Οι τελευταίοι των φιλοτελιστών

 

 

 

Οι τελευταίοι των φιλοτελιστών

Το μικρό χαρτάκι που αφηγείται την ιστορία της Ελλάδας

 

Μέσα στο μετρό, ένα κορίτσι κοιτάζει την οθόνη του κινητού της. Ένας ηλικιωμένος απέναντι κρατά έναν φάκελο, παλιό, καφετί, με γωνίες φθαρμένες. Ένα γραμματόσημο του ’70 δεσπόζει στη γωνιά. Το βλέμμα της νεαρής σταματά πάνω του — στιγμιαία απορία και αμηχανία.

«Τι είναι αυτό;»

Η ερώτηση της, αθώα και σχεδόν αστεία, συνιστά τη πιο λυπητερή πρόταση για μια ολόκληρη εποχή: το γραμματόσημο, αυτό το μικρό χαρτάκι που κάποτε ένωνε ανθρώπους και χώρες, έχει σχεδόν ξεχαστεί.

 

 

Η μοιραία υποχώρηση ενός πάθους

Ο πρόεδρος της Ελληνικής Φιλοτελικής Ομοσπονδίας, Χρήστος Γκίκας, γνωρίζει καλά το βάρος των αριθμών.

«Οι οργανωμένοι συλλέκτες γραμματοσήμων στην Ελλάδα δεν ξεπερνούν τους εξακόσιους», λέει.

Κάποτε, οι λέσχες των φιλοτελιστών έσφυζαν από ζωή — ανταλλαγές, εκθέσεις, συναντήσεις. Σήμερα, οι περισσότεροι έχουν γκρίζα μαλλιά και ένα  βλέμμα που κρατά αναμνήσεις: επιστολές από τη Ζάκυνθο προς το Λάνγκενσαλτσα του 1896, σειρές με επιγραφές “Ελληνική Διοίκησις” από τους Βαλκανικούς Πολέμους, φιγούρες βασιλέων και θεών, όλα μικροί καθρέφτες της Ιστορίας.

Τα Ελληνικά Ταχυδρομεία (ΕΛΤΑ) συνεχίζουν να εκδίδουν νέες σειρές, μα με τιράζ που μόλις αγγίζει τις 25.000 σειρές — από μισό εκατομμύριο τη δεκαετία του ’80. Ένας αριθμός που λέει πολλά: το κοινό των συλλεκτών λιγοστεύει, και μαζί του χάνεται ένα κομμάτι πολιτισμού.

Το γραμματόσημο ως καθρέφτης του έθνους

«Το γραμματόσημο είναι το λογότυπο της χώρας στο εξωτερικό», σημειώνει ο Γκίκας.

Κάθε μικρή εικόνα φέρει πάνω της την ιστορία ενός λαού• αφηγείται πόλεμο και ειρήνη, τέχνη και πρόοδο, ελπίδα και μνήμη.

Στον φιλοτελισμό, η Ελλάδα δεν είναι απλώς μια χώρα που εκδίδει γραμματόσημα. Είναι μια αφήγηση που συνεχίζεται, έστω και με ολοένα λιγότερους αναγνώστες.

Κι αν κάποτε οι φάκελοι ταξίδευαν από νησιά και βουνά ως τις άκρες της γης, σήμερα η επικοινωνία έχει γίνει ακαριαία, αλλά απρόσωπη. Το ηλεκτρονικό μήνυμα δεν κουβαλά άρωμα χαρτιού, δεν έχει σφραγίδα τόπου• δεν αφήνει τίποτα που να αξίζει να το φυλάξεις σε κουτί με κορδέλα.

 

 

Η μοναξιά των συλλεκτών

Οι φιλοτελιστές της Ελλάδας επιμένουν, σιωπηλά. Καθισμένοι μπροστά σε άλμπουμ και μεγεθυντικούς φακούς, φυλλομετρούν την ιστορία όπως άλλοι ξεφυλλίζουν προσευχές. Κάθε γραμματόσημο είναι το ιερό αποτύπωμα μιας εποχής, ενός κόσμου που πίστευε ακόμη στις επιστολές και στις λέξεις.

Οι παλιοί φιλοτελιστές μπορεί να μην έχουν μιμητές πολλούς του πάθους τους, αλλά έχουν πίστη. Γιατί ο φιλοτελισμός δεν είναι απλώς συλλογή• είναι τρόπος να θυμάσαι.

 

 

Επιστροφή στο χειρόγραφο

Ίσως η αναγέννηση του φιλοτελισμού να μη βρίσκεται στις λέσχες, αλλά στα σπίτια. Σε μια απλή απόφαση: να γράψουμε ξανά ένα γράμμα, να κολλήσουμε ένα γραμματόσημο και να αφήσουμε τον χρόνο να το μεταφέρει.

Έτσι πλέον το μικρό χαρτάκι θα πάψει να είναι λείψανο — και θα ξαναγίνει σύμβολο μιας ανθρώπινης επικοινωνίας που δεν χάθηκε, αλλά απλώς περίμενε την αναγέννησή της.

Μιλώντας για τον εαυτό μου, που υπήρξε στην διάρκεια του βίου του ένας απλός ερασιτέχνης φιλοτελιστής, θα σας πω αυτό. Κάποτε, οι άνθρωποι περίμεναν τον ταχυδρόμο όπως περιμένουμε σήμερα ένα μήνυμα στην οθόνη. Μα το γράμμα είχε τότε και τα πληκτρολόγια βαρύτητα• το περίμενες, το άνοιγες με προσοχή, το μύριζες. Το γραμματόσημο ήταν η σφραγίδα μιας σχέσης.

Σήμερα, το χαρτί σώπασε και πήραν φωτιά η ψυχρή ηλεκτρονική ανταλλαγή μηνυμάτων και e-mail• αλλά κάθε φορά που αντικρίζω ένα παλιό φάκελο, νομίζω πως ακούω ακόμη τον ήχο του ταχυδρόμου που χτυπά το κουδούνι της πόρτας μου. Ίσως αυτός ο ήχος να είναι το τελευταίο γραμματόσημο της μνήμης μας.

κγ