Η προδοσία του Ιούδα

 

Η προδοσία του Ιούδα

Του Σάββα Αγουρίδη

Καθηγητή Πανεπιστημίου Αθηνών

Το ότι ο Ιούδας ανήκε στον στενό κύκλο των Δώδεκα Μαθητών του Ιησού, κι όχι μόνο αυτό αλλά ήταν και ο ταμίας της ομάδας, υποδηλώνει κάποιες ιδιαίτερες ικανότητες, καθώς και την εμπιστοσύνη του Ιησού και της αποστολικής ομάδας στο πρόσωπο του. Κι όμως ένα πρόσωπο τέτοιας εμπιστοσύνης παρουσιάζεται και στα τέσσερα χριστιανικά Ευαγγέλια ως «προδότης», ότι δηλ. διευκόλυνε τις εχθρικές προς τον Ιησού αρχές του Ιουδαϊσμού (αρχιερείς και κάποιους Φαρισαίους της ηγετικής ιουδαϊκής τάξης) να συλλάβουν τον Ιησού ώστε να προχωρήσουν στην εξόντωση του.

Η όλη ιστορία της προδοσίας στα Ευαγγέλια προϋποθέτει ότι είχε και ο Ιησούς οπαδούς στα Ιεροσόλυμα, όπως και αρκετούς Γαλιλαίους, που ανέβαιναν εκεί για την εορτή του Πάσχα, και ότι όλοι αυτοί οι προσκείμενοι στον Ιησού θα μπορούσαν να τον προστατέψουν από τους αντιπάλους του της ηγετικής μερίδας του Ιουδαϊσμού. Εξαιτίας του παράγοντα αυτού, χρειαζόταν, για τη σίγουρη σύλληψη του Ιησού, ο προδότης μέσα από τον στενό κύκλο.

Η ιστορικότητα της προδοσίας του Ιησού από ένα μαθητή του είναι αναμφισβήτητη. Τέτοια πρόσωπα και τόσο δυσάρεστα περιστατικά δεν μπορούν να αμφισβητηθούν ιστορικά και να αποδοθούν σε μεταγενέστερες σκοπιμότητες, γιατί είναι άκρως ατιμωτικά. Πρέπει η ιουδαϊκή προπαγάνδα κατά του αρχικού χριστιανισμού να χρησιμοποιούσε πολύ υπέρ εαυτής την περίπτωση του Ιούδα, έτσι ώστε τα Ευαγγέλια να υποχρεωθούν να ασχοληθούν με το δυσάρεστο αυτό θέμα και να δώσουν τη δική τους εικόνα, που είναι καταφανώς απολογητική.

Τα Ευαγγέλια μάς πληροφορούν για τον Ιούδα αυτά που επιθυμούν να μάθουμε γι' αυτόν. Αυτός είναι ο λόγος που και τα πολύ λίγα που ξέρουμε για έναν προδότη του αρχηγού της νέας πίστης είναι αποσπασματικά και ενίοτε αντιφατικά. Από το όνομα του, π.χ.  Ισκαριώτης, πολλοί εξάγουν πως καταγόταν από την περιοχή Kerioch. Κατ’ άλλους όμως ερμηνευτές, το όνομα Ισκαριώτης αποτελεί παραφθορά του «σικαριώτης», και όλοι ξέρουμε ότι εντός του κινήματος (αντάρτικου) των Ιουδαίων πατριωτών κατά της Ρώμης οι εκτελέσεις σεσημασμένων προδοτών εγίνονταν από ειδικά εκπαιδευμένη ομάδα, αυτή των «σικαρίων», με ειδικό μαχαίρι που ονομαζόταν λατινικά «sicus», εξού «σικάριος», ο εκτελεστής τέτοιων δολοφονιών. Ο Ιησούς πρέπει να είχε μαθητές από όλες τις τάξεις και τις μερίδες εντός του Ιουδαϊσμού. Οι  άνθρωποι αυτοί εγκατέλειπαν το παρελθόν τους και ακολουθούσαν τον Ιησού ως την ορθή αντιμετώπιση της κρίσης που πέρναγε η χώρα τους. Μαθητής του Ιησού ήταν επίσης ο Σίμων ο «Καναναίος», δηλ. ο Ζηλωτής, τουτέστιν ο προερχόμενος από το ιουδαϊκό επαναστατικό κίνημα των «Ζηλωτών» επαναστατών.

Κατά τους επιστημονικούς μας ιστορικούς υπολογισμούς, κατά την εορτή του Πάσχα στα Ιεροσόλυμα ανέβαιναν 25-30.000 προσκυνητές από τον εθνικό κόσμο και από τις ιουδαϊκές επαρχίες. Αυτοί  προσθέτονταν  στους  50.000 - 100.000 μόνιμους κατοίκους -εγγύτερος προσδιορισμός του μονίμου πληθυσμού δεν είναι δυστυχώς δυνατός. Η έκτακτη και ασυνήθιστη αυτή συγκέντρωση πληθυσμού, εξαιτίας της ρωμαϊκής κατοχής και των διαφορών αντιμετώπισης της από μέρους διαφόρων ιουδαϊκών τάξεων, σήμαινε πλήρη σύγχυση. Αφού μάλιστα ο Ιησούς ήταν δημοφιλής στους έκτακτους επισκέπτες αλλά και σε μόνιμους κατοίκους της Ιερουσαλήμ, και αφού, έχοντας και ο ίδιος τις πληροφορίες του, θα λάβαινε μέτρα προφύλαξης, η διαμεσολάβηση ενός προδότη μέσα από τον κύκλο του ήταν απαραίτητη υπό τις έκτακτες συνθήκες που ζούσε η πόλη της Ιερουσαλήμ κατά την εορτή του Πάσχα. Η απήχηση που θα είχε στις λαϊκές μάζες η προδοσία του Ιησού από έναν έμπιστο μαθητή του πρέπει, επίσης, να υπολογίστηκε σωστά από τους εχθρούς του Ιησού, που πέτυχαν έτσι τη σύλληψη και την καταδίκη του σε θάνατο.

Τι τελικά πρόδωσε περί του Ιησού ο Ιούδας δεν μπορούμε να πούμε ακριβώς. Ούτε γιατί τον πρόδωσε. Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης τον κατηγορεί για φιλαργυρία, όπως και οι άλλοι Ευαγγελιστές. Γιατί όμως δεν παρουσιάστηκε να καταθέσει στη δίκη του Ιησού; Γιατί επέστρεψε την αμοιβή της προδοσίας  τα τριάκοντα αργύρια, στους αρχιερείς, όταν είδε πως ο Ιησούς καταδικάστηκε; Για τον ίδιο λόγο δεν έδωσε τέλος στη ζωή του με αυτοαπαγχονισμό; Κατά μία παράδοση, επέστρεψε στο Ιερό τα 30 αργύρια και μετά αυτοκτόνησε (βλ. Ματθαίον, 27, 3-10), ενώ κατά  μία άλλη, με τα αργύρια αγόρασε ένα χωράφι, όπου είχε κακό και βίαιο θάνατο (Πράξεις των Αποστόλων, 11, 16-20).

Μετάνιωσε για την προδοσία; Για ποιο λόγο; Φαίνεται πως αγνοούμε βασικά στο προκείμενο γεγονότα. Και γι' αυτό ερευνητές της ζωής του Ιησού πρότειναν την υπόθεση: Μήπως ο Ιούδας σκηνοθέτησε τη σύλληψη του Ιησού για να τον εκβιάσει έτσι να αποκαλύψει ότι είναι ο Μεσσίας; Μήπως νόμισε πως κάτι που ο Ιησούς κρατούσε μέχρι τότε μυστικό, τη μεσσιανική του σωτηριώδη αποστολή, θα υποχρεωνόταν τελικά από τα πράγματα να την αποκαλύψει;  Όχι μόνο σε αυτό το ερώτημα αλλά και στα παραπάνω, ικανοποιητική απάντηση δεν υπάρχει. Έτσι, για πολλούς σήμερα η περίπτωση του προδότη Ιούδα παραμένει ιστορικά ανεξήγητη.

Πηγή:

ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ: ΟΙ 12 ΜΗΝΕΣ-ΑΝΟΙΞΗ