Τρόποι αντιμετώπισης του χρόνιου πόνου

Τρόποι αντιμετώπισης του χρόνιου πόνου

Η «ζωή με πόνους» είναι μια πραγματικότητα που βιώνουν -σε πολλές περιπτώσεις καθημερινά- πολλοί άνθρωποι. Σύμφωνα με πρόσφατη ανακοίνωση από ομάδα ειδικών (της Mayday Fund - Ειδική Επιτροπή για τους Πόνους και την Πρακτική της Ιατρικής), ο αριθμός των ατόμων που υποφέρουν από χρόνιους πόνους στις ΗΠΑ ανέρχεται σε περισσότερα από 70 εκατομμύρια. Μάλιστα, όπως αναφέρει το Εθνικό Ινστιτούτο Νευρολογικών Διαταραχών και Εγκεφαλικών Επεισοδίων (NINDS), οι πόνοι αποτελούν τη βασική αιτία παραπόνων ανάμεσα στους γηραιότερους Αμερικανούς. «Μπορούμε να πούμε ότι το 25%-35% του πληθυσμού υποφέρει από κάποιον τύπο χρόνιου πόνου», τονίζει ο δρ Michael R. Clark, διευθυντής του προγράμματος αντιμετώπισης πόνων στο Johns Ηopkins.

Ο οξύς πόνος αποτελεί ένα σοβαρό προειδοποιητικό σημάδι «που μας λέει» ότι ενδεχομένως βρισκόμαστε σε κίνδυνο. Αν και ο χρόνιος πόνος μπορεί να προκαλείται από ένα επερχόμενο φυσικό πρόβλημα, όπως είναι η αρθρίτιδα, σύμφωνα με την Αμερικανική Ένωση Χρόνιου Πόνου (ACPA), ο ορισμός του καθορίζεται με τον χαρακτηρισμό του επίμονου ή υποτροπιάζοντος πόνου, μετά μια οξεία κάκωση ή νόσο, που διαρκούν περισσότερο από τρεις έως έξι μήνες, πέραν του «κανονικού». Ο χρόνιος πόνος μπορεί να εξακολουθήσει για μήνες ή και χρόνια αφότου η κάκωση έχει επουλωθεί ή το άτομο έχει ιαθεί από μια ασθένεια. Κι αυτό γιατί, όπως υπογραμμίζει το Αμερικανικό Ίδρυμα Πόνου (AFP), ο χρόνιος πόνος μπορεί να αλλάζει την αντίληψη του πόνου στον εγκέφαλο και στο κεντρικό νευρικό σύστημα, προσομοιώνοντάς την σε «σειρήνα συναγερμού» που εξακολουθεί να ηχεί επί μακρόν και αφότου η απειλή έχει περάσει.

Οι πόνοι που καθυστερούν να περάσουν -συνήθως από προβλήματα στη μέση, ημικρανίες, αρθρίτιδα και νευρικές βλάβες- μπορεί να μας επηρεάζουν μέσα από μια ποικιλία συναισθηματικών και φυσικών τρόπων.

Ανασκόπηση του Αμερικανικού Ιδρύματος Πόνου το 2006 διαπίστωνε ότι το 70% των ατόμων που απάντησαν είχε δυσκολία να συγκεντρωθεί ενώ το 86% ανέφερε ότι αντιμετώπιζε προβλήματα ύπνου. Περισσότεροι από τους μισούς είπαν ότι η διαρκής ταλαιπωρία είχε επιπτώσεις στις προσωπικές τους σχέσεις ενώ ένα ποσοστό περί το 50% ανέφερε ότι έχασε την εργασία του εξαιτίας των προβλημάτων που αντιμετώπιζε με τον πόνο.

Και δυστυχώς, από τους ειδικούς πρωτοβάθμιας φροντίδας που επισκέπτονται οι περισσότεροι ασθενείς ζητώντας βοήθεια, ελάχιστοι έχουν επαρκή κατάρτιση ώστε να διαγνώσουν ζητήματα πόνων ή των επιπλοκών αντιμετώπισής τους. Η πρόσφατη ανακοίνωση από το Mayday Fund λέει ότι η «υποθεραπεία» έχει προσλάβει διαστάσεις επιδημίας, και συμβουλεύει τους ασθενείς να μη θεωρούν ότι οι ειδικοί της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας διαθέτουν επαρκή γνώση για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τον πόνο τους.

«Όταν όμως ζεις με τον πόνο», λέει ο δρ Clark, «τότε το παραδοσιακό σύστημα μπορεί να αποτύχει. Μπορεί να προχωρήσετε σε μια εξαντλητική διερεύνηση και στο τέλος ο γιατρός να πει: «Δεν γνωρίζουμε γιατί σας συμβαίνει αυτό». Σε ένα πρόγραμμα σαν το δικό μας, τυπικώς βλέπουμε τα άτομα που νιώθουν πόνο κατά μέσο όρο για περισσότερο από δέκα χρόνια. Πρόκειται για άτομα που έχουν επισκεφθεί πολλούς ειδικούς, έχουν κάνει πολλαπλά τεστ και θεραπευτικές αγωγές, έχουν ακολουθήσει διάφορες μεθόδους, αλλά όχι με συντονισμένο τρόπο ή με πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα».

Πλήρες ιστορικό

Οι ίδιοι οι ασθενείς, λέει ο δρ Clark, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο. Θα πρέπει κάποιος να εκτιμήσει έγκαιρα την κατάστασή του και να ζητήσει βοήθεια από τους πρώτους μήνες ταλαιπωρίας από επίμονο πόνο και να μην περιμένει «έως ότου περάσει».

Δίνοντας στον ειδικό της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας όλες τις πληροφορίες σχετικά με τα ειδικά χαρακτηριστικά του πόνου που νιώθετε (όπως πού βρίσκεται, πότε αρχίζει και πότε καταλαγιάζει, εάν είναι διαπεραστικός κλπ.) βοηθάτε σημαντικά. Το ίδιο ισχύει κι αν του δώσετε ένα λεπτομερές ιστορικό της υγείας σας. Πρέπει επίσης να συζητήσετε μαζί του τον «αντίκτυπο» που έχει ο πόνος που νιώθετε στον ύπνο, στη διάθεση και στις σχέσεις σας.

Στη συνέχεια θα πρέπει να ζητήσετε λεπτομέρειες όσον αφορά στη διάγνωση που σας ανακοίνωσε ο γιατρός. Επίσης:

- Ζητήστε από τον γιατρό να σας δώσει ένα σχέδιο αντιμετώπισης του πόνου, που θα είναι εξατομικευμένο για τις ανάγκες σας. Μπορεί να περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή, φυσικοθεραπεία ή εργοθεραπεία, μασάζ, ψυχολογική υποστήριξη, προσεγγίσεις που αφορούν τη σχέση νου και σώματος.

- Από τη στιγμή που θα αρχίσετε τη θεραπευτική αγωγή, θέστε ένα χρονικό περιθώριο. Αν ακολουθείτε τη θεραπεία και δεν βλέπετε βελτίωση, ρωτήστε τον γιατρό σας γιατί η αγωγή δεν «λειτουργεί» και τι θα μπορούσε να προστεθεί ή να αλλάξει.

- Μην περιμένετε άμεση λύση. Εάν κάποιος είχε τη λύση για ταχεία βελτίωση, τότε θα την είχατε ήδη δοκιμάσει. Σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να εργαστείτε σκληρότερα κι εσείς και ο γιατρός σας.

- Εάν αισθάνεστε ότι ο γιατρός σας δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις σας, ζητήστε να οργανώσει με συναδέλφους του ένα συμβούλιο που θα περιλαμβάνει ειδικούς όπως νευρολόγους, φυσίατρους, επαγγελματίες ψυχικής υγείας και φυσικοθεραπευτές.

«Επίσης υπάρχουν οργανισμοί που προορίζονται αμιγώς για την αντιμετώπιση του πόνου», λέει ο δρ Clark. «Η προσέγγισή τους μπορεί να απομακρύνει την απογοήτευση που συνοδεύει τους ασθενείς και τους γιατρούς πρωτοβάθμιας φροντίδας».

Θεραπευτικές μέθοδοι

Η σωστή θεραπευτική αγωγή περιλαμβάνει λύσεις όπως:

- Φάρμακα χωρίς συνταγή γιατρού. Η ακεταταμινοφαίνη συχνά βρίσκεται στην πρώτη γραμμή. Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΝSΑΙDs), όπως η ασπιρίνη, χρησιμοποιούνται συνήθως, αλλά η παρατεταμένη χρήση βλάπτει.

- Τοπικά αναλγητικά. Όσα διατίθενται χωρίς ιατρική συνταγή δίνουν ένα αίσθημα θέρμανσης, ψύχους ή κνησμού για να «αποσπούν» την προσοχή από την ταλαιπωρία. Τα συνταγογραφούμενα δρουν τοπικά ή σε όλο το σώμα.

- Συνταγογραφούμενα φάρμακα. Συμπεριλαμβάνουν υψηλές δόσεις ΝSΑΙDs όπως και αντισπασμωδικά, αντικαταθλιπτικά, μερικά αντιυπερτασικά, αντιαγχωτικά φάρμακα, μυοχαλαρωτικά και τα φάρμακα για τον ύπνο. Οπιοειδή ενδέχεται να οδηγήσουν σε εθισμό.

- Ψυχοκοκοινωνικές παρεμβάσεις, όπως η συμβουλευτική και η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία.

- Προγράμματα αποκατάστασης, όπως η φυσικοθεραπεία. Συμπεριλαμβάνουν ενδυνάμωση και διατάσεις, θεραπευτικό μασάζ και εφαρμογές ζεστού και κρύου.

- Ενέσιμες και εγχυματικές θεραπείες. Τα κορτικοστεροειδή μπορούν να ενεθούν γύρω από τη βάση της σπονδυλικής στήλης για να καθυστερήσουν τον πόνο.

- Διαδερμική ηλεκτρική νευρική διέγερση (ΤΕΝS) ανακουφίζει τον πόνο εφαρμόζοντας ηλεκτρισμό στις απολήξεις των νεύρων στο δέρμα.

- Συμπληρωματικές θεραπείες, όπως ο βελονισμός, κατά τον οποίο λεπτές βελόνες εισάγονται στο δέρμα, αλλά και διάφορες τεχνικές χαλάρωσης.

Medical Letter/Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ/17.01.10