Πέτρος Κόκκαλης: Στην πρώτη γραμμή επιστήμης και ανθρωπιάς

Πέτρος Κόκκαλης: Στην πρώτη γραμμή επιστήμης και ανθρωπιάς

Ο Πέτρος Κόκκαλης εκτιμήθηκε παντού κι απ' όλους: στην Αθήνα, στο βουνό, από τον λαό, από τους συνεργάτες του, από τους αντάρτες, τα στελέχη και την ηγεσία τους. Αγαπήθηκε όχι μόνο για το τεράστιο έργο που προσέφερε ως διάσημος επιστήμονας και ως υπουργός της Κυβέρνησης του Βουνού, αλλά για την εντιμότητά του, την αξιοπρέπεια, την απλότητα και τη φροντίδα του για τον κόσμο. Άνθρωπος με πολύπλευρη μόρφωση, αφειδώλευτη ανθρωπιά, φίλος του Γιώργου Μπουζιάνη, του μαέστρου Γαβρίλου Παπαδόπουλου, συνομιλητής του Πολ Ελιάρ, στο βουνό, αγάπησε τον Κάφκα και τους κλασικούς. Στον αιώνα των ανατάσεων και των καταρρεύσεων, έζησε στους στροβιλισμούς της Ελλάδας και της Ευρώπης και κινήθηκε στην πρώτη γραμμή της επιστήμης και των λαϊκών αγώνων.

Η Τέντα-Λατίφη γράφει στο βιβλίο της  «Πέτρος Κόκκαλης Βιωματική βιογραφία»:

«Έζησε σε μια δύσκολη περίοδο και είναι απ' τους λίγους που ακόμα και σήμερα τιμούν την Ελλάδα, αν και η πατρίδα του δεν τον τίμησε. Ήταν ένας απ' τους καλύτερους χειρουργούς του κόσμου της εποχής εκείνης και ακόμα ένας αληθινός πατριώτης Έλληνας, που φρόντιζε πολύ όλα τα Ελληνόπουλα που βρεθήκαμε στις Ανατολικές Χώρες λόγω του εμφυλίου πολέμου. Ένα απ' αυτά ήμουν κι εγώ». Πρόκειται για μία από τις εκατοντάδες μαρτυρίες που θησαύρισε η Κατίνα Τέντα-Λατίφη για τον καθηγητή Πέτρο Κόκκαλη, που προέρχεται από τον 74χρονο σήμερα, μόνιμο καθηγητή Αστροφυσικής του Πανεπιστημίου του Σικάγου και επιστημονικό συνεργάτη της NASA και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Διαστήματος, Θανάση Οικονόμου - έναν εκπρόσωπο του τότε παιδομαζώματος από την περιοχή των Γρεβενών.

Το βιβλίο της Κατίνας Τέντα-Λατίφη για τον Πέτρο Κόκκαλη, εναρκτήριο της συγκλονιστικής ζωής ενός ξεχωριστού Έλληνα, δεν είναι, βέβαια, έργο ενός ιστορικού. Η βιωματική βιογραφία είναι έργο μιας ερευνήτριας που προέρχεται «από τον κόσμο της ίδιας μοίρας» με τον βιογραφούμενο. Εδώ, οι φωτεινές και οι σκοτεινές πλευρές της περιπέτειας γράφτηκαν από μια γυναίκα που χόρτασε τον πόλεμο, την Κατοχή και την οδύσσεια της πολιτικής προσφυγιάς. Η συγγραφέας, από τον Αλμυρό Μαγνησίας, μαθήτρια τότε στην Κατοχή, μετείχε στην Εθνική Αντίσταση κι ακολούθησε την πορεία των επιλογών της: διώξεις, φυλακή, εξορία.

Γνώρισε τον Κόκκαλη και τη γυναίκα του Νίκη στο βουνό. Μετά την ήττα του ΔΣΕ πέρασε στις Ανατολικές Χώρες και το 1952, όντας στην ομάδα του Ν. Μπελογιάννη, κατέβηκε παράνομα στην Αθήνα έως το 1954 και κατόπιν επέστρεψε στις χώρες αυτές. Σπούδασε κοινωνικές και οικονομικές επιστήμες στη Μόσχα, στο Βουκουρέστι και στο Παρίσι, με ειδίκευση στο Διεθνές Εμπόριο. Επανέκτησε την ελληνική ιθαγένεια το 1974 και εργάστηκε σε διάφορες εταιρείες έως τη συνταξιοδότησή της. Το παλιότερο έργο της «Τα Απόπαιδα» (Εξάντας, 1999) είναι μια εξαιρετική μαρτυρία των χρόνων της Κατοχής.

Στο Ανατολικό Βερολίνο η Τέντα-Λατίφη αξιοποίησε δεδομένα πολλών αρχείων στην Ελλάδα και το εξωτερικό σε δεκαετή έρευνα για να ολοκληρώσει τη βιογραφία ενός ανθρώπου της ιατρικής και της επιστημονικής πρωτοπορίας που, χωρίς ποτέ του να σιωπά, έκανε τις επιλογές του μαζί με άλλους, όπως οι Α. Αγγελόπουλος, Α. Σβώλος, Γ. Σημίτης κ. ά. Η συγγραφέας, ισορροπώντας ανάμεσα στην ιστορική τεκμηρίωση και την παρουσία του καθηγητή Πέτρου Κόκκαλη, ανοίγει νέες σελίδες στην έρευνα και την καταγραφή της αντιστασιακής και εμφυλιοπολεμικής περιόδου.

Η εγκατάλειψη της Αθήνας και η μετάβαση στο Μέτωπο της Ηπείρου, η Κατοχή και ο άγριος χειμώνας του 1941-42, το ΕΑΜ και η «Εθνική Αλληλεγγύη», η ζωή στο «Αρεταίειο», στον «Ευαγγελισμό», η αντίσταση στη Βίνιανη και τις Κορυσχάδες, το υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας και της Παιδείας, στην κυβέρνηση του βουνού της ΠΕΕΑ, τα Δεκεμβριανά και ο πικρός Εμφύλιος.

Η πορεία του Κόκκαλη έδειξε άνθρωπο επαναστατικό, ανήσυχο, με το βλέμμα μπροστά και την καρδιά παλλόμενη στον ρυθμό του ανθρώπινου πόνου. Έδειξε άνθρωπο που διέσχισε τα γεγονότα της εποχής του, άνθρωπο που επέλεξε την Αντίσταση για ν' ανακουφίσει τον πόνο, που χρησιμοποίησε το οργανωτικό του ταλέντο για να περιθάλψει τραυματίες, ασθενείς και παιδιά. Ο ίδιος δεν έγινε ποτέ μέλος του ΚΚΕ ούτε θέλησε να ασχοληθεί με την πολιτική ούτε είδε τον εαυτό του ως πολιτικό. Παρέμεινε ένας ευπατρίδης, ένα παράδειγμα που κινήθηκε ενάντια στην κόλαση του πολέμου και που μερίμνησε για την ανακούφιση της ελληνικής μετεμφυλιακής διασποράς έως τον θάνατό του στο Βερολίνο το 1962.

ΚΑΤΙΝΑ ΤΕΝΤΑ - ΛΑΤΙΦΗ

Πέτρος Κόκκαλης

Βιωματική βιογραφία

εκδ. Εστία, 2012

Έντυπη Καθημερινή 20.05.2012

Από άρθρο-βιβλιοκριτικής  του Θανάση Βασιλείου

ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ο Πέτρος Κόκκαλης του Σωκράτη, (Λιβαδειά, 1896 - Ανατολικό Βερολίνο, 1962) ήταν Έλληνας ιατρός, αντιστασιακός, και ακαδημαϊκός.

Γεννήθηκε το 1896 στη Λιβαδειά και ήταν το δεύτερο παιδί του Σωκράτη Δημ. Κόκκαλη από την Αράχωβα, γυμνασιάρχη του μοναδικού τότε Γυμνασίου της Λιβαδειάς και της Πολυξένης Νάκου, της οποίας ο θείος, Λουκάς Νάκος, έγινε υπουργός Δικαιοσύνης στις κυβερνήσεις του Ελευθερίου Βενιζέλου. Προπάππος του γυμνασιάρχη Σωκράτη Κόκκαλη ήταν ο Λουκάς Αλεξάνδρου Κόκκαλης, ο οποίος στις 8 Μαΐου 1821 πολέμησε μαζί με τον Οδυσσέα Ανδρούτσο στη μάχη στο Χάνι της Γραβιάς και υπήρξε ένας από τους πληρεξούσιους της Γ΄ Εθνοσυνέλευσης της Τροιζήνας το 1827, που κάλεσαν τον Καποδίστρια να κυβερνήσει την Ελλάδα.

Σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στα Πανεπιστήμια της Ζυρίχης και της Βέρνης στην Ελβετία όπου και έλαβε το διδακτορικό του δίπλωμα (1919). Ακολούθως, από το 1919 ως το 1928 εργάστηκε στην χειρουργική κλινική του Πανεπιστημίου του Μονάχου ως βοηθός του διαπρεπή καθηγητή Φέρντιναντ Ζάουερμπρουχ, που θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους χειρουργούς του 20ου αιώνα. Το 1929 ο Πέτρος Κόκκαλης επέστρεψε στην Ελλάδα και έγινε διευθυντής της «Κλινικής Αθηνών» και του νοσοκομείου «Ελπίς». Παράλληλα, έγινε τακτικός καθηγητής στην έδρα της Χειρουργικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και διευθυντής χειρουργικής στο «Αρεταίειο» Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αθηνών.

Στο Αλβανικό Μέτωπο υπηρέτησε ως αντισυνταγματάρχης Υγειονομικού. Το 1942 έχασε την Έδρα του στο Πανεπιστήμιο λόγω της συμμετοχής του στο ΕΑΜ και στην Αντίσταση. Συμμετείχε στην ΠΕΕΑ, την Κυβέρνηση του Βουνού, ως γραμματέας (υπουργός) Κοινωνικής Πρόνοιας και Παιδείας.

Μετά την Απελευθέρωση, αναχώρησε αρχικά για το Παρίσι, αλλά το 1946, κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, επέστρεψε στην Ελλάδα και έγινε υπουργός στην Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση. Ως βασικός συνεργάτης του Νίκου Ζαχαριάδη, ήταν υπεύθυνος του προγράμματος αποστολής παιδιών στις Λαϊκές Δημοκρατίες από τον ΔΣΕ.

Το 1949 μετά την ήττα του ΔΣΕ εγκαταστάθηκε στην Ανατολική Γερμανία, όπου συνέχισε την ακαδημαϊκή του καριέρα ως διευθυντής του Ινστιτούτου Πειραματικής Χειρουργικής της Καρδιάς και των Αιμοφόρων Αγγείων της Γερμανικής Ακαδημίας Επιστημών, της οποίας έγινε μέλος. Επίσης έγινε προσωπικός φίλος του ηγέτη της χώρας, Βάλτερ Ούλμπριχτ.

Πέθανε από έμφραγμα μυοκαρδίου το 1962 στο Ανατολικό Βερολίνο. Γιος του είναι ο Σωκράτης Κόκκαλης.

Το 1951, ο Νίκος Ζαχαριάδης είχε πει σε στελέχη του ΚΚΕ για τον Πέτρο Κόκκαλη: «αν ο Κόκκαλης ήταν στην Ελλάδα, έπρεπε να ήταν πρωθυπουργός. Είναι ο καλύτερος από όλους».

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια