Η ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΡΜΕΝΙΩΝ

Η Γενοκτονία ως όρος διαμορφώθηκε το πρώτο στη δίκη της Νυρεμβέργης, 1945. Σημαίνει, δε, τη μεθοδική εξολόθρευση (συνολική ή μερική) μιας εθνικής, φυλετικής ή θρησκευτικής ομάδας. Πρόκειται για πρωτογενές έγκλημα που δεν έχει σχέση, με πολεμικές συγκρούσεις. Δεν εξοντώνεται μια ομάδα για κάτι που έκανε αλλά για κάτι που είναι. Με μία τέτοια εννοιολογική αναδρομή στο παρελθόν μπορούμε να προσδιορίσουμε κυρίως δύο (2) βασικές γενοκτονίες στις αρχές του προηγούμενου αιώνα: τη γενοκτονία των Αρμενίων και των Ελλήνων του Πόντου από τους Τούρκους οι οποίες μέχρι πρότινος παρέμειναν σε αφάνεια και κυρίως η των Ελλήνων του πόντου.

Ήταν ο υπερεθνικισμός των Νεοτούρκων και των Κεμαλικών που αποσκοπούσε στην εξαφάνιση και την απαλλαγή από άλλους λαούς στην κυριαρχία τους, χωρίς καμία άλλη αιτία αλλά και μόνο για κάτι που ήταν. «Η Τουρκία είναι για τους Τούρκους και μόνο» διακήρυττε τότε η Τουρκία. Κανείς δε γλύτωσε. Εκδιώχθηκαν οι Έλληνες του Πόντου, οι Αρμένιοι και οι Ασσύριοι - όλοι τους χριστιανοί - αλλά και οι Κούρδοι μουσουλμάνοι. Οι διωγμοί συνεχίστηκαν και μετέπειτα στα κατεχόμενα της Κύπρου, στην Κωνσταντινούπολη ⁽¹⁾, στην Ίμβρο-Τένεδο ⁽¹⁾ στη Σμύρνη και αλλού. Αλλά και σήμερα συνεχίζονται με τις επιθέσεις κατά του Οικουμενικού Πατριαρχείου ⁽²⁾ και με το κλείσιμο της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης ⁽³⁾.

Η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου

Οι εξοντώσεις βέβαια των Ελλήνων του Πόντου άρχισαν το 1461, οκτώ (8) χρόνια μετά την άλωση της Πόλης, με την πολιορκία της Τραπεζούντας, με διωγμούς μέσω των αιώνων και σε διάφορες φάσεις όλου του Ποντιακού Ελληνισμού στα βόρεια παράλια της Μ. Ασίας και με αποκορύφωμα τη γενοκτονία στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, από το 1908, αρκετά πριν από τον Α' Π.Π. μέχρι τη Μικρασιατική καταστροφή. Ειδικότερα για τον 20^ο αιώνα:

Από 1908 - 1915 παρατηρούνται εξοντώσεις των Ελλήνων του Πόντου στην ευρύτερη περιοχή της Μ. Ασίας.

Το 1916, έχουμε την εξόντωση των Ελλήνων του Πόντου στη Σαμψούντα αλλά και στην ευρύτερη περιοχή που μόνο η Τραπεζούντα γλύτωσε διότι είχε καταληφθεί τον Απρίλιο 1916 από το ρωσικό στρατό. Όταν όμως ο ρωσικός στρατός εγκατέλειψε την πόλη το Φεβρουάριο 1918, ο μισός πληθυσμός ακολούθησε το ρωσικό στρατό κατά την υποχώρηση και διασκορπίσθηκε στα παράλια της Γεωργίας, στην περιοχή του Καυκάσου, στην Καππαδοκία και στα βάθη της Μ. Ασίας μέχρι την Αρμενία και το Καζακστάν.

Το 1919, με την απόβαση στην Τραπεζούντα στις 19 Μαΐου, έχουμε την χαριστική βολή του Ποντιακού Ελληνισμού. Η τρομοκρατία, τα τάγματα εργασίας, οι εξορίες και πυρπολισμοί χωριών αναγκάζουν τους Έλληνες του Πόντου να εγκαταλείψουν τις εστίες τους. Οδεύουν, στερούμενοι των πάντων και σε αθλία κατάσταση, προς τα βουνά όπου τους περίμεναν ενέδρες θανάτου και στημένες αγχόνες για το τελικό κτύπημα.

Το 1920, δημιουργείται το ομόσπονδο ποντιακο-αρμενικό κράτος, αλλά την ήττα του αρμενικού στρατού στο Ερζερούμ από τον Κεμάλ ακολουθεί συνθηκολόγηση και οι Έλληνες του Πόντου μένουν μόνοι.

Το 1922, έχουμε το ξερίζωμα του ελληνικού στοιχείου στη Σμύρνη με εμπρησμούς και καταστροφές.

Από το 1922 - 24, οι Έλληνες του Πόντου μετακινούνται από τη Σαμψούντα μέσω Κωνσταντινούπολης και Συρίας προς Δράμα, Καβάλα, Ξάνθη, Κιλκίς, Κοζάνη, Πρέβεζα, Αθήνα, Πειραιά, Θεσσαλονίκη και άλλες περιοχές της Ελλάδας.

Στις αρχές της 10ετίας του 1990 και μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, οι Έλληνες Πόντιοι της Γεωργίας και του Καυκάσου παλινοστούν στις παρυφές των αστικών κέντρων και στις αγροτικές περιοχές της Θράκης στην Ελλάδα.

Το άγνωστο ολοκαύτωμα των Ελλήνων του Πόντου αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη γενοκτονία του προηγουμένου αιώνα μετά την των Αρμενίων. Εξοντώθηκαν 353.000 Έλληνες Πόντιοι στην περίοδο 1916 - 23, ενώ στις παραμονές του Α΄ ΠΠ ο Ποντιακός Ελληνισμός μετρά 700.000 άτομα, ήτοι εξοντώθηκε το 50% των Ελλήνων Ποντίων.

Η Γενοκτονία των Αρμενίων

Οι παράλληλοι βίοι συνεχίζονται. Παράλληλα σχεδόν με τους Έλληνες του Πόντου εκδιώκονται και οι Αρμένιοι χωρίς να εξαιρεθούν και οι Ασσύριοι. Οι διωγμοί των Αρμενίων άρχισαν στις 24 Απριλίου 1915. Οι Νεότουρκοι συγκέντρωσαν όλους τους Αρμένιους ηγέτες της Κωνσταντινούπολης και τους εκτέλεσαν. Οι απομείναντες άμαχοι και λοιποί ανήμποροι αναγκάζονται να ακολουθήσουν τις διαταγές των Τούρκων.

Τελικά, το εξοντωτικό τουρκικό πρόγραμμα εφαρμόζεται σε όλη την περιοχή μέχρι τα βάθη της Μ. Ασίας. Διατάσσεται η παράδοση όλων των κυνηγετικών όπλων δήθεν για να χρησιμοποιηθούν στον πόλεμο. Οι Αρμένιοι παραδίδουν όλα τα όπλα που είχαν αλλά και όσα αναγκάσθηκαν να αγοράσουν για να συμπληρώσουν τον υπερβολικό αριθμό όπλων που τους χρέωσαν οι Τούρκοι ότι δήθεν κατείχαν. Οι δυνάμενοι να φέρουν όπλα Αρμένιοι επιστρατεύθηκαν και εφονεύθηκαν ή εξοντώθηκαν από τη σκληρή δουλεία. Οι απομείναντες λοιποί-γέροντες, γυναίκες και παιδιά αναγκάζονται να ακολουθήσουν την «Πορεία του Θανάτου». Ακολουθούν υποχρεωτικά δρομολόγια δήθεν μετακινήσεώς τους σε άλλους τόπους. Συνοδεύονται από Τούρκους αστυνομικούς από τους οποίους ή με την ανοχή των οποίων φονεύονται καθ΄οδόν σε στημένες ενέδρες και σε ενδιάμεσους σταθμούς θανάτου. Όσοι γλύτωσαν φονεύθηκαν στον τελικό τόπο προορισμού εξόντωσης στην έρημο της Συρίας στην πόλη Dezor. Μερικοί μόνο Αρμένιοι γλύτωσαν χάρις στη βοήθεια Αράβων και άλλων ξένων.

Η Γενοκτονία των Αρμενίων υπήρξε και αυτή, όπως και των λοιπών χριστιανών στην περιοχή, αποτέλεσμα του εξοντωτικού τουρκικού προγράμματος εξαφάνισης των μη Τούρκων στην Μ. Ασία και στα βάθη της Εγγύς Ανατολής από Καύκασο μέχρι τη Συρία και την Παλαιστίνη. Εφονεύθηκαν 1.500.000 Αρμένιοι ως επί το πλείστον το 1915.

Σήμερα η Τουρκία και η Αρμενία έχουν κλειστά τα σύνορα τους. Δεν τηρούν διπλωματικές σχέσεις. Η Αρμενία, όμως, φαίνεται διατιθεμένη να συζητήσει το θέμα με την Τουρκία. Αλλά, προς το παρόν, τηρεί επιφυλάξεις για την ειλικρίνεια των προθέσεων της άλλης πλευράς που καθιστά άσκοπες τις όποιες προσεγγίσεις.

Αναγνώριση - Δικαίωση των Γενοκτονιών

Η τότε τάξη των πραγμάτων κράτησε τη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου και των Αρμενίων υποβαθμισμένες και εν πολλοίς εν κρυπτώ και σε αφάνεια. Ο Χίτλερ για να ενθαρρύνει το ολοκαύτωμα των Εβραίων δηλώνει: Ποιός, μετά από αυτά (αφάνεια γενοκτονίας Αρμενίων, Ελλήνων του Πόντου και των Ασσυρίων) θα ομιλεί αύριο στη Δύση για την εξόντωση των Εβραιών; Σήμερα, όμως, διεθνείς οργανισμοί, κράτη, Μ.Μ.Ε. και διανοούμενοι άρχισαν να προβάλουν τα θέματα για την αναγνώριση και για τη δικαίωση.

Μέχρι σήμερα είκοσι (20) και πλέον χώρες έχουν αναγνωρίσει τη γενοκτονία των Αρμενίων και αρκετές έχουν υποβάλλει επερωτήσεις στη Βουλή. Η Γαλλία, το 2001, αναγνώρισε τη γενοκτονία των Αρμενίων και το 2006 η Γαλλική Εθνοσυνέλευση ποινικοποίησε την άρνηση της αναγνώρισή της για να δικαιώσει τους απογοητευμένους Αρμένιους στη Γαλλία, θύματα απογόνων της γενοκτονίας των Αρμενίων. Στο Αμερικανικό Κογκρέσο, έχουν γίνει προτάσεις για αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων αλλά και κυβερνήτες πολιτειών στις ΗΠΑ έχουν ενεργήσει ανάλογα. Αλλά, και Πρόεδροι των ΗΠΑ στο παρελθόν έχουν αναφερθεί σ' αυτό το χειρότερο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας.

Οι Αρμένιοι, μετά από πενήντα (50) χρόνια, άρχισαν να γιορτάζουν την 24 Απριλίου (έναρξη της σφαγής του 1915) ως ημέρα μνήμης της γενοκτονίας των 1.500.000 Αρμενίων από τους Τούρκους. Οι εν διασπορά Αρμένιοι ανήγειραν σε όλο τον κόσμο μνημεία και επιτύμβιες πλάκες με επιγραφές στη μνήμη της γενοκτονίας των Αρμενίων. Μετά, δε, από αγωγές το 1999 κατά εταιρείας ασφάλειας ζωής της Νέας Υόρκης, άρχισε το 2004 η αποζημίωση 2.000 περίπου υποθέσεων ασφαλισθέντων Αρμενίων της τότε οθωμανικής κυριαρχίας πριν το 1915, με αρχικό ποσό 24 εκ. δολάρια για Αρμένιους ιδιώτες και φιλανθρωπικές οργανώσεις.

Η Ελληνική (και η Κυπριακή) Βουλή το 1994 καθιέρωσε την 19 Μαΐου (επέτειο της χαριστικής βολής στην Τραπεζούντα, 1919) ως ημέρα μνήμης της γενοκτονίας 353.000 Ελλήνων του Πόντου, κατά την περίοδο 1916 - 23. Οι Έλληνες του Πόντου στην Ελλάδα έστησαν μνημείο στη Θεσσαλονίκη μνήμης της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου. Αποκαθίσταται έτσι η ιστορική μνήμη που είχε διακοπεί για εβδομήντα (70) χρόνια από την καταστροφή της Σμύρνης, έστω και αργοπορημένα. Αλλά, και το σημαντικότερο: τελευταία και η Ευρωβουλή κάνει μνεία για πρώτη φορά στη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου και των Ασσυρίων, πέραν της αναφοράς της γενοκτονίας των Αρμενίων.

Η Τουρκία αρνείται να αποδεχθεί τη γενοκτονία των Αρμενίων και των Ελλήνων του Πόντου μετά μανίας. Έχει, δε, ποινικοποιήσει οποιαδήποτε αναφορά σ' αυτές τις γενοκτονίες. Πρόσφατα, όμως, ο Νομπελίστας Ειρήνης Pamuk, 2005 και η συγγραφέας Elit Shafak, 2006 έτυχαν ποινικής δίωξης επειδή αναφέρθηκαν στη γενοκτονία των Αρμενίων, αλλά τελικά αθωώθηκαν. Αλλά, και πρόσφατα ο Τούρκος δημοσιογράφος, αρμενικής καταγωγής, Dink δολοφονήθηκε στην Κωνσταντινούπολη επειδή και αυτός αναφερόταν στη γενοκτονία των Αρμενίων.

Γενικές Διαπιστώσεις

Με τη λέξη γενοκτονία κανείς φέρνει συνειρμικά και αυτόματα στο μυαλό του τη γενοκτονία των Αρμενίων το 1915 από τους Νεοτούρκους και τη γενοκτονία των Εβραίων και άλλων Σλαβικών λαών το 1940 - 45 από τους Γερμανούς. Όμως, υπάρχει και η άλλη μελανή κηλίδα στην ιστορία των γενοκτονιών, η των Ελλήνων του Πόντου που ακόμη δεν έχει δικαιωθεί. Ο δε Αρμενικός λαός, χάρις στον αγώνα του, αρχίζει τώρα να δικαιώνεται έστω και καθυστερημένα.

Ο Ελληνισμός του Πόντου υπέστη όλες τις μορφές της γενοκτονίας από τον ίδιο στρατό που διέπραξε τη γενοκτονία των Αρμενίων, τη διχοτόμηση της Κύπρου και τον αφανισμό της Κουρδικής εθνότητας.

Η Τουρκία τώρα δεν έχει να αντιμετωπίσει μόνο τη γενοκτονία των Αρμενίων αλλά και την των Ελλήνων του Πόντου και των Ασσυρίων. Μία χώρα, σαν την Τουρκία, που θέλει να ισχυρίζεται ότι αξίζει της ευρωπαϊκής πορείας, πρέπει να δείχνει ειλικρίνεια, μεταμέλεια και υπευθυνότητα. Όποιος περιφρονεί την ιστορία, αυτή του εκδικείται. Η σημερινή Γερμανία δεν περιφρόνησε το παρελθόν της και πλήρωσε και ακόμη πληρώνει για το ολοκαύτωμα των Εβραίων και τώρα να είναι ένα σεβαστό, ευυπόληπτο και υπεύθυνο κράτος στο κόσμο.

Η Γενοκτονία, σαν πρωτογενές κατά της ανθρωπότητας έγκλημα, πρέπει να δικαιώνεται και να τιμωρείται ώστε να προλαμβάνεται η επανάληψη της.

Εάν είχε προηγηθεί δίκη Νυρεμβέργης και για τη γενοκτονία των Αρμενίων και των Ελλήνων του Πόντου, σήμερα πιθανόν να μην ομιλούσαμε για το ολοκαύτωμα των Εβραίων. Εάν τώρα το διεθνές δικαστήριο δεν δικαιώσει και δεν τιμωρήσει τη γενοκτονία στη Ρουάντα, δεν φαίνεται να σταματά εύκολα η γενοκτονία στο Νταρφούρ του Σουδάν.

Σημειώσεις:

(1) Σήμερα, έχουν μείνει στην Κωνσταντινούπολη λιγότεροι από 2.000 Έλληνες από τους 125.000 που είχαν παραμείνει στην Κωνσταντινούπολη και τα περίχωρα, μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών.

Έχουν εξαφανισθεί οι 6.000 Έλληνες που είχαν παραμείνει στην Ίμβρο και Τένεδο.

Παρέμειναν στη Α. Θράκη, ως μουσουλμανική μειονότητα, 120.000 μουσουλμάνοι (59.000 τουρκογενείς, 39.000 Πωμάκοι και 22.000 αθίγγανοι) που σήμερα όχι μόνο δε μειώθηκαν αλλά αυξήθηκαν.

Υποχρεωτική ανταλλαγή 1.650.000 Ελλήνων της Μ. Ασίας - Δ. Θράκης με 670.000 τουρκόφωνους μουσουλμάνους από την Ελλάδα.

(2) Την οικουμενικότητα του Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης προσπαθεί να αμφισβητηθεί τώρα η Τουρκία, όπως στην επίσκεψη του Πάπα, Νοέμβριο 2006, στην Πόλη.

(3) Η Τουρκία αρνείται να επαναλειτουργήσει τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, την οποία έκλεισε το 1971.

Τoυ Αντιστρατήγου ε.α. Δ. Λακαφώση

Αναδημοσίευση από την ιστοσελίδα:

http://www.elesme.gr/elesmegr/periodika/t39/t39_06.htm