Η ΔΙΑΛΥΣΗ
ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ
(Κ.Τ.Ε)
Η Κοινωνία των Εθνών ήταν ένας Διεθνής Οργανισμός –ένας σύνδεσμος κρατών- που ιδρύθηκε στο Παρίσι το 1920, αμέσως μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Στα αγγλικά ονομάστηκε League of Nations και στα ελληνικά συντομογραφείται και ως ΚτΕ και ήταν το αποτέλεσμα της Συνθήκης των Βερσαλλιών με αμερικανική πρωτοβουλία. Ήταν η πρώτη προσπάθεια συνεννόησης όλων των κρατών του κόσμου πάνω στα προβλήματα που απασχολούσαν τότε την ανθρωπότητα.
Η Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων, η οποία επιδίωξε μια μόνιμη ειρήνη μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ενέκρινε την πρόταση της δημιουργίας της Κοινωνίας των Εθνών (γαλλικά: Société des Nations, γερμανικά: Völkerbund) στις 25 Ιανουαρίου 1919. Το Σύμφωνο της Κοινωνίας των Εθνών συντάχθηκε από ειδική επιτροπή, και ο Σύνδεσμος συστήθηκε από το Μέρος Ι της Συνθήκης των Βερσαλλιών. Στις 28 Ιουνίου 1919, το Σύμφωνο υπεγράφη από 44 κράτη, συμπεριλαμβανομένων και των 31 κρατών τα οποία είχαν λάβει μέρος στον πόλεμο στο πλευρό της Τριπλής Αντάντ ή εντάχθηκαν σε αυτή κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων. Παρά τις προσπάθειες του Ουίλσον να καθορίσει και να προωθήσει τον Σύνδεσμο της Κοινωνίας των Εθνών, για τον οποίο του απονεμήθηκε το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης το 1919, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν εντάχθηκαν στον Σύνδεσμο. Η Αντιπολίτευση στην αμερικανική Γερουσία, κυρίως από τους ρεπουμπλικάνους πολιτικούς Χένρι Κάμποτ Λοτζ (Henry Cabot Lodge) και Ουίλιαμ Μπόρα (William E. Borah), μαζί με την άρνηση του Ουίλσον για συμβιβασμό, είχε ως αποτέλεσμα οι Ηνωμένες Πολιτείες να μην επικυρώσουν τη Σύμβαση.
Οι στόχοι της ΚτΕ ήταν ο αφοπλισμός, η πρόληψη του πολέμου, η διευθέτηση των διαφορών μεταξύ των χωρών μέσω των διαπραγματεύσεων και της διπλωματίας και η βελτίωση της ποιότητας ζωής σε παγκόσμιο επίπεδο. Δεν διέθετε δική της στρατιωτική δύναμη και έτσι εξαρτιόταν από τις Μεγάλες Δυνάμεις οι οποίες ήταν απρόθυμες να διαθέσουν στρατεύματα για αυτούς τους σκοπούς.
Μετά από μια σειρά αξιοσημείωτων επιτυχιών αλλά και ορισμένων αποτυχιών στις αρχές της δεκαετίας του 1920, αλλά και του 1930, η ΚτΕ τελικά αποδείχθηκε ανίκανη να εμποδίσει την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Απέδειξε έτσι ότι είχε αποτύχει στον πρωταρχικό σκοπό της, που ήταν η αποφυγή ενός Παγκοσμίου Πολέμου στο μέλλον.
Η Λίγκα -όπως λεγόταν και αλλιώς- κράτησε ως διεθνής οργανισμός 26 χρόνια. Τα Ηνωμένα Έθνη (ΟΗΕ) την αντικατέστησαν μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου τον Απρίλιο του 1946.
Αν και ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Woodrow Wilson, ήταν ενθουσιώδης υποστηρικτής της ΚτΕ, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν εντάχθηκαν ποτέ σε αυτήν λόγω της αντίθεσης των απομονωτιστών στο Αμερικανικό Κογκρέσο.
Επίσης, δεν επέτρεψαν στη Ρωσία να ενταχθεί καθώς το 1917 είχε κομμουνιστική κυβέρνηση που προκάλεσε φόβο στη Δυτική Ευρώπη, ενώ το 1918, η ρωσική βασιλική οικογένεια δολοφονήθηκε.
Από τα 42 ιδρυτικά μέλη, 23 (ή 24, μετρώντας την Ελεύθερη Γαλλία) παρέμειναν μέλη μέχρι τη διάλυση της Κοινωνίας των Εθνών το 1946. Στο έτος ιδρύσεως προσχώρησαν άλλα έξι μέλη, εκ των οποίων μόνο δύο παρέμειναν μέλη σε όλη την ύπαρξή της. Επιπλέον 15 χώρες εντάχθηκαν κατά τα επόμενα έτη.
Ο μεγαλύτερος αριθμός των κρατών-μελών ήταν 58 μεταξύ 28 Σεπτεμβρίου 1934 όταν εντάχθηκε ο Ισημερινός και 23 Φεβρουαρίου 1935 όταν αποσύρθηκε η Παραγουάη. Μέχρι εκείνη την ώρα, μόνο η Κόστα Ρίκα (22 Ιανουαρίου 1925), η Βραζιλία (14 Ιουνίου 1926), η Αυτοκρατορία της Ιαπωνίας (27 Μαρτίου 1933) και η Γερμανία (19 Σεπτεμβρίου 1933) αποσύρθηκαν και έμεινε μόνο η Αίγυπτος, να ενταχθεί (στις 26 Μαΐου 1937 ).
Η Σοβιετική Ένωση έγινε μέλος μόλις στις 18 Σεπτεμβρίου 1934, όταν εντάχθηκε για να ανταγωνισθεί τη Γερμανία (η οποία είχε εγκαταλείψει το προηγούμενο έτος), και εκδιώχθηκε από την ΚτΕ στις 14 Δεκεμβρίου 1939, για την επίθεση κατά της Φινλανδίας. Για την αποβολή της Σοβιετικής Ενώσεως η ΚτΕ παραβίασε τους κανόνες της, αφού μόνο 7 από τα 15 μέλη του Συμβουλίου ψήφισαν υπέρ της απομάκρυνσης (η Μεγάλη Βρετανία, η Γαλλία, το Βέλγιο, η Βολιβία, η Αίγυπτος, η Νότια Αφρικανική Ένωση και η Δομινικανή Δημοκρατία), χωρίς να έχουν την πλειοψηφία των ψήφων που απαιτούνταν από τον Χάρτη για να το πράξει. Τρία από αυτά τα μέλη επιλέχθηκαν ως μέλη του Συμβουλίου την προηγούμενη ημέρα της ψηφοφορίας (η Νoτιοαφρικανική Ένωση, η Βολιβία και η Αίγυπτος). Αυτή ήταν μία από τις τελευταίες πράξεις της ΚτΕ πριν από την παύση της λειτουργίας της λόγω της έναρξης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η Αίγυπτος ήταν η τελευταία χώρα που εντάχθηκε (στις 26 Μαΐου 1937). Το πρώτο μέλος που αποσύρθηκε ή έφυγε από την ΚτΕ μετά την ίδρυσή της ήταν η Κόστα Ρίκα, στις 22 Ιανουαρίου 1925, η οποία εντάχθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 1920. Αυτό την καθιστά επίσης το ταχύτερα αποσυρθέν μέλος μετά την ένταξή του. Το τελευταίο μέλος που αποσύρθηκε ή έφυγε από την ΚτΕ πριν από τη διάλυσή της ήταν το Λουξεμβούργο στις 30 Αυγούστου 1942. Η Βραζιλία ήταν το πρώτο ιδρυτικό μέλος που έφυγε (14 Ιουνίου 1926) και η Αϊτή ήταν η τελευταία χώρα – μέλος (Απρίλιος 1942).
