ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΣΠΗΛΙΑΣ ΤΩΝ ΕΛΑΦΙΩΝ

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΣΠΗΛΙΑΣ ΤΩΝ ΕΛΑΦΙΩΝ

Ο Ντάρεν Κέρνοου, που μελετά έναν άγνωστο προϊστορικό πληθυσμό στη νοτιοδυτική Κίνα, μιλάει στο «Κ».

ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ ΜΑΝΔΡΑΚΟΥ

Δύο είναι τα πιθανά σενάρια. Είτε πρόκειται για ένα νέο είδος ανθρώπου το οποίο έζησε και εξελίχθηκε στην ανατολική Ασία, καταφέρνοντας να επιβιώσει της εποχής των Παγετώνων, είτε για έναν πολύ πρώιμο πληθυσμό σύγχρονων ανθρώπων που ήρθαν στην περιοχή από την Αφρική. Τα στοιχεία συγκλίνουν ελαφρώς προς την πρώτη άποψη. Αλλά, προς το παρόν, δεν μπορούμε να πούμε τίποτα με σιγουριά». Ο παλαιοντολόγος Ντάρεν Κέρνοου, επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Νέας Νότιας Ουαλίας στην Αυστραλία, που βρίσκεται στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής, τις τελευταίες δύο εβδομάδες κοιμάται ελάχιστα και δεν προλαβαίνει να απαντά σε κλήσεις και e-mails. Τον ύπνο και τον ελεύθερο χρόνο του έχει «κλέψει» ο Ανθρωπος του Σπηλαίου των Κόκκινων Ελαφιών, το άγνωστο μέχρι πρότινος προϊστορικό ον που ανακαλύφθηκε στα σπήλαια Μαλουντόνγκ και Λονγκλίν της νοτιοδυτικής Κίνας, έζησε πριν από 14.500 -11.500 χρόνια και, σύμφωνα με τον ίδιο και το επιτελείο του, αποτελεί έναν ακόμη χαμένο κρίκο στην ιστορία της ανθρώπινης εξέλιξης.

Του ζητώ να μου τον συστήσει. Και τον περιγράφει ως άνθρωπο των σπηλαίων με στρογγυλεμένο κρανίο, κοντό και επίπεδο πρόσωπο, παχιά κρανιακά οστά, πλατιά μύτη και προεξέχοντα φρύδια, μεγάλους τραπεζίτες, σιαγόνες χωρίς το κλασικό «ανθρώπινο» πιγούνι και εγκέφαλο μέτριου μεγέθους με συγχρόνους μετωπιαίους και αρχαϊκούς βρεγματικούς λοβούς. Τα πρώτα σχετικά απολιθώματα ήρθαν στο φως το 1979, αλλά δεν μελετήθηκαν παρά το 2008, οπότε και συγκροτήθηκε ερευνητική ομάδα από τον Κέρνοου και τον Κινέζο συνάδελφο του ΓιΤσιούπινγκ. «Στο Μαλουντόνγκ βρήκαμε παχιά στρώματα στάχτης, που αποδεικνύουν ότι οι Άνθρωποι του Σπηλαίου των Κόκκινων Ελαφιών, άναβαν μεγάλες φωτιές», συμπληρώνει. «Βρέθηκαν ακόμη οστά από τουλάχιστον 16 διαφορετικά είδη θηλαστικών, τα οποία ζουν μέχρι σήμερα, με εξαίρεση ένα τεράστιο ελάφι της μεγαπανίδας, που εξαφανίστηκε στο τέλος της εποχής των Παγετώνων. Τα ευρήματα μαρτυρούν ότι τρέφονταν με τα συγκεκριμένα ζώα και αγαπούσαν το κρέας του ελαφιού. Στα σπήλαια βρέθηκαν και πέτρινα εργαλεία, από τα οποία επίσης φιλοδοξούμε να αντλήσουμε χρήσιμες πληροφορίες».

Προς το παρόν, πάντως, η επιστημονική κοινότητα παραμένει επιφυλακτική ως προς τη σημασία της ανακάλυψης. «Πρόσφατες έρευνες γενετικού υλικού προερχομένου από απολιθώματα, σε συνδυασμό με ανάλυση του DNA του σύγχρονου ανθρώπου, συνηγορούν στο εξής: Αν μπορούσαμε να έχουμε δείγμα από όλους τους ανθρώπινους πληθυσμούς του Παλαιού Κόσμου που έζησαν 40.000 - 60.000 χρόνια πριν, θα διαπιστώναμε ότι πράγματι υπήρχαν πολλοί ανθρώπινοι πληθυσμοί, αλλά τελικά μόνο ένας ήταν ο δικός μας πρόγονος», σχολιάζει στο «Κ» ο Ντέιβιντ Πίλμπιμ, καθηγητής Ανθρώπινης Εξέλιξης στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Επιστημών. «Κάποιοι επιστήμονες τους θεωρούν διαφορετικά είδη, ενώ άλλοι τους χαρακτηρίζουν υποείδη του Homo Sapiens. Τα τελευταία 50.000 χρόνια ένας από αυτούς τους πληθυσμούς μετακινήθηκε μέσα και έξω από την Αφρική, αντικαθιστώντας όλους τους άλλους πληθυσμούς, ενδεχομένως και με κάποιες διασταυρώσεις. Αν το δούμε έτσι, οι ανθρώπινοι πληθυσμοί που έζησαν πριν από 60.000 χρόνια δεν είχαν ιδιαίτερες διαφορές από πολλά ευρέως διαδεδομένα είδη σήμερα, όπως οι μπαμπουίνοι. Συνεπώς, αυτά τα κινεζικά απολιθώματα ίσως είναι απλώς παραλλαγές ενός τοπικού πληθυσμού με "σύγχρονους", δηλαδή αφρικανικούς, προγόνους που ενδεχομένου επιμείχθηκε με ανθρώπινους πληθυσμούς που έμοιαζαν λιγότερο "σύγχρονοι"».

Το βασικό επιχείρημα στο οποίο ο Κέρνοου στηρίζει την άποψη ότι πρόκειται για νέο είδος είναι το γεγονός ότι ο Άνθρωπος του Σπηλαίου των Κόκκινων Ελαφιών συγκεντρώνει ένα ασυνήθιστο μείγμα χαρακτηριστικών που δεν μοιάζει με κανενός από τα γνωστά είδη. Οι μέχρι στιγμής απόπειρες συλλογής δείγματος DΝΑ, που θα έδιναν και την οριστική απάντηση, δεν έχουν στεφθεί με επιτυχία. Ωστόσο, η νέα συνεργασία που άρχισε με δύο εξειδικευμένα εργαστήρια στο Μπρισμπέιν και στην Κοπεγχάγη αναμένεται να αποδώσει καρπούς μέσα στους επόμενους 12 μήνες και να κάνει πραγματικότητα την αποκωδικοποίηση του γονιδιώματος του Ανθρώπου του Σπηλαίου των Κόκκινων Ελαφιών.

Τρία νέα είδη από την Ασία

Επί χρόνια, πάντως, οι εξελικτικοί βιολόγοι θεωρούσαν ότι αργά η γρήγορα στην Ασία θα ανακαλυφθούν νέα είδη. Πράγματι, η αρχή έγινε με τον Homo floresiensis, τον μικροσκοπικό άνθρωπο της νήσου Φλόρες της Ινδονησίας το 2003, ενώ ακολούθησε ο Ντενίσοβαν το 2010 στη Σιβηρία. Θα είναι άραγε ο Άνθρωπος του Σπηλαίου των Κόκκινων Ελαφιών το τρίτο νέο είδος που θα προστεθεί στην ανθρώπινη εξελικτική αλυσίδα μέσα σε λιγότερο από μία δεκαετία; Και πόσοι είναι, τέλος πάντων, οι χαμένοι κρίκοι της που καλούνται να βρουν οι επιστήμονες; «Φανταστείτε την ανθρώπινη εξέλιξη σαν ένα θάμνο με πολλά κλαδιά. Δεν είναι εύκολο να ορίσουμε εκ των προτέρων πόσα λείπουν», εξηγεί ο Ντάρεν Κέρνοου. «Ειδικά στην περίπτωση της ανατολικής Ασίας, η τελευταία δεκαετία υπήρξε ιδιαίτερα αποκαλυπτική, δίνοντας μας μια σαφέστερη εικόνα ως προς την ποικιλία των ανθρώπινων ειδών που την κατοίκησαν. Αλλά ίσως αυτή να είναι μόλις η κορυφή του παγόβουνου όσον αφορά την ανθρώπινη εξέλιξη. Γιατί τις απαντήσεις τις βρίσκουμε όσο περισσότερο τις αναζητούμε...»

"Κ"