Κάποτε στη Βεργίνα

 

Κάποτε στη Βεργίνα: Η Μαγεία των Αιγών και η Ιστορία των Μακεδόνων

Στα ριζά του λόφου της ακρόπολης της Βεργίνας, μια αιωνόβια βελανιδιά στέκει σαν φρουρός των μυστικών των Αιγών, της ιεράς πρωτεύουσας των Μακεδόνων. Κάποτε, κάτω από τα κλαδιά της, ζούσαν γεμάτα ζωή τα ανάκτορα του Φιλίππου Β’, του σπουδαίου βασιλιά που καθιέρωσε τη Μακεδονική δυναστεία και προετοίμασε το έδαφος για τον Μεγάλο Αλέξανδρο.

Οι επισκέπτες σήμερα έρχονται στη Βεργίνα για να θαυμάσουν τα ερείπια του βασιλικού ανακτόρου, το θέατρο, τα ιερά και, φυσικά, το περίφημο νεκροταφείο των τύμβων. Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί ο τάφος της Μεγάλης Τούμπας, που παρέμεινε ανέγγιχτος από τυμβωρύχους και μαρτυρά το μεγαλείο του Φιλίππου Β’ και της δυναστείας του.

Η ιστορία της Βεργίνας είναι παραμυθένια. Όπως και η αιωνόβια βελανιδιά που μας αφηγείται την ιστορία μιας νεαρής κοπέλας βασιλικής γενιάς, της Βεργίνας, και του αγαπημένου της Αλιάκμονα, που ζούσαν σε αυτά τα μέρη, ανάμεσα σε κήπους, δάση και μυστικά λαγούμια. Η αγάπη τους, οι χοροί, τα τραγούδια τους, και οι περιπέτειες τους -καθώς ζούσαν μέσα στη τριγύρω τους πανέμορφη φύση- έχουν αφήσει ανεξίτηλο αποτύπωμα στα χώματα της Μακεδονίας.

Το 1977, η αρχαιολογική σκαπάνη του καθηγητή Μανόλη Ανδρόνικου και των συνεργατών του αποκάλυψε τους θησαυρούς της περιοχής. Το βασιλικό ανάκτορο, οι τύμβοι και τα λοιπά ευρήματα έφεραν το παρελθόν ζωντανό μπροστά στα μάτια της ανθρωπότητας, αναδεικνύοντας τη Βεργίνα σε έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς προορισμούς της Ελλάδας.

Σήμερα, η Βεργίνα συνεχίζει να μαγεύει τους επισκέπτες με την ιστορία, τη φύση και τα μυστικά της. Η βελανιδιά και το ποτάμι Αλιάκμονας μας θυμίζουν πως η αγάπη, η ζωή και η ιστορία των Μακεδόνων ζουν αιώνια στα χώματα των Αιγών.

ΚΓ 

 

Κάποτε στη Βεργίνα

Στα ριζά του λόφου της ακρόπολης, σε ένα υπερυψωμένο άνδηρο που δεσπόζει στο χώρο και σημαδεύεται από μια αιωνόβια βελανιδιά, σώζονται τα εντυπωσιακά ερείπια του ανακτόρου των Αιγών που αποτελούσε βασικό πόλο του μεγάλου οικοδομικού προγράμματος του Φιλίππου Β΄ στην πόλη-λίκνο της δυναστείας. Εκεί μια αιωνόβια βελανιδιά μας διηγείται την ιστορία της.

Εμένα που με βλέπετε ούτε που θυμάμαι πόσων χρόνων είμαι. Όλοι με ξέρουν σαν τη γέρικη βελανιδιά, «φρουρό» και σύμβολο του βασιλικού ανακτόρου της Βεργίνας

Έρχονται να θαυμάσουν ό,τι απόμεινε από τις Αιγές την ιερή πρωτεύουσα των Μακεδόνων και ούτε που μου δίνουν σημασία. Μόνο το καλοκαίρι, όταν κυριολεκτικά σκάει ο τζίτζικας, με προσέχουν και τρέχουν να δροσιστούν κάτω από τον ίσκιο μου. Καθόλου δε με πειράζει. Μου φτάνει που ξέρω όσα είδα και που ένιωσα όσα δε φαντάζεστε... Σήμερα, ωστόσο, αποφάσισα να το γιορτάσω! Κρέμασα από τα κλαδιά μου τα ωραιότερα ευρήματα των βασιλικών τάφων και ήρθα να σας πω το παραμύθι που θα ήθελα να γραφτεί για μένα...

Μια φορά κι έναν καιρό είχα ανθρώπινη μορφή και κρατούσα από βασιλική γενιά. Ήμουν κοπέλα ζηλευτή, με θωριά που έλαμπε σαν τον ήλιο και κρίση καθαρή σαν δροσοσταλίδα. Ζούσα στη Βέροια, το στολίδι της Μακεδονίας, και όλοι με σέβονταν και με τιμούσαν, γιατί πάντα πρόσφερα στον τόπο μου και ήμουν σπλαχνική με τους κατατρεγμένους. Το όνομα μου ήταν Βεργίνα. Βεργίνα βεργολυγερή μ' έλεγε ο αγαπημένος μου, ένα παλικάρι παθιασμένο με τη ζωή κι ορμητικό σαν ποταμός. Στιγμή δε μ' άφηνε σε ησυχία. «Σοβαρέψου λιγάκι, Αλιάκμονα», του έλεγα όταν πια το παράκανε με τα πειράγματα και τα τρεχαλητά στις εξοχές της Ημαθίας. Αλλά πού εκείνος! Το κελαρυστό του γέλιο αντιλαλούσε στις ρεματιές, τρύπωνε στα πολύχρωμα φυλλώματα και στις αστραφτερές νεροσυρμές κι αναστάτωνε τα πουλιά και τα ζώα στις φωλιές τους.

 

 

Μαζί είχαμε σκάψει τα μυστικά λαγούμια που διαπερνούσαν τα βουνά κι έφταναν στη θερινή μας κατοικία. Κανείς δεν μπορούσε να βρει την αρχή τους! Όσο και να προσπαθούσαν, πάντα τους μπέρδευαν τα σημάδια, που κάθε εποχή άλλαζαν στο δάσος. Οι οξιές, οι καστανιές, τα έλατα και οι βελανιδιές φρόντιζαν σαν καλές νοικοκυρές γι' αυτό! Μια φορά προσπάθησαν να με πάρουν από πίσω δυο τρεις τσοπάνηδες, για να δουν πού πηγαίνω όταν εξαφανίζομαι από το χωριό. Αλλά εγώ, σαν τις νεράιδες και τις ξωτικές, ξεγλίστρησα μέσα από τα μάτια τους, χώθηκα σε μιας φιλενάδας μου ελαφίνας τη σπηλιά και μη με είδατε! Πολύ διασκέδασε τότε μαζί τους ο Αλιάκμονας. Ακολουθώντας τους γρήγορα κι αθόρυβα σαν τον κάστορα, έσβηνε τα χνάρια τους με μια φουντωτή φτέρη! Ώρες έκαναν έπειτα να βρουν το μονοπάτι της επιστροφής...

Περιπλανώμενος, έψαχνε τόπο εύφορο και φυσικά προστατευμένο, για να εγκατασταθεί με το λαό του ο ιδρυτής της Μακεδονικής δυναστείας, Περδίκκας Α'. Το έπραξε εκεί που σταμάτησαν τα κοπάδια με τις αίγες (=κατσίκες) του για να βοσκήσουν, κάτι που τον προέτρεψε να κάνει ο σχετικός χρησμός από το Μαντείο των Δελφών! Στιγμές αξέχαστες ζήσαμε με τον αγαπημένο μου σ' εκείνες τις ξωμεριές. Τι τραγούδια λέγαμε, τι χορούς κάναμε τις μέρες της συγκομιδής στους κήπους μας, τους φορτωμένους με φρούτα λαχταριστά και με λουλούδια που μεθούσαν τον αγέρα με την ευωδιά τους! «Σ' αυτό τον ευλογημένο τόπο, ως κι ο κατσούφης βοριάς αλλάζει χαρακτήρα: δριμύς και παγωμένος καταφθάνει, μα καθώς πλαγιοκοπά στα βουνά τριγύρω, από το Βέρμιο και τα Πιερία ως τον Όλυμπο, επιστρέφει σαν νοτιάς γλυκύτατος, ημερωμένος», μου έλεγε ο Αλιάκμονας. Κι εγώ για να τον πειράξω, «Λωλοπόταμο» τον ανέβαζα, «Ανεμοδούρα» τον κατέβαζα. Και δώσ' του κυνηγητά στα ηλιόλουστα ξέφωτα και στα βαθύσκιωτα λαγκάδια... Μια μέρα, ως και τον Πάνα, τον τραγοπόδαρο γιο του Ερμή, πιάσαμε να μας κρυφοκοιτάζει.

Έτρεξε να τον γραπώσει ο Αλιάκμονας, αλλά μόλις που πρόφτασε να δει μια ουρίτσα να κουνιέται παιχνιδιάρικα ανάμεσα στις καλαμιές! Τα χρόνια κύλησαν γλυκόπιοτα, σαν το κρασάκι σε φαγοπότι γιορτινό. Γεράσαμε πολύ με τον Αλιάκμονα κι ήρθε η ώρα να φύγουμε από τη ζωή. Η μητέρα Γη, όμως, δε θέλησε να σβηστεί το πέρασμα μας από την ιστορία. Έτσι, εγώ έγινα η βελανιδιά που βλέπετε κι ο σύντροφος μου ο Αλιάκμονας, το ομώνυμο ποτάμι. Κι οι δυο ξέραμε πως σ' αυτά τα πανάρχαια χώματα κείτονταν αναπαυμένοι για εκατοντάδες χρόνια οι θησαυροί των Μακεδόνων.

 

 

Γι' αυτό, αξέχαστη θα μας μείνει η μαγική στιγμή του 1977 που η αρχαιολογική σκαπάνη έπιασε δουλειά στα χέρια του καθηγητή Μανόλη Ανδρόνικου και των συνεργατών του και τους έφερε στο φως! Το βασιλικό ανάκτορο, η ακρόπολη, το θέατρο, τα ιερά, τα θεμέλια σπιτιών και άλλων κτηρίων έκαναν την ανθρωπότητα να ριγήσει από δέος. Μα περισσότερο απ' όλα την εντυπωσίασε το περίφημο νεκροταφείο των τύμβων στην περιοχή ανάμεσα στα χωριά Παλατίτσια και Βεργίνα. Κι αυτό γιατί ο μακεδονικός τάφος της Μεγάλης Τούμπας δεν είχε συληθεί από τους τυμβωρύχους! Το μέγεθος του, η ναόσχημη μορφή του, η όλη κατασκευή του και διακόσμηση, καθώς και το πολύτιμο περιεχόμενο του μαρτυρούσαν ότι κάποιος σπουδαίος βασιλιάς είχε ταφεί και λατρευόταν εκεί. Κι αυτός δεν ήταν παρά ο Φίλιππος Β', ξακουστός ηγεμόνας της Μακεδονίας και πατέρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου!

Το παραμύθι μας δεν τελειώνει εδώ. Όσο εγώ θα στέκομαι επιβλητική στο χώρο των βασιλικών ανακτόρων στη Βεργίνα κι όσο ο αγαπημένος μου Αλιάκμονας θα ποτίζει και θα θρέφει ακούραστος τη μακεδονική γη, η ζωή θα συνεχίζεται και μαζί της και η ιστορία.

 

 

Μικρό λεξικό

Βεργίνα: χωριό έξω από χη Βέροια στο νομό Ημαθίας, στην κεντρική Μακεδονία. Ένας λαϊκός μάθος λέει ότι πήρε την ονομασία αυτή από τη βασίλισσα Βεργίνα που ζούσε εκεί.

Μανόλης Ανδρόνικος: καθηγητής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης. Το όνομα του συνδέθηκε στενά με τη Βεργίνα καθώς, το 1977, μεταξύ άλλων, ανακάλυψε στον αρχαιολογικό της χώρο δύο βασιλικούς τάφους που περιείχαν αντικείμενα μοναδικού πλούτου και ομορφιάς. Τα ευρήματα οδήγησαν στο συμπέρασμα πως στο μεγάλο βασιλικό τάφο της Βεργίνας ήταν "θαμμένος" ο βασιλιάς Φίλιππος Β', ο πατέρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

 

Πηγές

Ι. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Βεργίνα, η Μεγάλη Τούμπα, Αρχαιολογικός Οδηγός, Θεσσαλονίκη, 1994

2. Λούκια Θεοδώρου, Βασιλική Γκράτζιου, Βεργίνα, Θησαυροί, Μύθοι και Ιστορία της Μακεδόνικης Γης, εκδόσεις «Καλειδοσκόπιο», Αθήνα, 2005

3. Υπουργείο Πολιτισμού, Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων, Βεργίνα, Περιδιαβάζοντας τον αρχαιολογικό χώρο, Αθήνα, 2005

4. ΟΙ ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ (18.2.2006)