Βασιλικές κρουαζιέρες στο Αιγαίο

 

Βασιλικές κρουαζιέρες στο Αιγαίο

Πολιτικές αντιδράσεις για τις σπατάλες της βασιλικής οικογένειας - Οι αυλικοί που μετείχαν σε οικονομικές επιχειρήσεις και συμβούλια.

Του Γ.Α. ΛΕΟΝΤΑΡΙΤΗ

Τα μεταπολεμικά χρόνια, δεν ήταν καθόλου εύκολο να αμφισβητήσεις ή να κριτικάρεις οποιαδήποτε ενέργεια των Ανακτόρων. Κάθε μομφή που θα διατυπωνόταν για το στέμμα, είχε συνέπειες και φυσικά, οι φάκελοι της ασφάλειας ήσαν... υπερφορτωμένοι! Συχνά άφρονες ενέργειες -κυρίως της Βασίλισσας Φρειδερίκης- έφερναν σε δύσκολη θέση την κυβέρνηση, ενώ η αντιπολίτευση ασκούσε πολεμική, με τρόπο που έπρεπε να είναι πολύ προσεγμένος, για να μη θεωρηθεί ότι έθετε «καθεστωτικό θέμα». Θα αναφερθούμε σε μία μόνο χαρακτηριστική περίπτωση που είχε προκαλέσει αίσθηση στην κοινή γνώμη. Το 1956, ήταν μια δύσκολη χρονιά. Στην Κύπρο γινόταν μεγάλη αιματοχυσία, ενώ στο εσωτερικό της χώρας μας οι εργαζόμενοι διαμαρτύρονταν για τις χαμηλές αποδοχές. Τότε ακριβώς -στις 20 Αυγούστου- η Φρειδερίκη έκρινε ότι ήταν κατάλληλη στιγμή για να διοργανώσει μια ακόμη κρουαζιέρα γαλαζοαίματων.

Στην Κέρκυρα έφθασε το κρουαζιερόπλοιο «Αχιλλεύς» με 110 πρίγκιπες, δούκες, μαρκησίους κ.α. Τους υποδέχθηκαν στ' ανοιχτά με τη βασιλική ατμάκατο «Κεραυνός» τα μέλη της βασιλικής οικογένειας. Για τα γεύματα μιας μόνο μέρας, φορτώθηκαν στο «Αχιλλεύς» 120 αστακοί, 24 συναγρίδες, 110 κιλά κρέας κ.λπ. Ύστερα από λίγες μέρες έφτασε στην Κέρκυρα η βασίλισσα της Ολλανδίας Τζουλιάνα με τον «βασιλικό σύζυγο» Βενάρδο και τη συνοδεία τους. Σαν χρηματοδότης της κρουαζιέρας, παρουσιαζόταν ο εφοπλιστής Στ. Νιάρχος. Στην πραγματικότητα όλη αυτή η κρουαζιέρα είχε κοστίσει 140.000 δολάρια και έλεγαν ότι ο Νιάρχος κάλυψε μόνο τα ναύλα του κρουαζιερόπλοιου...

 

 

Ο βουλευτής του ΔΚΕΛ (κόμμα των Καρταλη - Σβώλου) Ηλίας Μπρεδήμας, κατέθεσε επερώτηση με έντονο αντιβασιλικό περιεχόμενο και επιθετικό τόνο, στην οποία μεταξύ άλλων, επέκρινε την κυβέρνηση επειδή «ανέχεται την πραγματοποίησιν της επίσης πολυδάπανου βασιλικής κρουαζιέρας (αποκληθείσης προσφυώς υπό του λαού "πλωτόν νυφοπάζαρο" των αργόσχολων πρώην εστεμμένων)... Ούτοι οργάνωσαν εις τα ανάκτορα του "Μον Ρεπό", οργιαστικήν εις πολυτέλειαν δεξίωσιν...».

Λίγους μήνες αργότερα, η Επιτροπή Εξουσιοδοτήσεως συζήτησε νομοσχέδιο για την αύξηση της βασιλικής χορηγίας, που καθιέρωνε και ασυμβίβαστο προς το «λειτούργημα» των αυλικών των έργων «διοικητού, διαχειριστού, εκπροσώπου, προέδρου και μέλους παρ' οιουδήποτε εν τη ημεδαπή ή τη αλλοδαπή νομικού προσώπου». Και σε συζήτηση που έγινε στη Βουλή, ο Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος της ΕΔΑ Ηλίας Ηλιού, μίλησε για «επέλαση» των αυλικών «κατά των περισσοτέρων, αποδοτικότερων και κυριοτέρων θέσεων των διοικητικών συμβουλίων των μεγάλων επιχειρήσεων», και τόνισε: «...Η ευπρεπής, λελογισμένη και καλόπιστος κριτική, προερχομένη και από αντιπάλους, όπως ημείς, οι οποίοι δεν απεκρύψαμεν ποτέ τας θεωρητικός πολιτειακός μας προτιμήσεις υπέρ της αβασιλεύτου δημοκρατίας, πάντοτε υπήρξεν επωφελής, διότι περιεφρούρησεν από απρόσεκτους υπερβολάς και παρεκτροπάς και κατετόπισεν επί επιμελώς αποκρυπτομένων αντιδράσεων της δημοσίας γνώμης...». Τότε δεν είχε γίνει γνωστό, ότι ο πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής είχε προβεί σε αυστηρότατες συστάσεις προς το βασιλικό ζεύγος (κυρίως προς τη βασίλισσα) ότι έπρεπε να περιορίσουν τα έξοδα τους. Μόλις λοιπόν οι Βασιλείς επέστρεψαν από ένα ταξίδι τους στη Γερμανία και Αυστρία, ο Παύλος έστειλε μια επιστολή στον Καραμανλή, με την οποία δεν απέκρυπτε τη δυσαρέσκεια του για Κυβέρνηση και Αντιπολίτευση και ανέφερε μεταξύ άλλων: «...Η Βασιλική Χορηγία παρέχεται εις τον Βασιλέα δια την αξιοπρεπή εμφάνισιν αυτού ως Βασιλέως και όχι δια την προσωπικήν του άνεσιν. Θα επεθύμουν όπως αύτη καθορίζηται μακράν παντός θορύβου και άνευ αμφισβητήσεων...».

 

«Στέμμα και πολιτική»

 

Φυσικά, η αντίδραση των κομμάτων της Αντιπολιτεύσεως, υπήρξε έντονη. Ο αρχηγός των Φιλελευθέρων Γεώργ. Παπανδρέου, απαντώντας στην παρατήρηση της βασιλικής επιστολής ότι ύστερα από πολλά χρόνια, για πρώτη φορά δημιουργήθηκε ζήτημα για συμμετοχή των αυλικών σε διάφορα συμβούλια, παρατήρησε: «... Αλλά ήτο φυσικόν να τεθή σήμερον υπό συζήτησιν, διότι η κυβέρνησις, εσχέτισε την αύξησιν της βασιλικής χορηγίας με την ανεπαρκή αμοιβή των. Και διότι, τινές εξ αυτών έχουν προκαλέσει την κοινήν γνώμην με την απαράδεκτον ανάμιξίν των όχι μόνον εις συμβούλια οικονομικών επιχειρήσεων, αλλά και εις τον πολιτικόν βίον της χώρας». Ο Ηλίας Ηλιού εδημοσίευσε στην «Αυγή» πρωτοσέλιδο άρθρο με τον τίτλο «Στέμμα και πολιτική», που προκάλεσε μεγάλη αίσθηση. Στην αρχή του άρθρου του, ο Ηλιού επεσήμαινε: «Όταν πριν από δέκα και πλέον χρόνια (το κείμενο είχε γραφτεί το 1957) υπό τας γνωστάς συνθήκας, με την ύπαιθρον κάτω από την ανεξέλεγκτον κυριαρχίαν δυναμικών παρακρατικών οργανώσεων, διεξήχθη το δημοψήφισμα, 600 περίπου χιλιάδες Έλληνες, το 1/3 και πλέον του συνόλου των ψηφοφόρων, ημπόρεσαν να εκφράσουν την προτίμησίν των υπέρ της αβασιλεύτου δημοκρατίας. Το ποσοστόν υπερέβαινε τα 50 εκατοστά εις τα αστικά κέντρα και τας νήσους, όπου η βία, η νοθεία και ο κάθε λογής επηρεασμός ήσαν ολιγώτερον αποφασιστικά. Θ' αποτελούσε μικρολογίαν -και άλλωστε δεν είναι αυτό η ουσία του ζητήματος- το να ανοίξωμεν συζήτησιν αν σήμερα μεγαλύτερον ή μικρότερον ποσοστόν από το 1946 έχει θεωρητικός προτιμήσεις αντιθέτους προς την υπάρχουσαν μορφήν πολιτεύματος. Κανείς πάντως δεν αμφισβητεί ότι πρόκειται περί σοβαρότατης  μερίδος των Ελλήνων. Όπως και κανείς δεν αμφισβητεί ότι παρά τας θεωρητικάς αυτάς επιφυλάξεις, κανείς σήμερον δεν πιστεύει ότι συμφέρει εις τον τόπον, και γι' αυτό δεν επιδιώκει, την ανακίνησιν καθεστωτικού ζητήματος...». Μετά την τολμηρή αυτή τοποθέτηση για το πολιτειακό θέμα, ο Ηλιού έκανε λόγο στο άρθρο του για τις πολυδάπανες βασιλικές κρουαζιέρες, και σημείωνε: «... Τηρείται η πλέον αψυχολόγητη και πεισματική στάσις εις το θέμα της θερινής κρουαζιέρας, που εις εποχή γενικής δυσπραγίας απετέλεσαν οξυτάτην πρόκλησιν του δημοσίου αισθήματος. Διότι συνεζητήθη από το νομοθετικόν σώμα το ύψος της βασιλικής χορηγίας -αναφαίρετον δικαίωμα της λαϊκής αντιπροσωπείας που δεν ημπορεί να ξενίση κανένα -δίδεται η συμβουλή εις τον ανώτατον άρχοντα να τηρήση στάσιν πεισμωμένης δυσαρέσκειας. Να προβή εις επίδειξιν πενίας, δεχόμενος τα συγχαρητήρια της Πρωτοχρονιάς από τρία μόνον πρόσωπα εις το γραφείον του κ. Ροδοπούλου. Με την γενικήν απαλλαγήν και της ιδιωτικής περιουσίας και των επιχειρήσεων του Στέμματος από κάθε άμεσον ή έμμεσον φόρον, τέλος, δασμόν ή δικαίωμα, και με χορηγίαν 280 χιλιάδων δολαρίων το χρόνο, δεν είναι πειστικόν ότι υπήρξε δυσχέρεια να ετοιμασθεί μία αίθουσα των ανακτόρων διά την καθιερωμένην τελετήν. Η βασιλική χορηγία δεν αποτελεί ελευθεριότητα του δημοσίου ταμείου προς τον ανώτατον κρατικόν λειτουργόν διά την αντιμετώπισιν ιδιωτικών δαπανών. Έχει ως δικαιολογίαν την αξιοπρεπή και μάλιστα την μεγαλοπρεπή παράστασιν της πολιτείας εν τω προσώπω του ανωτάτου άρχοντος. Και η ευθύνη εκείνων, που συνεβούλευσαν να αγνοηθή αυτός ο προορισμός της, είναι βαρύτατη...».

 

Ευχές και... κυνήγι...

Παρά τις συμβουλές της κυβερνήσεως και τις επικρίσεις της αντιπολιτεύσεως, οι αυλικοί σύμβουλοι παρέσυραν την βασιλικήν οικογένεια σε άστοχες και αψυχολόγητες ενέργειες, που προκαλούσαν δυσφορία στο λαό. Ο Δημήτρης Ψαθάς, σ' ένα χρονογράφημα του στα «Νέα» σατίριζε πολύ εύστοχα -και με τόλμη- το θέμα αυτό. Με τον τίτλο «Γκρίνια και αφορμές», ο Ψαθάς έγραφε: «Εχει το δημοκρατικό μας καθεστώς τα καλά του -ο θεός να μας τιμωρήσει αν δεν το πιστεύουμε ειλικρινά. Ξεκινάει, φερ' ειπείν, ο Ανώτατος Αρχων μας να πάει να κυνηγήσει, και αμέσως αρχίζει η μουρμούρα, που φτάνει διακριτικά μέχρι τις στήλες των εφημερίδων: "Οι ευχές του Εθνους συνοδεύουν τον Βασι-λέα στη θηρευτική εξόρμηση", γράφει αγαπητός εν χρονογραφήματι συνάδελφος. Αγάλλεται το πανελλήνιο όταν βλέπει τους άρχοντες του να μην αφήνωνται στην πλήξη της πόλεως, αλλά να επωφελούνται από τις τέρψεις της κάθε σεζόν. Κρουαζιέρες το καλοκαίρι.

Τώρα δε που η χιονισμένη Θράκη προσφέρει το κυνήγι, μονάδα του ναυτικού διαπλέει το Αιγαίο για να φέρει τον Ανακτά σε μεθοριακή περιοχή όπου οι εκδρομείς θα 'χουν την ευκαιρία να δοκιμάσουν την ευθυβολία των όπλων και την σκοπευτική τους επίδοση. Είχαμε δη κι' εμείς, από τη σκοπιά της στήλης τούτης το πολεμικό του στόλου μας ν' αναχωρεί προς το κυνήγι των αγριόχοιρων, αλλά από αισθήματα ευλάβειας προς τους κυνηγούς είπαμε να μην τους προπέμψουμε με μουρμούρες, έστω και διακριτικές, αφού ήδη οι ανώτατοι μας άρχοντες στερήθηκαν ακόμα και την άνεση των ανακτόρων τους -λόγω της δημοσίας γκρίνιας στη Βουλή και στις εφημερίδες- κι' αναγκάστηκαν να βάλουνε λουκέτο, λόγω οικονομιών, ακόμα και την πατροπαράδοτη γιορτή του Νέου Ετους...». Κι ο Ψαθάς συνέχιζε: «...Έδωσε, λοιπόν, σήμερα ο καλός Θεός και ζούμε σ' ένα καθεστώς που εξασφαλίζει αρκετά την ελευθερία της γλώσσας και του Τύπου κι' έτσι γκρινιάζουμε μάλλον ελεύθερα για το καλό του τόπου μας. Κάνουν οι Βασιλείς κρουαζιέρα, σχολιάζουμε. Ανακατεύονται οι παλατιανοί σε επιχειρήσεις, γκρινιάζουμε. Δεν τους επαρκεί η χορηγία, σχολιάζουμε. Βγάζει λόγους πολιτικούς ή φιλοουγγρικούς ο Βασιλεύς, γρινιάζουμε! (Ηταν πρόσφατη τότε η εισβολή των Σοβιετικών στην Ουγγαρία). Έτσι αναγκάσαμε τους Ανώτατους Άρχοντες μας να αρνηθούν την αύξηση της χορηγίας και να στερηθούν ακόμα και το παλάτι τους. Να, τώρα που ξεκίνησαν για το χειμερινό κυνήγι μ' ένα πολεμικό του στόλου κι' αρχίσαμε πάλι την μουρμούρα, θυμηθήκαμε την Κύπρο και τον αγώνα της, θυμηθήκαμε τον Μακάριο που βρίσκεται εξορία, τα μπλόκα και τις κρεμάλες, τον αγώνα ζωής και θανάτου που διεξάγει η ΕΟΚΑ, θυμηθήκαμε την κρίσιμη μάχη που πρόκειται να δώσει -ή να μη δώσει- η διπλωματία μας στους Οηέδες. Θυμηθήκαμε τους κατατρεγμούς των Ελλήνων της Πόλης, τους εμπρησμούς της Λευκωσίας, την τραγική θέση του ελληνισμού της Αιγύπτου και κρίναμε τη στιγμή εντελώς ακατάλληλη -εδώ που τα λέμε- δεν ήταν η στιγμή, αλλά ξεχνάμε ότι τ' αγριογούρουνα δεν κυνηγιούνται το καλοκαίρι αλλά τώρα τον χειμώνα που η φύσις σκεπάζεται από χιόνι και προσφέρει τις αισθητικές και κυνηγετικές της απολαύσεις στους ανθρώπους...»!..

Η δυσαρέσκεια του Παύλου

 

Στην επιστολή που είχε στείλει ο Παύλος στον Πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή, εμμέσως πλην σαφώς, διατύπωνε την δυσαρέσκεια και διαφωνία του για την καθιέρωση του «ασυμβιβάστου» για τους αυλικούς, κι έγραφε: «Όσον αφορά τον εγερθέντα περί αυλικούς θόρυβον, επιθυμώ να σημειώσω ότι η συμμετοχή αυτών εις διάφορα Συμβούλια χρονολογείται από πολλών ετών, εγένετο εν γνώσει όλων των μεταπολεμικών Κυβερνήσεων και παρ' ουδενός μέχρι σήμερον ηγέρθη ζήτημα απαραδέκτου. Είμαι βέβαιος, ότι τα υπηρετούντα εις τα Ανάκτορα πρόσωπα, τα οποία εξεπλήρωσαν ευόρκως τα καθήκοντα των απέναντι του Θρόνου, θα ηρνούντο τα ίδια να δεχθούν παρομοίους διορισμούς, εάν εκράτει εις την χώραν μας η αντίληψις του ασυμβιβάστου».

Ύστερα από μερικές μέρες, δόθηκε στη δημοσιότητα ανακοίνωση του Μεγάλου Αυλάρχη Λεβίδη, που ανέφερε, ότι περιορίζοντο σε δέκα οι οργανικές θέσεις των αυλικών. Οι Μιχ. Πεσμαζόγλου, νομικό σύμβουλος του Βασιλέως, Χαρ. Ποταμιάνος, ιδιαίτερος σύμβουλος του Βασιλέως και δύο ακόμη αυλικοί, έστειλαν τις παραιτήσεις τους. Οι αυλικοί που παρέμειναν, παραιτήθηκαν από τις άλλες θέσεις των, τα Ανάκτορα των Αθηνών έκλεισαν, και η βασιλική οικογένεια έμεινε στο Τατόι. Ο κυβερνητικός Τύπος ερμήνευσε την επιστολή του Παύλου, σαν αποδοκιμασία της Αντιπολιτεύσεως. Στην πραγματικότητα ο Βασιλεύς εξέφραζε έμμεσα την δυσφορία του και κατά της Κυβερνήσεως, αφού ο Πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής ήταν αυτός που επέμενε ότι τα Ανάκτορα θα έπρεπε να περιορίσουν τα έξοδα τους. Ο Κ. Τσάτσος, στο βιβλίο του «Ο άγνωστος Καραμανλής» αποκαλύπτει: «...Την ίδια εποχή τα Ανάκτορα έθεσαν θέμα αύξησης της χορηγίας. Ο Καραμανλής θεωρώντας τη στιγμή ακατάλληλη, στην αρχή αρνήθηκε. Μετά όμως από συνεχείς συζητήσεις, κατά τις οποίες προσπαθούσε ματαίως να πείσει τους βασιλείς να περιορίζουν τις δαπάνες τους αντί να τις αυξάνουν, κατέθεσε σχετικό νομοσχέδιο στη Βουλή»... Και σε μακρά επιστολή που έστειλε ο Κ. Καραμανλής στον Παύλο, τόνιζε μεταξύ άλλων: «Η ικανοποίησις των αναγκών του στέμματος, όταν αύτη συνεπάγεται δαπανάς του Δημοσίου, θα πρέπει ν' αποφεύγεται...».

Πηγή:

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 9.4.1994