Το Ιράκ, το οποίο προσχώρησε το 1932, ήταν το πρώτο μέλος της συμμαχίας που ήταν στο παρελθόν μέλος της Κοινωνίας των Εθνών κατ’ εντολή.
Η Κοινωνία των Εθνών λειτουργούσε με ένα σύστημα «καθολικής συναίνεσης» και όχι με κανόνα πλειοψηφίας. Αυτό σήμαινε ότι για να ληφθεί μια απόφαση, όλα τα μέλη έπρεπε να ψηφίσουν ομόφωνα υπέρ αυτής της απόφασης – όπως γίνεται σήμερα στην ΕΕ.
Στις επιτυχίες της ΚτΕ είναι ο έλεγχος της δουλείας και της εμπορίας γυναικών και παιδιών. Έτσι το Αφγανιστάν κατάργησε τη δουλεία το 1923, το Ιράκ το 1924, το Νεπάλ το 1926, η Υπεριορδανία και η Περσία το 1929, το Μπαχρέιν το 1937 και η Αιθιοπία το 1942.
Όμως η Κοινωνία των Εθνών είχε αρκετές αδυναμίες που τελικά οδήγησαν στη διάλυσή της. Η ΚτΕ υποτίθεται ότι θα αγκάλιαζε όλον τον κόσμο και θα περιλάμβανε όλες τις χώρες, αλλά πολλές χώρες δεν εντάχθηκαν καν στον οργανισμό ενώ κάποιες άλλες χώρες παρέμειναν ως μέλη μόνο για μικρό χρονικό διάστημα, πριν απομακρυνθούν οριστικά από αυτήν.
Πολλοί αναλυτές συμπεραίνουν ότι η ΚτΕ δεν είχε τη δύναμη να αποτρέψει τις εισβολές πολλών κρατών σε ξένα εδάφη. Έτσι, όταν η Λίγκα δεν μπόρεσε να σταματήσει την εισβολή στη δεκαετία του 1930, της Ιαπωνίας στην Μαντζουρία, αλλά ούτε της Ιταλίας στην Αβησσυνία και, κυρίως, την γερμανική εισβολή στην Πολωνία το Σεπτέμβριο του 1939, τότε αυτοδικαίως διαλύθηκε, γιατί δεν μπόρεσε να εμποδίσει την πρόληψη του πολέμου, μια και ο σκοπός της ήταν αυτός ακριβώς.
Στη Διάσκεψη της Γιάλτας, τον Φεβρουάριο του 1945, οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Σοβιετική Ένωση συμφώνησαν υπέρ μιας νέας δομής, που θα αποδεικνυόταν πιο επιτυχημένη. Λίγο διάστημα αργότερα, στις 26 Ιουνίου, υπογράφτηκε ο Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών, και μέσα στους επόμενους μήνες πραγματοποιήθηκαν όλες οι απαραίτητες διεργασίες για την αλλαγή σκυτάλης. Στις 18 Απριλίου 1946, ο γενικός γραμματέας της Κοινωνίας των Εθνών, ο Ιρλανδός Σον Λέστερ και εκπρόσωποι 34 κρατών-μελών ψήφισαν ομόφωνα τον τερματισμό των δραστηριοτήτων της στις 20 Απριλίου.
Αν και οι στόχοι που τέθηκαν στο Σύμφωνο της Κοινωνίας των Εθνών δεν πραγματοποιήθηκαν σε μεγάλο βαθμό, πολλοί από αυτούς —δεσμεύσεις για ειρήνη, αυτοδιάθεση των λαών και ανθρώπινα δικαιώματα— βρήκαν νέο σκοπό στο Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Παρομοίως, πολλά από τα κύρια όργανα της Κοινωνίας των Εθνών χρησίμευσαν ως πρότυπα για την οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών.
Πηγές
WIKIPEDIA
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου