ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ

ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ

Σύμφωνα με μια παλιά ενδιαφέρουσα σειρά ντοκιμαντέρ ρωσικής παραγωγής οι παρακάτω αναφερόμενοι θεωρούνται ως οι κυρίαρχες εκείνες μορφές της Ρωσικής κουλτούρας που με το έργο και τη ζωή τους σημάδεψαν την πνευματική, επιστημονική  και καλλιτεχνική ζωή όχι μόνο της Ρωσίας αλλά και του Κόσμου. 

 •  Αλέξανδρος Πούσκιν (1799 - 1837). Ο Αλεξάντρ Σεργκέγεβιτς Πούσκιν γεννήθηκε στη Μόσχα, στις 6 Ιουνίου 1799 και πέθανε στην Αγία Πετρούπολη στις 10 Φεβρουαρίου 1837. Ήταν Ρώσος λογοτέχνης, Θεωρείται ο μεγαλύτερος ποιητής της Ρωσίας και ο δημιουργός της νεότερης ρωσικής λογοτεχνίας. Ήταν επίσης γνωστός φιλέλληνας. Έζησε μια ταραχώδη ζωή μέσα από διωγμούς από το τσαρικό καθεστώς αλλά και μια ζωή που την συνόδευε η αγάπη και ο θαυμασμός των συμπολιτών του.

Ο πρίγκιπας Πιοτρ Αντρέγεβιτς Βιάζεμσκι έγραφε τότε στον θείο τού ποιητή, Βασίλι Πούσκιν: «Πρέπει να τον κλείσουμε σε κανένα φρενοκομείο. Τι διαβόλους έχει μέσα του! Όλη την κινητή και ακίνητη περιουσία μου δίνω, για να μπορώ να γράψω τέτοιους στίχους. Αυτό το λυσσασμένο ξεπεταρόνι θα μας καταφέρει όλους εμάς-εμάς και τους προγόνους μας».

Ο Ιωάννης Καποδίστριας, άμεσος προϊστάμενος του Πούσκιν στο Υπουργείο Εξωτερικών, τον έσωσε από την οργή του Τσάρου. Στο τότε ρωσικό Κισινιόφ, την πρωτεύουσα σήμερα της Μολδαβίας (Κισινάου στα ρουμανικά), στη Βεσσαραβία της νότιας Ρωσίας όπου μετατέθηκε, ο Πούσκιν τέθηκε υπό την επίβλεψη του στρατηγού Ιβάν Νίκιτιτς Ίνζοφ, ανθρώπου γενναίου και καλλιεργημένου, διακεκριμένο πολεμιστή των ναπολεόντειων πολέμων, έπειτα από επιθυμία του Καποδίστρια, ο οποίος με επιστολή του στον στρατηγό τού ζητάει να δείξει φροντίδα στον νεαρό ποιητή, συμπληρώνοντας: «Δεν υπάρχει ακρότητα στην οποία να μην υπέπεσε ο ατυχής αυτός νέος, όπως δεν υπάρχει και τελειότητα που δεν θα μπορούσε να επιτύχει με την υψηλή ποιότητα των χαρισμάτων του».

Ο Νικολάι Γκόγκολ έγραψε για τον Πούσκιν: Ο Πούσκιν ήταν για όλους τους ποιητές σαν μια ποιητική φλόγα που έπεσε απ’ τα ουράνια και από την οποία σαν κεράκια άναψαν άλλοι αυτοφυείς ποιητές. Γύρω του διαμορφώθηκε ολόκληρος αστερισμός. O Μαξίμ Γκόρκι είπε για αυτόν: Για μας τους Ρώσους ο Πούσκιν είναι η αρχή κάθε αρχής.

Ο Πούσκιν πέθανε μετά από μονομαχία που έγινε το απόγευμα της 27ης Ιανουαρίου του 1837 στην τοποθεσία Chernaya Rechka, στα χιονισμένα περίχωρα της Αγίας Πετρούπολης, με δυνατό αέρα και θερμοκρασία δεκαπέντε βαθμούς υπό το μηδέν. Ο Πούσκιν τραυματίστηκε θανάσιμα στο κάτω μέρος της κοιλιάς και μεταφέρθηκε με άμαξα στο σπίτι του στην πρωτεύουσα. Πέρασε τις τελευταίες ημέρες της ζωής του στο σπουδαστήριο-γραφείο του, ανάμεσα σε αγαπημένα του πρόσωπα, θαυμαστές και φίλους. Άφησε την τελευταία του πνοή στο ανάκλιντρο του γραφείου του δύο ημέρες αργότερα, το απόγευμα της 29ης Ιανουαρίου 1837, ώρα 2:45, σε ηλικία 38 ετών.

Ο θάνατος του Πούσκιν, όπως είπε ο φίλος του ζωγράφος Karl Briullov, ήταν «μια ανεπανόρθωτη απώλεια για το ρωσικό πολιτισμό».

•  Λέων Τολστόι (1828 - 1910). Στην Κεντρική Ρωσία βρίσκεται η Γιάσναγια Πολιάνα όπου γεννήθηκε, έγραψε, δίδαξε και τάφηκε ο συγγραφέας.

Ο κόμης Λέων Τολστόι σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Καζάν και προτού εντρυφήσει στο λαϊκό πνεύμα και τις φιλοδοξίες του, έζησε τη ζωή ενός κοσμικού νέου της τάξης του. Αργότερα, επί δεκαεννέα συνεχή χρόνια, στη Μόσχα, αφοσιώθηκε στο λογοτεχνικό του έργο. Στη Γιάσναγια Πολιάνα, εκτός από τα διακόσια του άλλα έργα, έγραψε και το μεγαλύτερο μυθιστόρημα του δέκατου ένατου αιώνα «Πόλεμος και Ειρήνη», καθώς και την «Άννα Καρένινα». Εκεί πέρασε το τελευταίο μέρος της ζωής του και δεχόταν προσωπικότητες της δημόσιας ζωής, των τεχνών και των γραμμάτων.

Προσπάθησε να βρει το αληθινό νόημα του Χριστιανισμού, πιστεύοντας πως σκοπός της ζωής δεν είναι να εξυπηρετεί την κατώτερη ζωική φύση, αλλά τη φωτεινή δύναμη, που βρίσκεται στα βάθη της ανθρώπινης ψυχής και η οποία βοηθάει τον άνθρωπο να αναγνωρίζει το αγαθό. Εκτός όμως από αυτές τις αντιλήψεις, ο Τολστόι κατάφερε ν' απεικονίσει με απαράμιλλο τρόπο τη ρωσική κοινωνία της εποχής του και με την αναπαραστατική δύναμη της τέχνης του να δώσει εκπληκτικούς πίνακες από τη ζωή της τσαρικής Ρωσίας του 19ου αιώνα. Αν και καταγόταν από πλούσια οικογένεια, αφοσιώθηκε με μεγάλη αγάπη στους μουζίκους, βοηθώντας τους και μελετώντας τη ζωή τους. Γεμάτος θρησκευτική έξαρση και δεμένος με τα προβλήματα της εποχής του, προσπάθησε να βρει γιατί υποφέρουν οι άνθρωποι και προσπάθησε να απελευθερώσει τον άνθρωπο και να αποκαταστήσει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Ως καλλιτέχνης ο Τολστόι διακρίνεται για τη βαθιά γνώση των κρυφών πτυχών της ψυχής και την άμεση καθαρότητα του αισθήματος. Το έργο του είχε τεράστια σημασία και άσκησε γόνιμη επίδραση στη ρωσική και στην παγκόσμια λογοτεχνία.

•  Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι (1821-1881). Ο Fyodor Mikhailovich Dostoyevsky γεννήθηκε στις 30 Οκτωβρίου του 1821 στη Μόσχα έφυγε από τη ζωή στις 28 Ιανουαρίου του 1881. Ο Ντοστογιέφσκι χαρακτηρίζεται από τους κριτικούς ως ένας από τους σπουδαιότερους ψυχογράφους, ενώ είναι αξιοθαύμαστη η ποιότητα του συνόλου των έργων του, η πλειοψηφία των οποίων χαρακτηρίζεται αριστουργηματική.

Ο μεσοαστός πατέρας του Mikhail Andreevich, συνταξιούχος στρατιωτικός χειρούργος, ήταν αλκοολικός με βίαια ξεσπάσματα ενώ η μητέρα του Maria υπήρξε μια τρυφερή μορφή με την οποία ο νεαρός Fyodor είχε μια βαθιά σχέση αγάπης. Η μητέρα του, αποτέλεσε το πρότυπο της γυναικείας καρτερικότητας και καλοσύνης για πολλές ηρωίδες στο έργο του ενώ εμφύσησε στον γιο της τη βαθιά χριστιανική της πίστη.

Πριν από το θάνατο του πατέρα του, ο Fyodor εισήλθε στη Στρατιωτική Ακαδημία και αποφοίτησε το 1843 με μέτριους βαθμούς

Ζούσε σε συνθήκες φτώχιας ενώ ο τζόγος απετέλεσε γιαυτόν πάθος ζωής.

Το 1844 πήρε την απόφαση να ζει πια από την πένα του. Πρώτη του τυπωμένη δουλειά εμφανίζεται να είναι η μετάφραση της Eugénie Grandet του Honoré de Balzac, ενώ πρώτο δικό του συγγραφικό έργο, ο Φτωχόκοσμος, το 1846, που κερδίζει αμέσως τον έπαινο του γνωστού και με επιρροή κριτικού λογοτεχνίας Vissarion Belinsky. Ο Fyodor έρχεται σε επαφή με λογοτεχνικούς κύκλους και γίνεται μέλος μιας ομάδας ουτοπιστών σοσιαλιστών.

Άθελα τουο Dostoyevsky βρίσκεται μπλεγμένος σε μια συνωμοσία για την ανατροπή του τσάρου Νικόλαου του Α’. Οι δικαστές τον καταδίκασαν  καθώς και όλους τους κατηγορούμενους σε θάνατο. Στις 22 Δεκεμβρίου του 1849, ο 28χρονος Fyodor οδηγείται, μαζί με τα άλλα μέλη του Κύκλου Petrashevsky, ενώπιον του αποσπάσματος. Την τελευταία κυριολεκτικά στιγμή, η εκτέλεση ματαιώθηκε αφού ανακοινώθηκε η απόφαση του Τσάρου να μετατρέψει την θανατική καταδίκη σε καταναγκαστικά έργα, στο Ομσκ της Σιβηρίας.

Εκεί πέρασε τέσσερα χρόνια με βασανισμούς και εξευτελισμούς. Η επιληψία από την οποία έπασχε όλη του τη ζωή επιδεινώθηκε. Το 1854 απελευθερώνεται αλλά υποχρεώνεται σε στρατιωτική θητεία στην εσχατιά της Σιβηρίας, κοντά στα σύνορα με την Κίνα. Εκεί γνωρίζεται και με την Maria Dmitrievna Isaev. Το ζευγάρι παντρεύεται το 1857 αλλά ο έγγαμος βίος δεν φέρνει την ευτυχία που ονειρευόταν ο Dostoyevsky. Από τις εμπειρίες του στο κάτεργο θα προκύψει το Σπίτι των Νεκρών (1862).

Απασχολείται όλο και περισσότερο με τη συγγραφή. Τα όσα έζησε επιφέρουν μεγάλες αλλαγές στις πολιτικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις του. Βαθιά θρησκευόμενος και πιο συντηρητικός έχει πολύ πιο κριτική στάση απέναντι στα ευρωπαϊκά φιλοσοφικά ρεύματα και στα γραπτά του ασχολείται όλο και περισσότερο με τις ρώσικες παραδοσιακές αξίες της υπαίθρου. Το 1859 επιστρέφει ξανά στην Αγία Πετρούπολη ενώ το 1864 η σύζυγος του πεθαίνει από φυματίωση και σύντομα πεθαίνει και ο αδερφός του. Αναλαμβάνοντας και τις υποχρεώσεις του αδελφού του βυθίζεται στην κατάθλιψη και στον τζόγο με τα χρέη του να μεγαλώνουν. Απ’ ότι λέγεται ολοκλήρωσε υπό μεγάλη βιασύνη το Έγκλημα και Τιμωρία , το διασημότερο μάλλον έργο του, προκειμένου να λάβει μια προκαταβολή που είχε μεγάλη ανάγκη.

Ερωτεύεται την 20χρονη στενογράφο Anna Grigoryevna Snitkina, στην οποία υπαγορεύει τον Παίχτη, και το 1867 παντρεύονται. Φεύγειί για την Ευρώπη, όπου θα παραμείνει για τέσσερα χρόνια. Επισκέπτονται τη Γερμανία, την Ελβετία και την Ιταλία ενώ η φήμη του Dostoyevsky πίσω στη Ρωσία μεγαλώνει σταδιακά. Οι Δαιμονισμένοι σημειώνουν μεγάλη επιτυχία. Όταν κυκλοφορούν οι «Αδερφοί Καραμαζώφ» (1879-80), έργο που πολλοί χαρακτηρίζουν ως το καλύτερό του, ο Dostoyevsky απολαμβάνει ήδη την καθολική αναγνώριση. Μετά από το βιβλίο αυτό ο Dostoyevsky καταπιάνεται με την πατροκτονία, θέμα που απασχολεί σε ολόκληρη τη ζωή του τον συγγραφέα.

Καθώς μεγαλώνει οι επιληπτικές κρίσεις χειροτερεύουν και, στις 28 Ιανουαρίου 1881, ο Fyodor Mikhailovich Dostoyevsky πεθαίνει σε ηλικία 60 ετών. Την κηδεία και την νεκρική πομπή του «εθνικού λογοτεχνικού ήρωα» ή «προφήτη» της Ρωσίας παρακολούθησαν σαράντα χιλιάδες πολιτών. Ο τάφος του βρίσκεται στο Μοναστήρι Alexander Nevsky στην Αγία Πετρούπολη.

Εκτός από τους Ρώσους συγγραφείς, ο Dostoyevsky επηρέασε σημαντικά και πολλούς άλλους σύγχρονούς του και μελλοντικούς συγγραφείς, όπως οι Thomas Mann, Ernest Hemmingway, Virginia Woolf, James Joyce, κ.α. Ο Albert Camus αναγνώριζε στον Dostoyevsky τον σπουδαιότερο προφήτη του 20ού αιώνα. Ο Nietzsche αναφερόταν στον Dostoyevsky ως τον μοναδικό ψυχολόγο από τον οποίο είχε να μάθει κάτι. Ο Freud έγραψε το άρθρο Ο Dostoyevsky και η Πατροκτονία και αν και είναι κριτικός απέναντι στο έργο του συγγραφέα, κατατάσσει τους αδερφούς Καραμαζόφ μεταξύ των τριών σπουδαίοτερων έργων λογοτεχνίας. Ο δε Albert Einstein είχε πει: «ο Dostoyevsky μου προσφέρει πολύ περισσότερα από οποιονδήποτε επιστήμονα».

•  Ιβάν Τουργκένιεφ (1818-1883). Ρώσος μυθιστοριογράφος, ποιητής και θεατρικός συγγραφέας. Μεγαλώνοντας ο ίδιος σε ένα περιβάλλον όπου κυριαρχούσαν οι ταξικές διακρίσεις και το χάσμα πλουσίων και φτωχών, φορτίστηκε με μεγάλη έμπνευση κατά της κοινωνικής αδικίας. Έκανε μέλημά του να προωθήσει τον εξευρωπαϊσμό της Ρωσίας και να υποστηρίξει τις ιδέες του με τη λογοτεχνία, χωρίς όμως να επιτρέπει στην κοινωνική κριτική να υποβαθμίζει την τέχνη της γραφής του. Η λογοκρισία, όμως, δεν επέτρεψε να ανεβούν όλα τα θεατρικά του έργα επί σκηνής, μερικά από τα οποία σήμερα θεωρούνται ορόσημα στην ιστορία του ρωσικού θεάτρου.

Δεδομένου του γενικού αρνητικού κλίματος στη Ρωσία για τις πολιτικο-κοινωνικές ιδέες του αυτοεξορίζεται και το 1871 έγινε μόνιμος κάτοικος του Παρισιού λόγω και του γαλλογερμανικού πολέμου και της ερωτικής ιστορίας του με την Πολίν Βιαρντό, που τον ανάγκασε να παραμείνει για πολλά χρόνια μακριά από την πατρίδα του. Στο Παρίσι είδε επιτέλους μεγάλη αναγνώριση, καθώς εξελέγη αντιπρόεδρος του Διεθνούς Λογοτεχνικού Συνεδρίου το 1878, ενώ το επόμενο έτος τού απονεμήθηκε τιμητικός τίτλος από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Οι  επιστολές του συγγραφέα που έστελνε από τη Γαλλία στη Ρωσία  θεωρούνται μεγάλης ιστορικής και λογοτεχνικής αξίας. Τα τελευταία του χρόνια ακόμη και η Ρωσία τού επεφύλασσε θερμές υποδοχές όποτε την επισκεπτόταν. 

•  Άντον Τσέχοφ (1860-1904). Γιος μικροπωλητή, γεννήθηκε στο Ταγκανρόγκ. Πήρε δίπλωμα ιατρικής από το Πανεπιστήμιο της Μόσχας και στα 26 του χρόνια ήταν ήδη γνωστός συγγραφέας. Έζησε στη Γιάλτα για πολλά χρόνια κι όταν ήταν σοβαρά άρρωστος έστελνε, από εκεί, τρυφερά μηνύματα στη γυναίκα του Όλγα Κνίπερ - Τσέχοβα, πρώτη ηθοποιό του θεάτρου του, ενώ τον συντρόφευε ο Γκόρκι και πιάνο του έπαιζε ο Ραχμάνινοφ.

•  Πιότρ - Ίλιτς Τσαϊκόφσκι (1840 -1893). Ο Πιοτρ Ιλίτς Τσαϊκόφσκι γεννήθηκε στις 7 Μαΐου 1840 και πέθανε στις 6 Νοεμβρίου 1893 (Γρηγοριανό Ημερολόγιο). (25 Απριλίου 1840 – 25 Οκτωβρίου 1893 κατά το Ιουλιανό Ημερολόγιο). Ήταν Ρώσος συνθέτης της ρομαντικής Εποχής. Όσο το ύφος του διευρυνόταν, ο Τσαϊκόφσκι έγραφε μουσική σε ένα μεγάλο φάσμα ειδών, συμπεριλαμβανομένων συμφωνίας, όπερας, μπαλέτου, οργανικής μουσικής, μουσικής δωματίου και τραγουδιού. Έγραψε μερικά από τα πιο δημοφιλή ορχηστρικά και θεατρικά μουσικά έργα στο σύγχρονο κλασικό ρεπερτόριο.

Η «Συμφωνία αριθμός έξι», η Παθητική, συμβολίζει τη ζωή, την αναζήτηση και τους στοχασμούς του ανθρώπου. Ο Τσαϊκόφσκι θεωρούσε αυτό το έργο, περισσότερο από κάθε άλλο, αυτοβιογραφικό. Από τα έργα του αναφέρουμε ακόμη τα μπαλέτα: «Η ωραία κοιμωμένη», «Η λίμνη των κύκνων» τις όπερες: «Ντάμα Πίκα», «Ευγένιος Ονέγκιν». Παρακολουθούμε επίσης την κατοικία στο Κλιν όπου ο συνθέτης εργάστηκε ακατάπαυστα, καθώς και λεπτομέρειες από τη ζωή του.

•  Μόντεστ Μουσόργκσκι (1839-1881). Ο Μουσόργκσκι παραιτείται από τη στρατιωτική καριέρα, που ήταν παράδοση στην οικογένεια του και αφιερώνει τη ζωή του στη μουσική. Το έργο του εμπνέεται κυρίως από τις δραματικές σελίδες της ρώσικης ιστορίας: τις κοινωνικές διαμάχες, τον αγώνα και τον πόνο του ρώσικου λαού. Αναφέρουμε ενδεικτικά το μουσικό δράμα «Μπόρις Γκοντούνοφ», που παρά την καταπληκτική του επιτυχία σαν όπερα, διαγράφηκε από το ρεπερτόριο του θεάτρου. Τόσο αναστατώθηκε η κυβέρνηση με τη δύναμη των ιδεών του έργου. Ο συνθέτης υπέφερε γι' αυτό. Πέθανε χωρίς να κατορθώσει να πραγματοποιήσει όλα τα έργα που είχε συλλάβει. Το μοναδικό του ταλέντο όμως, τον κάνει ν' αποτελεί τη δόξα της ρώσικης μουσικής παιδείας.

•  Μιχαήλ Λομονόσοφ (1711-1765). Ο Μιχαήλ Βασίλιεβιτς Λομονόσοφ δίκαια θεωρείται ο πρώτος εγκυκλοπαιδιστής -σοφός. Αναδιαρθρωτής της ρώσικης γλώσσας, χημικός, φυσικός, ιστορικός, μαθηματικός, αστρονόμος, οπτικός και συγχρόνως ποιητής, μεταφραστής, ζωγράφος. Σε ηλικία 20 ετών παρακολουθεί μαθήματα στη Σλάβο -ελληνο - λατινική Ακαδημία της Μόσχας. Μεταξύ άλλων μεταφράζει στα ρώσικα, έργα του διάσημου μαθηματικού Βολφ, διατυπώνει τον «Ενωμένο νόμο της διατήρησης ύλης και κίνησης», συνθέτει τον «Οδηγό της ρητορικής», γράφει τις «Ωδές», εκφράζει μια υπόθεση για την προέλευση του φωτός. Εκτός των άλλων, η Ρωσία του οφείλει και την ίδρυση του Πανεπιστημίου της Μόσχας.

•  Νικολάι Ρίμσκι - Κορσσκόφ (1844-1908). Ο συνθέτης μας άφησε μια πλούσια μουσική κληρονομιά. Μεταξύ των έργων του, δεκαπέντε όπερες και πολλές μεγάλες συμφωνίες. Υπήρξε για σαράντα συνεχή χρόνια καθηγητής στο ωδείο που σήμερα φέρει το όνομα του και δίδαξε προσωπικότητες όπως τον Γκλαζούνοφ, τον Προκόφιεφ, τον Στραβίνσκι. Να αναφέρουμε εδώ ότι αγαπημένα κομμάτια για τους μουσικόφιλους είναι αποσπάσματα από το «Χρυσό κόκορα», τη «Χιονάτη», τη «Σεχραζάντ».

• Ντιμίτρι Μεντελέεφ (1834-1907). Στην αρχή της πανεπιστημιακής του καριέρας ο Μεντελέεφ παθιάζεται με τη διάδοση των φυσικών επιστημών, της οικονομίας και της κοινωνιολογίας. Ανακαλύπτει ότι όλα τα στοιχεία βρίσκονται σε περιοδική εξάρτηση από το ατομικό τους βάρος. Προλέγει την ύπαρξη έντεκα στοιχείων, τα οποία δεν είχαν ανακαλυφθεί στην εποχή του. Αυτή τη στιγμή ο κατάλογος της «Περιοδικής διάταξης των στοιχείων» του Μεντελέεφ, φιγουράρει σε κάθε χημικό εργαστήριο. Δεν είναι εύκολο ν' απαριθμήσει κανείς στο σύνολο τους τα ενδιαφέροντα του διάσημου Ρώσου επιστήμονα.

•  Ιβάν Παβλόφ (1849-1936). Το όνομα του Ρώσου φυσιολόγου ακαδημαϊκού Ιβάν Πέτροβιτς Παβλόφ είναι σήμερα πασίγνωστο. Κατά τη διάρκεια των πανεπιστημιακών του σπουδών ο Παβλόφ αρχίζει ήδη εργασίες στον τομέα της φυσιολογίας του οργανισμού ανθρώπων και ζώων. Αφιερώνει σ' αυτές τις εργασίες όλη του τη ζωή. Το 1902 του απονέμεται βραβείο Νόμπελ. Στα τέλη της δεκαετίας του '20 η σοβιετική κυβέρνηση ιδρύει, ειδικά για τον Παβλόφ και τους συνεργάτες του μια ολόκληρη επιστημονική πόλη που ονομάζεται «Η πρωτεύουσα των κατά συνθήκη αντιδράσεων».

