Θεσσαλονίκη: Το μετρό μπροστά σε σημαντική αρχαιολογική αποκάλυψη

Αποκαλύφθηκε ένα από τα 26 πολίσματα που υπήρχαν γύρω από το Θερμαϊκό

Μπροστά σε μία από τις σπουδαιότερες ανακαλύψεις που έρχονται στο φως χάρη στο μετρό βρίσκονται οι αρχαιολόγοι και όλοι όσοι εμπλέκονται με την κατασκευή του υπόγειου μέσου σε σταθερή τροχιά της Θεσσαλονίκης!

Συγκεκριμένα, όπως όλα δείχνουν, στην περιοχή του «Makro» αποκαλύφθηκε ένα από τα 26 πολίσματα (κωμοπόλεις) που υπήρχαν γύρω από το Θερμαϊκό, τα οποία στη συνέχεια, επί βασιλιά Κάσσανδρου, αποτέλεσαν τη Θεσσαλονίκη!

Στην περιοχή ξεκίνησαν πριν από λίγους μήνες εργασίες για την κατασκευή του αμαξοστασίου. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που διέθετε η «Αττικό Μετρό ΑΕ», δεν αναμένονταν αρχαιολογικά ευρήματα εκεί. Ωστόσο, με το που ξεκίνησαν οι εργασίες, άρχισαν να έρχονται στο φως ευρήματα.

Έκπληκτοι εργάτες και αρχαιολόγοι είδαν να αποκαλύπτονται, σε πολύ μικρό βάθος, τα ίχνη μιας ολόκληρης πόλης. Μάλιστα, τα νομίσματα που έρχονται στο φως, τα οποία είναι της κλασικής περιόδου, ενώ βρέθηκαν και τέσσερα ασημένια νομίσματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, δείχνουν ότι κατά πάσα πιθανότητα πρόκειται για ένα πόλισμα…

Το 315 π.Χ.

Όλα όσα αφορούν τη δημιουργία της Θεσσαλονίκης συμβαίνουν πριν από… 2.327 χρόνια! Το 315 π.Χ., ο βασιλιάς της Μακεδονίας Κάσσανδρος συνοικεί 26 διάσπαρτους παράλιους και μεσόγειους οικισμούς, τα πολίσματα, και δίνει στη νέα πόλη το όνομα της γυναίκας του Θεσσαλονίκης, αδελφής του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Λόγω της γεωπολιτικής της θέσης, η πόλη άρχισε να αναπτύσσεται με γοργούς ρυθμούς και σταδιακά διαμορφώθηκε σε εμπορικό και αργότερα πολιτιστικό πόλο της Ελληνιστικής περιόδου. Στην Ελληνιστική Περίοδο, εξάλλου, εγκαθίστανται και οι πρώτοι Ιουδαίοι και εισάγονται νέες θρησκείες και έθιμα, κυρίως από την Αίγυπτο.

Μακεδονικοί τάφοι

Στην περιοχή, άλλωστε, βρίσκονται και μακεδονικοί τάφοι, οι οποίοι σήμερα έχουν αρχίσει να συνδέονται με το πόλισμα που έρχεται κάθε μέρα στο φως. Μάλιστα, σε απόσταση αναπνοής από το χώρο όπου γίνεται σήμερα η ανασκαφή, βρίσκεται το αρχαιότερο και πλέον εντυπωσιακό δείγμα μακεδονικού τάφου της Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για το μακεδονικό τάφο του Φοίνικα, όπου υπάρχουν επίσης ευρήματα και από τους τάφους της ευρύτερης περιοχής που έχουν ανακαλυφθεί κατά τη διάρκεια ανασκαφών που έγιναν τα τελευταία χρόνια.

Ο μακεδονικός τάφος του Φοίνικα ανακαλύφθηκε την άνοιξη του 1987, στην πίσω πλευρά του νοσοκομείου «Άγιος Παύλος». Πρόκειται για ένα μνημείο του 4ου αιώνα π.Χ., το οποίο αποτελεί το αρχαιότερο και εντυπωσιακότερο δείγμα μακεδονικού τάφου στην περιοχή της Θεσσαλονίκης, όπου ο δωρικός ρυθμός βρίσκει την πληρέστερη έκφρασή του. Ο τάφος, που βρέθηκε συλημένος, φέρεται να κατασκευάστηκε για να δεχτεί έναν επιφανή νεκρό, πιθανότατα στέλεχος του μακεδονικού στρατού, και τη σύζυγό του.

Ο Στράβωνας

Στα πολίσματα τα οποία αποτέλεσαν τη Θεσσαλονίκη αναφέρεται και ο μεγαλύτερος γεωγράφος της αρχαιότητας, ο Στράβωνας, που έζησε από το 67 π.Χ. έως το 23 μ.Χ., στο περίφημο έργο του «Γεωγραφικά».

«[Ο Κάσσανδρος] Επωνόμασε δε την πόλιν από της εαυτού γυναικός Θεσσαλονίκης, Φιλίππου δε του Αμύντου θυγατρός, καθελών τα εν τη Κρουσίδι πολίσματα και τα εν τω Θερμαίω κόλπω περί εξ και είκοσι και συνοικίσας εις εν· η δε μητρόπολις της νυν Μακεδονίας εστί. Των δε συνοικισθεισών ην Απολλωνία και Χαλάστρα και Θέρμα και Γαρησκός και Αίνεια και Κισσός[...]». Στράβωνος «Γεωγραφικά» 7a.1.21.5-17.

«Κρουσίς ή Κροσσαίη» (στον Ηρόδοτο, βιβλίο 7ο) είναι η περιοχή της δυτικής Χαλκιδικής, ενώ τα «πολίσματα περί τον Θερμαίο κόλπο» είναι στη Μυγδονία, μεταξύ Αίνειας και Χαλάστρας. Το κείμενο του Ηροδότου: «[Ο Ξέρξης] Παραλαμβάνων στρατιήν και εκ των προσεχέων πολίων τη Παλλήνη, ομουρεουσέων δε τω Θερμαίω κόλπω, τήσι ουνόματα εστί τάδε, Λίπαξος Κώμβρεια Αίσα Γίγωνος Κάμψα Σμίλα Αίνεια· η δε τουτέων χώρη Κροσσαίη έτι και ες τόδε καλέεται. από δε Αινείης, ες την ετελεύτων καταλέγων τας πόλις, από ταύτης ήδη ες αυτόν τε τον Θερμαίον κόλπον εγίνετο τω ναυτικώ στρατώ ο πλόος και γην την Μυγδονίην, πλέων δε απίκετο ες τε την προειρημένην Θέρμην και Σίνδον τε πόλιν και Χαλέστρην επί τον Αξιον ποταμόν, ος ουρίζει χώρην την Μυγδονίην τε και Βοττιαιίδα».

Οπως επισημαίνει ο ιστορικός και συγγραφέας Πάνος Θεοδωρίδης, «οι πόλεις που αναφέρει ο Στράβωνας είναι Απολλωνία, Χαλάστρα, Θέρμα, Γαρησκός, Αίνεια, Κισσός. Η Κρουσίδα κατά Ηρόδοτο είχε πόλεις την Λίπαξο, την Κώμβρεια, την Αίσα, τη Γίγωνο, την Κάμψα, τη Σμίλα και την Αίνεια. Άρα, στις 6 του Στράβωνα, μνημονεύονται άλλες 5 (και η Αίνεια). Στα 11 πολίσματα, πρέπει να προσθέσουμε την Σίνδο, αφού η Χαλάστρα και η Θέρμη αναφέρονται πάλι. Άρα από τις δύο πηγές έχουμε 12 πολίσματα από τα 26. Ωστόσο μαρτυρούνται και άλλες κώμες και πολίσματα από άλλες πηγές στις περιοχές γύρω από τον Θερμαϊκό και στη μεσόγεια Κρουσίδα που ανεβάζουν τους οικισμούς στον αριθμό που μνημονεύει ο Στράβωνας».

Το μυστικό της βασιλοκόρης…

Ο τάφος της μπορεί να ήρθε στο φως, λόγω μετρό, και να ανοίχθηκε. Το μυστικό της όμως παραμένει… Ο λόγος για τη νεκρή που θάφτηκε σε τάφο, ο οποίος αποκαλύφθηκε πριν από λίγα χρόνια στο εργοτάξιο του σταθμού «Πανεπιστήμιο», όπου βρέθηκαν οκτώ χρυσά στεφάνια. Ανήκε σε ένα 15χρονο κορίτσι, το οποίο ήταν στολισμένο από την κορυφή μέχρι τα νύχια με χρυσά κοσμήματα. Στεφάνια, κοσμήματα, αλλά και όλα τα σκεύη που υπήρχαν στον τάφο απομακρύνθηκαν και φυλάσσονται σε ασφαλές σημείο. Ωστόσο, μέχρι σήμερα, η ταυτότητα της νεκρής παραμένει άγνωστη. Θεωρείται όμως απολύτως σίγουρο ότι πρόκειται για ένα κορίτσι που ανήκε σε κάποια εξαιρετικά σπουδαία οικογένεια. Ενδεχομένως να πρόκειται για κάποια βασιλοκόρη. Όσοι υποστηρίζουν τη θεωρία, τη βασίζουν στο γεγονός ότι σε κανέναν τάφο από όσους ήρθαν μέχρι σήμερα στο φως, συμπεριλαμβανομένου και του βασιλικού τάφου του Φιλίππου, δεν υπήρχε τόσο μεγάλος αριθμός στεφανιών.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Αγγελιοφόρος, Ντόνια Κανιτσάκη, http://www.agelioforos.gr/default.asp?pid=7&ct=1&artid=145275 (12/07/2012)

2. Αγγελιοφόρος, http://www.agelioforos.gr/default.asp?pid=7&ct=1&artid=145276 (12/07/2012)