Όταν η τουρκική σημαία «υποκλίθηκε» στην ελληνική
Μια άγνωστη στους πιο πολλούς σελίδα των ελληνο-τουρκικών σχέσεων, την οποία όμως οφείλουμε να γνωρίζουμε.
Το πογκρόμ του 1955 δεν περιορίστηκε στην Κωνσταντινούπολη. Στις 7 Σεπτεμβρίου είχαμε και τα δραματικά γεγονότα της Σμύρνης, όταν ο όχλος έκαψε το ελληνικό περίπτερο στη Διεθνή Έκθεση της Σμύρνης, κατέστρεψε το νεόκτιστο εκκλησάκι της Αγίας Φωτεινής και το ελληνικό Γενικό Προξενείο Σμύρνης, λεηλάτησε σπίτια Ελλήνων στρατιωτικών που υπηρετούσαν στο Στρατηγείο του ΝΑΤΟ.
Την επομένη των Σεπτεμβριανών, ο πρωθυπουργός Αλέξανδρος Παπάγος προσπάθησε να διεθνοποιήσει το θέμα. Αλλά ήταν ήδη βαριά άρρωστος (από εκείνη την περίεργη και ανεξήγητη ασθένεια που τελικά τον έστειλε στον τάφο τη νύχτα της 4ης Οκτωβρίου 1955).
Την επομένη, 5 Οκτωβρίου 1955, ο βασιλιάς ανέθεσε την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον Κωνσταντίνο Καραμανλή, με τη νέα κυβέρνηση να ορκίζεται στις 6 Οκτωβρίου και με τον Καραμανλή να κρατά και το υπουργείο της Εθνικής Άμυνας.
Πέντε μόλις μέρες μετά την ορκωμοσία της κυβέρνησης Κωνσταντίνου Καραμανλή, στις 11 Οκτωβρίου, το ΝΑΤΟ ενημερώνεται πως δεν θα λάβουν μέρος ελληνικές δυνάμεις στην άσκηση «Ρεντ Τράιντεντ ΙΙΙ» και στα αεροναυτικά ταξίδια του Οκτωβρίου, «έως ότου διακανονιστούν τα εκκρεμή θέματα από τα γεγονότα της Κωνσταντινούπολης και της Σμύρνης». Την ίδια μέρα διατάσσεται η ανάκληση του συμβολικού εκστρατευτικού σώματος της Κορέας.
Στις 13 Οκτωβρίου ζητείται από τις ΗΠΑ η κατάργηση της ετεροδικίας και από την Αγγλία η άμεση ανάκληση της βρετανικής ναυτικής αποστολής. Στις 18 Οκτωβρίου διαμηνύεται στο αρχηγείο του ΝΑΤΟ ότι δεν θα γίνονταν δεκτοί οι Τούρκοι αξιωματικοί που επρόκειτο να συμμετάσχουν σε ομάδα της Ατλαντικής Συμμαχίας που θα πραγματοποιούσε επίσκεψη στην Ελλάδα και ότι το ελληνικό κλιμάκιο της Συμμαχίας θα αποσυρόταν από τη Σμύρνη μόλις έληγε ο χρόνος της εκεί υπηρεσίας των υπηρετούντων Ελλήνων αξιωματικών.
Για τα γεγονότα αυτά ο Σόλωνας Γρηγοριάδης, δημοσιογράφος και Ιστορικός γράφει στην «Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας»:
«Το αποτέλεσμα υπήρξε κεραυνοβόλο. Έντρομο το ΝΑΤΟ από τις προειδοποιητικές εκείνες εκδηλώσεις της Ελλάδας, πίεσε την Τουρκία να της προσφέρει κάθε ικανοποίηση για τα γεγονότα του Σεπτεμβρίου. Και η Τουρκία υποχώρησε για να γίνει θεαματική απονομή τιμών στα ελληνικά σύμβολα».
Στον απόηχο των δραματικών γεγονότων και της διεθνούς κατακραυγής εναντίον της Τουρκίας, ο Νομάρχης Σμύρνης προέβη σε μια χειρονομία καλής θέλησης: Διέκοψε τη δικαστική διαδικασία για τη διεκδίκηση της κυριότητας του ακινήτου Καπετανάκη (πρόκειται για το γνωστό “κτήριο με την ελληνική σημαία” στην προκυμαία της Σμύρνης) και παρέδωσε τα κλειδιά του στις ελληνικές προξενικές αρχές για να στεγάσουν τις υπηρεσίες τους. Το κτήριο αυτό, ένα χαρακτηριστικό δείγμα αρχιτεκτονικής σμυρναίικης κατοικίας, ανήκε στον έμπορο Εμμανουήλ Απέργη ή Καπετανάκη και το 1948 κληροδοτήθηκε στο ελληνικό κράτος.
Πράξη συγγνώμης, “για τα μάτια του κόσμου”, και προσπάθεια κατευνασμού της διεθνούς κοινής γνώμης ήταν και η αποζημίωση 12.000 λιρών για τις καταστροφές που προκάλεσε ο όχλος στις περιουσίες των Ελλήνων στρατιωτικών που υπηρετούσαν στο ΝΑΤΟϊκό στρατηγείο. Η τουρκική κίνηση ηθικής ικανοποίησης της Ελλάδας οφείλεται πιθανότατα και σε πιέσεις της αμερικανικής πλευράς, που δεν επιθυμούσε σκηνικό έντασης μεταξύ των δύο πιστών εταίρων του ΝΑΤΟ.
Έτσι στις 22 Οκτωβρίου 1955 η Τουρκία εξέδωσε την εξής ανακοίνωση: «Προς ηθικήν αποκατάστασιν και έκφρασιν αποτροπιασμού διά την επίθεσιν προς την ελληνικήν σημαίαν και την καταστροφήν του ελληνικού προξενείου κατά τα γεγονότα της 6-7 Σεπτεμβρίου, η ελληνική σημαία θα υψωθεί εις το νέον κτίριον του προξενείου της Σμύρνης και θα απονεμηθούν εις αυτήν τιμαί υπό τουρκικών και ελληνικών τμημάτων, θα ανακρουσθούν δε οι εθνικοί ύμνοι των δύο χωρών».
Στις 24 Οκτωβρίου 1955, στη Σμύρνη, εγκαινιάζεται το νέο κτίριο του ελληνικού Γενικού Προξενείου Σμύρνης, σε αντικατάσταση του παλιού που είχε καταστραφεί στα Σεπτεμβριανά. Βρίσκεται στην παραλία, κοντά στο Θέατρο Σμύρνης που είχε πυρποληθεί το 1922.
Από την Ελλάδα έχει φθάσει στρατιωτικό απόσπασμα και στον τόπο της τελετής έχουν συγκεντρωθεί όλοι οι αξιωματικοί του κλιμακίου του ΝΑΤΟ, καθώς και οι στρατιωτικές και πολιτικές αρχές της πόλης. Σε μια εξέδρα στέκονται πέντε Έλληνες αξιωματικοί των οποίων τα σπίτια είχαν λεηλατηθεί κατά τις πρόσφατες βιαιοπραγίες.
Δυο μέρες μετά, το πρωί της 24ης Οκτωβρίου 1955, ενάμισι μήνα μετά τα “Σεπτεμβριανά”, εγκαινιάστηκε το κτήριο του Προξενείου με ασυνήθιστη επισημότητα, με παρόντες όλους τους αξιωματικούς των ΗΠΑ και με πρωτοφανή απόδοση τιμών εκ μέρους της τουρκικής κυβέρνησης. Σύμφωνα με τις περιγραφές των εφημερίδων της εποχής, στις 10.30 π.μ. φθάνει ο Τούρκος υπουργός Συγκοινωνιών Μουαμέρ Τσαούσογλου που παίρνει στα χέρια του την ελληνική σημαία του προξενείου και δένει την άκρη της και την ανυψώνει στον ιστό της ενώ η τουρκική φρουρά επαιάνιζε τον ελληνικό εθνικό ύμνο ενώπιον των παραταγμένων δύο αγημάτων από Έλληνες και Τούρκους στρατιώτες.
Η θεαματική τελετή, έμπρακτης συγγνώμης στην οποία υποχρεώθηκε η Τουρκία χάρη στη στάση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, συμπληρώθηκε με μια εξαιρετικά συμβολική εικόνα: Την ώρα που η ελληνική σημαία υψωνόταν, η τουρκική του στρατιωτικού αποσπάσματος χαμήλωνε στο έδαφος σα να προσκυνούσε…
Να επισημάνουμε ότι ήταν η πρώτη φορά μετά το 1922 που ελληνικό άγημα, αποτελούμενο από σαράντα στρατιώτες, παρήλασε στην ιστορική προκυμαία της Σμύρνης με την γαλανόλευκη. Στο σύντομο λόγο του ο Τούρκος υπουργός μεταξύ άλλων εξέφρασε την «βαθύτατη λύπη της τουρκικής κυβερνήσεως και του τουρκικού έθνους για τα βάρβαρα γεγονότα της Κωνσταντινουπόλεως και της Σμύρνης…» και τόνισε την ανάγκη να αποκατασταθεί το κλίμα εμπιστοσύνης στις σχέσεις Τουρκίας – Ελλάδας. Με θερμά λόγια για την «ελληνοτουρκική φιλία» μίλησε και ο πρεσβευτής της Ελλάδας στην Άγκυρα Δ. Καλλέργης.
Την επομένη η «Ακρόπολις» έγραφε για την ανύψωση της ελληνικής σημαίας στο Προξενείο:
«Αίφνης, εν μέσω βαθείας σιγής, ο Τούρκος σαλπιγκτής εσήμανε προσοχήν και ενώ εδόνει την ατμόσφαιραν ο εθνικός μας ύμνος η γαλανόλευκος ήρχισεν υψουμένη…».
Με αυτόν τον τρόπο η Τουρκία υποχρεώθηκε να ζητήσει συγγνώμη για το πογκρόμ των Ελλήνων στα Σεπτεμβριανά.
Το κείμενο αυτό βασίζεται σε δύο σημειώματα του Κυριάκου Λυκουρίνου στη “Μνήμη” του Συλλόγου Μικρασιατών Καβάλας: “Το κτήριο με την ελληνική σημαία” (φ. 18, Μάιος 2015) και “Σεπτεμβριανά στη Σμύρνη” (φ. 19, Σεπτ. 2015) και σε πληροφορίες από τα ιστολόγια :
https://www.liberal.gr/apopsi/otan-i-ellada-anagkase-to-nato-na-tapeinosei-tin-tourkia/323003
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου