ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΓΚΙΒΑΛΟΥ : Το τέλος των ψευδαισθήσεων

Το τέλος των ψευδαισθήσεων

Του ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΓΚΙΒΑΛΟΥ 

Αναπληρωτή καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών

Tο τελευταίο πεντάμηνο των διαπραγματεύσεων και ιδιαίτερα η περίοδος που ακολουθεί μετά τη 12η Ιουλίου, έφεραν στο πεδίο της τρέχουσας πολιτικοϊδεολογικής αντιπαράθεσης δύο, ασύμμετρες μεταξύ τους, αναλύσεις και ερμηνείες, που κινδυνεύουν αμφότερες να αξιολογηθούν ως ένα είδος πολιτικών ψευδαισθήσεων.

- Η πρώτη αντίληψη θεωρεί ότι η έξοδος από το «ευρώ» και την Ευρωζώνη αποτελεί μια εφικτή ιστορική λύση, για την προώθηση της οποίας απαιτείται μια ισχυρή πολιτική βούληση που θα την επιβάλει.

Η ισχυρή αυτή πολιτική βούληση θα μπορέσει, με την υιοθέτηση εθνικού νομίσματος και τη διαγραφή των χρεών, να ελαχιστοποιήσει τις αρνητικές συνέπειες σε σύντομο, σχετικώς, χρονικό διάστημα και να ανασυγκροτήσει την οικονομία και την παραγωγική δομή μέσα σε εθνικό πλαίσιο.

Πρωτεύον, συνεπώς, στοιχείο της στρατηγικής αυτής αναγορεύεται το πολιτικό, το οποίο μέσω πιθανώς νέων θεσμικών μορφών συλλογικότητας θα ενεργοποιήσει την κοινωνία και θα ανασυγκροτήσει την οικονομική - παραγωγική δομή.

- Η δεύτερη αντίληψη θεμελιώνεται στην παραδοχή ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ευρωζώνη αποτελούν θεσμικά πεδία συνύπαρξης και αντιπαράθεσης ιστορικών οικονομικοπολιτικών συσχετισμών. Συνεπώς, οι όποιες αλλαγές θα μπορέσουν να συντελεσθούν μέσα από την αλλαγή, την τροποποίηση των συσχετισμών αυτών, ώστε η Ευρωπαϊκή Ένωση να επανέλθει -θεσμικά και λειτουργικά- στις ιδρυτικές της αρχές.

Η αντίληψη αυτή, που υιοθετεί μια χαμπερμασιανού τύπου ανάλυση, αγνοεί τη φύση, την ισχύ, την ιστορική διάρκεια που έχουν αποκτήσει οι μηχανισμοί εξουσίας, οι δομές οικονομικής και πολιτικής κυριαρχίας, που έχουν διαμορφώσει έναν σύγχρονο «υπαρκτό γερμανικό ευρωπαϊσμό» ως μεταμοντέρνα, νεοφιλελεύθερη εκδοχή κάθε είδους ολοκληρωτισμού.

Οι ολιγαρχικές αυτές δομές αντιμετωπίζουν κάθε διαφοροποίηση, κάθε αντίδραση, κάθε πολιτική διαφωνία με την καταστολή, τον εκφοβισμό, με την επιβολή οικονομικών αντιποίνων και την ανοικτή παρέμβαση, με σκοπό τον πλήρη έλεγχο και τη χειραγώγηση των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και των αντίστοιχων πολιτικών συστημάτων.

Η προσδοκία, συνεπώς, ότι μέσω πολιτικών ανατροπών κυρίως στις χώρες του «τόξου» της Νότιας Ευρώπης θα δρομολογηθεί μια ιστορική διαδικασία αλλαγής των συσχετισμών και της γερμανικής δομής κυριαρχίας, αν και διατηρεί τη θεωρητική και πρακτική της αξία, αποτελεί εντούτοις ένα ανοικτό ερώτημα και όχι μια βεβαιότητα, πάνω στην οποία θα μπορούσε μια προοδευτική - αριστερή πολιτική εξουσία να στηρίξει σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα τη στρατηγική της.

Ο άκαμπτος γερμανικός ολοκληρωτισμός

Είναι φανερό ότι αυτός ο ιστορικά διαμορφωμένος και δομικά συγκροτημένος συσχετισμός ισχύος και επιβολής δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί ούτε από μια στάση αναχωρητισμού, που οδηγεί στην πλήρη απομόνωση και στην ολική καταστροφή, ούτε μέσα από ευχολόγια και φρούδες προσδοκίες, που στηρίζονται σε αξίες και αρχές τις οποίες με πρωτοφανή κυνισμό και βιαιότητα περιφρονεί και απαξιώνει η γερμανική ολιγαρχική εξουσία.

Η ιστορική πολιτική επιτυχία της ελληνικής κυβέρνησης συνίσταται στο γεγονός ότι, ιδιαίτερα στην τελική φάση των «διαπραγματεύσεων», αποκάλυψε σε διεθνές επίπεδο τον πραγματικό χαρακτήρα και τη φύση της μεταμοντέρνας δικτατορικής δομής που έχει επιβληθεί στην Ευρώπη. Οι θεσμοί όμως και οι κανόνες για τη γερμανική ελίτ δεν αποτελούν παρά προσχήματα προκειμένου να ασκηθούν οι εκβιασμοί, η πρωτοφανής πολιτική και οικονομική βία, που έχουν περισσότερη σχέση με οικονομικές μαφίες παρά με δημοκρατικούς θεσμούς.

Οπωσδήποτε όμως από την κρίση του 2008 μέχρι σήμερα η Ευρωπαϊκή Ένωση, με οικονομικοπολιτικό πυρήνα την Ευρωζώνη, βιώνει μια περίοδο έντονης αμφισβήτησης. Οι περιοριστικές νεοφιλελεύθερες πολιτικές και το στυγνό αυταρχικό προσωπείο της γερμανικής ελίτ έχουν συρρικνώσει και απαξιώσει εν πολλοίς το παραδοσιακό ευρωπαϊκό πρότυπο.

Ο ευρωσκεπτικισμός, οι ακροδεξιές αντιλήψεις, η επάνοδος στην εθνική ταυτότητα αποκτούν όλο και ευρύτερες επιρροές σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Η πλήρης ενσωμάτωση της σοσιαλδημοκρατίας στο νεοφιλελεύθερο - χρηματοπιστωτικό πρότυπο, η συρρίκνωση, μέχρι σχεδόν εξαφανίσεως μέχρι πρόσφατα, της Αριστεράς επέτειναν την κατάσταση και διαμόρφωσαν ένα ιστορικό αδιέξοδο.

Είναι αφελές να πιστεύουμε ότι μια τέτοια δομή κυριαρχίας μπορεί να μετασχηματισθεί μέσα από δημοκρατικές - θεσμικές διαδικασίες. Για να σωθεί η Ευρώπη χρειάζεται μια νέα ιδρυτική αρχή, ένα νέο ιστορικό consensus. Όμως καμία δομή κυριαρχίας, όπως η σημερινή γερμανική ολιγαρχική δομή, δεν παραιτείται των εξουσιών της. Το ενδεχόμενο, δυστυχώς, μιας νέας καταστροφής σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο παραμένει ανοικτό. Οι δύο καταστροφικοί πόλεμοι του 20ού αιώνα αποτελούν δυσοίωνες «παρακαταθήκες» για την ιστορική ρεβάνς που επιδιώκει να πετύχει το σημερινό Δ' Ράιχ.

«Τι πρέπει να κάνουμε»

Στο επόμενο διάστημα η γερμανική ελίτ επιδιώκει να αυταρχικοποιήσει ακόμα περισσότερο τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και να αναλάβει τον πλήρη οικονομικό και πολιτικό έλεγχο των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων μέσω ενός, θεσμικά νομιμοποιημένου, υπερ-υπουργείου Οικονομικών.

Αυτό σημαίνει ότι θα ενταθούν οι αντιθέσεις, ιδιαίτερα με τον χωρισμό της Ευρωζώνης σε περιοχές «πατρικίων και πληβείων». Η αύξηση της πίεσης και της θεσμικής βίας είτε θα οδηγήσει στην πλήρη υποταγή είτε στη ρήξη και στη διάλυση της Ευρωζώνης…

Συμπέρασμα: Ακόμα και αν οι εξελίξεις στη χώρα μας ακολουθήσουν το ευνοϊκότερο σενάριο, τίποτα δεν αποκλείει στο τέλος της τριετίας να βρεθούμε και πάλι σε αδιέξοδο, οπότε η έξοδος από την Ευρωζώνη θα αποτελέσει μια αυτόματη -νομοτελειακού τύπου- διαδικασία. Αυτό είναι άλλωστε το σχέδιο της γερμανικής ελίτ και -ας μην τρέφουμε ψευδαισθήσεις- θα το προωθήσει συστηματικά.

Γι' αυτό και η χώρα θα πρέπει να προετοιμασθεί συστηματικά για ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Η επιτυχής αξιοποίηση των επενδυτικών πόρων σε συγκεκριμένους τομείς ανάπτυξης, η παραγωγική επανεκκίνηση και αναδιάρθρωση ζωτικών τομέων της οικονομίας, η κατανομή των βαρών με βάση καθαρά κοινωνικά και ταξικά κριτήρια, η ριζική αντιμετώπιση του οικονομικοπολιτικού κυκλώματος της διαπλοκής αποτελούν τα πρώτα βασικά -και απολύτως αναγκαία- βήματα μιας τέτοιας ιστορικής διαδικασίας.

Η ήττα της ελληνικής κυβέρνησης θα επέλθει και θα καταγραφεί ιστορικά εάν δεν μπορέσει να εκπονήσει και να υλοποιήσει ένα εναλλακτικό πρόγραμμα, ένα -κατ' εξοχήν- πολιτικό σχέδιο ικανό να διαμορφώσει τις οικονομικές και κοινωνικές βάσεις ώστε να αντιμετωπίσουμε τα δυσμενή ενδεχόμενα. Αυτός είναι ο ιστορικός πολιτικός στίβος στον οποίο θα πρέπει να δώσει τη μάχη της η ελληνική κοινωνία και η Αριστερά.

Δυστυχώς, κάποιοι, με αίτημα την επάνοδο στη δραχμή, φαίνεται ότι αρνούνται να αντιμετωπίσουν την ιστορική πραγματικότητα με τους, όντως δυσμενείς, όρους με τους οποίους διαμορφώνεται σήμερα.

Βρισκόμαστε μπροστά στο τέλος των ψευδαισθήσεων: Ούτε η ωραιοποίηση και τα ευχολόγια ούτε ο αναχωρητισμός αντιμετωπίζουν τη σκληρή πραγματικότητα. Στην επώδυνη καθημερινή πάλη, με συγκεκριμένους στόχους και με συλλογικούς αγώνες, προχωρά μπροστά η Ιστορία. Να στοχεύουμε στο ανέφικτο για να πραγματοποιήσουμε το εφικτό. 

"ΤΟ ΠΑΡΟΝ"