Η λογοκρισία στο Ιντερνετ

Η διασφάλιση της ελευθερίας του χρήστη και η αντιμετώπιση των παρανομιών

Του Κωστα Δεληγιαννη

Eκτιμάται ήδη ως το πιο επαναστατικό μέσον επικοινωνίας από την εποχή του Γουτεμβέργιου, η τεχνολογία που εκδημοκράτισε τη διαδικασία απόκτησης πληροφοριών. Ο λόγος για το Ιντερνετ, τον παγκόσμιο ιστό, ο οποίος μερικές φορές κάνει να μοιάζει παρωχημένη ακόμη και οποιαδήποτε απόπειρα κρατικής λογοκρισίας. Τη στιγμή που, για παράδειγμα, η ιρανική κυβέρνηση του Μαχμούντ Αχμεντινετζάντ έδινε εντολή στους ξένους ανταποκριτές να αποχωρήσουν από τη χώρα, κοινωνικά δίκτυα όπως το Twitter ή το Facebook αναλάμβαναν τον ρόλο ειδησεογραφικών πρακτορείων, με συνεχή ροή ειδήσεων από τις διαδηλώσεις που συγκλόνιζαν τη χώρα.

Μόνο που πίσω από τέτοια φωτεινά παραδείγματα κρύβεται μια πιο «σκοτεινή» πτυχή του Διαδικτύου, την οποία έφερε στην επιφάνεια η πρόσφατη διαμάχη της Google με το κινεζικό καθεστώς: το γεγονός ότι, όπως η τεχνολογία μπορεί να συμβάλει στην ελεύθερη έκφραση, μπορεί εξίσου εύκολα να τη φιμώσει.

«Λέξεις - κλειδιά»

«Από τεχνικής σκοπιάς, η λογοκρισία στο Ιντερνετ είναι σχετικά εύκολη διαδικασία», λέει στην «Κ» ο κ. Παύλος Σπυράκης, καθηγητής στο Τμήμα Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και Πληροφορικής (ΤΜΗΥΠ) στο Πανεπιστήμιο Πατρών. «Το μόνο που χρειάζεται να κάνουν οι ειδικοί είναι να δημιουργήσουν ένα φίλτρο το οποίο θα απαγορεύει την πρόσβαση σε ιστοσελίδες οι οποίες περιέχουν συγκεκριμένες λέξεις - κλειδιά».

Ετσι, σύμφωνα με δημοσίευμα του BBC, στην Κίνα υπολογίζεται πως 30.000 και πλέον μέλη των διωκτικών αρχών ασχολούνται καθημερινά με την ανανέωση της «μαύρης λίστας» από ηλεκτρονικές διευθύνσεις που περιέχουν απαγορευμένους για το καθεστώς όρους, όπως «ανεξαρτησία του Θιβέτ», «αστυνομική βία», ακόμη και «ελευθερία του λόγου». Και καθώς κάθε ιντερνετικός πάροχος είναι υποχρεωμένος νομικά να χρησιμοποιεί το συγκεκριμένο ψηφιακό τείχος, είναι σχεδόν βέβαιο πως, μόνο αν υπάρξει κάποιο κενό ασφαλείας, μία τέτοια ιστοσελίδα θα μπορέσει να εμφανιστεί σε υπολογιστές στην Κίνα. «Μάλιστα, για να παρακάμψει κανείς αυτό το φίλτρο χρειάζονται εξειδικευμένες γνώσεις, κάτι που σημαίνει πως στην πράξη ο μέσος χρήστης πολύ δύσκολα θα μπορέσει να αποκτήσει πρόσβαση σε λογοκριμένο υλικό», συμπληρώνει ο κ. Σπυράκης.

Γι’ αυτό και το κινεζικό παράδειγμα γρήγορα βρήκε μιμητές: η οργάνωση OpenNet Initiative υπολογίζει σε περίπου 20 τα καθεστώτα στον κόσμο που ασκούν «συστηματικό» ή «ουσιώδη» έλεγχο στο Διαδίκτυο με πολιτικά κριτήρια – τη στιγμή που η λίστα των «Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα» απαριθμεί 13 κράτη «εχθρούς του Ιντερνετ».

Στον υπόλοιπο κόσμο

Βέβαια, συγκριτικά με το τι συμβαίνει στον υπόλοιπο κόσμο, όλες αυτές οι περιπτώσεις θεωρούνται εξαίρεση στον κανόνα. Ωστόσο, σύμφωνα με τον κ. Σπυράκη, το Διαδίκτυο βρίσκεται έτσι κι αλλιώς μπροστά σε μία σειρά από δραστικές αλλαγές που ενδεχομένως να αλλάξουν τη φυσιογνωμία του. Κι αυτό όχι μόνον επειδή οι εθνικοί ανταγωνισμοί ίσως στο μέλλον θέσουν κι άλλες χώρες στον πειρασμό της διαδικτυακής λογοκρισίας, αλλά και γιατί έτσι κι αλλιώς «καλούμαστε να βρούμε τη χρυσή τομή ανάμεσα στη διασφάλιση της ελευθερίας του χρήστη, από τη μια μεριά και στην αντιμετώπιση των παράνομων ιντερνετικών δραστηριοτήτων», όπως λέει χαρακτηριστικά.

Αυτό σημαίνει, για παράδειγμα, πως πολλές χώρες φιλτράρουν ήδη το ιντερνετικό περιεχόμενο, μπλοκάροντας site παιδικής πορνογραφίας ή ιστοσελίδες με ρατσιστικό υλικό. «Μόνο που σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να είναι αυστηρά καθορισμένα τα κριτήρια αποκλεισμού και ο κατάλογος των απαγορευμένων site δημόσιος, ώστε να μπορεί να ελεγχθεί αν αυτά ανήκουν όντως στα συγκεκριμένα κριτήρια», συμπληρώνει ο καθηγητής. Προϋποθέσεις που δεν ισχύουν πάντα, αφού αρκετές κρατικές υπηρεσίες ή πανεπιστημιακά ιδρύματα στις ΗΠΑ ή στη Βρετανία χρησιμοποιούν έτοιμες εφαρμογές, όπως το SmartFilter, οι οποίες δεν αποκαλύπτουν τη «μαύρη λίστα» τους.

«Ο κατάλογος των sites που μπλοκάρονται αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία της ιδιοκτήτριας εταιρείας, η οποία προστατεύεται από το νόμο», σημείωνε χαρακτηριστικά στον Guardian η Jo Glanville από την οργάνωση Index on Censorship, «με συνέπεια ακόμη και οι χώρες που χρησιμοποιούν την εφαρμογή να μη γνωρίζουν τι ακριβώς λογοκρίνεται».

Ισότιμη πρόσβαση

Αλλος ένας διαφαινόμενος κίνδυνος είναι το Ιντερνετ να χάσει την ουδετερότητά του – να πάψει, δηλαδή, να προσφέρει σε κάθε χρήστη ισότιμη πρόσβαση σε όλες τις διαδικτυακές υπηρεσίες. Το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι τα αρχεία που διακινούνται στον παγκόσμιο ιστό αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο, με τις εταιρείες να αναγκάζονται εκ των πραγμάτων να διαχειρίζονται την κυκλοφορία των δεδομένων για να αποτρέψουν τυχόν δυσλειτουργίες. Ομως, αυτή η διαχείριση θα πρέπει να γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να μη διευκολύνεται η χρήση κάποιων εφαρμογών, παρακωλύοντας κάποιες άλλες – σε μία τέτοια περίπτωση, οποιοσδήποτε πάροχος θα μπορεί να επιβραδύνει την πρόσβαση σε κάποια online τηλεοπτική υπηρεσία, για παράδειγμα, ευνοώντας τα τηλεοπτικά προγράμματα που προσφέρει ο ίδιος. Το ενδεχόμενο αυτό ήρθε στην επιφάνεια στις ΗΠΑ όταν το Associated Press ανακάλυψε πως η Comcast ουσιαστικά παρεμπόδιζε την ανταλλαγή αρχείων βίντεο μεταξύ των πελατών της. Βέβαια, η αμερικανική εταιρεία αναγκάστηκε στην πορεία να υπαναχωρήσει στις πιέσεις της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών (FCC) και να αλλάξει τον τρόπο διαχείρισης.

Του Κωστα Δεληγιαννη

Πηγή: http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_1_31/01/2010_388997