Ιερά Μονή Παναγίας Κουνουπιάς

Ιερά Μονή Παναγίας Κουνουπιάς

Σε υψόμετρο 800 μέτρων στον ανατολικό Πάρνωνα βρίσκεται ένα αρχιτεκτονικό στολίδι της βυζαντινής ναοδομίας του 12ου αι. , ο ναός της Κοιμήσης της Θεοτόκου στην Κουνουπιά Αρκαδίας. Το καμπαναριό είναι μεταγενέστερο, του 18ου αι. Οι αγιογραφίες δια χειρός Φώτη Κόντογλου, η θαυματουργή εικονα εικάζεται από τον ευαγγελιστή Λουκά!

Αν ακολουθήσουμε τον επαρχιακό δρόμο που ξεκινάει από τα Πούλιθρα, οδηγούμαστε στο οροπέδιο των Πελετών και στη συνέχεια στο χωριό Κουνούπια.

Στην στροφή του δρόμου θα δούμε να προβάλουν, αμφιθεατρικά χτισμένα, τα παραδοσιακά σπίτια σε μία πλαγιά γεμάτη έλατα, πλατάνια και καρυδιές. Από εκεί διακρίνει κανείς το ορθογώνιο κτίριο της Μονής με τις αψίδες και τα κελιά, καθώς και το καμπαναριό του ναού.

Σύμφωνα με την παράδοση, οι κάτοικοι βρήκαν την εικόνα της Παναγίας πάνω σε ένα δέντρο του οποίου το είδος δεν καθορίστηκε ποτέ και βεβαίως δεν υπάρχει πια. Το ονόμασαν «αγιόδεντρο» και έχτισαν το ναό γύρω στον 10ο αιώνα. Ο ναός είναι αφιερωμένος στην Παναγία, χτισμένος σε ρυθμό εγγεγραμμένης σταυροειδούς βασιλικής, πάνω στα θεμέλια πιθανότατα αρχαίου ειδωλολατρικού ναού. Ανακαινίστηκε με δαπάνες ομογενών Κουνουπιωτών από την Αμερική μόλις το 1954, όπως μαρτυρεί η επιγραφή στο νεότερο μαρμάρινο τέμπλο, το οποίο και αντικατέστησε το ξύλινο φθαρμένο του αρχικού κτίσματος. Αξίζει να αναφερθεί ότι το παλιό τέμπλο διέθετε ξύλινο περίτεχνο σταυρό, ο οποίος σήμερα βρίσκεται στα Τσιτάλια. Ο σταυρός ήταν προσφορά των Ελλήνων εμπόρων από τη Ρωσία και φέρει μία οπή από τούρκικο όπλο, προερχόμενη κατά πάσα πιθανότητα από την εποχή που ο Ιμπραήμ με τα στρατεύματα του επιχείρησε να κάψει την εκκλησία το 1826. Ο ναός διεσώθη από το νερό που ανέβλυσε στο εσωτερικό του, ενώ μέχρι και σήμερα στο αριστερό κλίτος σώζεται σκεπασμένη η πηγή του αγιάσματος.

Στο μαρμάρινο τέμπλο διατηρούνται εικόνες εξαίρετης ποιότητας βασισμένες στην αυστηρότητα της βυζαντινής τεχνοτροπίας. Γίνεται χρήση θερμών χρωμάτων με έμφαση στην ώχρα και στην όμπρα. Παρατηρείται μία ιδιαίτερη γεωμετρική αντιμετώπιση των μορφών με τα ξυλώδη σχεδόν χαρακτηριστικά των προσώπων, την έντονη πτυχολογία, τον εξωπραγματικό χώρο, με την προοδευτική ανάπτυξη των βράχων και την απουσία της προοπτικής σε οποιαδήποτε προσπάθεια απεικόνισης αρχιτεκτονικού χώρου όπως στην εικόνα της Αγίας Τριάδας. Χρησιμοποιήθηκαν δε φύλλα χρυσού στο βάθος, όπου δεν υπάρχει άλλος χώρος. Η έντονη διακόσμηση των ρούχων, με βυζαντινά μοτίβα στην εικόνα των Τριών Ιεραρχών, προσδίδει μία πολυπλοκότητα στις μορφές. Ένθεν κι ένθεν της Ωραίας Πύλης παρατηρούμε δύο ρώσικες εικόνες που στάλθηκαν ως δωρεά, λέγεται δε ότι τις φιλοτέχνησε ο αγιογράφος Βλαδίμηρος, υπεύθυνος για τμήμα της αγιογράφησης της εκκλησίας του Κιέβου και της Αγίας Σοφιάς. Η σχεδόν ολοκληρωτική φθορά που έχουν υποστεί δεν μας επιτρέπει να τις μελετήσουμε. Παρ’ όλα αυτά αναγνωρίζουμε το έντονο βλέμμα των διάπλατα ανοιγμένων, εκφρασάκων ματιών της ρωσικής τεχνοτροπίας και ίχνη θερμών χρωμάτων. Άλλη μία αξιόλογη εικόνα, η Παναγία Πορταϊτισσα είναι δωρεά της Μονής Ιβήρων στο μοναστήρι της Κουνουπιάς.

 

Η Μονή σήμερα κατοικείται δυστυχώς μόνο από ένα γηραιό μοναχό και γιορτάζει στις 15 Αυγούστου, ημέρα της Κοίμησης της Θεοτόκου. Τελείται πανηγύρι επί τριημέρου με παραδοσιακούς χορούς της περιοχής. Την παραμονή γίνεται η περιφορά της εικόνας με τα αμέτρητα τάματα. Οι ξενώνες της Μονής μπορούν να φιλοξενήσουν τους πιστούς.

Οι φωτογραφίες της καλής μου φίλης Βασούλας Κυριαζάκου

http://www.leonidio.gr/leonidio/?cat=30