ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΓΚΙΒΑΛΟΥ : Επιχείρηση νεο-ραγιαδισμού της κοινωνίας

Επιχείρηση νεο-ραγιαδισμού της κοινωνίας

 

Του ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΓΚΙΒΑΛΟΥ, 

Αναπληρωτή καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών

H επιχείρηση «σοκ και δέος», που εφαρμόζεται συστηματικά τα τέσσερα τελευταία χρόνια στη χώρα μας, έχει τρεις βασικούς πυρήνες στη λογική της.

-- Ο πρώτος επικεντρώνεται στην εφαρμογή αλλεπάλληλων «πληγμάτων», ώστε να μη γίνεται δυνατή η λογική τους επεξεργασία και να μην μπορούν να προκληθούν αντιδράσεις (κατάσταση σοκ).

-- Ο δεύτερος αφορά την εμπέδωση της αντίληψης ότι δεν υπάρχουν πλέον πλαίσια ασφάλειας και προστασίας του πολίτη. Η μόνιμη και σταθερή εργασία αποτελεί άπιαστο όνειρο, η ιδιοκτησία, τα ατομικά δικαιώματα μπορούν να αφαιρεθούν με ένα πολυνομοσχέδιο. Τα κοινωνικά δικαιώματα αποτελούν σήμερα μια παρωχημένη ανάμνηση… Στον νεοφιλελεύθερο-μνημονιακό «κόσμο» δεν υπάρχει «στήριγμα» για να ακουμπήσεις. Η ανασφάλεια, ο φόβος, η απόγνωση αναδεικνύονται σε κύρια χαρακτηριστικά της καθημερινής ζωής (κατάσταση δέους).

-- Ο τρίτος πυρήνας αφορά το θέμα της Δημοκρατίας, των θεσμών και των αξιακών της περιεχομένων. Η συστηματική καταπάτηση των νόμων και του Συντάγματος γενικότερα, ο συνεχής ευτελισμός του Κοινοβουλίου, η απηνής καταστολή ως μόνιμη πολιτική απάντηση στις αντιδράσεις των πολιτών, η υπηρετική σχέση η οποία διαμορφώθηκε μεταξύ της εγχώριας πολιτικής εξουσίας και της χρηματοπιστωτικής και πολιτικής εξωγενούς ελίτ συμπυκνώνονται συνολικά σε ένα «μήνυμα»: Η Δημοκρατία στους καιρούς μας είναι περιττή πολυτέλεια. Όταν μάλιστα δεν χρησιμεύει ως εργαλείο νομιμοποίησης των μνημονιακών πολιτικών, τότε είναι ΕΠΙΒΛΑΒΗΣ και πρέπει να αγνοείται ή να καταργείται.

Η Δημοκρατία λοιπόν είναι άχρηστη και περιττή. Μπορεί σε «κρίσιμους καιρούς» να παραμερίζεται. Άλλωστε, ένα σύστημα εξουσίας, όταν μετασχηματίζεται σε κράτος-μηχανισμό καταπίεσης και καταστολής, όταν αντί της δημοκρατικής ομαλότητας κυριαρχεί η νοοτροπία του κράτους-ανάγκης, τότε νομοτελειακά κάθε αντίδραση, κάθε αντίσταση είναι μάταιη, αναποτελεσματική και -πολλές φορές- ζημιογόνα για όσους αντιστέκονται.

Εδώ ίσως εντοπίζεται το κρισιμότερο ερώτημα που αφορά τη στάση της ελληνικής κοινωνίας, το φρόνημα, την πολιτική συνείδηση των πολιτών απέναντι στις εξοντωτικές πολιτικές που καταστρέφουν τη χώρα και την κοινωνία.

Η επιχείρηση «σοκ και δέος» οδηγεί στην ανάπτυξη ενός ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΜΙΘΡΙΔΑΤΙΣΜΟΥ, επιδιώκει να διαμορφώσει, σε βάθος χρόνου, μια ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΥΠΟΤΑΓΗΣ, ένα είδος ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΝΕΟ-ΡΑΔΙΑΔΙΣΜΟΥ σε ολόκληρη την κοινωνία.

Το βασικό μήνυμα του συστήματος της μνημονιακής εξουσίας είναι: «Δεν έχεις τίποτα δικό σου, δεν μπορεί να σε προστατεύσει κανένας, υπάκουσε λοιπόν, σκύψε το κεφάλι, γιατί θα χάσεις και αυτά τα λίγα που σου απέμειναν. Ξέχνα την πολιτική, τα κόμματα, τη Δημοκρατία. Αυτό που σου μένει είναι η απλή ΕΠΙΒΙΩΣΗ σου. Κι αυτή μπορούμε να τη διασφαλίσουμε μόνο εμείς».

Αυτή η κυνική αντίληψη αποτελεί την απόπειρα μετάβασης από την πολιτική δημοκρατία στη ΒΙΟ-ΠΟΛΙΤΙΚΗ. Σε μια κατάσταση όπου οι άνθρωποι έχουν ως μόνο στόχο την επιβίωσή τους μέσα σε συνθήκες εξαθλίωσης και απόγνωσης.

Ασφαλώς, μπροστά στους μηχανισμούς καταστολής και τρομοκράτησης των πολιτών, μπροστά στη βιαιότητα (πρακτική και ιδεολογική) μιας αυταρχικής εξουσίας είναι δυνατόν μια κοινωνία να περιορίσει τις αντιδράσεις της και να υπομένει τα δεινά, ευελπιστώντας (μάταια πιθανώς) στο καλύτερο.

Όμως, η οριστική της υποταγή συντελείται σ' ένα βαθύτερο επίπεδο. Γίνεται ιστορική στάση όταν ο πολίτης απο-πολιτικοποιηθεί, όταν στη συνείδησή του τα κόμματα, οι θεσμοί, η ίδια η Δημοκρατία χάσουν το νόημά τους, την αποτελεσματικότητά τους, την αξία τους.

Η κοινωνία, συνεπώς, υποτάσσεται όταν η Δημοκρατία εκπέσει στις ίδιες τις συνειδήσεις των πολιτών. Με τα όσα συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια, που αποτελούν την κορύφωση των ιστορικού χαρακτήρα εξελίξεων που ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1990, επιδιώκεται να εμπεδωθεί η αντίληψη ότι η πολιτική και η Δημοκρατία έχουν «πεθάνει» και ότι τις εξουσίες ασκούν υπερεθνικοί χρηματοπιστωτικοί μηχανισμοί μέσω των ενσωματωμένων σε αυτούς πολιτικών ελίτ.

Στις καθημερινές μας συζητήσεις το πρώτο ερώτημα που τίθεται είναι το γιατί η κοινωνία, οι πολίτες δεν αντιδρούν (ατομικά και συλλογικά) απέναντι στις επιλογές που οδηγούν στην καταστροφή της χώρας και στην εξαθλίωση και διάλυση της κοινωνίας.

Πρόκειται, άραγε, για μια προσωρινή υποταγή στους μηχανισμούς μιας αυταρχικής εξουσίας ή μήπως για βαθύτερες, ιστορικού τύπου, διεργασίες που αλλάζουν την ιστορική δημοκρατική μας κουλτούρα και συνδέονται με τον ιδιώτη, το «οικονομικό άτομο», της νεοφιλελεύθερης / αντιδημοκρατικής αντίληψης;

Οι μνημονιακές κυβερνήσεις, με αποκορύφωμα το σημερινό σχήμα, καλλιεργούν επίμονα και συστηματικά τη στρατηγική της χειραγώγησης του φρονήματος των πολιτών, όπου η μοιρολατρία, η αναξιοπρέπεια, η παραίτηση και η υποταγή συνιστούν τις αρχές της σύγχρονης ατομικής και συλλογικής κουλτούρας. Σύμφωνα με την επιδίωξή τους, πρέπει ΟΙ ΙΔΙΟΙ ΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ ΝΑ ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΟΥΝ ΤΗΝ ΥΠΟΤΑΓΗ ΤΟΥΣ.

Χαρακτηριστικό στοιχείο της στρατηγικής αυτής αποτελεί η αποδοχή της ΠΑΡΑΒΑΣΗΣ ΩΣ ΚΑΝΟΝΙΚΟΤΗΤΑΣ. Επιλογές και πράξεις που περιφρονούν και απαξιώνουν τους δημοκρατικούς θεσμούς και ευτελίζουν το πολιτικό ήθος θεωρούνται από τη σημερινή συγκυβέρνηση ως νόμιμες και θετικά αξιολογούμενες δράσεις, οι οποίες μάλιστα οφείλουν να «νομιμοποιηθούν» τόσο από το Κοινοβούλιο όσο και από την κρίση των πολιτών.


Η αποστασία του 1965 δεν αποτέλεσε μόνο κορυφαίο ιστορικό γεγονός για την εποχή της, αλλά οι εμπειρίες και τα διδάγματα που προέκυψαν από το γεγονός αυτό αποτέλεσαν σημείο αναφοράς μέχρι τις μέρες μας. Κι όμως σήμερα δρομολογείται μια νέα επιχείρηση αποστασίας, όπου οι συναλλαγές, οι πολιτικές αθλιότητες, η εξαγορά ψήφων και συνειδήσεων θεωρούνται από το πολιτικό-οικονομικό μνημονιακό σύστημα ως στοιχεία ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΙΚΟΤΗΤΑΣ, προκειμένου να αναπαραχθεί η εξουσία του.

Δεν πιστεύουμε ότι η παθητικότητα και η αδιαφορία που επιδεικνύει ένα τμήμα της κοινωνίας μας οφείλεται σε ριζική αλλοίωση και «μετατόπιση» των δημοκρατικών ιδεωδών, ως άρνηση των θεσμών της δημοκρατικής πολιτείας.

Όμως θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι η ενίσχυση του δημοκρατικού φρονήματος, η αδιάλειπτη υποστήριξη της ουσίας των δημοκρατικών θεσμών και της πολιτικής θα πρέπει να αποτελούν τη μόνιμη πολιτική και κοινωνική βάση τόσο των πολιτικών δυνάμεων που αγωνίζονται για την ανατροπή της σημερινής κατάστασης όσο και των ατομικών και συλλογικών αντιδράσεων των πολιτών.

Η Δημοκρατία δεν είναι απλώς μια μέθοδος, ένας τρόπος για να παίρνουμε αποφάσεις. Αντίθετα, τα περιεχόμενά της, η ελευθερία, η ισότητα, η αλληλεγγύη, η κοινωνική δικαιοσύνη, η ανθρώπινη χειραφέτηση αποτελούν τους θεμελιώδεις όρους συγκρότησης μιας κοινωνίας με ελεύθερους πολίτες. Όσοι μας θέλουν ραγιάδες και υποταγμένους θεωρούμε ότι θα πάρουν σύντομα την απάντηση που τους αξίζει.

www.paron.gr