Τ. ΚΑΤΣΙΜΑΡΔΟΣ : Αγγλικά παιχνίδια με την παράδοση των Γερμανών

 ΕΛΕΥΘΕΡΗ Η ΚΡΗΤΗ ΕΠΤΑ ΜΗΝΕΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ 

Αγγλικά παιχνίδια με την παράδοση των Γερμανών 

 

Στην Κρήτη βρισκόταν το τελευταίο πανευρωπαϊκό και παγκόσμιο έδαφος υπό ναζιστική κατοχή μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Γερμανοί του «Φρουρίου» αναχωρούν υπό την εποπτεία και με ευθύνη των Βρετανών από την Κρήτη το καλοκαίρι του 1945 με τον ατομικό οπλισμό τους. Μόνο τα βαριά όπλα φρόντισαν οι Αγγλοι να ρίξουν ανοιχτά στη θάλασσα, για να μην πέσουν στα χέρια των Κρητικών.

Το νησί που κατακτήθηκε μετά απ' όλα τα ελληνικά εδάφη (Μάιος 1941) ήταν το τελευταίο που απελευθερώθηκε (Μάιος 1945). Κι όχι μόνο αυτό, αλλά τελούσε για μήνες μετά τη συντριβή των χιτλερικών δυνάμεων υπό ένα ιδιότυπο αγγλογερμανικό καθεστώς σε μεγάλο μέρος του. Κατάσταση χωρίς προηγούμενο, αν εξαιρεθούν οι συμμαχικές ζώνες κατοχής στην ίδια τη Γερμανία.

Εκεί, υπογράφτηκε, πριν από εβδομήντα χρόνια, η τελευταία επίσημη πράξη παράδοσης ναζιστικών στρατευμάτων σε όλη της Ευρώπη. Αλλά αυτό και τα παράδοξα παρεπόμενά του δεν ήταν η μόνη ελληνική πρωτοτυπία εκείνων των ημερών.

Μια άλλη, που συνήθως διαφεύγει, είναι ότι την ίδια μέρα με την υπογραφή τής άνευ όρων παράδοσης στο Βερολίνο, παρόμοια συμφωνία συναπτόταν και στα Δωδεκάνησα. Μόνο που εκεί τη γερμανική κατοχή διαδεχόταν η αγγλική!

Σκηνή από την προστατευμένη αναχώρηση των ναζί από την Κρήτη. Σαν να παίρνουν μετάθεση για άλλο μέτωπο.

Η συμφωνία παράδοσης των Γερμανών στην Κρήτη υπογράφηκε μόλις το βράδυ στις 9 προς 10 Μαΐου 1945 στο Ηράκλειο. Δηλαδή 24ωρα μετά την άνευ όρων παράδοση των χιτλερικών στους συμμάχους (7 - 9 Μαΐου στη Ρεμς και το ίδιο το Βερολίνο). Αρχισε μάλιστα να ισχύει αργότερα. Από τις 10 το πρωί ώρα Γκρίνουιτς της 10ης Μαίου.

Αν σε όλα αυτά προστεθεί ότι μόλις τον Ιούλιο, εννέα ολόκληρους μήνες ύστερα από την απελευθέρωση της Αθήνας (Οκτώβριος 1944), θα εγκαταλείψουν την Κρήτη οι τελευταίες γερμανικές δυνάμεις κατοχής, έχουμε μπροστά μας μια μοναδική εικόνα.

Nαζί ετοιμάζονται να επιβιβαστούν αναχωρώντας για την Αφρική.

Η πτυχή αυτή δεν ήταν βέβαια άγνωστη, αν και αποσιωπημένη ή περιθωριοποιημένη. Αποτέλεσε και αντικείμενο ειδικής ιστορικής μελέτης πριν από τέσσερις δεκαετίες από τον Στ. Βλοντάκη («Η Οχυρά θέσις Κρήτης: Χρονικό της γερμανικής κατοχής στα Χανιά απ' τον Οχτώβρη του 1944 ως τον Μάη του 1945 και της αγγλογερμανικής απ' τον Μάη ως τον Ιούλη του 1945»). Το τελευταίο διάστημα, και ειδικά μετά την έκδοση του μυθιστορήματος της Μάρως Δούκα «Το δίκιο είναι ζόρικο πολύ» (2010), έγινε ιδιαίτερα γνωστή και δημοφιλής.

Στο ερώτημα γιατί και πώς εκτυλίχτηκε αυτή η παράδοξη ιστορία, μια πρώτη γενική απάντηση είναι ότι δεν έχει μόνο τοπικό ή απλώς ελληνικό ενδιαφέρον. Συνδέεται με γενικότερα ζητήματα. Με κεντρικές βρετανικές επιλογές που εκτείνονται σ΄ ένα ευρύ πεδίο. Από υπολογισμούς και σχέδια της Αγγλίας για τη μεταπολεμική Ελλάδα, και ειδικά την Κρήτη, μέχρι συμμαχικές σκοπιμότητες για την τύχη των ναζιστικών στρατιωτικών υπολειμμάτων στην Ευρώπη.

Ο ναζί διοικητής του «Οχυρού», Χανς Μπέντακ, που υπέγραψε στη βίλα Αριάδνη την παράδοση των γερμανικών στρατευμάτων. Η φωτογραφία προέρχεται από ιστοσελίδα με κρατούμενους ναζί σε βρετανικό στρατόπεδο.

Ζώνη 65 χλμ. γύρω από τα Χανιά

Το σύνολο των εγκλωβισμένων κατοχικών δυνάμεων στην Ελλάδα, τον Νοέμβριο του 1944, υπολογίζεται σε 24.000-25.000 Γερμανούς και 10.000 Ιταλούς. Η κύρια δύναμη παρέμεινε στην Κρήτη (περίπου 15.000 Γερμανοί και 5.000 Ιταλοί). Αυτή συμπτύχθηκε στην περιοχή των Χανίων, υπό τον υποστράτηγο Χ. Μπέντακ. Αναπτύχθηκε στην παραλιακή λωρίδα σε μήκος 65 και βάθους 16 χιλ. Η ζώνη αυτή, από τη Γεωργιούπολη μέχρι τα Πλακάλωνα Κισσάμου, ανακηρύχτηκε σε «Οχυρά Θέση Κρήτης». Ηταν πάνοπλη, μόνο αεροπλάνα και πλοία έλειπαν για να είναι μια πλήρης μονάδα τακτικού στρατού.

Η βίλα Αριάδνη (κατοικία του Εβανς) όπου υπογράφηκε η παράδοση με την εντοιχισμένη αναμνηστική πλάκα.

Το συμμαχικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής ουδέποτε ασχολήθηκε επιχειρησιακά μαζί της ούτε η κυβέρνηση των Αθηνών. Οι αντάρτικες δυνάμεις στο νησί (ΕΟΚ και κυρίως ο ΕΛΑΣ) μάταια ανέμεναν διαταγές για συγκέντρωση δυνάμεων, ώστε να εκκαθαρίσουν την περιοχή. Αλλά ακόμη και η συγκέντρωσή τους γύρω από την κατεχόμενη περιοχή απαγορευόταν!

Καμιά ανταπόκριση δεν έβρισκαν οι προτροπές των ηγετών του ΕΛΑΣ (Σαράφης κ.ά.) για την εκδίωξη των φασιστικών στρατευμάτων από το νησί. Οι Αγγλοι με πρόσχημα τον φόβο αντιποίνων σε βάρος των Γερμανών από τον ντόπιο πληθυσμό (!) δεν το επέτρεπαν!

«Στις μάχες», γράφει ο ιστορικός Γ. Μαργαρίτης, «αποδείxτηκε ότι οι αντάρτες δεν ήταν σε θέση να απειλήσουν τους ισχυρά εξοπλισμένους και περιχαρακωμένους Γερμανούς. Σε μια απελπισμένη κίνηση έγινε προσπάθεια να οργανωθεί στην Αθήνα ?με πρωτοβουλία του ίδιου του γραμματέα του ΚΚΕ, Γιώργη Σιάντου? εκστρατευτικό σώμα του ΕΛΑΣ για την Κρήτη... Οι εκρηκτικές εξελίξεις στην Αθήνα και το ξέσπασμα των Δεκεμβριανών -που προκάλεσαν συγκρούσεις και στην Κρήτη- ακύρωσαν όλα αυτά τα σχέδια».

Εκ των υστέρων προκύπτει ότι για γενικότερους λόγους, που σχετίζονταν με τους υπολογισμούς των Αγγλων για την επόμενη μέρα, μετά την παράδοση της Γερμανίας, ήθελαν τη διατήρησή τους στο «Φρούριο». Βεβαίως, ενδιαφέρονταν και για την τύχη του οπλισμού τους, που δεν έπρεπε να πέσει σε κρητικά χέρια...

Αλλά και όταν φάνηκε ότι οι υπολογισμοί αυτοί και κάποια «αδιανόητη επιχείρηση» του Τσόρτσιλ για τον έλεγχο της μεταπολεμικής κατάστασης στην Ευρώπη δεν ευοδώθηκαν, τους έθεσαν υπό την προστασία τους και τους φυγάδευσαν ουσιαστικά (Ιούνιος - Iούλιος 1945) με πλοία στη Μέση Ανατολή, μαζί με τον οπλισμό τους!

Πρόκειται για πρωτοφανή στα χρονικά του πολέμου πράξη. Λες και τους μετέφεραν αλλού για να χρησιμοποιηθούν σε άλλο μέτωπο...

ΕΞΙΣΤΟΡΗΣΕΙΣ ΚΡΗΤΙΚΩΝ ΟΠΛΑΡΧΗΓΩΝ
15.000 στρατιώτες του Γ' Ράιχ παραδόθηκαν στους Αγγλους για να... προστατευθούν

Μετά τις ραγδαίες εξελίξεις στα μέτωπα του πολέμου τα τέλη Απριλίου 1945, οι Γερμανοί «του Φρουρίου» προσβλέπουν μόνο σε συμφωνία με τους Αγγλους. Την πρώτη βδομάδα του Μαΐου βρίσκονται ήδη σ' επαφή μαζί τους. Η συνέχεια ανήκει στον λοχαγό Γ. Κάββο (παραβρέθηκε ως μέλος της Στρατιωτικής Διοίκησης Κρήτης στην υπογραφή της συμφωνίας):

«Στις 8 Mαΐου 1945 ο Aρχιστράτηγος της Mεσογείου... απέστειλε ταχύπλοο πολεμικό σκάφος στην Kρήτη, με τον Αγγλο Tαξίαρχο Kίρκμαν και ένα μικρό Eπιτελείο, για να διαπραγματευθεί σε συνεργασία με τις Πολιτικές και Στρατιωτικές Aρχές της Kρήτης συνθηκολόγηση με τους Γερμανούς.

Οταν οι Bρετανοί απεσταλμένοι έφθασαν στο Hράκλειο, εγκαταστάθηκαν στη Bίλα Aριάδνη στην Kνωσό και συναντήθηκαν με τον εκπρόσωπο του Συμμαχικού Στρατηγείου Mέσης Aνατολής Aντ/ρχη Tομ Nταμπάμπιν και άλλους Bρετανούς Aξιωματικούς και με τον Ελληνα Στρατιωτικό Διοικητή Kρήτης Yποστράτηγο Γεώργιο Φουντουλάκη... Αποφασίστηκε να καλέσουν στο Hράκλειο τον διοικητή των Γερμανικών και Iταλικών Δυνάμεων της Oχυράς Θέσεως Xανίων Στρατηγό Xανς Mπέντακ...»

 

Η συνάντηση έγινε μερικές ώρες αργότερα: «Mόλις μπήκε στη μεγάλη αίθουσα της βίλας Aριάδνη ο Xανς Mπέντακ, επικράτησε απόλυτη σιγή... Xωρίς καμία απολύτως συζήτηση αναγνώστηκαν στα Eλληνικά, Aγγλικά και Γερμανικά οι όροι της συνθηκολογήσεως με τους οποίους συμφώνησε χωρίς αντίρρηση... Πρώτος υπέγραψε ο Γερμανός Yποστράτηγος Xανς Mπέντακ, με τρεμάμενο χέρι, κάτωχρος και συγκινημένος, χωρίς να προφέρει ουδεμία λέξη. Mετά υπέγραψε ο Αγγλος Tαξίαρχος Kίρκμαν και τέλος ο Ελληνας Yποστράτηγος Γεώργιος Φουντουλάκης».

Ετσι, σε πολύ γενικές γραμμές, οι Γερμανοί παραδόθηκαν σε μια μικρή αγγλική δύναμη. Tι επακολούθησε, ως την απομάκρυνσή τους, αφηγείται ο Κρητικός οπλαρχηγός Γ. Φαραγκουλιτάκης, συνεργάτης των Αγγλων: «Αποβιβάσθη ένα Σύνταγμα Πεζικού Εγγλέζικο, το 26ο, στα Χανιά και αρχινήσανε να παραδίδονται τα Γερμανικά στρατεύματα. Το δε τεράστιο οπλισμό τους, τον βαρύ, τον έβαζαν οι Αγγλοι και τον έρριχναν στη θάλασσα ανοικτά, μακρυά από την ξηρά, για να μην τον πάρουνε ο Κρητικός λαός... Οι Αγγλοι διατηρούσαν τους Γερμανούς ενόπλους και μέχρι να τους βάλουνε στα καράβια να φύγουνε, γιατί δεν είχαν εμπιστοσύνη στις ένοπλες (ελληνικές) δυνάμεις που είχαν μαζευτεί γύρω από τα Χανιά.

 Ο Καπετάν Μανόλης Μπαντουβάς, ηγετική φυσιογνωμία της αντίστασης στην Κρήτη

Αχρήστεψαν τον βαρύ οπλισμό

Εγώ πήγα στα Χανιά με τον Ταγματάρχη Α. Ρέντελ και τον Μ. Βρελιανάκη, αλλά άμα συνάντησα πάλι τους πρώτους Γερμανούς στη Σούδα στο λιμάνι και τους μετέφεραν οι Αγγλοι στα αυτοκίνητα επάνω ενόπλους ερώτησα τον Ρέντελ (πρόκειται για τον Αγγλο που είχε συνοδεύσει τον Μπέντακ από τα Χανιά στη βίλα Αριάδνη), γιατί...

-Τα κρατούνε μέχρι να τους διώξουμε με τα καράβια μας, για να μην τους σκο­τώσετε.

Εγώ βλέποντας πως αχρηστεύανε όλο τον οπλισμό και τον πετούσανε στη θάλασσα, έγινα έξω φρενών...»

Για τη συνέχιση της ναζιστικής κατοχής στο νησί μετά την Απελευθέρωση και όσα ακολούθησαν με τη στάση των Αγγλων έχουν διατυπωθεί διάφορα πιθανά και απίθανα σενάρια. Οπως λ.χ. ότι χρησιμοποιήθηκε το «Οχυρό» και το αεροδρόμιο Μάλεμε για τη διαφυγή χιτλερικών στρατηγών κ.ά.

ΠΟΔΙΑΣ : ΗΤΑΝ ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΣ ΤΟΥ ΕΑΜ/ΕΛΑΣ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ 

Ο φόβος του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ

Ο αντιναύαρχος Σ. Μανουσογιαννάκης σε μια πρόσφατη αναλυτική μελέτη του για το όλο ζήτημα καταλήγει στο συμπέρασμα: Σύμφωνα με τη σχεδίαση των Aγγλων «ήταν επιθυμητές συμφωνίες με Γερμανούς Διοικητές οι οποίοι θα διατηρούσαν το status quo αλλά θα υπήκουαν στις διαταγές τους», αλλά και επειδή ειδικά για την Κρήτη οι Αγγλοι φαίνεται ότι είχαν άλλα σχέδια στην περίπτωση που το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ επικρατούσε στην υπόλοιπη Ελλάδα (τα γεγονότα μετά την αποχώρηση των Γερμανών από την Πελοπόννησο τους είχαν θορυβήσει), τους οδήγησαν στη χρησιμοποίηση των γερμανικών στρατευμάτων που είχαν εγκλωβίσει στην Κρήτη.

Οι Αγγλοι μπροστά σε μια επαπειλούμενη εμφύλια σύρραξη στον Ελλαδικό χώρο που τυχόν οδηγούσε σε ανατροπή του στρατηγικού τους στόχου θα προσπαθούσαν να διασφαλίσουν την παραμονή τους τουλάχιστον στην Κρήτη ώστε να μη χαθεί ολοκληρωτικά η παρουσία τους στην Ανατολική Μεσόγειο και ο έλεγχός της απ' αυτούς. Γι' αυτό τον λόγο εξ άλλου και οι προσπάθειές τους για τη δημιουργία αυτονομιστικού κινήματος στο νησί...»

 Το πρωτόκολλο παράδοσης των γερμανικών δυνάμεων του ΝΑ Αιγαίου υπογράφτηκε στις 8 Μαΐου στη Σύμη

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ
Από τη γερμανοκρατία στην αγγλοκρατία

Πριν από εβδομήντα χρόνια ακριβώς, στις 15 Μαΐου 1945, «γονατιστοί και κλαίοντες» οι Δωδεκανήσιοι υποδέχονταν κι αυτοί καθυστερημένα την «ημέρα της ελευθερίας». Ο αντιβασιλιάς Δαμασκηνός επισκεπτόταν τη Ρόδο, εγγράφοντας στην Ιστορία την επίσκεψη του πρώτου αρχηγού ελληνικού κράτους σ' ένα αναπόσπαστο τμήμα του Ελληνισμού για αμέτρητους αιώνες.

Τα Δωδεκάνησα βρίσκονταν με τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου στο επίκεντρο διεθνούς παζαριού.

Τα φασιστική κατοχή (ιταλική και γερμανική) είχε διαδεχθεί όχι η ελευθερία και η ένωση με τη μητέρα-Ελλάδα, αλλά η ανοιχτή βρετανική κατοχή.

Μία βδομάδα νωρίτερα, οι 15.000 περίπου ναζί που είχαν παραμείνει αποκλεισμένοι στα Δωδεκάνησα (Ρόδος, Τήλος, Νίσυρος κ.ά.) παραδίδονταν άνευ όρων.

Το πρωτόκολλο παράδοσης των γερμανικών δυνάμεων του ΝΑ Αιγαίου στους συμμάχους υπογράφτηκε στις 8 Μαΐου στη Σύμη.

Η περιοχή τίθεται «υπό την αποκλειστικήν στρατιωτική δικαιοδοσίαν» του αρχιστρατήγου της Μέσης Ανατολής. Φυσικά, ουδείς λόγος υπάρχει, εκτός από τα σχέδια και τους υπολογισμούς των Αγγλων για τις μεταπολεμικές εδαφικές διευθετήσεις, που ακόμη εκκρεμούν. Η μοναδική εξήγηση που παρέχεται είναι ότι η κατοχή επιβάλλεται για να εξασφαλιστεί «η τήρησις της δημοσίας τάξεως και ασφαλείας»!

Με αυτό το αδιανόητο για τον κοινό νου πρόσχημα η αγγλοκρατία θα διαρκέσει περίπου δύο χρόνια, μέχρι να παραδοθούν τα νησιά σε ελληνική στρατιωτική διοίκηση (Mάρτιος 1947)...

Τ. Κατσιμάρδος
katsimar@yahoo.gr

http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22768&subid=2&pubid=64187985

Επίσης φωτογραφίες και πληροφορίες από τα ιστολόγια:

http://mydaimoncom.blogspot.gr/2011/03/blog-post_20.html
http://users.sch.gr/chetzogian/globalsch-autosch/iware/?D=aa2996e4f900aaa01d59dd0f5c5055ee
http://allaksogolies.gr/symh-70-xronia-apo-thn-ypografh-ths-paradoshs-twn-germanwn-sta-dwdekanhsa/