ΣΤΑ ΑΔΥΤΑ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΑΡΧΕΙΟΥ ΤΟΥ ΚΚΕ

20 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΛΗΜΜΥΡΑ

ΣΤΑ ΑΔΥΤΑ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΑΡΧΕΙΟΥ ΤΟΥ ΚΚΕ

Το «Εθνος της Κυριακής» μπήκε στον Περισσό  και ξεναγήθηκε στους χώρους όπου φίλοι και μέλη του κόμματος μετά από σκληρή και επίπονη δουλειά επί μία 20ετία διέσωσαν ντοκουμέντα, ιστορικά έγγραφα, έργα τέχνης και σπάνιο φωτογραφικό υλικό.

ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΏΤΗ ΤΣΟΥΤΣΙΑ

ΕΙΚΟΣΙ ΧΡΟΝΙΑ μετά την καταστροφική πλημμύρα που «χτύπησε» την έδρα του ΚΚΕ και το αρχείο του κόμματος, το «Έθνος της Κυριακής» -με αφορμή την αυριανή εκδήλωση - μπαίνει στα άδυτα του Περισσού. Η «ζωντανή» ιστορία του ΚΚΕ περιλαμβάνει εκατομμύρια ιστορικά έγραφα, έργα τέχνης και φωτογραφικό υλικό κ.ά. και σχεδόν όλα έχουν διασωθεί.

Μεταξύ των διασωθέντων ιστορικών ντοκουμέντων είναι ηχητικό υλικό με τη φωνή του Νίκου Ζαχαριάδη, το οποίο θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά αύριο στην εκδήλωση τιμής με τη συμπλήρωση 20 χρόνων για όσους συνέβαλαν στη διάσωση του ιστορικού αρχείου του κόμματος.

Δύο στελέχη του ΚΚΕ, ο Σταύρος Ξενικουδάκης, υπεύθυνος μηχανοργάνωσης του αρχείου, και ο Παναγιώτης Μαυραντώνης, υπεύθυνος της συντήρησης και αποκατάστασης του, μας ξεναγούν στα άδυτα του αρχείου του ΚΚΕ και τη σκληρή αλλά και επίπονη εργασία εδώ και είκοσι χρόνια για την πλήρη αποκατάσταση ιστορικών ντοκουμέντων.

Πριν από είκοσι χρόνια, στις 21 Οκτωβρίου 1994, ο Ποδονίφτης ξεχειλίζει και στο πέρασμα του στέλνει στον θάνατο 17 ανθρώπους και καταστρέφει περιουσίες. Η ορμή των νερών εισβάλλει στα κεντρικά γραφεία του ΚΚΕ, στον Περισσό, καταστρέφοντας κυρίως το αρχείο του κόμματος, τις εγκαταστάσεις της Τυποεκδοτικής και τον ραδιοφωνικό σταθμό 902. Λίγες μέρες μετά ο Ριζοσπάστης καλεί «σε εθελοντική δουλειά μέλη και φίλους του ΚΚΕ για τη διάσωση του αρχείου».

25.000 εθελοντές.

Ο Παναγιώτης Μαυραντώνης σημειώνει ότι η πρώτη μάχη ήταν να διαφύγει το χαρτί από τον κίνδυνο της μούχλας. Όλο το κτίριο του ΚΚΕ μετατρέπεται σε ένα απέραντο εργαστήριο, με εθελοντές να στεγνώνουν, να καθαρίζουν και να τοποθετούν το χαρτί σε φακέλους. Ο Σταύρος Ξενικουδάκης μας λέει ότι περίπου 2 5.000 φίλοι και μέλη του ΚΚΕ, ακόμη και φοιτητές - συντηρητές αρχείων, βοήθησαν τους πρώτους μήνες ώστε να αποφευχθεί η καταστροφή, ακόμη και του τελευταίου εγγράφου. Σημαντική ήταν η ανταπόκριση από φορείς, όπως η Εθνική Βιβλιοθήκη, το Μορφωτικό ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας, η Βιβλιοθήκη της Βουλής, το ΤΕΙ Αθηνών, το ΕΜΠ κ.ά.

Όλα τα χαρτιά περνούν από ειδικούς κλιβάνους και απολυμαίνονται, στη συνέχεια καθαρίζονται προσεκτικά και ακολουθεί η διαδικασία συντήρησης που είναι η ειδική χημική επεξεργασία και η αισθητική αποκατάσταση. Τα ιστορικά ντοκουμέντα αρχειοθετούνται και τοποθετούνται στο «ψυγείο» σε σταθερές συνθήκες εργασίας και θερμοκρασίας. Δηλαδή 55% για την υγρασία και 17 βαθμούς για τη θερμοκρασία, όσα προβλέπονται από τις σύγχρονες προδιαγραφεί για την αποκατάσταση των αρχείων.

Σήμερα, είκοσι χρόνια μετά, η συντήρηση και αποκατάσταση του αρχείου συνεχίζεται, ενώ ένα μεγάλο μέρος του περνά σε ηλεκτρονική μορφή και ψηφιοποιείται.

Το ΚΚΕ για να βρει τα απαιτούμενα οικονομικά μέσα αποκατάστασης του αρχείου διενεργεί οικονομικές εξορμήσεις, ενώ τον ίδιο χρόνο -το 1994-διοργανώνει συναυλίες και επιστρατεύονται ο Μίκης Θεοδωράκης και πολλοί άλλοι καλλιτέχνες.

Αξίζει να σημειωθεί πως εκείνη την περίοδο ένα μεγάλο μέρος του αρχείου μεταφέρθηκε στις εγκαταστάσεις του υπουργείου Γεωργίας στην Κόρινθο, όπου με τη συμβολή του Γιάννη Καλοπίση «πολεμήθηκαν» με ειδική μέθοδο μύκητες και βακτήρια. «Ο όγκος του αρχείου είναι τέτοιος που δεν είναι εύκολη η πλοήγηση του.

Γι' αυτό, λέει ο κ. Ξενικουδάκης, δημιουργήσαμε ένα σύστημα πληροφορικής που θα γινόταν ένας κρίκος στην αλυσίδα αποκατάστασης και διαχείρισης του. Το σύστημα αυτό επιτρέπει την ψηφιοποίηση των ηλεκτρονικών εγγράφων σε απόλυτη αντιστοιχία με τα φυσικά έγγραφα, ώστε οποιαδήποτε στιγμή να μπορεί να βρεθεί το πρωτότυπο -αν χρειαστεί-, ταυτόχρονα γίνεται η αρχειοθέτηση των υλικών με ένα και μοναδικό κωδικό γρήγορης αναφοράς στο κάθε ένα έγγραφο.

Προς τα τέλη του χρόνου, μας λένε οι κ. Ξενικουδάκης και Μαυραντώνης, «το κόμμα καλεί όσους έχουν στα χέρια τους ντοκουμέντα να τα φέρουν στον Περισσό». Η ανταπόκριση είναι μεγάλη καθώς πολλοί ακόμη και σήμερα παραδίδουν στην έδρα του ΚΚΕ τμήματα αρχείων από την ιστορία του εργατικού κινήματος. Σημειώνεται ότι πριν από λίγους μήνες η οικογένεια του φωτορεπόρτερ του ΔΣΕ Α. Μουσούρη προσέφερε το μεγάλο φωτογραφικό του αρχείο στο ΚΚΕ, ανταποκρινόμενη στο κάλεσμα του κόμματος.

Συμφωνά με τον Σταύρο Ξενικουδάκη, είναι το μοναδικό αρχείο που διαθέτει τέτοιον χώρο φύλαξης και αποκατάστασης, για να προσθέσει ότι «προετοιμαζόμαστε για τα 1ΟΟχρονα του ΚΚΕ, ώστε να παρουσιάσουμε ιστορικά ντοκουμέντα τα οποία αποτελούν και καταγραφή της Ιστορίας της Ελλάδας».

Σημειώνεται ότι περίπου 100.000 κομμάτια αρχειακού υλικού -μετά την αποκατάσταση και συντήρηση τους- έχουν μεταφερθεί στο Επιμορφωτικό Κέντρο, Βιβλιοθήκη - Αρχείο «Χαρίλαος Φλωράκης», το οποίο στεγάζεται στο ειδικά διαμορφωμένο σπίτι όπου κατοικούσε ο κομμουνιστής ηγέτης και το οποίο ο ίδιος εδώρησε στο κόμμα.

Στο ηλεκτρονικό αρχείο είναι πλέον διαθέσιμα πάνω από 97.000 ντοκουμέντα, πρωτογενείς πηγές ολόκληρης της ιστορίας του ΚΚΕ και του λαϊκού κινήματος αλλά και ένας μεγάλος αριθμός εντύπων. Ακόμα, πάνω από 3.600 τίτλοι βιβλίων είναι προσβάσιμοι στο αναγνωστήριο του Επιμορφωτικού Κέντρου.

«Βρήκαμε θησαυρούς». «Κατά τη διάρκεια της αποκατάστασης των αρχείων, πέσαμε πάνω σε θησαυρούς, λέει κ. Ξενικουδάκης, όπως χειρόγραφες προκηρύξεις ακόμη και πριν από το 1940, οι οποίες είναι "καλλιτεχνικές" με τετραχρωμία.

Στο αρχείο του ΚΚΕ υπάρχουν ακόμη μικρά χαρτάκια, όπου καταγράφονται τα τελευταία λόγια εκτελεσθέντων αγωνιστών και αυτά μετά από σκληρή και επίπονη εργασία διασώθηκαν από την καταστροφική πλημμύρα. Ακόμη και ένας ασύρματος συναρμολογήθηκε κομμάτι κομμάτι και αύριο θα είναι ένα από τα αντικείμενα της έκθεσης στην τιμητική εκδήλωση για 20 χρόνια».

Το αρχείο του ΚΚΕ στη συντριπτική πλειονότητα του και μετά το 1949, μεταφέρεται στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες και πιο συγκεκριμένα στη Ρουμανία και την πρώην Σοβιετική Ένωση. Το μεγαλύτερο μέρος του αρχείου της Ρουμανίας βρίσκεται στο ΚΚΕ- και ένα μικρό τμήμα στο ΑΣΚΙ. Το αρχείο, εκτός από έγγραφα και βιβλία, περιλαμβάνει ακόμη ηχητικό υλικό όπως οι ραδιοφωνικές εκπομπές του τότε «Ραδιοφωνικού σταθμού της ελεύθερης Ελλάδας» και της ελληνόφωνη εκπομπής «Φωνή της Αλήθειας», που εξέπεμπε τότε από το Βουκουρέστι.

ΕΘΝΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

12 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2014