Ο προσδιορισμός της ημερομηνίας του θανάτου του Μ. Αλέξανδρου

 

Ο θάνατος του Μ. Αλεξάνδρου

 

Της Μάρως Κ. Παπαθανασίου

Επiκ. καθηγήτριας Πανεπιστημίου Αθηνών

 

Κατά τον ελληνικό παρισινό κώδικα 1711 (11ος αι.) με το κείμενο του Ψευδο-Καλλισθένους για τον βίο του Μ. Αλεξάνδρου, ο Αλέξανδρος πέθανε στις 4 του αιγυπτιακού μηνός Φαρμουθί, δηλαδή στις 13 Ιουνίου του 323 π.Χ. Η ημερομηνία αυτή θεωρείται πλέον ανακριβής βάσει των ιστορικών και νέων αστρονομικών δεδομένων.

Πρώτον, ο Πλούταρχος, βασιζόμενος στον Αριστόβουλο, αναφέρει ότι ο Αλέξανδρος πέθανε την τελευταία ημέρα του μηνός Δαισίου (Αλέξ. 75: «Αριστόβουλος δέ φησιν αυτόν [Αλέξανδρον] πυρέττοντα μανικώς, διψήσαντα δε σφόδρα πιείν οίνον· εκ τούτου δε φρενιτιάσαι, και τελευτήσαι τριακάδι Δαισίου μηνός.»)· παρακάτω όμως (Αλέξ. 76), ως ημέρα του θανάτου αναφέρεται η 28η Δαισίου. Η αντίφαση αυτή αίρεται αν ληφθούν υπ' όψιν τα εξής:

α) Το μακεδόνικο σεληνο-ηλιακό ημερολόγιο περιλάμβανε εναλλάξ μήνες «πλήρεις» των 30 ημερών και «ελλιπείς» των 29 ημερών. Η τελευταία (29η) ημέρα των ελλιπών μηνών αριθμείτο ως 30ή- επειδή δε ο Δαίσιος ήταν ελλιπής, η επομένη της 28ης ήταν η 30ή Δαισίου.

β) Στην αρχαιότητα, άλλοι λαοί μετρούσαν την έναρξη του ημερονυκτίου, και επομένως της ημερομηνίας, από την ανατολή του ηλίου, οπότε πρώτο ήμισυ της ημερομηνίας ήταν η ημέρα και δεύτερο ήμισυ η νύκτα· άλλοι πάλι λαοί μετρούσαν από τη δύση του ηλίου, οπότε πρώτο ήμισυ της ημερομηνίας ήταν η νύκτα και δεύτερο η ημέρα. Επομένως, ο υπολογισμός της ημέρας του θανάτου ως 28 Δαισίου πρέπει να αντιστοιχεί σε μέτρηση με έναρξη το πρωί, ενώ η 30 Δαισίου να αντιστοιχεί σε μέτρηση από το εσπέρας και μάλιστα ελλιπούς μηνός, δηλαδή με 29 ημέρες, οπότε από την 28η πάμε κατ' ευθείαν στην 30ή του μηνός.

Δεύτερον, κατά τους Σελευκίδες ο θάνατος του Μ. Αλεξάνδρου συνέβη στις 29 του σεληνιακού μηνός Αιαρού των Βαβυλωνίων. Τούτο επιβεβαιώθηκε από την ανακάλυψη μιας βαβυλωνιακής πινακίδος με αστρονομικό ημερολόγιο, στην οποία για το έτος 323 π.Χ. γράφεται: «μήνας Π, Βαβυλωνιακή ημέρα 29, ο βασιλεύς απέθανε». Τούτο πιθανότατα σημαίνει ότι ήδη πριν από τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου οι μακεδόνικοι μήνες συνέπιπταν πλέον με τους βαβυλωνιακούς. Επειδή δε οι πηγές αναφέρουν ότι ο Αλέξανδρος πέθανε περί το εσπέρας, τούτο συνέβη καθώς τελείωνε η 10η και άρχιζε η 11η Ιουνίου 323 π.Χ.

ΠΗΓΗ:

ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ - Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ - ΤΟΜΟΣ ΜΘ -   ΟΙ 12 ΜΗΝΕΣ – ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ -ΙΟΥΝΙΟΣ