Ο ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΡΙΑΡΑΣ ΣΤΑ 106
«Δεν διδασκόµαστε πολιτισµό»
Της Βίκυς Χαρισοπούλου
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Δευτέρα 31 Ιανουαρίου 2011
«Η γλώσσα και η παιδεία είναι συγγενείς έννοιες», τονίζει µε έµφαση σχεδόν σαν να εκπέµπει σήµα SOS, ο οµότιµος καθηγητής στο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης. Λίγο πριν είχε «διαµαρτυρηθεί» (µε χιούµορ) πως η υπογράφουσα δεν τον πήρε τηλέφωνο για να του ευχηθεί «χρόνια πολλά» στα 105α γενέθλιά του...
«Παρά την οικονοµική κρίση µια σωστή παιδευτική πολιτική θα δώσει σύντοµα σηµεία ανόρθωσης του έθνους. Γνωρίζω ότι η κυβέρνηση έχει µπροστά της έναν άθλο, αλλά δεν είναι ότι λείπουν µόνο τα χρήµατα.Δεν είναι ότι µας λείπει µόνο η καλοπέραση. Είναι η ταυτότητά µας η εθνική που δοκιµάζεται», δηλώνει κατηγορηµατικά ο οµότιµος καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης Εµµανουήλ Κριαράς.
«Η προσφορά της Φιλοσοφικής Σχολής και τα δικά µου απ’ αυτήν βιώµατα» ήταν ο τίτλος και το θέµα της οµιλίας που εκφώνησε χθες τη νύχτα στην αίθουσα τελετών του ΑΠΘ ο υπεραιωνόβιος (οδεύει προς τα 106 πλέον!) καθηγητής, προσκεκληµένο ςτης Πρυτανείας µε αφορµή τον εορτασµ ότης ηµέρας των Τριών Ιεραρχών. Οπου τον περίµενε και µια έκπληξη: ο καθηγητής του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας Γιάννης Καζάζης, που έχει αναλάβει τη συνέχιση τού µνηµειώδους έργου για το Λεξικό της Βυζαντινής Γραµµατείας, που είχε ξεκινήσει ο κ. Κριαράς, του έδωσε το πρώτο αντίτυπο του 17ου τόµου (στο Π). «Είµαι ευγνώµων», είπε δακρύζοντας.
«Καυχόµαστε ως απόγονοι των αρχαίων, καµαρώνουµε για τον αρχαίο πολιτισµό µας τον οποίο αγνοούµε και πιστεύουµε (ευτυχώς µόνο κάποιοι) πως θα τον γνωρίσουµε γνωρίζοντας και διδάσκοντας στα παιδιά µας την αρχαία ελληνική. Δυστυχώς δεν διδασκόµαστε πολιτισµό… Ο πολιτισµός διδάσκεται µόνο στη ζωντανή ελληνική γλώσσα. Η γλώσσα και η παιδεία είναι συγγενείς έννοιες», έλεγε λίγες µέρες πριν στα «ΝΕΑ» µε αφορµή την επικείµενη οµιλία του και τον εορτασµό της «Ηµέρας των Γραµµάτων».
«Ελπίζω να τα καταφέρω στη διάλεξη. Εγχειρίστηκα πρόσφατα έπειτα από ένα µικρό ατύχηµα στο πόδι και είµαι πλέον αναγκασµένος να κινούµαι µε τη βοήθεια τρίποδου», απολογείται στη συνάντησή µας. «Ηλπιζα πως ίσως θα πέθαινα στην επέµβαση, ανώδυνα δηλαδή, αλλά ούτε τώρα έγινε. Δεν ήταν να γίνει, φαίνεται. Επρεπε να διανύσω και τα 105 µου χρόνια. Να συνεχίσω να ταλαιπωρώ και το πανεπιστήµιο κι εσάς που ασχολείσθε µαζί µου», µου έλεγε πριν από τη χθεσινή θαλερή του παρουσία στο πανεπιστήµιο από το οποίο αποχώρησε συνταξιοδοτούµενος από τη χούντα πριν από 43 χρόνια. Στη χθεσινοβραδινή οµιλία του, ο οµότιµος καθηγητής µίλησε για το «φρούριο του δηµοτικισµού» που είχε δηµιουργηθεί στη Θεσσαλονίκη – µε άξονα τη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ – από µεγάλα ονόµατα της γλώσσας, που «είχαν την ευκαιρία να κηρύξουν από πανεπιστηµιακό βήµα τις ιδέες τους για την αποκατάσταση της γλώσσας του ελληνικού λαού και το ξεκίνηµα για την ανόρθωση της ελληνικής παιδείας».
Καλλιεργώντας τη γλώσσα γινόµαστε πιο… πολιτισµένοι; Η γλώσσα είναι παιδεία; – τον ρωτήσαµε πριν από την οµιλία του. «Αδιαµφισβήτητα», ήρθε άµεση η απάντηση. «Το ζήτησα από την κ. Διαµαντοπούλου, µίλησα µε τον κ. Πανάρετο, είχα τη χαρά να τα πω και στον ίδιο τον κ. Πρωθυπουργό όταν µε επισκέφθηκε. Ελπίζω ότι κάτι θα κάνουν».
«Παρά την οικονοµική κρίση µια σωστή παιδευτική πολιτική θα δώσει σύντοµα σηµεία ανόρθωσης του έθνους. Γνωρίζω ότι η κυβέρνηση έχει µπροστά της έναν άθλο, αλλά δεν είναι ότι λείπουν µόνο τα χρήµατα.Δεν είναι ότι µας λείπει µόνο η καλοπέραση. Είναι η ταυτότητά µας η εθνική που δοκιµάζεται», δηλώνει κατηγορηµατικά ο οµότιµος καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης Εµµανουήλ Κριαράς.
«Η προσφορά της Φιλοσοφικής Σχολής και τα δικά µου απ’ αυτήν βιώµατα» ήταν ο τίτλος και το θέµα της οµιλίας που εκφώνησε χθες τη νύχτα στην αίθουσα τελετών του ΑΠΘ ο υπεραιωνόβιος (οδεύει προς τα 106 πλέον!) καθηγητής, προσκεκληµένο ςτης Πρυτανείας µε αφορµή τον εορτασµ ότης ηµέρας των Τριών Ιεραρχών. Οπου τον περίµενε και µια έκπληξη: ο καθηγητής του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας Γιάννης Καζάζης, που έχει αναλάβει τη συνέχιση τού µνηµειώδους έργου για το Λεξικό της Βυζαντινής Γραµµατείας, που είχε ξεκινήσει ο κ. Κριαράς, του έδωσε το πρώτο αντίτυπο του 17ου τόµου (στο Π). «Είµαι ευγνώµων», είπε δακρύζοντας.
«Καυχόµαστε ως απόγονοι των αρχαίων, καµαρώνουµε για τον αρχαίο πολιτισµό µας τον οποίο αγνοούµε και πιστεύουµε (ευτυχώς µόνο κάποιοι) πως θα τον γνωρίσουµε γνωρίζοντας και διδάσκοντας στα παιδιά µας την αρχαία ελληνική. Δυστυχώς δεν διδασκόµαστε πολιτισµό… Ο πολιτισµός διδάσκεται µόνο στη ζωντανή ελληνική γλώσσα. Η γλώσσα και η παιδεία είναι συγγενείς έννοιες», έλεγε λίγες µέρες πριν στα «ΝΕΑ» µε αφορµή την επικείµενη οµιλία του και τον εορτασµό της «Ηµέρας των Γραµµάτων».
«Ελπίζω να τα καταφέρω στη διάλεξη. Εγχειρίστηκα πρόσφατα έπειτα από ένα µικρό ατύχηµα στο πόδι και είµαι πλέον αναγκασµένος να κινούµαι µε τη βοήθεια τρίποδου», απολογείται στη συνάντησή µας. «Ηλπιζα πως ίσως θα πέθαινα στην επέµβαση, ανώδυνα δηλαδή, αλλά ούτε τώρα έγινε. Δεν ήταν να γίνει, φαίνεται. Επρεπε να διανύσω και τα 105 µου χρόνια. Να συνεχίσω να ταλαιπωρώ και το πανεπιστήµιο κι εσάς που ασχολείσθε µαζί µου», µου έλεγε πριν από τη χθεσινή θαλερή του παρουσία στο πανεπιστήµιο από το οποίο αποχώρησε συνταξιοδοτούµενος από τη χούντα πριν από 43 χρόνια. Στη χθεσινοβραδινή οµιλία του, ο οµότιµος καθηγητής µίλησε για το «φρούριο του δηµοτικισµού» που είχε δηµιουργηθεί στη Θεσσαλονίκη – µε άξονα τη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ – από µεγάλα ονόµατα της γλώσσας, που «είχαν την ευκαιρία να κηρύξουν από πανεπιστηµιακό βήµα τις ιδέες τους για την αποκατάσταση της γλώσσας του ελληνικού λαού και το ξεκίνηµα για την ανόρθωση της ελληνικής παιδείας».
Καλλιεργώντας τη γλώσσα γινόµαστε πιο… πολιτισµένοι; Η γλώσσα είναι παιδεία; – τον ρωτήσαµε πριν από την οµιλία του. «Αδιαµφισβήτητα», ήρθε άµεση η απάντηση. «Το ζήτησα από την κ. Διαµαντοπούλου, µίλησα µε τον κ. Πανάρετο, είχα τη χαρά να τα πω και στον ίδιο τον κ. Πρωθυπουργό όταν µε επισκέφθηκε. Ελπίζω ότι κάτι θα κάνουν».
Εν µέσω του ζοφερού κλίµατος που επικρατεί, µήπως είναι πολυτέλεια να µιλούµε για γλώσσα και πολιτισµό;
Αναµφισβήτητα θλίβοµαι κι εγώ βαθιά για τα όσα συµβαίνουν σήµερα. Δεν είναι όµως οικονοµική η κρίση. Είναι πλέον σαφές ότι πρόκειται για βαθιά κοινωνική κρίση. Εν τέλει – και αδιαµφισβήτητα – πρόκειται για κρίση παιδείας... Οµως, από τη στιγµή που ιδρύθηκε το νεοελληνικό κράτος, µια κρίση – το περίφηµο γλωσσικό ζήτηµα – διέπει την παιδεία µας. Και βεβαίως τη γλώσσα.
Η λύση πώς θα έρθει;
Αναµφισβήτητα θλίβοµαι κι εγώ βαθιά για τα όσα συµβαίνουν σήµερα. Δεν είναι όµως οικονοµική η κρίση. Είναι πλέον σαφές ότι πρόκειται για βαθιά κοινωνική κρίση. Εν τέλει – και αδιαµφισβήτητα – πρόκειται για κρίση παιδείας... Οµως, από τη στιγµή που ιδρύθηκε το νεοελληνικό κράτος, µια κρίση – το περίφηµο γλωσσικό ζήτηµα – διέπει την παιδεία µας. Και βεβαίως τη γλώσσα.
Η λύση πώς θα έρθει;
Ας κοιτάξουµε ναµορφωθούµε, αν όχι οι ώριµοι που δεν έχουν πλέον καµία ελπίδα, να µορφωθούν τα παιδιά. Να τους διδάξουµε µε πιο ρεαλιστικό τρόπο. Από το δηµοτικό τα παιδιά πάνε στο γυµνάσιο πλήρως ακατάρτιστα στη νεοελληνική γλώσσα. Κι εκεί να κληθούν να µάθουν και αρχαία; Αν δείτε σε ποια κατάσταση γλωσσική – και άρα πνευµατική – βρίσκονται τα παιδιά στο γυµνάσιο και το λύκειο – πολύ φοβάµαι και στα πρώτα πανεπιστηµιακά έτη ακόµα και φοιτητών Φιλολογίας – θα απογοητευτείτε πλήρως.
Είναι θέµα των διδασκόντων; Εχουµε κακούς καθηγητές;
Το βάρος πέφτει σ’ αυτούς που κυβερνούν την παιδεία, όχι στους δασκάλους και τους καθηγητές. Αυτοί περιµένουν – τους επιβάλλεται – καθοδήγηση. Είναι υποχρέωση όσων διοικούν την παιδεία.
Είπατε πως «οι ώριµοι δεν έχουν καµιά ελπίδα».
Ισως υπήρξα λίγο σκληρός. Η µόνη ελπίδα είναι η λογοτεχνία. Η µελέτη της λογοτεχνίας καλλιεργεί τον άνθρωπο.
Συµβάλλει στη διαµόρφωση γλώσσας, άρα και παιδείας.
«Είναι απογοητευτική η γλωσσική - και άρα η πνευµατική - κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα παιδιά στο γυµνάσιο και το λύκειο»
«Εδώ γεννήθηκε η δηµοτική»
«Μου φάνηκε πρόσφορο να απασχολήσω το ακροατήριο µε την παλαιότερη ιστορία της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστηµίου και µε δικά µου απ’ αυτήν βιώµατα, καθώς κι εγώ επί δύο δεκαετίες υπηρέτησα το έργο της σχολής διαπιστώνοντας τη σηµαντική προσφορά της στην καλλιέργεια της φιλολογικής επιστήµης» είπε χτες το βράδυ ο οµότιµος καθηγητής Εµµανουήλ Κριαράς στην έναρξη της οµιλίας του.
«Η Φιλοσοφική µας Σχολή ιδρύθηκε µε απόφαση του Αλεξάνδρου Παπαναστασίου, προέδρου της πρώτης δηµοκρατικής κυβέρνησης του τόπου το 1924. Η απόφαση αυτή συνδεόταν και µετην ανάγκη να έχει η παιδεία µας µια νέα φιλοσοφική σχολή διαφορετική στη νοοτροπία από εκείνηνπου τα χρόνια εκείνα χαρακτήριζε την αθηναϊκή Φιλοσοφική Σχολή» ενώ έκανε συνεχείς αναφορές στους πρωτοπόρους δασκάλους της σχολής, «προσωπικότητες µε λαµπρό παρελθόν στην ιστορία του µαχόµενου εκπαιδευτικού δηµοτικισµού». Από τον Μανόλη Τριανταφυλλίδη και τον Αλέξανδρο Δελµούζο, τον Ιωάννη Κακριδή, τον Γιάννη Ιµβριώτη, τον Νίκο Ανδριώτη, τον Λίνο Πολίτη έως τον Μανώλη Ανδρόνικο, τον Απόστολο Βακαλόπουλο, τον Δηµήτρη Μαρωνίτη, τον Δηµήτρη Λυπουρλή και τον Παναγιώτη Μουλλά. «Με την επίδραση των προσώπων αυτών η σχολή της µακεδονικής πρωτεύουσας διαµορφώθηκε ίσως στα µεταπολεµικά χρόνια σε ένα είδος φρουρίου του φιλολογικού δηµοτικισµού.
Επιτεύχθηκε, όχι µόνο στα φιλολογικά γράµµατα να χρησιµοποιείται η δηµοτική γλώσσα, αλλά και από τις περισσότερες έδρες της να κηρύσσονται δηµοτικιστικές απόψεις» πρόσθεσε ο κ. Κριαράς.
Πηγή:
http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=4&artid=4615805
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου