ΑΘΗΝΑ : Η παλιά Ομόνοια των θεάτρων

Η παλιά Ομόνοια των θεάτρων

 

Από το 1871 που λειτούργησε το πρώτο θέατρο, από έναν φιλότεχνο ξυλέμπορο, μέχρι το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο η ιστορική πλατεία έσφιζε από θεατρική ζωή. Με αποκορύφωμα το "Θέατρο Κοτοπούλη", που γνώρισε τόσες δόξες, όσες ίσως καμιά άλλη θεατρική σκηνή

Οταν το Σεπτέμβρη του 1893 ο τότε πρωθυπουργός Χαρίλαος Τρικούπης είχε επισκεφτεί το "Θέατρο της Ομόνοιας" για να παρακολουθήσει την πολυσυζητημένη παράσταση "Φαύστα", δεν έβρισκε θέση να καθίσει! Και τη στιγμή που του παρουσίασαν τη νεαρή πρωταγωνίστρια Αικατερίνη Βερώνη την υποδέχτηκε χαμογελαστά και της είπε: "Σας οφείλω χάριτας, διότι με τον καλλιτεχνικόν συναγωνισμόν σας με την Παρασκευοπούλου εκάματε να παύσουν αι πολιτικαί έριδες"!

Τόσο σκληρός ήταν ο καλλιτεχνικός ανταγωνισμός μεταξύ της Ευαγγελίας Παρασκευοπούλου και της Αικατερίνης Βερώνη, ώστε οι Αθηναίοι σταμάτησαν τους πολιτικούς ανταγωνισμούς και είχαν χωριστεί σε "Βερωνιστές" και "Παρασκευοπουλιστές". Καθημερινά η πλατεία Ομονοίας κατέληγε σε θορυβώδη επεισόδια στα καφενεία και σε άλλους δημόσιους χώρους. Ηταν τότε που η πλατεία γνώριζε λαμπρές μέρες δόξας στα καλλιτεχνικά ζητήματα της πρωτεύουσας.

Ομόνοια! Το σήμα κατατεθέν της νεότερης Αθήνας. Κάποτε στην πλατεία αυτή υπήρχαν τα καλύτερα ζαχαροπλαστεία, πολύ ωραία καφενεία, ανθοπωλεία, ακόμη και θέατρα. Εντελώς διαφορετική σήμερα, η πλατεία της Ομόνοιας έχει καταλήξει σ' ένα πολύβουο μελίσσι. Θυμίζει κάτι το τριτοκοσμικό με τα τσοντάδικα, τους οίκους ανοχής του Μεταξουργείου, τα ναρκωτικά, τους ξένους εργάτες και τον υπόκοσμο της νύχτας.

Οι μεγαλύτερες θεατρικές δόξες στις αρχές του αιώνα, όπως η Μαρίκα Κοτοπούλη, η Κυβέλη και ο Μήτσος Μυράτ πέρασαν από τα θέατρα που βρίσκονταν στην πλατεία Ομονοίας.

Το αποκορύφωμα της θεατρικής δόξας, όχι μόνο στην πλατεία Ομονοίας, αλλά και σε όλη την Αθήνα ήταν το θέατρο "Κοτοπούλη", στην αρχή της οδού Κοτοπούλη που τότε ονομαζόταν Ιωνος. Το θέατρο αυτό γνώρισε τόσες δόξες, όσες, ίσως, καμιά άλλη αθηναϊκή σκηνή.

Η θεατρική ζωή της πλατείας Ομονοίας τελείωσε λίγο πριν το Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Η πλατεία αλλάζει συνήθειες και αρχίζει να διαμορφώνεται, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα.

Ας ξεκινήσουμε μια ξενάγηση, για να γνωρίσουμε τη θεατρική Ομόνοια, όπως ήταν πριν μερικές δεκαετίες.

 Το πρώτο θέατρο της πλατείας ήταν μια καλοκαιρινή σκηνή που λειτούργησε το 1871 στο οικόπεδο της γωνίας της οδού Αθηνάς, εκεί όπου αργότερα κτίστηκε το ξενοδοχείο "Μπάγκειον".

Το παλαιότερο θέατρο

 

Το πρώτο θέατρο της πλατείας ήταν μια καλοκαιρινή σκηνή που λειτούργησε το 1871 στο οικόπεδο της γωνίας της οδού Αθηνάς, εκεί όπου αργότερα κτίστηκε το ξενοδοχείο "Μπάγκειον". Δημιουργός του ήταν ένας φιλότεχνος ξυλέμπορος, ο Γεώργιος Σπορτάκος, που αποφάσισε να γίνει θεατρικός επιχειρηματίας.

Ο βίος του θεάτρου αυτού υπήρξε βραχύτατος. Εκεί γνώρισαν οι Αθηναίοι για πρώτη φορά την οπερέτα. Ο θιασάρχης και καλλιτεχνικός διευθυντής του θεάτρου Μιχ. Αρνιωτάκης, φιλοδοξώντας να προσφέρει κάτι καινούριο στους Αθηναίους, κάλεσε από την Ιταλία θίασο οπερέτας. Ωστόσο, τα φιλόδοξα σχέδια του θιασάρχη προσέκρουσαν στα γούστα των Αθηναίων για το ωραίο φύλο και η απόπειρα δε στέφθηκε με επιτυχία.

Οι Αθηναίοι επέδειξαν... υπερβολικό ζήλο και ενδιαφέρον για τις Ιταλίδες ηθοποιούς, με αποτέλεσμα σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά από αλλεπάλληλες "απαγωγές" και έρωτες, ο θίασος απώλεσε τα περισσότερα γυναικεία μέλη του. Η αρχή έγινε με την πριμαντόνα, η οποία παντρεύτηκε ένα βαθύπλουτο Αθηναίο! Το παράδειγμά της ακολούθησε η σουμπρέτα, που παντρεύτηκε καθηγητή της Φιλοσοφίας και πατέρα τριών παιδιών.

Πέντε χρόνια αργότερα, το 1876 εμφανίζεται το "Θέατρο Χαυτείων". Τον επόμενο χρόνο μετονομάστηκε σε "Ευτέρπη". Το θέατρο "Ευτέρπη" εγκαινίασε ο θίασος του Γ. Νικηφόρου. Για τα έργα που ανεβάστηκαν σ' αυτό το θέατρο έχουμε περιορισμένες πληροφορίες. Σύμφωνα μ' αυτές ο θίασος Δ. Κοτοπούλη, Ν. Ζάνου και Γ. Χρυσάφη - Δεπάστρα ανέβασε στις 22 Ιούλη 1988 με μεγάλη επιτυχία τους "Μυλωνάδες" σε μουσική Ναπολέοντος Λαμπελέλ. Τους στίχους των τραγουδιών είχαν γράψει οι ποιητές Γ. Δροσίνης και Ι. Πολέμης.

Τον επόμενο χρόνο η "Ευτέρπη" φιλοξένησε το γαλλικό θίασο Μπεγλιέν που παρουσίασε το έργο "Χορ Χορ Αγάς".

Το θέατρο Ομονοίας

 

Το 1887 κτίστηκε και αρχίζει να λειτουργεί το "Θέατρο Ομόνοιας", ο πρόδρομος δηλαδή της "Νέας Σκηνής" και του θεάτρου "Κοτοπούλη". Η ιδιοκτησία του θεάτρου ανήκε αρχικά στην ασφαλιστική εταιρία "Φοίνιξ", αλλά αργότερα ιδιοκτήτης του έγινε ο καθηγητής της Ειδικής Νοσολογίας Γεώργιος Καραμήτσας.

Οι πληροφορίες που έχουν διασωθεί, δίνουν την εικόνα ενός... μίζερου θεάτρου. Ωστόσο, παρ' όλη την κακομοιριά του, κατά καιρούς φιλοξένησε τις μεγαλύτερες θεατρικές ντίβες, με πρώτη τη νεαρή πρωταγωνίστρια της εποχής Αικατερίνη Βερώνη.

Οταν ανέβασε τη "Φαύστα" το θέατρο Ομονοίας γνωρίζει μέρες μεγάλης αίγλης και κοσμοσυρροής. Αντίθετα από τη συνήθεια της εποχής, που τα έργα εναλλάσσονταν κάθε δύο ή τρεις το πολύ μέρες, η τραγωδία του Βερναδάκη παιζόταν για μεγάλο χρονικό διάστημα με την ίδια πάντα επιτυχία.

Από τα έργα που έγραψαν τη δική τους ιστορία στο θέατρο της Ομόνοιας θα πρέπει να αναφέρουμε "την τύχη της Μαρούλας" του Δ. Κορομηλά. Η "Τύχη της Μαρούλας" είναι ο γενάρχης του ελληνικού κωμειδυλλίου. Ηταν τέτοιος ο θρίαμβος της "Μαρούλας", ώστε οι θίασοι κατελήφθησαν από... "Μαρουλομανία", όπως ονομάστηκε η υστερία που επικράτησε τότε! Εργα απίθανα παρουσιάστηκαν από τους "Μαρουλοσυγγραφείς", που προσπαθούσαν να μιμηθούν τον Κορομηλά. Ετσι ανέβηκαν διάφορα έργα, όπως η "Μαρούλα στην Πόλη", "Το τέλος της Μαρούλας", "Ο μπαρμπα - Λινάρδος ή το τέλος της Μαρούλας" κ. ά. Φυσικά, κανένα δεν είχε την επιτυχία και το θρίαμβο του Κορομηλά.

 

 

 

Η Νέα Σκηνή

 

Το θέατρο Ομονοίας έμελλε να γνωρίσει νέες δόξες, όταν ο ιδιοκτήτης του το παραχώρησε για εκμετάλλευση στον δικηγόρο Πέτρο Θηβαίο, ο οποίος συνεταιρίστηκε με τον Κ. Χρηστομάνο. Τότε εγκαινιάστηκε η "Νέα Σκηνή". Εγινε ριζική ανακαίνιση και εκσυγχρονισμός του θεάτρου της Ομόνοιας. Το ποσό που δαπανήθηκε για εκείνη την εποχή ήταν τεράστιο. Η όλη υπόθεση στοίχισε 20.000 δραχμές και το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό. Ενα νέο θέατρο γεννήθηκε και για τη θεατρική Αθήνα ήταν μια έκπληξη.

Το πρώτο έργο που ανέβασε ο Χρηστομάνος είναι η "Αρλεζιάνα" του Αλφόνσου Ντοντέ. Η επιτυχία που σημειώνει είναι μοναδική. Εκεί εμφανίστηκαν νέοι και ταλαντούχοι ηθοποιοί, που μετέπειτα έγιναν πασίγνωστοι, όπως η Κυβέλη, ο Μήτσος Μυράτ, η Ειμαρμένη Ξανθάκη, ο Ν. Παπαγεωργίου, ο Τηλέμαχος Λεπενιώτης κ. ά. Η επιτυχία, όμως, του έργου είχε και κάποια άλλα αρνητικά επακόλουθα. Η αλλαγή των σκηνικών καθυστερούσε υπερβολικά, με αποτέλεσμα η παράσταση να τελειώσει στις 3.15 τα ξημερώματα. Ο τότε διευθυντής της Αστυνομίας Γενίσαρλης μήνυσε τον Χρηστομάνο για παράβαση του ωραρίου!

Το θέατρο Κοτοπούλη

 

Η νέα περίοδος του θεάτρου Ομονοίας αρχίζει με τη μετονομασία του σε "Θέατρο Κοτοπούλη", που αναμφισβήτητα είναι και η ευτυχέστερη. Η Μαρίκα Κοτοπούλη, με το ανεπανάληπτο ταλέντο της και τις μεγάλες θιασαρχικές ικανότητές της, βοηθούμενη και από το γαμπρό της Μήτσο Μυράτ, κατόρθωσε να δημιουργήσει ένα πρωτοφανή για τα ελληνικά θεατρικά χρονικά δυναμικό οργανισμό που απέκτησε πανελλήνια φήμη.

Η πρώτη παράσταση του θιάσου δόθηκε το 1912 με το έργο του Βέλγου δραματουργού Ερρίκου Κιστεμαϊκέρς "Φλόγα". Στην ίδια σεζόν ανέβηκαν άλλα... 45 έργα. Εκείνη την περίοδο μια παράσταση δεν ανέβαινε περισσότερο από 4 - 5 φορές. Από τη σωρεία των έργων αυτών, μόνο τρία ευτύχησαν να κρατηθούν στη σκηνή για περισσότερο από δέκα παραστάσεις και αυτές όχι συνεχόμενες.

Ο ουσιαστικός κύκλος ζωής του "Θεάτρου Κοτοπούλη" θα ολοκληρωθεί το 1936. Αυτή τη χρονιά κατεδαφίζεται το παλαιό θέατρο, για να πάρει τη θέση του ο κινηματογράφος "Κρόνος", που μετά τον πόλεμο θα μετονομαστεί σε "Κοτοπούλη".

Στα θέατρα της πλατείας Ομονοίας συγκαταλέγεται και το θέατρο "Εντεν". Το 1909 μέσα σε χρόνο ρεκόρ ο Φώτης Σαμαρτζής έστησε το θέατρο σε αίθουσα σφαιριστηρίων, δίπλα ακριβώς από το Μέγαρο Λελούδα, επί της οδού Πανεπιστημίου, στα Χαυτεία. Ο Φώτης Σαμαρτζής ήταν ένας μεγάλος θεατράνθρωπος από την Πάτρα και κάθε φορά που υπήρχε κάποια αξιόλογη θεατρική παράσταση ανέβαινε από την Πάτρα στην Αθήνα. Οταν είδε την "Εύθυμη χήρα" του Γερμανού Φραντς Λέχαρ, αποφάσισε να δημιουργήσει δικό του θέατρο! Σε 28 μόλις ημέρες από την έναρξη των εργασιών μετασκευής της αίθουσας, το νέο θέατρο ήταν έτοιμο και η πρεμιέρα του έργου "28 ημέρες της Κλαιρέττης" παιζόταν με εκπληκτική επιτυχία.

Δύο περίπου μήνες κράτησαν οι παραστάσεις της Κλαιρέττης. Ακολούθησε η γαλλική οπερέτα "Πουπέ", στην οποία αναδείχτηκαν δύο... ιεροψάλτες: Ο βαρύτονος Γιώργος Δράμαλης, που έψελνε στη Μητρόπολη και ο τενόρος Νίκος Αφεντάκης, ο οποίος έψελνε στον Αγιο Διονύσιο. Και οι δύο χάρη στην "Πουπέ" εγκατέλειψαν το ψαλτήρι, για να κάνουν λαμπρή καριέρα στη σκηνή. Το τρίτο έργο του θιάσου η οπερέτα "Ζέκσον και Σία" ήταν το τελευταίο με το οποίο έκλεισε η θεατρική σεζόν αυτού του θεάτρου.

Γιώργος ΓΕΩΡΓΟΥΒΙΑΣ
http://www1.rizospastis.gr/storyPlain.do?id=3685035