ΙΝ ΜΕΜΟΡΙΑΜ : Τα διδυμάκια

 

ΙΝ ΜΕΜΟΡΙΑΜ

Τα διδυμάκια

 

Λένε πως τα δίδυμα είναι μια ψυχή σε δυο σώματα.

Από παιδιά μοιράζονταν το ψωμί, το γέλιο, τη σιωπή.

Ο ένας ήξερε τον άλλο πριν καν μιλήσουν•

μια ματιά αρκούσε για να καταλάβουν τα πάντα.

Όσο μεγάλωναν, έμεναν αχώριστοι —

σαν δυο ποτάμια που κυλούν πλάι πλάι προς τη θάλασσα.

Αν πονούσε ο ένας, δάκρυζε κι ο άλλος.

Αν γελούσε, άνοιγε ο ουρανός.

Μα ήρθε η ώρα του γάμου.

Κι εκεί που άπλωσαν τα χέρια  να χτίσουν ο καθένας τη δική του ζωή,

ο δεσμός τους άρχισε να χαλαρώνει σαν σχοινί παλιό.

Για τον ένα η κακιά  γυναίκα, το σπίτι,— όλα όσα φέρνει η μοίρα —

 η αλλοτρίωση, ο ναρκισσισμός

πήραν τη θέση που άλλοτε είχε ο δίδυμος αδελφός του.

Κι ο άλλος έμεινε πίσω με την οικογένεια του να απορεί,

γιατί όλα αυτά 

και  να φυλάει τις αναμνήσεις

από τις καλές  μέρες τους

σαν παλιές  πολύτιμες φωτογραφίες,

και να περιμένει κάτι που δεν έρχεται,

ένα βλέμμα,

μια συγνώμη 

μια έμπρακτη μετάνοια 

για όσες  ζημιές  χρόνια τώρα του προκάλεσε

ο δίδυμος και η  τρομερή συμβία του.

Έτσι συμβαίνει συχνά•

ο γάμος δεν χωρίζει μονάχα δυο ζωές που ενώνονται,

μα και δυο ψυχές που ήταν κάποτε μία.

 ΚΓ

Ανδρών επιφανών, πάσα γη τάφο

 

Αφιέρωμα στον Δεκανέα Μιχαήλ Τσαγκαράκη του Κωνσταντίνου

«Ανδρών επιφανών, πάσα γη τάφος»

Και για τον δικό μας Μιχαλάκη, τον δεκανέα Μιχαήλ Τσαγκαράκη, η φράση αυτή δεν είναι απλώς  μια επιγραφή σε μάρμαρο — είναι η αλήθεια μιας ζωής που έλαμψε και έσβησε πρόωρα στα βουνά της Αλβανίας, το 1941.

Καταγόταν από τα Μάλια. Ήταν ανιψιός του Εμμανουήλ Τσαγκαράκη, Φρουράρχου Ηρακλείου κατά τη Μάχη της Κρήτης. Θα μπορούσε να μείνει κοντά του, ασφαλής, μέσα στα γραφεία του Φρουραρχείου, με μια θέση σίγουρη και καθήκον πιο ήπιο. Μα όχι. Ο Μιχαήλ δεν ήταν από εκείνους που μένουν πίσω. Με ενθουσιασμό, με το χαμόγελο και τη φλόγα της νεανικότητάς του, έφυγε για το Αλβανικό μέτωπο μαζί με το Σύνταγμα των Κρητών.

Την ημέρα της αναχώρησης, οι συμπολεμιστές του τον σήκωσαν στα χέρια — περήφανοι που είχαν μαζί τους τον ανιψιό του Φρουράρχου, μα πάνω απ’ όλα, περήφανοι για το παλικάρι με την όμορφη θωριά και το χαμόγελο που τους μετέδιδε θάρρος και χαρά.

 

Στο πατρικό, η αδελφή του, το Μαρικάκι, δεν άντεξε να τον αποχαιρετήσει. Κλείστηκε στο πάνω δωμάτιο να κλάψει μόνη. Μα εκείνος ανέβηκε τα σκαλιά, δέκα-δέκα, να τη συναντήσει. Την αγκάλιασε, την αποπήρε με στοργή:

— «Κλαις; Πρέπει να ’σαι ευτυχισμένη που θα υπερασπιστούμε την πατρίδα!»

Και με το γέλιο του που έσπαγε την αγωνία, της υποσχέθηκε:

— «Όταν τελειώσουν όλα... θα σας φέρω τους κοκορόφτερους Ιταλούς να μας μαζέψουν τις ελιές, βρε κουτό!»

Έπειτα έφυγε. Το Μαρικάκι στάθηκε στο κατώφλι και τον είδε να απομακρύνεται, να κατεβαίνει τις σκάλες βιαστικά, να προλαβαίνει το στρατιωτικό καμιόνι.

«Στο καλό, Μιχαλάκη... να προσέχεις... να γυρίσεις πίσω. Θα σε περιμένω...»

Μα ο Μιχαλάκης δεν γύρισε ποτέ.

 

Γύρισε μόνο με το όνομά του χαραγμένο στο μάρμαρο των Ηρώων στη Νεάπολη και στα Μάλια:

ΜΙΧΑΗΛ ΤΣΑΓΚΑΡΑΚΗΣ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ, ΔΕΚΑΝΕΑΣ

– ΕΠΕΣΕΝ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ.

Κανείς δεν έμαθε πού ακριβώς έπεσε.

Σε ποια πλαγιά της Αλβανίας κοιμάται το κορμί του, ποια βροχή πότισε το χώμα που τον σκεπάζει. Ένας από τους χιλιάδες ήρωες μας που δεν γύρισαν και έμειναν χωρίς τάφο, μα με όνομα και ψυχή που δεν ξεχάστηκαν ποτέ.

Η γιαγιά μου, η μάνα του, έψαχνε να μάθει πού έπεσε ο γιος της. Τον μοιρολογούσε μπροστά στη φωτογραφία του, με το θυμιατό και τα δάκρυά της να καίνε πιο πολύ κι από κερί. Η αδελφή του, η μητέρα μου, χρόνια ολόκληρα μιλούσε γι’ αυτόν σαν να μπορούσε να τον φέρει πίσω με τα λόγια. Και ο παππούς, σιωπηλός, έλεγε μονάχα:

«Ανδρών επιφανών, πάσα γη τάφος...»

Ο θείος μου, ο Μιχαήλ, που έχω σαν τιμή να φέρω σαν δεύτερο όνομα το όνομά του, έμεινε νέος για πάντα.

 

Ένα παλικάρι που δεν πρόλαβε να ζήσει, μα πρόλαβε να τιμήσει την στολή του, τον βαθμό του, την οικογένειά του και την Κρήτη που τόσο αγαπούσε.

Και τον θυμάμαι Κάθε φορά που περνώ από το Ηρώο στα Μάλια ή στη Νεάπολη, με συγκίνηση και τρυφερότητα σκέφτομαι πως ίσως εκεί, ανάμεσα στα ονόματα, θα ακούγεται ακόμη το γέλιο του να λέει στο Μαρικάκι:

«Μη φοβάσαι... Θα γυρίσω να μαζέψουμε τις ελιές μαζί...»

Μόνο που αυτή τη φορά, τις μαζεύουμε εμείς — οι απόγονοι — και τις αφιερώνουμε σε εκείνον.

Γιατί για όσο καιρό τον θυμόμαστε, δεν θα έχει φύγει από κοντά μας.

Και όσο υπάρχει η μνήμη του μέσα μας, θα υπάρχει και η λεβεντογένα Κρήτη που τον γέννησε.

Με ευλάβεια αφιερωμένο στην μνήμη του

28.10.2025 

Κωνσταντίνος-Μιχαήλ Αντ. Γραικιώτης

 

ΓΙΑΤΙ ΠΟΛΕΜΟΥΜΕ

 

ΓΙΑΤΙ ΠΟΛΕΜΟΥΜΕ

 

Η ιστορία μας είναι γεμάτη στιγμές που δοκιμάζουν την ταυτότητα και την τιμή μας. Η 28η Οκτωβρίου 1940 όπως και η 25^η Μαρτίου 1821 δεν ήταν απλώς ημερομηνίες• ήταν οι στιγμές που οι Έλληνες σηκώθηκαν για να υπερασπιστούν το όνομά τους και την ιδέα της Ελλάδας. Αυτό το άρθρο γραμμένο για τις μέρες που ζούμε και τα όσα καθημερινά βιώνουμε μας θυμίζει το γιατί κάθε γενιά καλείται να αγωνιστεί για την επιβίωση αυτής της πατρίδας και του λαού της.

 

 Η τιμή να είσαι Έλληνας

 

Τα παιδιά της Ελλάδας υπερασπίζονται πάντα το όνομά τους. Πολεμούν για να κρατήσουν ζωντανή την τιμή να λέγονται «Έλληνες».

Όποιος στερηθεί το πατρώνυμό του — είτε γιατί κάποιοι του το βεβήλωσαν, είτε γιατί το μαύρισε μια κακή ώρα — βιώνει τη μεγαλύτερη συμφορά. Το να χάσει κανείς το δικαίωμα να ακούει το όνομα του έθνους του είναι σαν αβάσταχτη νύχτα, σαν θάνατος μέσα στην ιστορική πορεία και την ζωή του.

Ώρα είναι να στρέψουμε και σήμερα τα μάτια μας στην κληρονομιά που μας δόθηκε και καλούμαστε και σήμερα να σηκωθούμε να την υπερασπιστούμε. Ώρα είναι να ακούσουμε την καρδιά μας όταν πονάει και χαίρεται για την Ελλάδα και να εκφράσουμε με το λόγο το χτυποκάρδι της.

 

 Η Ελλάδα ως Ιδέα

 

Η Ελλάδα δεν είναι απλώς γεωγραφία, οικονομία ή πολιτική. Δεν υπάγεται στις μόδες του καιρού. Δεν περιορίζεται ούτε εξαρτάται από περιστάσεις. Είναι Ιδέα.

Όταν λέμε ή ακούμε «Ελλάδα», «Έλληνας», «ελληνικός», η συνείδησή μας φωτίζεται από ηλιολουστούς ουρανούς, όπου κυκλοφορούν αιώνιες μορφές, σύμβολα, πρότυπα. Αρκεί να φέρεις στο νού σου τις απόλυτες έννοιες λέξεων όπως «ελληνίζων», «ελληνιστικός», «ελληνοειδής», για να διαπιστώσεις την αξεπέραστη απόσταση που χωρίζει ό,τι είναι ελληνικό από ό,τι δεν είναι.

 

 Κληρονομιά τριών χιλιετιών

 

Η τιμή να λεγόμαστε Έλληνες μας κληροδοτήθηκε μέσα από τρεις χιλιετίες ιστορικής ζωής.

Αθάνατοι πρόγονοι έστησαν, προς αιώνιο υπόδειγμα για όλον τον κόσμο, ό,τι άφθαρτο και ανυψωτικό μπόρεσε να πραγματοποιήσει ο άνθρωπος πάνω στη γη. Ό,τι η ανθρώπινη μνήμη αναπολεί — φιλοσοφία, ποιήση, τέχνη, ιστορία — αλλά και ό,τι επικαλείται στις κρίσιμες στιγμές, όπως παραδείγματα αντρειάς, αυτοθυσίας και καρτερίας, αυτό είναι ελληνικό.

Πουθενά αλλού στον κόσμο το χώμα που πατούν οι Έλληνες δεν διατρέχει συχνότερα και διαρκέστερα το Πνεύμα της αιώνιας εκρηκτικής νεότητας που απέδειξαν οι Έλληνες ότι υπάρχει μέσα από το διάβα  του ιστορικού τους βίου. Κάθε τοπωνύμιο αυτής της ιερής γης είναι κι ένα σύμβολο, μια δέσμη ακτίνες.

 

 Αναμνήσεις και σύμβολα

 

Τις μέρες αυτές που περνάμε και που θυμίζουν την προσμονή της Ανάστασης, τις ώρες που ακόμα και τα ερείπια απαιτούν την αντρειά των Ελλήνων, αξίζει να καθίσει κανείς σε μια πέτρα, κοντά στην αρχαία τσουκνίδα, και να στρέψει το βλέμμα γύρω, ονομάζοντας τα πράγματα ως την άκρη του ορίζοντα.

Η Ακρόπολη, η Σαλαμίνα, η Ελευσίνα, η Αίγινα, ο Μαραθών, η Κρήτη, τα Τέμπη — μόνο μία από αυτές τις λέξεις αρκεί για να ξυπνήσει στη συνείδηση το πάθος και τη λαύρα της θυσίας και του αγώνα. Γιατί αυτή είναι η γη μας, αυτή και η πατρίδα μας.

 

ΕΠΙΛΟΓΟΣ 

 

Οι παιάνες που κάλεσαν τους Έλληνες στον αγώνα κατά των βαρβάρων, από τους αρχαίους χρόνους ως σήμερα, είναι μιλημένοι και τραγουδισμένοι στη γλώσσα που ακούμε γύρω μας από τα παιδιά της Ελλάδας. Η Ελλάδα είναι μία. Την αιώνια αυτή μητέρα, τη θεοτρόφο και ιερή, αυτήν υπερασπιζόμαστε πάντα. Η υπεράσπιση της Ελλάδας δεν είναι απλώς ιστορία• είναι υπόθεση της ψυχής μας. Οι Έλληνες κάθε γενιάς καλούνται να ξαναθυμηθούν ποιοι είναι, τι αγαπούν και γιατί αξίζει να αγωνίζονται. Η τιμή να είσαι πραγματικός Έλληνας δεν κληρονομείται απλώς• κατακτιέται, φυλάσσεται και συνεχίζει να εμπνέει μέσα από αγώνες ύπαρξης.

κγ 

 

 

Το Έπος του ’40: Προκλήσεις, Τελεσίγραφο και η Ψυχή του Ελληνισμού

 

Το Έπος του ’40: Προκλήσεις, Τελεσίγραφο και η Ψυχή του Ελληνισμού

 

Η 28η Οκτωβρίου 1940 δεν ήταν μια ξαφνική στιγμή στη σύγχρονη ελληνική ιστορία, αλλά το αποτέλεσμα μιας μακράς αλυσίδας διπλωματικών χειρισμών, στρατιωτικών κινήσεων και προκλητικών ενεργειών. Από τον τορπιλισμό του θωρηκτού Έλλη μέχρι το τελεσίγραφο της Ιταλίας στον Ιωάννη Μεταξά, η Ελλάδα βρέθηκε αντιμέτωπη με την αλαζονεία του Μουσολίνι και την απειλή πολέμου. Αυτό το άρθρο αφηγείται με λεπτομέρεια τα γεγονότα που οδήγησαν στο ΟΧΙ, αναδεικνύοντας την αποφασιστικότητα του ελληνικού λαού και του ηγέτη του.

 

Οι πρώτες ενδείξεις και οι διπλωματικές πιέσεις

 

Το καλοκαίρι του 1940, η Ιταλία ενέτεινε την πίεση προς την Ελλάδα με αεροπορικές παραβιάσεις και προπαγάνδα. Ο τορπιλισμός του θωρηκτού Έλλη στο λιμάνι της Τήνου ήταν το πρώτο σοκ για τον ελληνικό λαό και η αφορμή για έντονη εθνική αγανάκτηση. Ταυτόχρονα, τα ελληνικά προξενεία στα Τίρανα και άλλες πόλεις της Αλβανίας αναφέρουν συνεχώς μετακινήσεις ιταλικών στρατευμάτων προς τα ελληνικά σύνορα και στρατολογήσεις Αλβανών για τη δημιουργία άτακτων σωμάτων, με στόχο να προκληθούν ταραχές στην περιοχή της Θεσπρωτίας («Τσαμουριά»).

Η ελληνική κυβέρνηση παρακολουθούσε στενά την κατάσταση. Το Γενικό Επιτελείο Στρατού ήταν καλά ενημερωμένο για τη δύναμη, τη σύνθεση και τη διάταξη των ιταλικών μονάδων, χάρη στα συνεχή τηλεγραφήματα των διπλωματικών αποστολών. Παρά τις προκλήσεις, ο Μεταξάς αποφάσισε να μην προχωρήσει σε γενική επιστράτευση πριν από τελεσίγραφο, φοβούμενος ότι μια πρόωρη κίνηση θα έδινε στον Μουσολίνι το δικαίωμα να στείλει ακόμα περισσότερα στρατεύματα και να αυξήσει τις πιέσεις.

«Άκουσε Πιτσίκα. Δεν κινδυνεύεις εσύ να σε βγάλει προδότη η Ιστορία, αλλά εγώ. Αν διατάξω επιστράτευση για έναν στρατιώτη που θα στείλω στα σύνορα ο Μουσολίνι θα στείλει δύο…» – Ι. Μεταξάς

Υπήρχε όμως και η πολιτική διάσταση: ο Μεταξάς ανησυχούσε για την επιστροφή αποστρατευμένων αξιωματικών που είχε «καθαρίσει» επειδή ήταν δημοκρατικοί και έτσι θα έπαιρνε ένα εσωτερικό πολιτικό ρίσκο σε κρίσιμη στιγμή.

 

Προπαγανδιστικές τακτικές και παρασκηνιακές κινήσεις

 

Η Ιταλία, παρά την έλλειψη ισχυρής ελληνικής στρατιωτικής παρουσίας στα σύνορα, επιδίωκε να δημιουργήσει ψευδή εικόνα ελληνικής επιθετικότητας. Στις 26 Οκτωβρίου, το πρακτορείο ειδήσεων της Ιταλίας και οι εφημερίδες τους διαδίδουν σκηνοθετημένα επεισόδια, όπως βομβιστικές επιθέσεις και ανταλλαγές πυρών κοντά σε αλβανικά φυλάκια. Σκοπός τους ήταν να δικαιολογήσουν την επικείμενη επίθεση και να αιφνιδιάσουν την ελληνική πλευρά.

Στο παρασκήνιο, η Ελλάδα ενίσχυε τα στρατεύματά της στην Ήπειρο και την ανατολική Μακεδονία, χωρίς όμως να προχωράει σε γενική επιστράτευση. Η ελληνική διπλωματία και οι στρατιωτικές υπηρεσίες απέδιδαν ιδιαίτερη σημασία στην παρατήρηση της Ιταλικής προκλητικότητας, η οποία προσπαθούσε να εκμεταλλευτεί κάθε ευκαιρία για να ελέγξει τα Βαλκάνια, πάντα υπό τη σκιά της γερμανικής επιρροής.

 

Η κοσμική δεξίωση και το τελεσίγραφο

 

Η αντίθεση ανάμεσα στην επίσημη κοσμική ζωή και την επικείμενη τραγωδία γίνεται σαφής στις 26 Οκτωβρίου. Ο Ιταλός πρέσβης στη χώρα μας, Γκράτσι, διοργανώνει μεγάλη δεξίωση στην πρεσβεία, προσκαλώντας όλη την κοσμική Αθήνα και όλους τους ανώτερους υπαλλήλους του Ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών, οι οποίοι με εντολή του Μεταξά παρέστησαν άπαντες, ενώ λίγες ώρες μετά θα παρέδιδε στον Μεταξά το τελεσίγραφο που κήρυττε τον πόλεμο. Η εικόνα της τεράστιας τούρτας με τις σημαίες Ελλάδας και Ιταλίας, ανάμεσα σε καλοντυμένες κυρίες και επιδεικτικά αυτοκίνητα, δημιουργεί έντονη αίσθηση ειρωνείας και αντίθεσης με την πραγματικότητα που πλησίαζε. Όπως σημειώνει ο ίδιος ο Γκράτσι:

«Σπάνια υποθέτω, ίσως και ποτέ άλλοτε, δεν θα βρέθηκε πρέσβης σ’ αυτήν τη θέση… να υποδέχεται έναν κόσμο σαν άψυχα ξύλινα πιόνια σε μια σκακιέρα θανάτου.»

Την ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου, ο Γκράτσι συνοδευόμενος από διερμηνέα και στρατιωτικό ακόλουθο, φτάνει στη βίλα του Μεταξά στην Κηφισιά. Ο Έλληνας πρωθυπουργός, φορώντας την απλή νυχτιάτικη ρόμπα του, διαβάζει το τελεσίγραφο και με ψυχραιμία και αποφασιστικότητα δηλώνει ότι η Ελλάδα θα υπερασπιστεί το έδαφός της — παρά τις απειλές και την υπεροπλία της Ιταλίας. Οι διάλογοι του Γκράτσι με τον Μεταξά και η περιγραφή των συναισθημάτων του πρέσβη καταγράφουν με δραματικό τρόπο τη στιγμή της ιστορικής απόφασης: το περίφημο ΟΧΙ.

Ο Γκράτσι θυμάται:

Μόλις καθίσαμε του είπα ότι η Κυβέρνηση μου είχε αναθέσει να του κάμω μια άκρως επείγουσα ανακοίνωση και χωρίς άλλα λόγια του έδωσα το κείμενο. Ο Μεταξάς άρχισε να διαβάζει. Τα χέρια του κρατούσαν το χαρτί έτρεμαν ελαφρά και μέσα από τα γυαλιά του έβλεπα τα μάτια να βουρκώνουν, όπως συνήθιζε όταν ήταν συγκινημένος. Όταν τελείωσε την ανάγνωση, με κοίταξε κατά πρόσωπο και μου είπε με φωνή λυπημένη αλλά σταθερή. “Allors c’ est la guerre” (Επομένως έχουμε πόλεμο).

Και σε παρακάτω σημείο σημειώνει:

Ο Μεταξάς με ρώτησε τότε αν μπορούσα να του καθορίσω τουλάχιστον ποια ήταν τα στρατηγικά σημεία επί του ελληνικού εδάφους που η ιταλική Κυβέρνηση θα ήθελε να καταλάβει. Φυσικά, αναγκάσθηκα να του απαντήσω ότι δεν είχα την παραμικρή ιδέα. Ο Μεταξάς απήντησε : “Vous voyez bien que c’ est impossible” (βλέπετε ότι αυτό είναι αδύνατον). Η ευθύνη του πολέμου αυτού βαρύνει αποκλειστικά την Ιταλική Κυβέρνηση. Η Κυβέρνηση σας ήξερε κάλλιστα ότι η Ελλάδα το μόνο που επιθυμούσε ήταν να παραμείνει ουδετέρα, αλλ’ ότι είμεθα αποφασισμένοι να υπερασπιστούμε το εθνικό έδαφος εναντίον οιουδήποτε.

 

Η ελληνική ψυχή και η προετοιμασία για την αντίσταση

 

Η Ελλάδα δεν υπέκυψε. Ο λαός, οι στρατιώτες και ακόμα και οι Έλληνες που βρίσκονταν διασκορπισμένοι σε όλο τον κόσμο, επέστρεψαν στην πατρίδα ή προετοιμάστηκαν να υπερασπιστούν το έδαφος. Η ψυχή του ελληνισμού φλέγεται από τον τορπιλισμό της Έλλης και τις συνεχείς παραβιάσεις από την ιταλική αεροπορία, ενώ η απόφαση του Μεταξά να υπερασπιστεί την τιμή και την ανεξαρτησία της χώρας παραμένει σύμβολο αυτοθυσίας και εθνικής αξιοπρέπειας.

Η αντίθεση ανάμεσα στην επιδεικτική αδιαφορία της αθηναϊκής αριστοκρατίας και στη συλλογική αντίδραση του λαού αναδεικνύει τη σημασία της ενότητας σε κρίσιμες στιγμές. Το ΟΧΙ δεν ήταν μόνο στρατιωτική απόφαση, αλλά έκφραση εθνικής ψυχής που προετοιμαζόταν για αντίσταση και θυσία.

Η 28η Οκτωβρίου 1940 δεν ήταν τυχαίο γεγονός. Ήταν το αποτέλεσμα συστηματικών ιταλικών προκλήσεων, στρατιωτικών κινήσεων, προπαγανδιστικών ενεργειών και διπλωματικών πιέσεων, ενώ ταυτόχρονα ανέδειξε τη σταθερότητα και την ψυχική δύναμη της ελληνικής ηγεσίας και του λαού. Από τον τορπιλισμό της Έλλης μέχρι το τελεσίγραφο στον Μεταξά, η Ελλάδα βρέθηκε αντιμέτωπη με τον Μουσολίνι και απέδειξε ότι η τιμή, η ενότητα και η αποφασιστικότητα μπορούν να νικήσουν ακόμα και τις μεγαλύτερες προκλήσεις.

Κων. Γραικιώτης