Ρίτσας Μασούρα : Τριγύρω μου έκτισαν τείχη...

Τριγύρω μου έκτισαν τείχη...

Της Ρίτσας Μασούρα 

Τον τελευταίο χρόνο έχουν γραφτεί δεκάδες άρθρα για τις «παράπλευρες απώλειες» που ακολούθησαν τα συγκλονιστικά γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου. Ελάχιστες στιγμές πριν από την κατάρρευση των Διδύμων Πύργων, οι πολίτες του δυτικού κόσμου είχαν ξεκαθαρισμένες απόψεις για το πλέγμα των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων τους. Το ίδιο, να υποθέσουμε, ότι συνέβαινε και με τις πολιτικές ηγεσίες. Χρειάστηκαν ωστόσο μόλις πέντε λεπτά και τρεις χιλιάδες νεκροί για να ανατραπούν δουλειά, αγώνες και ισορροπίες ετών. Στο όνομα της προστασίας και της ασφάλειας του πολίτη, ένας ρυπαρός σωρός από μέτρα (μιας και του αφαιρέθηκε με ειδική παρακέντηση το οξυγόνο της ελευθερίας) τέθηκαν σε εφαρμογή στις ΗΠΑ, την παθούσα χώρα και στην Ευρώπη, τη συμπάσχουσα.

Στον χρόνο που πέρασε, οι Αμερικανοί έμαθαν ότι η προσωπική τους ασφάλεια συνδέεται άμεσα με το ταλέντο τους να καταδίδουν τον γείτονα τους, την ίδια ώρα που οι αρχές, υπό την καθοδήγηση της αμερικανικής ηγεσίας, ανέκριναν με μυστικές διαδικασίες δεκάδες μελαψούς πολίτες, κάνοντας «τη δημοκρατία να πεθαίνει πίσω από τις κλειστές πόρτες», όπως σημείωσε στην ετυμηγορία του ο δικαστής του εφετείου στο Σινσινάτι Ντέιμον Κιθ.

Είναι γεγονός πως την επομένη της 11ης Σεπτεμβρίου, ο φόβος, η πληγωμένη αλήθεια και ο εκκολαπτόμενος πατριωτισμός ενώθηκαν στο πιο ετερόκλητο αγκάλιασμα των τελευταίων αιώνων. Κι έκτοτε, ο κόσμος της Ευρώπης, κυρίως, διερωτάται κατά πόσον εξακολουθεί να υφίσταται ο σεβασμός της ιδιωτικής ζωής και κατά πόσον το φακέλωμα των πολιτών με τις ευλογίες της E.E.- είναι η νέα, όζουσα ίσως, πραγματικότητα. Κι αυτό, γιατί για πρώτη φορά τόσο απροκάλυπτα, το κεφάλαιο «προσωπικά δεδομένα» παραμένει ορθάνοικτο σε κοινή θέα.

Θα ήταν σφάλμα να υποστηριχθεί ότι η ασφάλεια του πολίτη και η αποτροπή παρόμοιων συμβάντων με αυτό της 11ης Σεπτεμβρίου θα μπορούσαν να διασφαλιστούν ως διά μαγείας. Μέτρα, ούτως ή άλλως θα λαμβάνονταν. Το ερώτημα είναι κατά πόσον αυτά τα μέτρα θα αποτελέσουν το άγος της σύγχρονης δημοκρατίας. Παλαιότερα, διατυπωνόταν η άποψη ότι η δημοκρατία δεν αλλοιώνεται. Αλλά ποιος μπορεί σήμερα πια να αποκλείσει τον κίνδυνο ολοκληρωτικής διάτρησης του δικτύου των προσωπικών μας δεδομένων ή του στραγγαλισμού των ατομικών και πολιτικών ελευθεριών μας; Ποιος μπορεί με βεβαιότητα να πει ότι είτε από υπερβάλλοντα ζήλο των αρχών είτε εκ του πονηρού δεν θα βρεθούμε αντιμέτωποι με ένα εθιμικό δίκαιο που ακόμη κι αν έχει παρέλθει ο κίνδυνος, αυτό θα αποτελέσει τη νέα βαρύνουσα πραγματικότητα;

Πολλοί θα αφαιρέσουν από το τοπίο το «μιαρόν» των καιρών μας. Στη χειρότερη περίπτωση θα το εναποθετήσουν στα χέρια της αριστερής διανόησης. Αλλά, ο άνθρωπος υπάρχει και μέσα από τις αρχές του. Πώς, λοιπόν, θα του εμφυτεύσει κάποιος το τσιπ της ντροπής; Πώς θα τον κάνει καταδότη του γείτονα, πώς θα του αλλοιώσει ηθικές συμπεριφορές και πώς θα του υποκλέψει ό,τι πιο πολύτιμο κρύβει πίσω από τα κλειστά παράθυρά του; Αναπάντητα ερωτήματα.

Τούτος ο κόσμος ανήκε στην Αμερική, ούτως η άλλως, μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Ανήκει πολύ περισσότερο μετά την 11η Σεπτεμβρίου. Όπως κατά τον Αραγκόν, η γυναίκα είναι για τον άνδρα, όπως κατά τον Σαρτρ ο μαρξισμός είναι για τις δικές μας κοινωνίες, έτσι και οι ΗΠΑ είναι για όλον τον κόσμο ένας ορίζοντας απροσπέλαστος, προσδεδεμένος στο αμερικανικό δόγμα που θέλει όσους τρομάζουν τους πολίτες με το φάντασμα της χαμένης ελευθερίας, να ταυτίζονται ή έστω να ενθαρρύνουν τους τρομοκράτες.

«Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, μεγάλα κι υψηλά τριγύρω μου έκτισαν τείχη....», έγραφε ο Καβάφης.

Έντυπη Καθημερινή/ ΑΡΧΕΙΟ ΜΟΝΙΜΕΣ ΣΤΗΛΕΣ 10.09.2002