•  Νικολάι Ιβάνοβιτς Λομπατσέφσκι (1792-1856). Μαθηματικός, θεμελιωτής της μη Ευκλείδιας γεωμετρίας. Παρουσίασε εξαιρετικές ικανότητες σε νεαρή ηλικία. Μετά το τέλος των σπουδών του στο Πανεπιστήμιο του Καζάν, το 1814, αναγορεύτηκε καθηγητής και διεξήγαγε εντατικό επιστημονικό και παιδαγωγικό έργο. Δίδαξε μαθηματικά, φυσική και αστρονομία. Η αξία της συνεισφοράς του στην επιστήμη εκτιμήθηκε περισσότερο μετά το θάνατο του.

•  Άννα Παύλοβα (1881-1931). Χαμηλής καταγωγής, κόρη στρατιώτη και πλύστρας. Αποφοίτησε από τη Θεατρική Σχολή της Πετρούπολης και το 1906 πήρε τον τίτλο της μπαλαρίνας. Από το 1910 έδινε ρεσιτάλ με δικό της θίασο. Την τέχνη της διέκρινε η ευαισθησία και η πολυμορφία, η αρμονία στην κίνηση και το ψυχολογικό περιεχόμενο του χορού. Ρόλοι που την έκαναν διάσημη: «Ζιζέλ» του Αντάν, «Μπαγιαντέρα» του Νίνκους, κ.ά.

•  Σεργκέι Ραχμάνινοφ (1873-1943). Ευγενικής καταγωγής, συνθέτης, πιανίστας, από τους μεγαλύτερους μαέστρους συμφωνικής μουσικής και όπερας. Έπαιζε πιάνο σε ηλικία 4 ετών. Συνέθετε ήδη κατά την περίοδο των σπουδών του. Αποφοίτησε από τα ωδεία της Μόσχας και της Πετρούπολης. Το 1918 εγκαταστάθηκε στις Η.Π.Α. και μέχρι το 1943 αφοσιώθηκε στο έργο του σολίστα πιάνου. Τότε προσέφερε και αρκετά από τα κέρδη του στο σοβιετικό στρατό. Στις ελάχιστες συνθέσεις της περιόδου αυτής συγκαταλέγονται κυρίως παραλλαγές σε έργα Παγκανίνι και Κορέλι. Ως πιανίστας θεωρείται εφάμιλλος του Λιστ και του Ρσυμπινστάιν.

•  Ιλία Γιεφίμποβιτς Ρέπιν (1844-1930). Ρώσος ζωγράφος. Σπούδασε στην Πετρούπολη και πήρε υποτροφία για Ιταλία και Γαλλία. Στην τέχνη του επιδίωξε τη ζωντάνια των μορφών καθώς και την αποτύπωση, στο πρόσωπο, των ψυχολογικών χαρακτηριστικών. Αρχικά τα θέματα του ήταν μυθολογικά και θρησκευτικά (π.χ. «Ανάσταση της κόρης του Ιάειρου»). Αργότερα απομακρύνθηκε από τον ακαδημαϊσμό και τα θέματα του, παρμένα από την καθημερινή ζωή, παρουσίαζαν συχνά ένα είδος εικαστικής διαμαρτυρίας. Καλλιτέχνης σταθμός στη ρώσικη ζωγραφική.

•  Κοσταντίν Σεργκέγεβιτς Στανισλάφσκι (1863-1939). Ηθοποιός, σκηνοθέτης, θεωρητικός. Θεμελίωσε τη σύγχρονη επιστήμη του θεάτρου. Ίδρυσε σχολή που σημαδεύει μια νέα φάση στην ανάπτυξη του σκηνικού ρεαλισμού. Η θεωρία για τον απώτερο στόχο και τη συνεχή δράση, είναι η βάση του συστήματος Στανισλάφσκι. Ο ίδιος την ονόμαζε «Τέχνη της βιωματικής ενσάρκωσης». Η σκηνική δράση είναι ψυχοσωματική διαδικασία όπου συμμετέχουν τα εσωτερικά κι εξωτερικά καλλιτεχνικά δεδομένα: το μυαλό, η θέληση, το αίσθημα του ηθοποιού. Ο Στανισλάφσκι τα ονόμαζε «στοιχεία δημιουργίας».