Γιατί ο Καραμανλής δημιούργησε τη ΝΔ

 

 

Γιατί ο Καραμανλής  δημιούργησε τη ΝΔ

Του Γ. Α. ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗ

Συμπληρώνονται 20 χρόνια (σημ. kgrek: 49 χρόνια εφέτος) από τότε που ο Κ. Καραμανλής μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα (ο λαός τον υποδέχθηκε σαν ελευθερωτή)  ίδρυσε  ένα  καινούργιο πολιτικό σχηματισμό -τη «Νέα Δημοκρατία»- και προχώρησε στην προκήρυξη των πρώτων εκλογών μετά την εφτάχρονη τυραννία. Λίγοι όμως θυμούνται τις συνθήκες κάτω από τις οποίες ο άλλοτε αρχηγός της ΕΡΕ δημιούργησε το νέο κόμμα, και τους λόγους που τον ώθησαν σ' αυτήν την ενέργεια.

Ήταν αρχές Οκτωβρίου, όταν ο Καραμανλής μιλώντας στο υπουργικό Συμβούλιο (της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας στο οποίο μετείχαν πολλά και επιφανή μέλη της αντικαραμανλικής παρατάξεως, μεταξύ των οποίων οι Γ. Μαύρος, Γ. Πεσμαζόγλου, Γ. Α. Μαγκάκης, Χαρ. Πρωτοπαπάς, κ.α.) συνέτριψε την επιχειρηματολογία όσων επεδίωκαν την αναβολή της λαϊκής ετυμηγορίας. Πραγματικά, πολλοί ήσαν εκείνοι που δεν ήθελαν άμεσες εκλογές. Ο κ. Ανδρ. Παπανδρέου έλεγε, ότι «Δεν έχει σημασία ο χρόνος, όσο οι προϋποθέσεις των εκλογών, και αποτελεί εμπαιγμό η αντίληψη ότι μπορεί να υπάρξει πραγματική λαϊκή ετυμηγορία και να προκύψει λαοπρόβλητη κυβέρνηση, εφόσον διατηρηθεί ο σημερινός μηχανισμός»... Το Κ.Κ.Ε. θεωρούσε «επιθυμητή και αναγκαία» την διεξαγωγή των εκλογών, αλλά φοβόταν  τον χουντικό μηχανισμό που έμενε ανέπαφος.

Πιο σκληρή η «Δημοκρατική Άμυνα», τόνιζε ότι θεωρούσε...«εκλογικό πραξικόπημα» την προκήρυξη εκλογών μέσα στον Νοέμβριο. Ο Καραμανλής λοιπόν, υπενθύμισε στους αντιπάλους του που μετείχαν στην Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, πως όταν επί δικτατορίας γινόταν λόγος για μεταβατική κυβέρνηση, ήσαν αυτοί οι ίδιοι που αρνούνταν ακόμα και τη συζήτηση, υποστηρίζοντας ότι θα έπρεπε να γίνουν αμέσως ή το πολύ σε συντομότατο διάστημα εκλογές για Συντακτική Βουλή.

Για τρεις λόγους, υπογράμμισε ο Καραμανλής, επιβαλλόταν διενέργεια εκλογών: α) Γιατί η κυβέρνηση από την φύση της ήταν μεταβατική και δεν μπορούσε ν' αποδώσει μόνιμο, δημιουργικό έργο. β) Διότι και η ένταξη στην Ευρώπη και η αντιμετώπιση των κρισίμων εθνικών προβλημάτων προϋπέθεταν κυβέρνηση που να προέρχεται από το λαό. γ) Διότι χωρίς τη διεξαγωγή εκλογών, δεν θα μπορούσε να θεωρήσει κανείς ότι θεμελιώθηκε η Δημοκρατία, η οποία μόνο με την έκφραση της λαϊκής κυριαρχίας κατοχυρώνεται. Και δήλωσε στους υπουργούς απερίφραστα:

— Προσωπικώς ο ίδιος, δεν είμαι πρόθυμος να ασκώ την εξουσία, παρά μόνο εάν και εφόσον θα την αντλώ απευθείας από την πηγή της, δηλαδή από το λαό...

Οι άλλοι τον άκουσαν σιωπηλοί. Μπροστά στην άκαμπτη αποφασιστικότητα του πρωθυπουργού της Κυβερνήσεως Εθνικής Ενότητας και μπροστά στη διαυγή επιχειρηματολογία του, οι φωνές εναντίον των εκλογών από τα διάφορα κόμματα καταλάγιασαν και συζητούσαν μόνο κάποια άνεση προετοιμασίας.

Η 30η Σεπτεμβρίου

Στις 30 Σεπτεμβρίου, ο Κων. Καραμανλής εξήγγειλε την ίδρυση του κόμματος της «Νέας Δημοκρατίας». Στη διακήρυξη για τη δημιουργία του νέου κόμματος, ο Καραμανλής έδωσε το πολιτικό στίγμα και τις προγραμματικές κατευθύνσεις της νέας παρατάξεως, ενώ παράλληλα ετόνιζε:

«Κίνδυνοι (για τη Δημοκρατία) υπάρχουν πάντοτε. Κάι θα απαιτηθεί η επαγρύπνηση αλλά και η συσπείρωση του λαού σε ισχυρούς πολιτικούς σχηματισμούς, ικανούς να προστατεύσουν τη Δημοκρατία, όχι μόνο από τον κομμουνισμό και τον φασισμό, αλλά και από τα αίτια που προκάλεσαν στο παρελθόν την πτώση της. Γι' αυτό ακριβώς το σκοπό, εθεώρησα καθήκον μου να δημιουργήσω μια ευρεία και ζωντανή πολιτική παράταξη, τη «Νέα Δημοκρατία»...

Στην ίδια διακήρυξη ο ιδρυτής της ανέφερε ότι: «...Η παράταξη της «Νέας Δημοκρατίας» συγκροτείται από έμπειρες και υγιείς, αλλά και από νέες προοδευτικές και ριζοσπαστικές δυνάμεις, συντονισμένες στον ίδιο σκοπό: Να κάνουν στην Ελλάδα πράξη την επωνυμία της παρατάξεως, να δώσουν στη χώρα μια νέα δημοκρατία...».

Εκείνη την εποχή, τα προβλήματα που είχε η Ελλάδα και η Κύπρος με την Τουρκία ήταν τεράστια. Κάποια μέρα, στο πλαίσιο των συνεχών  συσκέψεων ο Καραμανλής εκμυστηρεύθηκε τους προβληματισμούς του, στον παλιό φίλο και συνεργάτη του, τον κ. Γεώργ. Ράλλη:

— Πιστεύω, Γιώργο, ότι πρέπει να προχωρήσουμε το ταχύτερο σε εκλογές μόλις αποκατασταθεί κάποια ηρεμία. Να ιδρύσουμε ένα καινούργιο κόμμα, γιατί η ΕΡΕ δεν μπορεί πλέον να ανανεωθεί, να συμπήξουμε μια ευρύτερη παράταξη και να συμπεριλάβουμε σ' αυτή και ικανούς ανθρώπους που δεν ανήκουν στην ΕΡΕ. Έτσι να προχωρήσουμε σε εκλογές και αμέσως κατόπιν να λύσουμε το πολιτειακό...

Θυμάται ο κ. Γ. Ράλλης: «Εγώ διεφώνησα και του είπα ότι το καλύτερο κατά τη γνώμη μου θα ήταν να ζητήσει με δημοψήφισμα έκτακτες εξουσίες για να κυβερνήσει δυο χρόνια χωρίς Βουλή, να ετοιμάσει νέο Σύνταγμα, και να το θέσει υπόψη του ελληνικού λαού, που θα αποφαινόταν με δημοψήφισμα με το οποίο ταυτόχρονα θα εξέφραζε τη θέληση του και για το πολιτειακό. Πρότεινα επίσης, παράλληλα με την ολοκλήρωση της διαδικασίας θεσπίσεως του νέου Συντάγματος να δηλωθεί δημόσια και από τον ίδιο τον Καραμανλή αλλά και από τα μέλη της κυβερνήσεως εκείνης ότι δεν θα πολιτεύονταν στις πρώτες μετά το δημοψήφισμα εκλογές. Γιατί έτσι αποτρέπονταν ενδεχόμενες σκέψεις για υστεροβουλία μας και θα μπορούσαμε ίσως να εδραιώσουμε στην Ελλάδα μια υγιή πολιτική ζωή, που ποτέ δεν υπήρξε. «Κάνεις λάθος», απήντησε, «δεν προέχει τόσο το Σύνταγμα, όσο η δημιουργία των κομμάτων. Εγώ θα προχωρήσω στην ίδρυση κόμματος αρχών". Έτσι, η πρόταση μου απορρίφθηκε "εν χορώ" από όλους και από τον Παπακωνσταντίνου και από τον Τσάτσο...».

Δεν ήθελε παλαιά πάθη.,,

Ο εκλεκτός συνάδελφος κ. Πότης Παρασκευόπουλος, στην πολιτική μελέτη του για την περίοδο της διακυβερνήσεως της χώρας από τον κ. Καραμανλή μετά την μεταπολίτευση, γράφει: «Ο Κων. Καραμανλής αποφάσισε την ίδρυση νέου κόμματος, γιατί εκτίμησε ότι η νέα πολιτική περίοδος της χώρας, απαιτούσε και νέους πολιτικούς σχηματισμούς.

Η πολιτική ζωή της χώρας έπρεπε να απαλλαγεί από τις ψυχώσεις και τους διχασμούς του παρελθόντος και να κινηθεί σε νέους άξονες. Το κομματικό σχήμα της ΕΡΕ είχε φθαρεί πολιτικά και δεν μπορούσε να υπηρετήσει τις πολιτικές προοπτικές ενός «εκσυγχρονισμένου» και ανανεωμένου Καραμανλή μετά τη δεκαετή απομάκρυνση του από τη χώρα και από την ενεργό πολιτική. Ο Κ. Καραμανλής έκρινε ότι η επάνοδος του στην πολιτική ζωή της χώρας, ήταν αναγκαίο να συνοδευτεί από ένα καινούργιο κόμμα χωρίς τις αμαρτίες και τα λάθη της ΕΡΕ. Δεν ήθελε να αναζωπυρωθούν τα πολιτικά πάθη και οι πολιτικές αντιπαραθέσεις της δεκαετίας του '60 που οδήγησαν στην κατάρρευση της δημοκρατίας,

Ο Καραμανλής επέστρεψε στην Ελλάδα με ιερή προσήλωση στην εθνική ενότητα, στην πολιτική ομαλότητα και στο ήπιο πολιτικό κλίμα. Και όλες οι πράξεις του ξεκινούσαν από αυτή την επιδίωξη. Πέρα απ' αυτό, ο Κ. Καραμανλής έκρινε πολύ σωστά, ότι με το πολιτικό σχήμα της ΕΡΕ, δεν μπορούσε να διευρύνει την πολιτική παράταξη του προς τον ευρύτερο χώρο του Κέντρου. Ήθελε να βγάλει τη νέα πολιτική παράταξη του από τα στενά πολιτικά όρια της «δεξιάς» για το λόγο ότι τα θεωρούσε αναχρονιστικά...».

Πράγματι, στην ιδρυτική διακήρυξη, τονιζόταν: «Νέα Δημοκρατία, είναι η πολιτική παράταξη που αγνοεί τις διενέξεις και τους διχασμούς του παρελθόντος -που τόσα δεινά επεσώρευσαν στον τόπο μας- και προσανατολίζεται στα ευρύτερα δυνατά σχήματα εθνικής ενότητας(...) και υπόσχεται: Οτι θα υπηρετεί πάντα και μόνο τα αληθινά συμφέροντα του Έθνους, που βρίσκονται πέρα και πάνω από τις παραπλανητικές ετικέτες της Δεξιάς, του Κέντρου και της Αριστεράς...».

Κόμμα - κυβέρνηση

Ο Κων. Τσάτσος σε μια μελέτη του, απεκάλυπτε ότι: «Ο Καραμανλής ειλικρινώς προσπάθησε να δημιουργήσει παράδοση κομμάτων - αρχών, χωρίς τα οποία η λειτουργία της δημοκρατίας είναι προβληματική.

"Η ανάγκη της παρουσίας" έλεγε, "ισχυρών ή χαρισματικών ηγετών, προδίδει την έλλειψη δημοκρατικής νοοτροπίας και δημοκρατικού κλίματος σε μια χώρα. Γι' αυτό και η ανάγκη αυτή εμφανίζεται επιτακτικότερη στις μεσογειακές χώρες".

Είναι ιδιαιτέρως χαρακτηριστικό, ότι αυτός ο θεωρούμενος χαρισματικός ηγέτης τονίζει ότι η υγιής δημοκρατία δεν χρειάζεται για να πορευθεί χαρισματικούς ηγέτες. Στις χώρες όμως όπου η πολιτική και πνευματική αγωγή του λαού είναι λειψή, εκεί χρειάζονται ηγετικά κόμματα και χαρισματικοί ηγέτες...».

Κι ο Κων. Τσάτσος επισημαίνει: «Ο Καραμανλής έκανε ό,τι ήταν ανθρωπίνως δυνατό για να χαράξει μια σαφή ιδεολογία -τη σαφέστερη που διαθέτει ο τόπος- και να καθορίσει και τη διαδικασία της διαδοχής του, όταν αυτός θα έβγαινε από τον πολιτικό στίβο. Και ενώ είναι εκείνος που λιγότερο μίλησε για δημιουργία ενός κόμματος δημοκρατικά οργανωμένου με μια ξεκαθαρισμένη ιδεολογία, είναι και εκείνος που πλησίασε περισσότερο στο ιδανικό, που οι αντίπαλοι του, παρά τις θορυβώδεις εξαγγελίες τους, δεν κατόρθωσαν ακόμα να πλησιάσουν...».

Ερήμην Κανελλόπουλου

Η ίδρυση της Ν.Δ. και η εγκατάλειψη της ΕΡΕ, ξάφνιασε και πίκρανε τον τότε αρχηγό της ΕΡΕ Παναγ. Κανελλόπουλο. Από τα στελέχη της ΕΡΕ δεν υπήρξε καμιά αντίδραση και σχεδόν όλοι προσχώρησαν στη Ν.Δ. όχι όμως και ο Π. Κανελλόπουλος. Τότε ο πολύς κόσμος δεν μπορούσε να εξηγήσει τη στάση του. Ο ίδιος όμως ο αρχηγός της ΕΡΕ που ανέλαβε την ηγεσία μετά την αναχώρηση του Καραμανλή στο εξωτερικό, θα έλεγε αργότερα:

«Μια μέρα βλέπω στις εφημερίδες ότι ίδρυσε ο Καραμανλής τη "Νέα Δημοκρατία". Εγώ ήμουν αρχηγός της ΕΡΕ. Και ήμουν 11 χρόνια αρχηγός της. Κανένας δεν μου είπε ότι η ΕΡΕ πρόκειται να διαλυθεί και να ιδρυθεί ένα άλλο κόμμα το οποίο θα ονομαζόταν Νέα Δημοκρατία. Πρέπει να πω, ότι αυτό με εξένισε. Θεωρούσα σωστότερο να ειδοποιηθώ ότι θα υπάρξει ένα νέο κόμμα. Ορθότερο όμως θεωρούσα επίσης να διατηρηθεί η ΕΡΕ και να αναλάβει την ηγεσία ο Καραμανλής, εφόσον ήθελε να αναμιχθεί και πάλι ενεργά στην πολιτική ζωή της χώρας. Δεν ειδοποιήθηκα από κανένα. Τα έμαθα όλα από τις εφημερίδες. Ας κρίνω τώρα τη μετονομασία. Τι νόημα είχε; Και αν υποθέσουμε ότι υπήρχαν πολλοί Έλληνες, οι οποίοι κατέκριναν τις κυβερνήσεις της ΕΡΕ -και αυτό δεν είναι μόνο υπόθεση αλλά πραγματικότητα- η ΕΡΕ μετά την 21η Απριλίου είχε προκαλέσει το σεβασμό και την εμπιστοσύνη όλων, με τον αγώνα της κατά της δικτατορίας. Επίσης είχε συνεργαστεί στενά με την Ένωση Κέντρου...».

Στη συνάδελφο Νέτα Κοντράρου που έγραψε τη βιογραφία του, ο Παν. Κανελλόπουλος εκμυστηρεύθηκε: «Όταν, λοιπόν, κάποια μέρα ήρθε ο Καραμανλής και πήγαμε να φάμε στο "Σέσιλ", του είπα χαμογελώντας ότι είναι περίεργο πώς χωρίς τη γνώμη μου καταργήθηκε ένα κόμμα του οποίου ήμουν αρχηγός και ιδρύθηκε ένα άλλο χωρίς κανένας να με ειδοποιήσει! Βέβαια, ο Καραμανλής στενοχωρήθηκε όταν του το είπα. Πνιγμένος μέσα στις ευθύνες που είχε αναλάβει, δεν σκέφθηκε ότι έπρεπε να με ειδοποιήσει. Οι ευθύνες του ήταν πράγματι τεράστιες, γιατί υπήρχε κίνδυνος να ματαιωθεί η προσπάθεια του, και συγκεκριμένα ο κίνδυνος νεώτεροι αξιωματικοί να ματαιώσουν το έργο του...».

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 25.9.1994