Μια επίσκεψη στο Αμφιάρειο Ωρωπού

 

Μια επίσκεψη στο Αμφιάρειο Ωρωπού

Γράφει ο Βασίλης Χαραλαμπάκης

Η φυγή και η αναζήτηση κάποιας «όαοης» με ενδιαφέροντα, έξω από τις καθημερινές συνήθειες της ζωής, είναι κάτι ξεχωριστό που κλείνει μέσα του «τόλμη». Για τον λόγο αυτό μια παρέα από πέντε εκλεκτούς φίλους αποφασίσαμε να επισκεφθούμε τις αρχαιότητες στο «ονειρομαντείο» του Αμφιαρείου Ωρωπού, λίγα χιλιόμετρα έξω από την Αθήνα.

Το Αμφιάρειο δημιουργήθηκε από ένα «μύθο» και όπως γράφει ο Πλάτων «οι μύθοι είναι φορείς μεγάλων αληθειών», μόνο που πρέπει να ερευνήσει κανείς για να τις βρεί: Ο Αμφιάραος σύμφωνα με το μύθο κατήγετο από γενιά μάντεων και θεραπευτών, ήταν βασιλιάς του Αργούς μαζί με τον Αδραστο του οποίου την αδελφή Εριφύλη είχε πάρει γυναίκα του. Τότε ο Πολυνείκης, γιος του βασιλιά των Θηβών Οιδίποδα, εκδιώχτηκε από τον αδελφό του Ετεοκλή και κατέφυγε στο Αργός για να ζητήσει βοήθεια από τον Αμφιάραο να εκοτρατεύσουν και να καταλάβουν τη Θήβα. Ο Αμφιάραος όμως δεν δέχθηκε να πάρει μέρος στην εκστρατεία, γιατί σαν μάντης που ήταν γνώριζε από πριν την αποτυχία και το χαμό της. Ύστερα όμως από πιέσεις της γυναίκας του Εριφύλης παρά τη θέληση του αναγκάστηκε και πήρε μέρος μαζί με άλλους έξι αρχηγούς. (Τα περιστατικά και την άτυχη έκβαση της εκστρατείας αυτής περιγράφει ο Αισχύλος στην τραγωδία του «Επτά επί Θήβας».) Η εκστρατεία απέτυχε, όπως είχε προβλέψει ο Αμφιάραος, ο στρατός υποχώρησε και από τους αρχηγούς άλλοι σκοτώθηκαν και άλλοι τράπηκαν σε φυγή. Ο Αμφιάραος για να γλιτώσει τη ζωή του τρέχει με το άρμα του προς την Αττική και τη στιγμή που οι διώκτες του ετοιμάζονται να τον χτυπήσουν με το ακόντιο ο Δίας ρίχνει κεραυνό, ανοίγει ένα χάσμα στη γη όπου καταβυθίζεται μέσα του και χάνεται ο ήρωας μαζί με το άρμα και τον ηνίοχο του. Από αυτό και η παροιμία: «Άνοιξε η γη και τον κατάπιε». Ο χαμός του όμως δεν κράτησε πολύ, γιατί ο Αμφιάραος ανεδύθη ως θεός από το «ιερόν νερό» της πηγής που ανέβλυζε στην περιοχή αυτή, όπως περιγράφει και ο Παυσανίας.

 

Με αυτά τα δεδομένα του μύθου, οι κάτοικοι των γύρω περιοχών και κυρίως του Ωρωπού θέλησαν να προσδώσουν λαμπρότητα και αίγλη στο γεγονός αυτό και κατά τα τέλη του 5ου π.Χ. αι. μελέτησαν, σχεδίασαν και έφτιαξαν τα μνημεία που βλέπουμε εδώ. Καθώς μπαίνουμε στον χώρο με τις αρχαιότητες εξ ανατολών προς δυσμάς τα μνημεία έχουν την εξής σειρά: Το πρώτο κτίριο δεξιά ήταν τα λουτρά χωρισμένα σε επτά δωμάτια. Τα λουτρά αυτά ήταν φημισμένα ως ιαματικά και σύχναζε πολύς κόσμος.

Στη συνέχεια ήταν η στοά, ένα στενόμακρο υπόστεγο μήκους 110 μέτρων και πλάτους 11, που στηριζόταν σε κιονοστοιχία από πώρινες κολόνες δωρικού και ιωνικού ρυθμού που κρατούσαν τη στέγη. Στα άκρα της στοάς υπήρχε από ένα δωμάτιο που χρησίμευε ως εγκοιμητήριο των αρρώστων που ζητούσαν θεραπεία. Η στοά ήταν χώρος συγκεντρώσεων, συζητήσεων, διδασκαλίας, αλλά και άνετης παραμονής των επισκεπτών, αφού τους προφύλασσε από τις καιρικές μεταβολές.

Στο μέσον περίπου της μεγάλης στοάς και δεξιά είχε διαμορφωθεί μέσα στο λόφο αμφιθεατρικά ο χώρος του θεάτρου. Εκεί έπαιζαν θεατρικά έργα όταν είχαν γιορτές ή πανηγύρια, όπως και μουσικές ή λογοτεχνικές εκδηλώσεις, όπως είχαν επίσης και αγώνες πάλης, καθώς και ιπποδρομίες. Στην περιφέρεια της στρογγυλής πλατείας του θεάτρου υπάρχουν πέντε μαρμάρινοι «θρόνοι» σκαλισμένοι, από τους οποίους ο ένας σώζεται ακόμη ακέραιος. Στη συνέχεια βρίσκεται μια μεγάλη σειρά από μνημεία και βάθρα αγαλμάτων που πλαισίωναν τον δρόμο που οδηγούσε προς το ναό.

Στα βάθρα σώζονται οι επιγραφές αυτών που τα αφιέρωσαν, πολλοί από τους οποίους ήταν διάσημοι και ήλθαν εκεί προσκυνητές, όπως οι Ρωμαίοι, ο Σύλλας, ο Μάρκος Αγρίπας, ο Βρούτος, επίσης ο βασιλεύς της Αιγύπτου Πτολεμαίος και άλλοι. Στα βάθρα αναγράφονται επίσης δημόσιες αποφάσεις, προκηρύξεις, ψηφίσματα, νόμοι ή είναι σκαλισμένα διάφορα μέλη του σώματος αυτών που θεραπεύτηκαν. Εκεί πλησίον είναι και οι βωμοί που εγένοντο οι θυσίες. Οι βωμοί είναι αφιερωμένοι κυρίως στον Αμφιάραο, αλλά και σε άλλους θεούς όπως στον Δία, τον Απόλλωνα, τον Ερμή, τον Πάνα, καθώς και σε γυναικείες θεότητες όπως την Εστία, την Αφροδίτη, την Υγεία, την Πανάκεια, την Αθηνά και άλλους. Γύρω από τον μεγάλο βωμό υπήρχαν τρία μεγάλα ημικυκλικά σκαλιά, που προορίζοντο ως καθίσματα των θεατών που παρακολουθούσαν τις θυσίες που έκαναν οι ιερείς πάνω στο βωμό. Μέσα στο ιερό του ναού υπήρχε μαρμάρινο άγαλμα του Αμφιάραου και πιο εμπρός τράπεζα που ήταν τοποθετημένη χρυσή φιάλη με την οποία έκανε σπονδές ο ιερεύς προς τους θεούς. Λίγο χαμηλότερα είναι η ιερή πηγή από την οποία ανεδύθη ο Αμφιάραος ως θεός και της οποίας το νερό δεν επιτρεπόταν για καθαρμούς. Εκεί μέσα έριχναν αργυρά και χρυσά νομίσματα όσοι εθεραπεύοντο έπειτα από μαντεία. Υπήρχαν ακόμη ξενώνες, υπόγεια οικοδομήματα, αγορά, καπηλεία που εξυπηρετούσαν τους ξένους. Ενώ στην απέναντι πλευρά υπήρχε συγκροτημένος οικισμός. Κάθε χρόνο ετελούντο γιορτές, ενώ κάθε πέντε χρόνια ετελούντο τα μεγάλα Αμφιάρεια με μουσικούς, αθλητικούς, θεατρικούς, λογοτεχνικούς και ιππικούς αγώνες, από όλη την Ελλάδα, την Ιταλία και τη Μ. Ασία.

Το Αμφιάρειο του Ωρωπού ήταν το εθνικό ιερό της περιοχής αυτής, που έδινε συμβουλές, χρησμούς και θεραπείες, όπως ήταν το ιερό της Αθηνάς στην Ακρόπολη για τους Αθηναίους.

Με όλα αυτά που είδαμε, με όλα όσα ακούσαμε και μάθαμε και όσα μπορέσαμε να μεταφέρουμε εδώ, νομίζω ότι όχι μόνο ανανήψαμε κι εμείς όπως ο Αμφιάραος, από την καθημερινότητα και την πολιτικολογία, αλλά ζήσαμε μια γεμάτη ευχάριστη μέρα και αισθανθήκαμε υπερήφανοι για τους προγόνους και τις ρίζες μας και φύγαμε με την υπόσχεση: Να ξαναπάμε. Πόσοι όμως από τους κατοίκους του κλεινού άστεως γνωρίζουν ότι λίγα χιλιόμετρα έξω από την Αθήνα υπάρχουν τέτοιες «οάσεις» και με τόσο βαθιές προεκτάσεις μέσα στον χρόνο;

ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΗΣ

Καθηγητής Παν/μίου Ραφήνα

«Κ» 16.11.1996

https://el.wikipedia.org/wiki/Αμφιαράειο

 

 

Τα μυστικά της βασικής εκπαίδευσης του σκύλου σας

 

Τα μυστικά της βασικής εκπαίδευσης του σκύλου σας

Πώς θα μάθετε εύκολα και ανώδυνα τον σκύλο σας να υπακούει τις εντολές «έλα» ή «εδώ» για να.. μην τον ψάχνετε στις βόλτες

ΣΤΟΝ κόσμο των εκπαιδευτών σκύλων, των εκτροφέων και των «προχωρημένων» κυναγωγών, οι συζητήσεις και οι «έριδες» για τη σπουδαιότητα κάθε «εντολής» απ' αυτές που συνθέτουν τη βασική εκπαίδευση ενός σκύλου, αποτελούσαν ανέκαθεν μια πραγματικότητα.

Οι περισσότεροι εξ αυτών μάλιστα έχουν σε μεγάλη εκτίμηση την εκμάθηση της εντολής «κάτσε», που προϋποθέτει μεν την άσκηση «πειθαναγκασμού» στο ζώο, αλλά ταυτόχρονα και τον πιο αποτελεσματικό του έλεγχο στα «μαθήματα» που θα ακολουθήσουν ή σε απρόβλεπτες καταστάσεις.

Για όλους εμάς τους «αρχάριους» ή τους ερασιτέχνες κυνόφιλους όμως, η ιεράρχηση είναι διαφορετική και μάλιστα με τρόπο ευεξήγητο.

Ακόμα κι αν δεν μάθουμε τίποτα άλλο στον σκύλο μας, ακόμα κι αν περιφρονούμε κάθε άλλη εντολή, ακόμα κι αν δεν θέλουμε να «αποδείξουμε» τίποτα και σε κανέναν, δεν υπάρχει κανείς που να μη θέλει το σκυλί του να επιστρέφει αμέσως κοντά του όταν το καλεί.

Το «ΕΛΑ Ντικ» η το «ΕΔΩ Τζακ», είναι για το μέσο ιδιοκτήτη ενός σκύλου, η πολύτιμη εντολή που τον συνδέει με το ζώο του.

Φανταστείτε π.χ. τον σκύλο σας να βγαίνει βόλτα μαζί σας στο πάρκο, στη γειτονιά ή στην εξοχή, αλλά όταν του βγάζετε το λουρί να εξαφανίζεται αγνοώντας κάθε επανάκληση.

■ Η τεχνική

Φανταστείτε το τρισχαριτωμένο σκυλάκι σας να βρίσκει από λάθος ανοιχτή την εξώπορτα και να «σκαπετίζει» στο δρόμο με τα αυτοκίνητα, ενώ εσείς ματαίως του φωνάζετε να γυρίσει πίσω.

Το «αλτ» ή το «στοπ» είναι εντολές που θέλουν ίσως κάποια επιπλέον «τέχνη» από την πλευρά σας για να τις μάθετε στο σκύλο σας.

Το «έλα», όμως, θέλει μόνο λίγη γνώση και φυσικά αγάπη και διάθεση να ασχοληθείτε με το ζώο σας.

Εξ αρχής μάλιστα πρέπει να σημειωθεί πως είναι ίσως η μοναδική εντολή στη βασική εκπαίδευση ενός σκύλου που η κάθε «τιμωρία» ή «ποινή» είναι εντελώς άχρηστη και επιζήμια για λόγους που θα γίνουν κατανοητοί στη συνέχεια.

Μπορείτε να αρχίσετε τα «μαθήματα» από την ίδια την αυλή του σπιτιού σας, επιδιώκοντας όμως να είστε μονοί μαζί του και χωρίς ο σκύλος να δέχεται έντονα εξωτερικά ερεθίσματα από τον περιβάλλοντα χώρο.

Το κουτάβι πρέπει ήδη να έχει ένα όνομα δισύλλαβο, άντε τρισύλλαβο, που να το «ακούει» εύκολα, ενώ η εντολή «έλα εδώ» πρέπει να δίνεται με τον πιο ενθαρρυντικό και προτρεπτικό συνάμα τόνο που διαθέτει το φωνητικό σας «ρεπερτόριο».

Καλό θα είναι μάλιστα την ίδια στιγμή να γονατίσετε κιόλας, αφού αυτή η θέση έχει έναν έντονα καθησυχαστικό χαρακτήρα στις κοινωνίες των σκύλων, σε αντίθεση με την όρθια που μπορεί να εμπνεύσει δισταγμούς και φόβους.

Μόλις ο Τζακ σάς πλησιάσει, χαϊδέψτε τον λαιμό, το κάτω μέρος της μουσούδας και τα πλευρά του... κυλιστείτε και παίξτε μαζί του!

Όσο περίεργο κι αν φαίνεται, το συνηθισμένο χάδι στο κεφάλι εκλαμβάνεται από το σκύλο σαν μια κυριαρχική χειρονομία και θα πρέπει να αποφεύγεται σ' αυτή τουλάχιστον τη φάση.

Σκοπός σας είναι να συνδέσετε κάθε επιστροφή του σκύλου κοντά σας, με πράγματα και καταστάσεις ιδιαίτερα ευχάριστες σ' αυτόν.

Γι' αυτό πολύ χρήσιμο θα είναι κάθε φορά που ο Τζακ υπακούει πρόθυμα στο «έλα», να υπάρχει διαθέσιμο και κάποιο μπισκότο ή άλλη λιχουδιά που θ' αποτελεί τον εύγευστο «έπαινο» σας προς αυτόν.

Το χάδι, η τροφή και το παιχνίδι αντιπροσωπεύουν φυσικά την τεχνική της «θετικής ενίσχυσης» για την οποία γράφαμε την προηγούμενη εβδομάδα.

Όταν διαπιστώσετε πως ο «εκπαιδευόμενος» ανταποκρίνεται θετικά στις εντολές της επανάκλησης, σημαίνει ότι ήρθε η ώρα να αφήσετε την «ασφάλεια» της αυλής σας και να συνεχίσετε τα «μαθήματα» στον... έξω κόσμο.

Διαλέξτε έναν χώρο - πάρκο, δάσος κ.λπ. - που να σας προσφέρει από τη μια ησυχία και σχετική απομόνωση και από την άλλη ασφάλεια για την περίπτωση που ο σκύλος αποδειχθεί ανεπίδεκτος μαθήσεως.

Η ύπαρξη άλλων σκύλων, πολλών ανθρώπων και θορύβων θα «καταστρέψουν» το μάθημα, ενώ ένας κοντινός αυτοκινητόδρομος θα πρέπει πάντα να αντιμετωπίζεται ως «απειλή» σε αυτή τη φάση.

Μόλις βρεθείτε στον ιδανικό χώρο, ελευθερώστε το σκύλο από το λουρί και αφήστε τον να βιώσει την αίσθηση της ελευθερίας που προσφέρει η εξοχή. Όπως όλα σχεδόν τα σκυλιά θα αντιδράσει με τον ίδιο τρόπο. Θα σπεύσει λίγο ή πολύ να απομακρυνθεί, θα αρχίσει να μυρίζει κάθε δένδρο ή θάμνο που θα συναντήσει, θα σπεύσει να εξερευνήσει κάθε απόμερη γωνιά της προσφερόμενης περιοχής.

Φροντίστε την πρώτη φορά να τον καλέσετε πίσω πριν απομακρυνθεί 20-30 μέτρα από εσάς, ακολουθώντας την ίδια ακριβώς διαδικασία που τηρήσατε στην αυλή του σπιτιού σας.

■ Η τακτική

Αν ο σκύλος τα πάει καλά, κανένα πρόβλημα. Για ευνόητους λόγους θα πρέπει όμως να αποφύγετε μόλις ο Τζακ επιστρέψει, να του φορέσετε το λουρί και να γυρίσετε σπίτι.

Αυτό πρέπει να γίνει πολύ αργότερα, αφού προηγουμένως τον έχετε «ξεμπασκώσει» στο παιχνίδι και στα χάδια.

Πολλές φορές όμως ένα κουτάβι, ένας σκύλακας, ή ένας ενήλικος σκύλος δείχνουν απροθυμία να ανταποκριθούν στην επανάκληση και να επιστρέψουν πίσω στο «αφεντικό» τους, όταν μπροστά τους ανοίγεται ένας τόσο υπέροχος κόσμος. Αυτή είναι και η στιγμή να αναλάβετε την πρωτοβουλία των επόμενων κινήσεων. Όσοι δεν ξέρουν, φωνάζουν, βρίζουν και απειλούν!

Εσείς απλώς διαλέξτε ένα μέρος για να... κρυφτείτε, προσέχοντας μάλιστα ο σκύλος να μην μπορεί να ανακαλύψει εύκολα τον κρυψώνα σας.

Έτσι, εκεί που τρέχει πανευτυχής ο Τζάκ αντιλαμβάνεται αίφνης ότι... πάψατε να υπάρχετε. Το σοκ είναι μεγάλο, ο φόβος της εγκατάλειψης ισχυρός, το μέχρι πριν λίγες στιγμές υπέροχο δάσος μετατρέπεται για το κουτάβι σε έναν άγνωστο «απειλητικό» τόπο, όπου αυτό είναι τελείως μόνο και έρημο.

Όλος ανησυχία, ο σκύλος θα ξεχυθεί σε μια φρενιασμένη αναζήτηση σας που δεν πρέπει να την παρατείνετε πολύ.

Φροντίστε να «αποκαλυφθείτε» μάλιστα, πριν καταφέρει ο ίδιος να σας βρει.

Φωνάξτε τον κοντά σας, γονατιστέ μπροστά του, χαϊδέψτε τον και μιλήστε του καθησυχαστικά, αφήστε τον να σας μυρίσει, να σας γλείψει, να... σκαρφαλώσει στην κυριολεξία πάνω σας για να εκτονώσει το «άγχος αποχωρισμού» που αισθάνθηκε προηγουμένως έστω και για λίγο. Αυτή τη δυσάρεστη «εμπειρία» θα τη θυμάται πάντα και η ανάγκη της οπτικής επαφής μαζί σας θα του γίνει ανάγκη και βίωμα. Το πιο μεγάλο λάθος στην εκμάθηση αυτής της εντολής, θα είναι η τιμωρία του «απείθαρχου» σκύλου.

Φανταστείτε λόγου χάριν το σκύλο σας να, τρέχει  ενθουσιωδώς  δεξιά  και  αριστερά, αγνοώντας τις επίμονες εντολές σας να επιστρέψει πίσω κοντά σας.

Ύστερα από ώρα και ενώ τα νεύρα σας έχουν γίνει «σμπαράλια» - άλλο μεγάλο λάθος γιατί όποιος δεν έχει υπομονή δεν μπορεί να εκγυμνάσει σκύλο - ο Τζακ αποφασίζει να επιστρέψει, είτε γιατί κουράστηκε είτε γιατί επιτέλους εδέησε να υπακούσει.

Μόλις φτάνει λοιπόν κοντά σας, εσείς τον «καταχεριάζετε» εκτονώνοντας πάνω του την οργή σας.

Σε αυτή την περίπτωση, αυτό που καταλαβαίνει ο σκύλος είναι ότι τις «τρώει» επειδή... επέστρεψε κοντά σας!

Έτσι την επόμενη φορά θα αποφύγει να ξαναεπιστρέψει και δεν θα έχει κι άδικο.

Φυσικό επίσης είναι όλα τα σκυλιά να μην ανταποκρίνονται το ίδιο εύκολα στην συγκεκριμένη εντολή.

Αν έχουμε π.χ. να κάνουμε με κυνηγετικές φυλές που μόλις βρεθούν στην ύπαιθρο «φρενιάζουν» στην κυριολεξία, θα πρέπει να δουλέψουμε πολύ περισσότερο απ' ό,τι με  ένα μπουλντόκ που ενδεχομένως και να... βαριέται να απομακρυνθεί.

■ Οδηγίες

Κατά τη διάρκεια της εξάσκησης στο «έλα», αλλά και με τις υπόλοιπες εντολές της βασικής εκπαίδευσης, υπάρχουν κάποια «μυστικά» που καλό είναι να τα ξέρετε:                        

• Τα μαθήματα δεν πρέπει να διαρκούν τόσο ώστε να γίνονται «ανιαρά» για το σκύλο. Μόλις αντιληφθείτε ότι άρχισε να βαριέται, σταματήστε αμέσως.

• Αν ο σκύλος αρνηθεί να υπακούσει στην κλήση σας, φωνάξτε τον και δεύτερη και τρίτη και τέταρτη φορά. Μην αφήσετε να σας αγνοήσει.

• Αν παρ' όλα αυτά ο σκύλος αρνείται επιμόνως να ανταποκριθεί στις εντολές σας, μην εμπλακείται σε μια «διελκυστίνδα» μαζί του παρά μόνο αν είστε απολύτως σίγουρος πως τελικά θα υπακούσει.

Σε αντίθετη περίπτωση διακόψτε το μάθημα, προσποιούμενος ότι δεν συμβαίνει τίποτα και γυρίστε πίσω στο σπίτι. Εκεί σκεφθείτε ψύχραιμα πού σφάλατε και δοκιμάστε πάλι την επομένη ημέρα.

•  Επιλέγετε πάντα με προσοχή τη στιγμή που δίνετε την εντολή «έλα» στο σκύλο σας. Οι συνθήκες θα πρέπει τις πρώτες φορές να είναι οι ιδανικότερες. Θα ήταν «κουτό» και «επιζήμιο» π.χ. να φωνάξετε τον σκύλο την στιγμή που «φλερτάρει» κάποια σκυλίτσα ή έχει ανακαλύψει και περιεργάζεται κάποιον σκατζόχοιρο στο δάσος που τον εκπαιδεύετε.

•  Να είστε δίκαιοι και σταθεροί μαζί του. Η συμπεριφορά ενός  σκύλου δεν ερμηνεύεται με ανθρωπινά κριτήρια.

Αντιθέτως η εκπαίδευση χρειάζεται και ένα κάποιο «ταλέντο» που έχει να κάνει κυρίως με την ικανότητα του καθενός από εμάς να τοποθετεί τον εαυτό του... στη θέση ενός σκύλου και να σκέπτεται όπως αυτός.

ET 4.1.1997

 

Οι κρυφές όψεις του φερετζέ

 

Οι κρυφές όψεις του φερετζέ

Ένα κείμενο όπου η γνωστή μαροκινή κοινωνιολόγος Φατίμα Μερνίσι συνδέει την υποχρέωση των γυναικών του αραβικού κόσμου να κυκλοφορούν καλυμμένες και «αόρατες» από τα ανδρικά βλέμματα με την ακόμη πανίσχυρη αντίληψη ότι ο δημόσιος χώρος ανήκει αποκλειστικά στους άνδρες

Γράφει η Fetima Mernissi

Σύμφωνα με την παράδοση, οι γυναίκες, εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις, δεν πρέπει να χρησιμοποιούν τον δημόσιο χώρο, καθώς με τον τρόπο αυτό «εισβάλλουν» στο σύμπαν της Ουμά (της κοινότητας των πιστών του Ισλάμ). Κι όταν το κάνουν, οφείλουν να τηρούν τις καθιερωμένες εθιμοτυπικές συμπεριφορές, δηλαδή να φορούν κάλυμμα και να επιδεικνύουν την πρέπουσα σεμνότητα' με άλλα λόγια, να περπατούν με γειρτούς τους ώμους και χαμηλωμένα τα μάτια. Οι Μαροκινές φορούν το κάλυμμα μόνο όταν βγαίνουν από το σπίτι τους στο δρόμο, το χώρο δηλαδή που θεωρείται αποκλειστικά ανδρικός. Το κάλυμμα σημαίνει ότι η γυναίκα είναι παρούσα στον κόσμο των ανδρών, παραμένει ωστόσο αθέατη, αφού στην ουσία δεν έχει δικαίωμα να βρίσκεται εκεί.

Από τη στιγμή που συνοδεύονται, οι γυναίκες έχουν δικαίωμα να διεισδύσουν στο ανδρικό σύμπαν και να πραγματοποιήσουν τις παραδοσιακές τους επισκέψεις στο χαμάμ ή στον τάφο του εγχώριου αγίου. Η επίσκεψη στο χαμάμ γινόταν δύο φορές το μήνα, ενώ η επίσκεψη στον τάφο του αγίου μία ή δύο φορές το χρόνο, συνήθως την 27η ημέρα του Ραμαζανιού. Και στις δύο περιπτώσεις, ήταν υποχρεωτική η άδεια του συζύγου. Τη συνοδεία αναλάμβανε μια γυναίκα ηλικιωμένη και «ασεξουαλική», συνήθως η πεθερά.

Στην παραδοσιακή κοινωνία, μονό η ανάγκη και η φτώχεια μπορούσαν να

δικαιολογήσουν την απουσία μιας γυναίκας από την εστία της. Και παραδοσιακά, μόνον οι πόρνες ή οι γυναίκες που έχασαν το λογικό τους περπατούσαν ελεύθερες στους δρόμους. Είναι ενδεικτικό ότι, σύμφωνα με μια παλαιότερη μελέτη, ο νεαρός επαρχιώτης που φθάνει στην πόλη θεωρεί ότι κάθε γυναίκα που βρίσκεται στο δρόμο είναι σεξουαλικά διαθέσιμη. Έτσι, η παρουσία των γυναικών σε ένα χώρο που θεωρείται ανδρικός είναι ταυτόχρονα πρόκληση και ύβρις. : Καθώς όμως οι γυναίκες οφείλουν να μετακινηθούν ελεύθερα στο δρόμο προκειμένου να πάνε στο σχολείο ή στη δουλειά τους, ο εκσυγχρονισμός εκθέτει υποχρεωτικά άπειρες γυναίκες σε μια δημόσια παρενόχληση, λιγότερο ή περισσότερο συστηματική. (...)

Μια γυναίκα είναι πάντοτε παρείσακτη σε ένα χώρο που ανήκει στους άνδρες, γιατί θεωρείται εξ ορισμού αντίπαλος. Δεν έχει δικαίωμα να χρησιμοποιεί τους ανδρικούς χώρους και, όταν το τολμά, διασαλεύει την τάξη και ταράζει την πνευματική ηρεμία του άνδρα. Στην πραγματικότητα, απλώς και μόνο το ότι βρίσκεται εκεί όπου δεν έπρεπε να είναι συνιστά πράξη επιθετική. Κλονίζει την τάξη του Αλλάχ προτρέποντας τους άνδρες να υποπέσουν σε ζινά (παράνομη σεξουαλική επαφή). Έτσι, ο άνδρας διακινδυνεύει την ησυχία του, την ασφάλεια του, την εύνοια του Αλλάχ, το κοινωνικό του κύρος.

Η κατάσταση επιδεινώνεται όταν η γυναίκα δεν φορά το κάλυμμα της. Στο Μαρόκο, για μια γυναίκα που δεν είναι καλυμμένη χρησιμοποιείται η έκφραση «αριάνα», δηλαδή γυμνή. Σήμερα, οι περισσότερες γυναίκες που πηγαίνουν στο σχολείο ή εργάζονται έξω από το σπίτι δεν φορούν κάλυμμα. Τα δύο λοιπόν αυτά στοιχεία, ότι δηλαδή είναι παρείσακτες, και μάλιστα γυμνές, συνιστούν μια πράξη απροκάλυπτης επιδειξιομανίας. Σύμφωνα, επομένως, με την τρέχουσα ιδεολογία, η παρενόχληση που μας επιφυλάσσουν οι άνδρες στο δρόμο είναι η προφανής απάντηση στη «δική μας» επίθεση. Έτσι νομιμοποιούνται να ακολουθούν με τις ώρες μια γυναίκα, να την ακουμπούν όταν τους δοθεί η ευκαιρία, να της επιτίθενται λεκτικά, κι όλα αυτά με την ελπίδα ότι θα την πείσουν να πάει μέχρι το τέλος την επιδεικτική της συμπεριφορά. Κατά τη διάρκεια της αλγερινής επανάστασης, το εθνικιστικό κίνημα χρησιμοποίησε τις γυναίκες για μεταφορά μηνυμάτων και όπλων. Ένα από τα προβλήματα που αντιμετώπισε τότε το επαναστατικό αυτό κίνημα ήταν η παρενόχληση που υφίσταντο οι γυναίκες από τους «αδελφούς» τους Αλγερινούς που τις έπαιρναν για πόρνες και τις εμπόδιζαν να εκτελέσουν το έργο τους. Επεισόδια αυτού του τύπου είναι συχνά και στην παλαιστινιακή κοινωνία, όπου οι γυναίκες συμμετέχουν ενεργά στον αγώνα.

Πηγή :

(Fetima Mernissi, Sexe, idéologie, Islam,

Εκδόσεις Tierce, Παρίσι 1983, σσ. 162-7).