Έχετε αναρωτηθεί ποτέ πόσο συχνά χρησιμοποιούμε λέξεις ή ακόμη και φράσεις ολόκληρες, παρμένες μέσα από τα ευαγγελικά κείμενα; Η περίοδος της Μεγάλης Εβδομάδας μάς δίνει μια πρώτης τάξης ευκαιρία για να δούμε ποιες διατηρήθηκαν επί αιώνες, από την εποχή του Χρίστου μέχρι σήμερα.
Ιδού ο Νυμφίος έρχεται: Σε περίπτωση γαμπρού ή φίλου μας περιποιημένου.
Τα αργύρια: Έτσι λέει συχνά ο λαός μας τα λεφτά, και είναι λέξη που την πήρε από τα «τριάκοντα αργύρια» του Ιοΰδα.
Το ποτήριον: Είναι μια μεταφορά, που τη χρησιμοποιούμε για την έννοια της πικρής δοκιμασίας στη ζωή, και την έχουμε πάρει από τη φράση του Χριστού: «Πάτερ, ει δυνατόν, παρελθέτω απ' εμού το ποτήριον τούτο».
Η σπείρα: Ομάδα ανθρώπων με κακές διαθέσεις ή σκοπούς. Αυτό το πήραμε από τα Ευαγγέλια: «Ο ουν Ιούδας λαβών την σπείραν...» ή «και συγκαλούσιν επ' αυτόν όλην την σπείραν».
Τετέλεσται: Ρήμα παρακειμένου που αναφώνησε ο σταυρωμένος Χριστός, που δεν θα είχε αλλιώς θέση στη γλώσσα μας. Το χρησιμοποιούμε σε στιγμές απελπισίας.
Άρον, άρον: Προστακτικές, άγνωστες αλλιώς κι αυτές, παρμένες από τις φωνές του όχλου «άρον, άρον (σήκωσε), σταύρωσον αυτόν». Παράξενη είναι η χρήση τους στον λαό μας. Θέλει μ' αυτές να δείξει τη σπουδή, τη βία, με την οποία έγινε κάτι. Π.χ. «ήρθαμε άρον-άρον».
Ας όψεται: Δηλαδή ας έχει το κρίμα, σαν υπεύθυνος. Τη σημασία αυτού του ρήματος τη γνώρισε ο λαός από τις φράσεις των Ευαγγελίων: «Όψονται εις ον εξεκέντησαν» και «Υμείς όψεσθε», που είπε ο Πιλάτος στους Εβραίους.
Την επαύριον: Είναι παρμένο από το ΙΒ ' Ευαγγέλιο της Μ. Πέμπτης.
Ο πλάνος: Λέγεται για τους απατεώνες, από το «εμνήσθη μεν ότι εκείνος ο πλάνος...».
Η κουστωδία: Το λέμε ειρωνικά, για τις φρουρές και τους προστάτες.
Ο κορβανάς: Ειρωνικά, για το ταμείο εισπράξεων.
Ουαί: Στη φράση «ουαί και αλίμονο». Από το «ουαί υμίν, Γραμματείς και Φαρισαίοι, υποκριταί».
Μετά φανών και λαμπάδων: Εκκλησιαστική φράση, που γνωρίζουμε από τη σκηνή του Ιούδα, όταν προδίδει τον Χριστό. Η διαφορά είναι πως ο λαός μας τη μεταχειρίζεται με μια χαρούμενη έννοια.
Αγγαρεύω: Ρήμα, που έμεινε στη γλώσσα μας από το επεισόδιο του Κυρηναίου: «Τούτον ηγγάρευσαν, ίνα άρη...».
Από τον Άννα στον Καϊάφα Όταν βλέπουμε κάποιον να βασανίζεται, πηγαίνοντας από τον έναν αρμόδιο στον άλλο, λέμε: «Τον έστειλαν από τον Άννα στον Καϊάφα». Αυτό το χρωστάμε βέβαια στις σχετικές σκηνές από τη δίκη του Ιησού, που με τις επαναλήψεις τους δίνουν την εντύπωση της διαιώνισης. (Ταιριαστό, για την ακατάλυτη γραφειοκρατία μας).
Διέρρηξε τα ιμάτια του. Ωραία παρμένη πάλι είναι η φράση «διέρρηξε τα ιμάτια του», που τη λέμε γι' ανθρώπους που αγανάκτησαν στο άκουσμα κάποιας τολμηρής φράσης. Έτσι, λέει το Ευαγγέλιο, έκανε ο αρχιερέας, όταν του είπε ο Ιησούς πως είναι υιός Θεού.
***
Ανάλογα προς τον ρόλο που έπαιξαν μέσα στο δράμα του Χριστού τα διάφορα πρόσωπα, ο λαός χρησιμοποιεί τα ονόματα τους με διάφορες σημασίες.Έτσι μετέβαλε σε υβριστικά επίθετα τις λέξεις Ιούδας, Πιλάτος, Βαραββάς, Φαρισαίος. Πρόσεξε την ιστορία της Μαγδαληνής κι έδωσε τ' όνομα της σε όσες ήθελε να πειράξει, πως τάχα στα γεράματα τους μετάνιωσαν, ή ότι μπροστά στους άλλους κάνουν τις σεμνές.
Τέλος, χαριτωμένες, όσο κι αστείες, είναι μερικές παρεξηγήσεις που έκανε ο λαός σε ορισμένες φράσείς. Δεν κατάλαβε σε πολλές την έννοια τους, και ή τις παραμόρφωσε ή τις μεταχειρίστηκε με άλλη έννοια. Ανάλογη παρεξήγηση έγινε και στη φράση «ζωή χαρισάμενη», που είναι παρμένη από το «Χριστός Ανέστη». 0 λαός πρόσεξε το «ζωή» και τις δύο πρώτες συλλαβές του «χαρισάμενος» και βιάστηκε να δώσει την εξήγηση: ζωή γεμάτη χαρά!
του βαςιλη μαλιςιοβα
ΑΝΑΤΥΠΩΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ
Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΠΕΝΔΥΤΗ
ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΣΧΑ (ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2006)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου