Μια Φορά Και Έναν Καιρό
ΤΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΑ
Του ΝΙΚΟΥ ΑΜΜΑΝΙΤΗ
Το «παρελθόν του» ήταν τελείως διαφορετικό από εκείνο που εννοούσαν οι μανάδες όταν οσμίζονταν αισθηματάκι του γιόκα τους σε εξέλιξη και του έλεγαν:
«Αυτή η κοπέλα έχει παρελθόν. Δεν κάνει για σένα. Πρόσεξε μην πιαστείς βλάκας και σε τυλίξουν». Αντίθετα, ένα από τα αιματηρά γεγονότα που συνέβησαν εκείνον τον Νοέμβρη στις αρχές του περασμένου αιώνα οφειλόταν στην απόπειρα μεταφράσεως του Ευαγγελίου από τα ελληνικά στα… ελληνικά. Σίγουρα, σήμερα που με ελαφρά τη καρδία «χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ» μεταφράζονται, π.χ., ο Παπαδιαμάντης ή ο Ροΐδης σε… σύγχρονη γλώσσα, είναι απίστευτο ότι παραλίγο να εκραγεί εμφύλιος επειδή υπήρξεν η πρόθεσις να μεταφραστεί το Ευαγγέλιο στην τότε καθομιλουμένη. Και το πιο αξιοπερίεργο στην υπόθεση είναι ότι στην εξέγερση κατά της μεταφράσεως πρωτοστάτησε δυναμικά το προοδευτικότερο ex officio κομμάτι της κοινωνίας: οι φοιτηταί.
Η ιστορία άρχισε κατά τον ατυχή πόλεμο του 1897, όπου υπήρχε πληθώρα τραυματιών νοσηλευομένων στα νοσοκομεία των Αθηνών. Τους τραυματίες επισκεπτόταν εκ καθήκοντος για να τους εμψυχώσει η βασίλισσα Όλγα, σύζυγος του τότε βασιλέως της Ελλάδος Γεωργίου Α'.
Η Όλγα, ρωσίδα δούκισσα, εγγονή του τσάρου πασών των Ρωσιών Νικολάου, ήταν γαλουχημένη με τις διδαχές της κραταιάς Ορθοδόξου ρωσικής Εκκλησίας και η εν γένει διαπαιδαγώγησή της την έκανε μια βαθιά θρησκευόμενη γυναίκα. Όταν 16 ετών κοριτσόπουλο παντρεύτηκε δόξη και τιμή τον Γεώργιο και έγινε βασίλισσα ενός εξίσου βαθιά θρησκευόμενου Ορθόδοξου λαού, δεν βρέθηκε σε άγνωστά της εκκλησιαστικά κατατόπια. Έτσι, στις επισκέψεις της στα νοσοκομεία, για να δώσει κουράγιο στους τραυματίες, μαζί με τα ενθαρρυντικά της λόγια τούς μοίραζε ταμπάκο και τους χάριζε ένα βιβλιαράκι με τα Ευαγγέλια. Την ευχαριστούσαν εκ βάθους ψυχής οι φαντάροι, κάπνιζαν αρειμανίως τον καπνό και, αφού φυλλομετρούσαν το βιβλιαράκι, το πέταγαν στην άκρη. Κάποιοι καλοθελητάδες έσπευσαν να πληροφορήσουν την άνασσα για την τύχη της προσφοράς της. Γεμάτη οργή για τους βέβηλους, αγνώμονες δωρολήπτες, ζήτησε να μάθει ποιος διάολος τους καβάλησε και τους έσπρωξε στην ιερόσυλη πράξη. Γεμάτος σεβασμό ο γραμματέας της την ενημέρωσε με άψογη διατύπωση, όπως το πρωτόκολλο ορίζει, πως «δεν το διαβάζουν επειδή δεν καταλαβαίνουν την αρχαία γλώσσα του, καθότι είναι καράβλαχοι του κερατά». Προβληματίστηκε επί του πρακτέου η βασίλισσα και κατέληξε στη λύση του μεταγλωττισμού. Υπήρχε τότε στην Αυλή της μια νεαρή παρατρεχάμενη που, αν και κορίτσι πράμα, το έπαιζε διανοουμένη. Ένα κουσούρι δηλαδή που έστελνε από ντροπή τους πατεράδες στον τάφο μια ώρα αρχύτερα. Της είπε η Όλγα: «Να το μεταφράσουμε;». Κι απάντησε δίχως δισταγμό η παρατρεχάμενη: «Και δεν το μεταφράζομε!»… Γιατί να μην το πει άλλωστε; Τι είχε να χάσει; Και στρώθηκε επί το έργον.
Γεμάτη χαρά η Όλγα που επί των ημερών της θα γινόταν κατανοητό το Ευαγγέλιο απ' όλους τους Έλληνες χάρη στην έμπνευσή της να το… εκσυγχρονίσει, έσπευσε περιχαρής να ενημερώσει την Εκκλησία της Ελλάδος και να πάρει την Ευλογία της. Φρύαξαν οι ιεράρχες όταν άκουσαν τα τεκταινόμενα και «εν ενί στόματι και μία καρδία» της είπαν στην καθομιλουμένη να «κάτσει στ' αυγά της» και να μην ανακατεύεται στα χωράφια τους. Ξεροκέφαλη σαν γυναίκα που ήταν, δεν το 'βαλε κάτω και συγκάλεσε συνεδρίαση της Ιεράς Συνόδου στα ανάκτορα, ελπίζοντας πως «παίζοντας στο γήπεδό της» με την παρουσία της και με τις γαλιφιές της θα έπειθε τους δεσποτάδες να πούνε «οκέι». Μάταιος κόπος. Τους φίλεψε και γλυκό νεραντζάκι, από εκείνο το πράσινο το ολόκληρο που φρακάρει στο μάγουλο και παραλίγο να πνιγούνε, αλλά τίποτα. Ανένδοτοι αυτοί*. Μόνον ο Μητροπολίτης Αθηνών Προκόπιος πήγε να κάνει νερά, αλλά άρκεσε μια βλοσυρή, επιτιμητική ματιά των υπολοίπων για να βάλει, κατά το λεγόμενο, την «ουρά υπό τα σκέλη». Τελικά το μαντάτο έφτασε και στα Πατριαρχεία, που αντέδρασαν βιαίως στα εν Αθήναις βυσσοδομούμενα, είπε η Όλγα στην καθαρεύουσα «ερρέτω» και μπήκε τέλος στα βασιλικά παιδιαρίσματα…
Πέρασε λίγος καιρός και, καθώς έδειχναν τα πράματα, το εγχείρημα είχε ξεχαστεί, όταν η εφημερίς «Ακρόπολις» άρχισε να δημοσιεύει ως επιφυλλίδα σε συνέχειες την Καινή Διαθήκη στη δημοτική, μεταφρασμένη από τον Αλέξανδρο Πάλλη. Ο Πάλλης, ένας αξιόλογος λογοτέχνης, που μαζί με τον Ψυχάρη και τον Αργύρη Εφταλιώτη αποτελούσαν την αιχμή στο δόρυ του δημοτικισμού, ανάμεσα σε διάφορα αρχαία συγγράμματα που μετέφερε στη δημοτική, έβαλε χέρι και στα ιερά κείμενα χωρίς κανέναν συσχετισμό με την προηγηθείσα ανάλογη βασιλική πρωτοβουλία. Ενώ όμως η ενέργεια της βασίλισσας Όλγας περιορίστηκε τότε στις αντιδράσεις του εκκλησιαστικού κύκλου, η δημοσίευση σε μια λαϊκή εφημερίδα ευρείας κυκλοφορίας, την «Ακρόπολη», δημιούργησε κλίμα ανησυχίας στον κόσμο, που εξ ενστίκτου τη συνδύασε με τα Ανάκτορα, διαισθάνθηκε την ανάμειξη «ξένου δάκτυλου», με σκοπό να φραγκέψουν οι Έλληνες, και νιώθοντας να «ρίπτονται τα άγια τοις κυσί», άρχισε μια αναστάτωση, στην οποία πρωτοστατούσαν οι φοιτητές, και η οποία μέρα με τη μέρα πηγαίνοντας κρεσέντο απλωνόταν στον λαό, ενώ η κυβέρνηση μακαρίως αδιαφορούσε. Κύριο αίτημα των εξεγερμένων ήταν να διακοπεί η δημοσίευση της επαίσχυντης μετάφρασης, διότι κοινή ήταν η πεποίθηση πως στη συγγραφή της, πλην των εχθρών του έθνους, συνέπραττε αυτοπροσώπως ο Σατανάς. Βλέποντας πως και ο Μητροπολίτης Αθηνών δεν την καταδίκαζε προχωρώντας στους ενδεδειγμένους αφορισμούς, συμπέραναν ότι είχε κι αυτός «λερωμένη τη φωλιά του» και, αντιδρώντας κατά της συνωμοσίας, προσκάλεσαν οι φοιτηταί τον λαό των Αθηνών σε πάνδημο συλλαλητήριο, με πιθανό σύνθημα… «Ο δημοτικισμός δεν θα περάσει!».
Την ευκαιρία άδραξαν αμέσως κάθε λογής αντιπολιτευόμενοι, που έσπευσαν να υπερθεματίσουν σε οξύτητα καταγγέλλοντας τα Ανάκτορα ότι προσπαθούν τώρα διά της πλαγίας οδού να αλλαξοπιστήσουν τους Έλληνες. Πύρινοι λόγοι εκφωνήθηκαν κατά των δημοτικιστικών μιασμάτων, ενώ η κοσμοσυρροή μεταλλασσόταν σε αντικυβερνητική μαχητική εκδήλωση, ώστε σε λίγο να προκύψει ένας ασυγκράτητος φανατισμός των συγκεντρωμένων, που ξεχύθηκαν στους δρόμους και άρχισαν να βιαιοπραγούν. Μέσα στη γενική αναμπουμπούλα, ακούστηκε άγνωστης προέλευσης πυροβολισμός, που θαρρείς πως ήταν πυροβολισμός αφέτη για να ξεκινήσει μακελειό. Ειρηνόφιλοι αστοί, επαναστατημένοι φοιτηταί και πάσης φύσεως ταραχοποιοί, αδελφωμένοι και οπλισμένοι ως τα μπούνια, πυροβολούσαν εαυτούς και αλλήλους, με αποτέλεσμα να κάνουνε χρυσές δουλειές τα «γραφεία τελετών» και τα νοσοκομεία. Οκτώ νοματαίοι βρέθηκαν να τους κλαίει η μάνα τους στο μνήμα, καθώς «έκειντο εκτάδην» ευστόχως πυροβολημένοι, και άλλοι 80 βαριά τραυματισμένοι να έχουν μεταφερθεί στα νοσοκομεία, για να… υποστούν πρώτες βοήθειες. Ας σημειωθεί ότι τιμής ένεκεν «εν δημοκρατική ισότητι» πλάκωσαν στις πιστολιές και τον πρωθυπουργό έξω από το σπίτι του.
Αποτέλεσμα: Ο πρωθυπουργός Γ. Θεοτόκης παραιτήθηκε. Ο Μητροπολίτης Αθηνών Προκόπιος πήρε πόδι και η δημοσίευση της μεταφράσεως ανεστάλη. Σε ένα νέο συλλαλητήριο, που κατά σύμπτωση συνέπεσε με το 40ήμερο μνημόσυνο των πεσόντων, ο λαός απεφάνθη «Ούτε γάτα ούτε ζημιά». Κουβαλάει και πολλά άλλα στην καμπούρα του ο Νοέμβρης, που ίσως δούμε εν καιρώ.
* Απίστευτο κι όμως αληθινό: Κάποια εποχή υπήρχαν στην Ελλάδα «αξιωματούχοι» και πολιτικοί που ήξεραν να λένε και ΟΧΙ.
Πηγή: "ΤΟ ΠΑΡΟΝ"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου