχαίου συνοικισμού στη ΝΔ. παραλία του όρμου της Σητείας.
Λίγο πιο πέρα ήταν η Ίτανος, άλλη αρχαία πόλη. Αύτη ήταν στημένη στη βάση της χερσονήσου, στην ΑΒ. άκρη της ανατολικής του νησιού, όπου το ακρωτήριο Σιδερός προβάλλεται μέσα στο πέλαγος με φάρο, στη ΒΑ. απώτατη εσχατιά της Κρήτης με δύο και αυτή ακροπόλεις.
Λίγο νοτιότερα κοντά στην ανατολική ακτή, όπου, μεσόγεια, βρίσκεται το χωριό Πάνω Ζάκρο, ήταν η αρχαία Ζάκρος, μινωική πόλη με ανάκτορο εξαιρετικά ενδιαφέρον. Βέβαια η μινωική πόλη δεν έχει τείχη—όπως δεν είχε καμιά μινωική πόλη της απώτατης εποχής εκείνης, Έχει όμως ένα άλλο σχετικό κτίσμα, ένα οικοδόμημα κατοπινών χρόνων. Έναν πύργο φρυκτωρίας. Επάνω σε υψηλότατη, δεσπόζουσα κορυφή γνωστή με την ονομασία «Κορφη Ρουκάνη», είναι στημένο παράξενο οικοδόμημα, ένα κυκλικό με διπλό περίβολο κτίσμα. Ανήκει στους τελευταίους ελληνιστικούς και παλαιότερους ελληνορωμαϊκούς χρόνους. Από τους δύο περιβόλους ό εξωτερικός κυρτώνεται ελαφρά προς τα μέσα για να σχηματίσει θόλο, ό όποιος δεν υπάρχει, γιατί έχει καταπέσει. Ο εσωτερικός περίβολος ανεβαίνει κατακόρυφα. Στο χώρο ανάμεσα στους δύο κυκλικούς περιβόλους, τον μέσα και τον έξω, σχηματίζονται τέσσερα διαμερίσματα χάρη σε τοίχους πού τα χωρίζουν. Στον κεντρικό χώρο εσωτερικά του μέσα περιβόλου έμπαινε κανείς από δύο αντικριστές πύλες-εισόδους Στον κεντρικό χώρο υπάρχει εστία, όπου άναβαν φωτιά οι αρχαίοι.
Δυτικά από τη Ζάκρο ήταν η Πραισός, μια από τις σημαντικότερες αρχαίες κρητικές πόλεις και κέντρο στο όποιο κατέφυγαν οι Ετεόκρητες δηλ. οι παλιοί μινωικοί Κρήτες μετά την κάθοδο των Αχαιών και προ πάντων των Δωριέων πού κατόπιν διαδέχθηκαν τους Αχαιούς στην Κρήτη. Η θέση της είναι στα Νότια της Σητείας, στο στενότερο μέρος του νησιού, ανάμεσα στο Λιβυκό πέλαγος και το Αιγαίο. Τα ερείπια της πόλης, του τείχους της και των τριών φρουρίων-ακροπόλεων πού είχε η πόλη βρίσκονται στα νότια του χωριού. Επάνω Επισκοπή, πάνω σε τρεις υψηλούς και ογκώδεις λόφους, στις κορφές των οποίων ήταν τα φρούρια της πολιτείας. Άλλα επίσης ισχυρό ήταν και το τείχος πού περιέβαλλε την πόλη μόνο πού είναι κατεστραμμένο στα περισσότερα σημεία.
Δυτικότερα τώρα, προς τα νότια της Κρήτης δυτικότερα και από την Ιεράπυτνα (Ιεραπετρα) είναι ο Χόνδρος της Βιέννας (Βιάννου), όπου ό αρχαιολόγος Ν. Πλάτων, αποκάλυψε ένα φρούριο-άκρόπολη μιας άγνωστης, ως σήμερα, πολιτείας. Ο περίβολος της, δηλ. η μόνη προσβατή πλευρά του τείχους, χωρίζεται με εγκάρσια διατειχίσματα της ψευδοϊσοδομικής τοιχοποιίας. Έξω απ' τον περίβολο του φρουρίου διακρίνονται ερείπια σπιτιών αρχαιοελληνικών χρόνων. Στην κορυφή της ακρόπολης σώζεται ύδαταποθήκη για τις ανάγκες της άμυνας.
ΠΗΓΕΣ
ΑΛΕΞ. ΠΑΡΑΔΕΙΣΗΣ : ΦΡΟΥΡΙΑ ΚΑΙ ΚΑΣΤΡΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
https://greece.terrabook.com/el/chania/page/irtakina-2/
http://visitfalassarna.com/el/ancientphalasarna/#
http://www.allinchania.gr/city-info/archaeological-sites-monuments/ancient-kydonia/
http://iscreta.gr/2018/10/βόλτα-στο-castel-paleocastro-το-παλαιόκαστρο-που-προ/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου