ΡΑΙΗΜΟΝ ΚΑΡΤΙΕ : Η ΒΥΘΙΣΗ ΤΟΥ ΒΙΣΜΑΡΚ

Το κυνήγι και η βύθιση του «Bismarck»

Γράφει ο Ραιημόν Καρτιέ

Στις 22 Μαΐου μια αεροπορική αναγνώριση ανακαλύπτει, πως το μεγάλο πολεμικό Bismarck ετοιμάζεται να φύγει από το φιόρντ Κορς, στα νότια του Bergen. Μια δεύτερη αναγνώριση λίγες ώρες αργότερα βρίσκει άδειο το φιόρντ.

Πέντε νηοπομπές βρίσκονται στο πέλαγος και δυο απ’ αυτές, η μια πλέοντας προς ανατολικά και η άλλη προς δυτικά, βρίσκονται πάνω στην πιθανή πορεία του θωρηκτού, στην έξοδο του στενού της Δανίας μια τρίτη, η NS-8Β, μεταφέρει στρατεύματα με προορισμό την Αίγυπτο. Όλα τα σκάφη συνοδείας, ακόμα και τα παλαιά σκάφη γραμμής, όπως το Ramilies και το Ρέβαντζ, δεν είναι παρά άχυρα μπροστά στο ισχυρότερο πολεμικό σκάφος του κόσμου που έχει εκτόπισμα 42.500 τόνους, ταχύτητα 28 κόμβων και 8 πυροβόλα των 15 ιντσών...

Και τα δυο βρετανικά θωρηκτά, που μόλις είχαν τεθεί σε υπηρεσία, το King George V και το Prince of Wales, δεν το φθάνουν.

Η έξοδος του Bismarck κάνει τους Άγγλους να φοβούνται μια γενική επίθεση του γερμανικού στόλου επιφανείας. Ένα βαρύ καταδρομικό, ολοκαίνουργιο κι αυτό, το Prinz Eugen, συνοδεύει τον γίγαντα. Ο ναύαρχος Raeder διαθέτει ακόμα το θωρηκτό τσέπης Luetzow, τα καταδρομικά Hipper, Κολωνία και Έμδεν και στη Brest τα ισχυρά καταδρομικά μάχης Scharnhorst και Gneisenau. Ο Sir Τζων Tovey, διάδοχος του ναυάρχου Φορμπς στην αρχηγία του Home Fleet, βρίσκεται μπροστά σε μια μάχη, από την οποία μπορεί να εξαρτηθεί η τύχη του Ηνωμένου βασιλείου.

Αεροφωτογραφία του Γκρίμσταντφιορδ που τράβηξε από το Σπιτφάιρ του 

ο Βρετανός πιλότος Μάικλ Σάκλινγκ. Διακρίνεται ευκρινώς το Μπίσμαρκ.

Αλλά η τύχη -μια τύχη γεμάτη ηρωισμό- χαμογελά στους Άγγλους. Στις 6 Απριλίου μόνος του από ένα σχηματισμό τεσσάρων αεροπλάνων ο αξιωματικός Κάμπελλ, του Παρακτίου σμήνους 22, έφθασε στον όρμο της Brest και αυτοκτονώντας τορπίλισε το Gneisenau. Αυτός ο πολεμικός άθλος αναγκάζει το γερμανικό Ναυαρχείο να μη χρησιμοποιήσει για την υποστήριξη της εξόδου του Bismarck και το άλλο πολεμικό που απέμεινε στη Brest. Το μεγάλο πολεμικό, στο οποίο έχει επιβιβασθεί ο ναύαρχος Λύτγιενς δεν είναι πια παρά ένας επιδρομέας μοναχικός που βασίζεται στην τύχη του.

Στις 23 Μαΐου οι συνθήκες στο στενό της Δανίας είναι παράξενες. Σ ’ αυτό το μεγάλο γεωγραφικό πλάτος η νύχτα του Μαΐου δεν είναι παρά ένα παρατεταμένο λυκόφως, η ομίχλη όμως συντελεί, ώστε και η μέρα να είναι ένα λυκόφως, γεμάτο από γαλακτώδες φέγγος που κάνει τα μάτια να πονούν. Οι πάγοι κλείνουν το στενό αφήνοντας από την πλευρά της Ισλανδίας ένα δίαυλο μερικών μιλίων.

Τα δυο καταδρομικά του αντιναυάρχου Ουέηκ Ουώκερ, το Suffolk και το Norfolk, περιπολούν στις παρυφές των πάγων. Στις 19:22 το Suffolk διακρίνει το Bismarck, συνοδευόμενο από τον Prinz Eugen σε απόσταση μικρότερη των 8 μιλίων. Το αγγλικό σκάφος χώνεται στην ομίχλη και εξακολουθεί να παρακολουθεί τον εχθρό με το ραντάρ. Μια ώρα αργότερα, σε μια στιγμή που σκορπίζει η ομίχλη, το Norfolk δέχεται χωρίς δυσάρεστες συνέπειες από απόσταση 6 μιλίων την πρώτη οβίδα που το Bismarck ρίχνει εναντίον του εχθρού. Χώνεται κι αυτό μέσα στην ομίχλη και παράλληλα με το Suffolk παρακολουθεί τα δυο γερμανικά πολεμικά.

Η χιονοθύελλα, οι αντικατοπτρισμοί που προκαλεί ο φωσφορισμός των πάγων, τα κομμάτια πάγου που τινάζονται από τις πλώρες των πλοίων που προχωρούν με ταχύτητα 28 κόμβων, το άσαρκο φως της πολικής, νύχτας δημιουργούν μια ατμόσφαιρα παραμυθιού γύρω απ’ αυτό το κυνηγητό του θανάτου.

Από απόσταση 600 μιλίων στα νοτιοδυτικά ο ναύαρχος Χόλλαντ σπεύδει με το θωρηκτό μάχης Hood, που είναι το μεγαλύτερο πολεμικό του κόσμου. Συνοδεύεται από το Prince of Wales, που θα ήταν το ισχυρότερο πολεμικό του κόσμου, αν δεν υπήρχε το Bismarck. Το Hood όμως είναι πάρα πολύ παλιό -είναι πάνω από 20 ετών- και ο Prince of Wales πολύ νέος: μόλις έχει βγει από τα  ναυπηγεία και το ροντάζ του δεν έχει συμπληρωθεί. Ο ναύαρχος Tovey είναι έτοιμος να στείλει ένα σήμα, για να διατάξει το Prince of Wales, που προστατεύεται καλύτερα από το Hood, να μπει επικεφαλής. Τελικά αποφεύγει να το κάνει επειδή σκέπτεται την αρχαιότητα του ναυάρχου Χόλλαντ.

Η επαφή είναι δύσκολη. Υπολογίζοντας να αιφνιδιάσει τον εχθρό ο Χόλλαντ, δεν θέλει να χρησιμοποιήσει ούτε το ραντάρ του ούτε τον ασύρματό του· αφήνει να απομακρυνθεί από τα τέσσερα καταδρομικά, που είχαν κατορθώσει να παρακολουθούν τα δύο μεγάλα πολεμικά και που χάνονται μέσα σε μια χιονοθύελλα που ξεσπά. Στις 5:35 το Hood ανακαλύπτει τον εχθρό, που κατορθώνει να πάρει θέση τέτοια, που να μπορεί να χρησιμοποιήσει όλα τα πυροβόλα του, ενώ οι Άγγλοι δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν παρά μόνο ένα μέρος των δικών τους.

Επειδή δεν μπορεί ν’ αναπτύξει μεγάλη ταχύτητα ο Χόλλαντ, δεν μπορεί να πλησιάσει, για να κτυπήσει και, σε μεγάλα βεληνεκή, η γωνία προσπτώσεως των οβίδων του Bismarck είναι επικίνδυνη για το γέρικο Hood που δεν διαθέτει θωρακισμένο κατάστρωμα.

Στις 5:53 τα δυο αγγλικά πολεμικά ανοίγουν πυρ από απόσταση 26.500 υαρδών. Τα γερμανικά τηλεβόλα απαντούν σαν ηχώ. Η τρίτη ομοβροντία του Bismarck κτυπά το Hood. Μια φλόγα ξεπηδά μπροστά από το φουγάρο του. Λίγα δευτερόλεπτα αργότερα μια τρομερή έκρηξη τινάζει στον αέρα το μεγαλύτερο σκάφος του κόσμου. Το Hood χάθηκε με τον ίδιο τρόπο που χάθηκαν το Queen Mary και το Ιντεφατιγκάμπλ στη Γιουτλάνδη, θύμα, όπως κι αυτά, ενός ελαττώματος κατασκευής που επέτρεψε να εξαπλωθεί η πυρκαγιά στις αποθήκες πυρομαχικών. Από 95 αξιωματικούς και 1324 άνδρες, που αποτελούσαν το πλήρωμα του Hood, μόνο ο σημαιοφόρος Β. Τζ. Ντάγκλας, ο πηδαλιούχος Α. Ε. Μπριγκς και ο ναύτης Ρ. Κ. Τίλμπορν θα ανασυρθούν μέσα από τα παγωμένα νερά από τα αγγλικά τορπιλοβόλα.

Αφού έμεινε μόνο του το Prince of Wales, χτυπιέται τέσσερις φορές μέσα σε τέσσερα λεπτά. Ο ναύαρχος Ουέηκ Ουώκερ αναλαμβάνει την ευθύνη να διατάξει το θωρηκτό να διακόψει τον αγώνα. Με το Suffolk και το Norfolk θα οδηγήσει προς το Bismarck τις συντριπτικές δυνάμεις που κινητοποιεί το Ναυαρχείο. Εξ άλλου και το Bismarck δεν είναι ανέπαφο. Από το πλευρό του που το άνοιξε μια οβίδα του Prince of Wales, τρέχει ένα μεγάλο αυλάκι μαζούτ. Η φρόνηση θα επέβαλε στον Λύτγιενς να επαναφέρει το τραυματισμένο σκάφος του στα μεγάλα γεωγραφικά πλάτη και να καταφύγει σε ένα νορβηγικό λιμάνι μετά τη λαμπρή νίκη, που είχε εγγράψει στο ενεργητικό του ναυτικού του Hitler. Για λόγους που το μυστικό τους θα το πάρει μαζί του στον θαλάσσιο τάφο του, επιμένει να κατεβεί προς τα νότια και στίς 8:01, γνωστοποιώντας στο γερμανικό Ναυαρχείο, πως η ταχύτητά του εξακολουθεί να είναι 28 κόμβοι, αναγγέλλει την πρόθεσή του να φθάσει στο Σαιν-Ναζαίρ.

Εναντίον του κινητοποιείται ο Ατλαντικός. Ο Tovey φέρνει από το Scapa Flow το King George V το Repulse και το αεροπλανοφόρο Βικτόριους. Το Ramilies, το Ρήβεντζ και το Rodney εγκαταλείπουν την αποστολή τους συνοδείας, για να συνενωθούν με τα πολεμικά, που καταδιώκουν το Bismarck. Ο Somerville φέρνει από το Γιβραλτάρ το Ark Royal, το Renown και τα καταδρομικά Sheffield και Ντορσετσάιρ. Οι Γερμανοί από την πλευρά τους δίνουν εντολή στα υποβρύχιά τους να συγκλίνουν προς το Bismarck, έστω και αν δεν έχουν πια τορπίλες, για να απασχολήσουν τα εχθρικά πλοία.

Χωρίς τορπίλες βρίσκεται το U-556. Μέσα σε μια εξαγριωμένη θάλασσα βλέπει να περνούν μπροστά από το περισκόπιό του το αεροπλανοφόρο Ark Royal και το θωρηκτό Renown, που πλέουν ολοταχώς και εξακοντίζουν πίδακες αφρισμένης θάλασσας, που τα σκεπάζει από την πλώρη ως την πρύμνη. Θέαμα υπέροχο και σπαρακτικό. Το υποβρύχιο δεν έχει πια τορπίλες για να σταματήσει αυτή την εφόρμηση!

Ολόκληρη την ημέρα της 24ης το Prince of Wales, το Suffolk και το Norfolk συνοδεύουν από αρκετή  απόσταση το Prinz Eugen και το Bismarck. Στις 18:00 τα δυο γερμανικά πολεμικά χωρίζουν και το ανέπαφο καταδρομικό συνεχίζει την πορεία του ίσια προς τα νότια, ενώ το θωρηκτό στρίβει προς τα νοτιοανατολικά.
Τα μεσάνυκτα, ένα σμήνος Σουώρντφις που απογειώνεται από το Ιλούστριους, βρίσκει το Bismarck· και παρ’ όλο το σκοτάδι, παρ’ όλη την καταιγίδα, παρά την απειρία των πληρωμάτων, κατορθώνει να του φυτέψει μια τορπίλη από τα πλάγια. Αλλά τρεις ώρες αργότερα ξεσπά μια συμφορά για τους διώκτες· το Suffolk έπειτα από ένα ζιγκ-ζαγκ, για ν’ αποφύγει τα υποβρύχια, δεν ξαναβρίσκει πια το Bismarck στο ραντάρ του. Ο Churchill που ενημερώνεται για την καταδίωξη λεπτό με λεπτό, λυγίζει από το πλήγμα. Τα ίχνη χάθηκαν! Η Βουλή των Κοινοτήτων που η αίθουσα συνεδριάσεών της μόλις είχε καταστραφεί από βομβαρδισμό, πρόκειται να συνέλθει στο Τσαρτς Χάουζ, έδρα της Εκκλησίας της Αγγλίας. Με τι πρόσωπο θα εμφανισθεί μπροστά στα μέλη του Κοινοβουλίου, για να τους ομολογήσει, πως το Bismarck, αφού δολοφόνησε το Hood, γύρισε ήσυχο στη βάση του;

HMS HOOD

Κυλά η μέρα, κυλά η νύχτα. Η καταδίωξη σταματά αναγκαστικά. Τα πολεμικά με άδειες σχεδόν τις αποθήκες καυσίμων, το ένα μετά το άλλο επιστρέφουν στο πλησιέστερο λιμάνι. Το Ρήβεντζ κατευθύνεται προς τη Νέα Γη. Το Βικτόριους, το Prince of Wales το Repulse κατευθύνονται προς την Ισλανδία. Το King George V και το Rodney θα υποχρεωθούν να τα μιμηθούν. Το Ναυαρχείο είναι άλλωστε πεπεισμένο, πως οι τελευταίες προσπάθειες είναι περιττές. Ο Λύτγιενς ξαναγυρίζοντας πίσω ανεβαίνει προς το Βορρά και είναι πιθανότατα εκτός βολής. Οι περιπολίες των αεροπλάνων Καταλίνας το αναζητούν από καθήκον από τη Βρετάνη ως την Ισλανδία. Υποθέτουν ότι θα το ανακαλύψουν γύρω στην Ισλανδία μακριά από τον κίνδυνο...

Το αεροπλάνο περιπολίας που βρίσκεται στο νοτιότερο σημείο, έχει κυβερνήτη τον σμηναγό Ντ. Λ. Μπριγκς του σμήνους 209 της Παρακτίου Διοίκησης. Ο καιρός είναι απαίσιος, ο ουρανός είναι αναστατωμένος, τα σύννεφα συμπαγή. Στις 10:30 της 26ης ο Μπριγκς διακρίνει ένα μεγάλο σκάφος. Πρέπει να κατεβεί πολύ χαμηλά, για να εξακριβώσει ποιο είναι και τα αντιαεροπορικά πυρά, που προκαλεί η εμφάνισή του, έχουν τόση ακρίβεια που λίγο έλειψε να μην ανυψωθεί ποτέ πια. Χοροπηδώντας ανάμεσα σ’ εκρήξεις κατορθώνει να μπει στα σύννεφα, ενώ ο ασύρματός του μεταδίδει τη μεγάλη είδηση. Το Bismarck ξαναβρέθηκε! Πίστευαν πως βρίσκεται κάπου στον πολικό κύκλο κι εκείνο βρίσκεται 690 μίλια δυτικά από τη Brest!

Είχε σωθεί; Δίχως άλλο. Είχε υπερβεί κατά 100 μίλια την κύρια δύναμη του ναυάρχου Tovey. Σε λίγο θα μπει κάτω από τα προστατευτικά φτερά της Luftwaffe. Τα μόνα αγγλικά πολεμικά που διατηρούν ακόμα μια πιθανότητα να το συλλάβουν, είναι αυτά που φθάνουν από το Γιβραλτάρ. Αλλά το παλιό Renown δεν είναι του αναστήματος ενός Bismarck έστω και τραυματισμένου. Το παν στηρίζεται στο αεροπλανοφόρο Ark Royal...

To Ark Royal και τα Σουώρντφις

Τα Σουώρντφις απογειώνονται με πολύ μεγάλη δυσκολία από ένα κατάστρωμα που χοροπηδά και είναι πλημμυρισμένο από νερά. Στις δυσκολίες προστίθενται τα σύννεφα και τα κύματα. Ένα σκάφος ανακαλύπτεται στο ραντάρ στη θέση που υπέδειξε ο Μπριγκς. Οι τορπίλες εκσφενδονίζονται κι αγγίζουν την επιφάνεια της θάλασσας, ενώ τα αεροπλάνα περνούν τόσο χαμηλά που λες κι αγγίζουν το σκάφος που έβαλαν για στόχο. Φρίκη! Αναγνωρίζουν το θύμα τους. Ο Μπριγκς είχε σφάλλει κατά 25 μίλια στον υπολογισμό του στίγματος! Το πολεμικό που τορπίλισαν τα Σουώρντφις, είναι το Sheffield!

Όχι όμως! Το καταδρομικό, με ένα ταχύτατο ελιγμό, απέφυγε τις τορπίλες. Τα Σουώρντφις, αξιοθρήνητα, επιστρέφουν στο Ark Royal.

Τη φορά αυτή πρόκειται στ’ αλήθεια για την τελευταία ευκαιρία. 15 Σουώρντφις κάτω από τη διοίκηση του αντισμηνάρχου Γ. Π. Πουλ φεύγουν πάλι. Απογειώνονται στις 19:10 μέσα σ’ ένα φως, που απ’ την κακοκαιρία γίνεται ακόμα πιο θαμπό. Αν αστοχήσουν πάλι, η νύχτα θα σκεπάσει το  θωρηκτό και τα ξημερώματα θα μπει στο στενό του Ιρουάζ κάτω από ισχυρή αεροπορική κάλυψη...

Στις 20:47 έχει νυχτώσει πια. Φθάνοντας διασκορπισμένα από την καταιγίδα τα αεροπλάνα πρέπει να επιτεθούν μεμονωμένα. Η δράση παρατείνεται για 38 λεπτά. Μια τορπίλη βρίσκει το Bismarck, αλλά στον θώρακά του και, όπως η προηγούμενη, του προκαλεί μόνο μικρές ζημιές. Μια άλλη τορπίλη κατευθύνεται προς την πρύμνη. Οι κακές συνθήκες φωτισμού και η θαλασσοταραχή καθυστερούν για μερικά δευτερόλεπτα τον ελιγμό αποφυγής. Μερικά δευτερόλεπτα που σημαίνουν μερικά μέτρα και μερικά μέτρα που χωρίζουν το θρίαμβο από το θάνατο. Η τορπίλη προκαλεί ζημιές στους έλικες και καταστρέφει το πηδάλιο. Η ταχύτητα πέφτει στους 3 κόμβους. Το Bismarck είναι ακυβέρνητο.

Η επιθανάτια αγωνία του αρχίζει. Στις 1:20 μια μοίρα 5 αντιτορπιλικών, κάτω από τη διοίκηση του πλοιάρχου Βάιαν, εμφανίζεται στο προσκήνιο. Στριφογυρίζοντας γύρω από τον σχεδόν ακινητοποιημένο γίγαντα τα μικρά σκάφη κατορθώνουν να το τορπιλίσουν δυο φορές. Την αυγή, όταν το Rodney και το King George V εμφανίζονται, το Bismarck βρίσκεται ακινητοποιημένο. Η θάλασσα και ο άνεμος φθάνουν αντιστοίχως σε ισχύ 5 και 7 και καθυστερούν ως τις 8:47 την έναρξη του κανονιοβολισμού. Η αντίδραση του Bismarck εξασθενίζει γρήγορα. Στις 10:15 δεν είναι πια παρά μια φλεγόμενη μάζα και όλα τα πυροβόλα του έχουν σιγήσει. Ο Tovey που αντιμετωπίζει τον κίνδυνο να βρεθεί χωρίς καύσιμα καταμεσής στο μανιασμένο πέλαγος, βάζει πλώρη για την Αγγλία, διατάσσοντας τα καταδρομικά να αποτελειώσουν τον ηττημένο εχθρό. Το Norfolk και το Dorsetshire αναλαμβάνουν αυτό το έργο. Το Bismarck εξαφανίζεται στις 10:36. Παρ’ όλη την κακοκαιρία σώζονται 110 άνδρες του πληρώματος.

Πηγή

Raymond Cartie: «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ»