ΣΑΜΟΣ : ΕΝΤΟΠΙΣΤΗΚΕ ΝΑΥΑΓΙΟ ΜΕ ΚΩΟΥΣ ΑΜΦΟΡΕΙΣ

Ενάλιες αρχαιότητες στη Σάμο

ΕΝΤΟΠΙΣΤΗΚΕ ΝΑΥΑΓΙΟ ΜΕ ΚΩΟΥΣ ΑΜΦΟΡΕΙΣ

Κλιμάκιο της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, στο πλαίσιο εποπτείας έργων που βρίσκονται σε εξέλιξη στο λιμένα Πυθαγορείου της Σάμου, πραγματοποίησε υποβρύχιους ελέγχους προς εξακρίβωση ύπαρξης αρχαίων ναυαγίων, σε διάφορες θέσεις του νησιού.

Ετσι, στα βορειοανατολικά της Σάμου εντοπίστηκε φορτίο ναυαγίου με Κώους αμφορείς του 3ου αι. π.Χ., ενώ, στα νότια, εντοπίστηκαν μεμονωμένα όστρακα και τμήματα αμφορέων.

Τέλος, στην περιοχή του Κοκκαρίου εντοπίστηκαν κτιριακά κατάλοιπα βυζαντινών χρόνων. Ξεχωρίζουν τμήματα μελαμβαφών αγγείων κλασικών χρόνων, με εγχάρακτα γράμματα και παραστάσεις υψηλής τέχνης.

Σύμφωνα με το επίσημο δελτίο τύπου του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού της 29ης Οκτωβρίου 2009 η ανακάλυψη έγινε ως ακολούθως:

Κλιμάκιο της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων πραγματοποίησε την περασμένη εβδομάδα (20-25.10.2009) αποστολή στη Σάμο προκειμένου να εποπτεύσει τα έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη στο λιμένα Πυθαγορείου και κυρίως την μεταφορά των υπολειμμάτων του ναυαγίου «Ταγκαναρόκ», το οποίο βυθίστηκε μετά από το βομβαρδισμό του το 1943 από τους Γερμανούς, πλησίον του νότιου προσήνεμου λιμενοβραχίονα .

Με την ευκαιρία αυτή και ύστερα από πληροφορίες κατοίκων της περιοχής πραγματοποιήθηκε υποβρύχιος αρχαιολογικός έλεγχος για την εξακρίβωση της ύπαρξης αρχαίων ναυαγίων σε διάφορες θέσεις..

Στα βορειοανατολικά της Σάμου εντοπίστηκε φορτίο ναυαγίου με κώους αμφορείς του 3ου αι. π.Χ. Το ναυάγιο βρίσκεται σε βάθος από 25 μέχρι 40 μέτρα σε επικλινή πυθμένα και διατηρείται σε αρκετά καλή κατάσταση παρ΄ όλο που παρουσιάζει ίχνη μερικής σύλησής του.

Στα ανατολικά της Σάμου εντοπίστηκαν επίσης σε πολύ μικρό βάθος στον βραχώδη πυθμένα συσσωματώματα τμημάτων αμφορέων και κεράμων από φορτίο αρχαίου ναυαγίου αταύτιστου ακόμα χρονολογικά.

Ανάλογος έλεγχος πραγματοποιήθηκε και σε δύο σημεία στη νότια Σάμο, όπου εντοπίστηκαν μεμονωμένα όστρακα και τμήματα αμφορέων από τυχαίες απορρίψεις.

Ο υποβρύχιος αρχαιολογικός έλεγχος στην περιοχή του Κοκκαρίου είχε ως αποτέλεσμα τον εντοπισμό κτηριακών καταλοίπων βυζαντινών χρόνων στην περιοχή του Αγ. Νικολάου.

Τέλος, από την εκβάθυνση του λιμένα Πυθαγορείου που βρίσκεται σε εξέλιξη ανελκύστηκαν τμήματα αγγείων διαφόρων χρονολογικών και γεωγραφικών προελεύσεων που δείχνουν τη συνεχή χρήση της λιμενικής θέσης διά μέσου των αιώνων. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν τμήματα μελαμβαφών αγγείων κλασικών χρόνων, στα οποία υπάρχουν εγχάρακτα γράμματα και παραστάσεις υψηλής τέχνης.

Όλες οι ανωτέρω πληροφορίες εμπλουτίζουν τις γνώσεις μας για τη ναυτική δραστηριότητα που ανέπτυξε το νησί στη διάρκεια της ιστορίας του και καταδεικνύουν την ανάγκη για συστηματικότερη διερεύνηση των βυθών του.

Στο κλιμάκιο συμμετείχαν: ο καταδυόμενος αρχαιολόγος της ΕΕΑ Δρ Θεοτ. Θεοδούλου ως επικεφαλής, η καταδυόμενη αρχαιολόγος κ. Αρ. Κορρέ, ο καταδυόμενος τεχνολόγος κ. Θεμ. Τρουπάκης και και υποβρύχιος φωτογράφος κ. Βασ. Μεντόγιαννης. Για την αρωγή τους εκφράζονται θερμές ευχαριστίες στη Ν.Α. Σάμου και ειδικά στους κ.κ. Κωσ. Καλατζή, Αντ. Νεόφυτο, Αντ. Νικολαΐδη, Κυρ. Παπαγεωργίου και Γιώρ. Κατσικογιάννη.

Πηγές:

http://www.naftemporiki.gr/t+z/story.asp?id=1734767

http://www.yppo.gr/2/g22.jsp?obj_id=33892

Οι Σύγχρονες Τεχνικές της Υποθαλάσσιας Ερευνας στην Υπηρεσία της Υποβρύχιας Αρχαιολογίας: τα Ναυάγια Σαμιοπούλας και Χίου

Την τελευταία εικοσαετία έχει σημειωθεί αλματώδης πρόοδος σε διεθνές επίπεδο στον τομέα της τεχνολογίας που υποστηρίζει τις θαλάσσιες έρευνες. Το ΕΛΚΕΘΕ, ένα από τα καλύτερα εξοπλισμένα κέντρα στο χώρο της Μεσογείου, διαθέτει εξελιγμένα συστήματα διερεύνησης του θαλάσσιου πυθμένα, μεταξύ των οποίων, το ωκεανογραφικό σκάφος ΑΙΓΑΙΟ (1), το βαθυσκάφος ΘΕΤΙΣ (3), το τηλεκατευθυνόμενο όχημα ΑΧΙΛΛΕΑΣ (4), όργανο πλευρικής σάρωσης πυθμένα (side scan sonar) (2), τομογράφο υποστρώματος πυθμένα 3,5 kHz (subbottom profiler) (5) κ.λ.π. Ο εξοπλισμός αυτός χρησιμοποιήθηκε και στην αποστολή ΣΑΜΟΣ-ΧΙΟΣ-2004, η οποία πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων, στη νότια και ανατολική πλευρά της Σάμου και στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Χίου και Οινουσσών. Αντικείμενο της αποστολής ήταν η διερεύνηση του πυθμένα με σκοπό την ανακάλυψη ναυαγίων αρχαίων πλοίων.

Ναυάγιο των ύστερων ρωμαϊκών χρόνων (2ος μ.Χ.), που εντοπίσθηκε κατά τη διάρκεια υ/β έρευνας στη νησίδα Σύρνα (νότιοανατολικό Αιγαίο).

Στη Σάμο ή έρευνα διήρκεσε τρείς ημέρες και επικεντρώθηκε γύρω από τη νησίδα Σαμιοπούλα, στο

Στενό της Μυκάλης μεταξύ Σάμου και Μικράς Ασίας, και στον κόλπο Μουρτιά. Στις δύο πρώτες περιοχές ερευνήθηκαν περίπου 10 τετρ. χλμ. του πυθμένα με το σύστημα πλευρικής σάρωσης και τον τομογράφο υποστρώματος. Στην βορειοανατολική πλευρά της Σαμιοπούλας προέκυψαν ενδείξεις, οι οποίες ήταν συμβατές με υπάρχουσες πληροφορίες για την ύπαρξη αρχαίου ναυαγίου. Στην περιοχή έγινε μία κατάδυση του βαθυσκάφους ΘΕΤΙΣ, κατά την οποία εντοπίστηκαν διάσπαρτοι αμφορείς και σπασμένα όστρακα. Στη συνέχεια ο πυθμένας ερευνήθηκε με το όχημα ΑΧΙΛΛΕΑΣ, το οποίο εντόπισε στον αμμώδη βυθό, σε βάθος 45 μέτρων, ανάμεσα σε φυκιάδες και βράχια, δύο σωρούς αμφορέων, διαστάσεων 10Χ7 μέτρα (8). Η διάταξη των δύο σωρών αντανακλά το σχήμα του αρχαίου πλοίου, το οποίο χρονολογείται μεταξύ 2 ου-3 ου π.Χ. αιώνα και μετέφερε Ρόδιους και Κώους αμφορείς. Δύο αμφορείς, ένας από κάθε είδος, ανασύρθηκαν με τη βοήθεια του ΑΧΙΛΛΕΑ και δυτών.

Άγκυρες βυζαντινού ναυαγίου (9-10 μ.Χ.).
Βρέθηκε σε βάθος 105 μ. στο Πόρτο Κουφό της Χαλκιδικής.

Μετά τη Σάμο η έρευνα συνεχίστηκε για δύο ακόμη ημέρες στη περιοχή μεταξύ Χίου και

Οινουσσών. Ερευνήθηκαν περισσότερα από 12 τετρ. χλμ. του πυθμένα στο στενό μεταξύ των δύο νησιών και στη νότια πλευρά των Οινουσσών. Για την περιοχή δεν υπήρχαν συγκεκριμένες πληροφορίες για την ύπαρξη αρχαίων ναυαγίων. Ο πυθμένας ερευνήθηκε συστηματικά κατά μήκος παράλληλων, ανά 150 μέτρα, πορειών του σκάφους με το σύστημα πλευρικής σάρωσης και τον τομογράφο υποστρώματος. Μετά από 12 ώρες έρευνας είχαν καταγραφεί τουλάχιστον έξι ύποπτα σημεία στον βυθό. Ανάμεσα σε αυτά ήταν και ένα «περίεργο» χαμηλό ανάχωμα στον λασπώδη επίπεδο βυθό (6 & 7), το οποίο αποτέλεσε τον πρώτο στόχο του τηλεκατευθυνόμενου οχήματος ΑΧΙΛΛΕΑΣ. Λίγη ώρα μετά στη θέση του περίεργου αναχώματος και σε βάθος 67 μέτρων αποκαλύφθηκε ένας σωρός αμφορέων συνολικών διαστάσεων 17 μ. μήκος, 7 μ. πλάτος και 1,5 μ. ύψος (9). Οι αμφορείς είναι σαμιακού και χιακού ρυθμού και χρονολογούνται στο 4 ο-5 ο π.Χ. αιώνα. Δύο αμφορείς, ένας από κάθε είδος ανασύρθηκαν στο Ω/Κ ΑΙΓΑΙΟ με τη βοήθεια του ΑΧΙΛΛΕΑ.

Ναυάγιο του 18ου αι. μ.Χ. που εντοπίσθηκε στη νήσο Νίσυρο.

Η ερευνητική αποστολή ΣΑΜΟΣ-ΧΙΟΣ-2004 αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της

επιτυχημένης συνεργασίας του ΕΛΚΕΘΕ και της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων και ταυτόχρονα της χρήσης του σύγχρονου εξοπλισμού και μεθοδολογίας της θαλάσσιας έρευνας προς όφελος της υποβρύχιας αρχαιολογίας. Σε διάστημα 6 ημερών ερευνήθηκαν περισσότερα από 22 τετρ. χλμ. του πυθμένα, ανακαλύφθηκαν δύο αρχαία ναυάγια και άλλα ευρήματα, και ανασύρθηκαν 4 αμφορείς, δύο από κάθε ναυάγιο.

Πηγή:

http://www.hcmr.gr/listview3_el.php?id=899