«Οταν ο Θεός διαιρεί με το μηδέν»
Ο Aμερικανός βιοφυσικός Κλιφ Πίκοβερ
μιλάει για τις Μαύρες Τρύπες, τους μύθους και τα παράδοξά τους
Συμβαίνει στις πιο απίθανες στιγμές και στα πιο απίθανα μέρη. Μια δροσερή, καλοκαιρινή νύχτα, για παράδειγμα, ψηλά στην Παχειά Ράχη της Αίγινας, στρέφεις ανέμελος το βλέμμα στον νυχτερινό ουρανό και το δέος σε κατακλύζει: η αδιανόητη μαγεία που σου στερούν τα φώτα της πόλης. «Ω Θεέ μου... είναι γεμάτο άστρα!», όπως είχε φωνάξει ο αστροναύτης Μπόουμαν στο «Οδύσσεια 2001» του Αρθουρ Κλαρκ. Χαζεύεις, λοιπόν, τον διάστικτο με μυριάδες άστρα και γαλακτώδη νήματα καλοκαιρινό ουράνιο θόλο και θυμάσαι ένα από τα πιο δημοφιλή –και πιο τρομακτικά συνάμα– θέματα της εκλαϊκευμένης επιστήμης. Είναι κάπου εκεί έξω, αόρατες δίνες στον χώρο και τον χρόνο, οι πιο εξωπραγματικές, οι πιο καταστροφικές δυνάμεις σε ολόκληρο το Σύμπαν: οι Μαύρες Τρύπες.
Μετά τους Στίβεν Χόκινγκ, Μάρτιν Ρίις, Τζον Γκρίμπιν, Τζιμ Αλ-Καλίλι, Πολ Ντέιβις και άλλους ερευνητές που έχουν ασχοληθεί μαζί τους, ήρθε να προστεθεί και ο Αμερικανός επιστήμονας Κλίφορντ Πίκοβερ με το βιβλίο του «Μαύρες Τρύπες. Οδηγός για ταξιδιώτες» (εκδ. Κέδρος, μτφρ. Π. Παπασπύρου, σελ. 272). Ενα παιχνιδιάρικο βιβλίο μα πολύ σοβαρό στις προθέσεις του. Εξάλλου, στόχος του Πίκοβερ στη συγγραφή -αλλά και εικονογράφηση- του «Οδηγού» ήταν να επιτρέψει στους αναγνώστες να «“ταξιδέψουν” μέσα στο χρόνο και το χώρο χωρίς να χρειάζεται να είναι ειδικοί στην αστρονομία ή τη φυσική», όπως μας είπε.
Ούτε το φως
Το κεντρικό θέμα του βιβλίου του, οι Μαύρες Τρύπες, είναι ένα αντικείμενο στο οποίο οι λάτρεις της εκλαϊκευμένης κοσμολογίας και αστροφυσικής έχουν ιδιαίτερη αδυναμία. Γιατί; «Οι άνθρωποι γοητεύονται από το άγνωστο, από ιδέες και αντικείμενα που μοιάζουν να υπάρχουν σχεδόν στις παρυφές της επιστήμης», αποκρίνεται ο Κλίφορντ Πίκοβερ. Και συνεχίζει: «Οι Μαύρες Τρύπες είναι τέτοιου είδους αντικείμενα δεδομένου ότι οι επιστήμονες έχουν ακόμα πολλά να μάθουν για την βαθύτερη φύση τους. Ακόμα και σοβαροί αστρονόμοι ιντριγκάρονται από αυτές τις περιοχές του Διαστήματος στις οποίες το βαρυτικό πεδίο είναι τόσο ισχυρό που τίποτα, ούτε καν το φως, δεν μπορεί να γλιτώσει από την έλξη που ασκούν».
Ο όρος «μαύρη τρύπα» είναι πρόσφατος. Πρώτος τον χρησιμοποίησε ο Τζον Ουίλερ το 1967 αν και η βασική σύλληψη της έννοιας αυτής έγινε για πρώτη φορά από έναν Αγγλο... κληρικό, τον Τζον Μίτσελ, το 1783. Εως το 1968, ονομαζόταν «παγωμένος αστέρας» και «καταρρέον άστρο». Η τελευταία ονομασία είναι ενδεικτική: κατά κανόνα, μια Μαύρη Τρύπα είναι το απομεινάρι ενός τεράστιου άστρου που καταρρέει εσωτερικά και όλη του η μάζα συμπιέζεται σε μια ελάχιστη «κουκκίδα», γνωστή ως «ανωμαλία» ή «μοναδικότητα» (singularity), ίσως όχι πολύ διαφορετική από την «μοναδικότητα» από την οποία προήλθε το Σύμπαν μας με την Μεγάλη Εκρηξη (Big Bang).
Το αποτέλεσμα της κατάρρευσης ενός αστέρα μεγάλης μάζας είναι λοιπόν μια σκοτεινή, αόρατη οπή στον χώρο που περιβάλλεται από τον «ορίζοντα γεγονότων»: από τη στιγμή που κάποιο αντικείμενο διαβεί αυτό το όριο, τα γεγονότα όπως τα ξέρουμε στο Σύμπαν παύουν να ισχύουν. Τι γίνεται μετά; Ουδείς γνωρίζει και, κατά κάποιον τρόπο, μέσα στην «μοναδικότητα» δεν υπάρχει «πριν» ούτε «μετά». Γι’ αυτό και κάποιοι επιστήμονες έχουν εκφράσει την άποψη ότι μπορεί να είναι πύλες σε κοσμικές σήραγγες («σκουληκότρυπες»).
«Μολονότι οι επιστήμονες δεν μπορούν να κρυφοκοιτάξουν πέρα από τον ορίζοντα γεγονότων», μας εξηγεί ο κ. Πίκοβερ, «έχουν πολλές θεωρίες για τη φύση των Μαύρων Τρυπών. Φανταστείτε ότι βυθίζεστε σε μια Μαύρη Τρύπα και ότι ταξιδεύετε κοντά στο κέντρο της. Στο σημείο της μοναδικότητας όλη η μάζα της Μαύρης Τρύπας συμπιέζεται σε μια περιοχή του χώρου που είναι δισεκατομμύρια φορές μικρότερη από αυτήν ενός ατομικού πυρήνα. Ο χρόνος ως έννοια καταργείται και καταστρέφεται η σαφής υπόσταση του χώρου. Ακόμα κι αν υπήρχε “σκουληκότρυπα” στο κέντρο μιας Μαύρης Τρύπας, θα ήταν πολύ δύσκολο να την χρησιμοποιήσουμε.
»Καθώς κάποιος προσεγγίζει το κέντρο μιας Μαύρης Τρύπας, το σώμα του παραμορφώνεται σταδιακά από την τεράστια βαρύτητα εντός της τρύπας. Καθώς πλησιάζει, σύμφωνα με πολλά σενάρια, γίνεται ένα με τον κβαντικό αφρό (σ.σ.: αυτό που ίσως υπήρχε στιγμές μετά τη Μεγάλη Εκρηξη και από μία του «φυσαλίδα» να προήλθε το Σύμπαν μας). Οι σοβαροί επιστήμονες εξετάζουν την πιθανότητα να υπάρχουν “σκουληκότρυπες” οι οποίες συνδέουν διαφορετικές περιοχές του Σύμπαντός μας ή ακόμα και το Σύμπαν μας με κάποιο άλλο. Ωστόσο, εξαιτίας των βαρυτικών και άλλων επιδράσεων που συνδέονται με τις Μαύρες Τρύπες, θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να χρησιμοποιήσει κανείς μια Μαύρη Τρύπα για τέτοια ταξίδια στο χωροχρόνο».
Το τέλος του Σύμπαντος
Στο βιβλίο του ο Πίκοβερ παραθέτει τον ορισμό μιας Μαύρης Τρύπας που δίνει κάποιος ανώνυμος: «Οι μαύρες τρύπες είναι τόποι όπου ο Θεός διαιρεί με το μηδέν». Εχει τη σημασία του, διότι η ύπαρξή τους σχετίζεται με τις απαρχές αλλά και την τελική μοίρα του Σύμπαντος. Πέρα από το ότι υπάρχουν διάφορες θεωρίες που θέλουν ολόκληρο το Σύμπαν μας μια κολοσσιαία Μαύρη Τρύπα, φαίνεται ότι λίγο πριν καταρρεύσει το Σύμπαν μας θα αποτελείται κυρίως από Μαύρες Τρύπες. «Σε μία από τις τελευταίες εποχές του Σύμπαντος», μας εξηγεί ο κ. Πίκοβερ, «δηλαδή, 1040 - 10100 χρόνια μετά τη Μεγάλη Εκρηξη, ολόκληροι γαλαξίες θα μετατραπούν σε αόρατες, κολοσσιαίες Μαύρες Τρύπες. Αλλά τελικά, και οι Μαύρες Τρύπες θα εξατμιστούν κι αυτές». Αν ισχύει η Μεγάλη Σύνθλιψη, τα πάντα θα επιστρέψουν στην αρχέγονη Μοναδικότητα – και μετά ίσως «ξεπηδήσει» ένα νέο Σύμπαν μέσα από μία ακόμα Μεγάλη Εκρηξη.
Το κακό όμως για τη Γη, μας υπενθυμίζει ο κ. Πίκοβερ, θα έχει συμβεί πολύ πριν το Σύμπαν καταρρεύσει. «Σε περίπου επτά δισεκατομμύρια χρόνια, η εξωτερική “ατμόσφαιρα” του ετοιμοθάνατου Ηλιου μας, ίσως αγγίξει τη Γη. Αυτό θα είναι και το τέλος της. Ομως, ας μη θρηνούμε για την ανθρωπότητα. Σε πέντε δισεκατομμύρια χρόνια, οι άνθρωποι πιθανώς να έχουν “κατεβάσει” τους εγκεφάλους τους σε υπολογιστές, να έχουν εγκαταλείψει το Ηλιακό Σύστημα στο πλαίσιο μιας μεγάλης διαστρικής διασποράς, αναζητώντας σωτηρία σε άλλους πλανήτες ή άλλα σύμπαντα, άλλες διαστάσεις».
Δαντική Κόλαση
»Οι αστρονόμοι μπορεί να μην πιστεύουν στην Κόλαση, οι περισσότεροι όμως πιστεύουν στις αδηφάγους εκείνες περιοχές του Διαστήματος μπροστά από τις οποίες καλό θα ήταν να μπει η επιγραφή “Εγκαταλείψτε κάθε ελπίδα όσοι περνάτε”. Αυτή ήταν η περίφημη επιγραφή στην είσοδο της δαντικής κόλασης και όπως έχει πει ο Στίβεν Χόκινγκ, αυτό το μήνυμα θα έπρεπε να δίδεται και όσους ταξιδιώτες προσπαθήσουν να πλησιάσουν μια μαύρη τρύπα.
»Οι περισσότεροι επιστήμονες πιστεύουν ότι αυτά τα είδη κοσμολογικής Κόλασης υπάρχουν στα κέντρα μερικών γαλαξιών. Αυτές οι γαλαξιακές Μαύρες Τρύπες είναι αντικείμενα που έχουν καταρρεύσει βαρυτικά και έχουν μάζα ίση με εκατομμύρια ή και δισεκατομμύρια φορές τη μάζα του Ηλιου μας, ασφυκτικά συμπιεσμένη ένα χώρο όχι μεγαλύτερο από το δικό μας Ηλιακό Σύστημα. Οποιοσδήποτε πέσει σε μια Μαύρη Τρύπα θα βρεθεί σε μια μικροσκοπική κεντρική περιοχή άπειρης πυκνότητας και μηδενικού όγκου, στην οποία παύει κάθε έννοια του χώρου και του χρόνου όπως την ξέρουμε».
Συνέντευξη στον Ηλια Μαγκλινη
Πηγή: "Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_1_30/08/2009_327102
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου