Ενθουσιώδη πλήθη σε κεντρικό δρόμο της Αθήνας το πρωινό της 28ης Οκτωβρίου.
ΕΠΙΘΕΣΗ ΥΠΟ ΤΟΥΣ ΗΧΟΥΣ ΟΠΕΡΑΣ
Πώς οι Ιταλοί προσπάθησαν να «αποκοιμήσουν» την Ελλάδα
Στις 22 Οκτωβρίου ο κόμης Τσιάνο συνέταξε το περίφημο τελεσίγραφο που προοριζόταν να επιδοθεί στην ελληνική κυβέρνηση τη νύχτα της 27ης προς 28η Οκτωβρίου. Την επόμενη ημέρα ο Έλληνας πρεσβευτής στη Ρώμη τηλεγράφησε στην Αθήνα τονίζοντας ότι η εναντίον της Ελλάδας ενέργεια είχε προσδιοριστεί μεταξύ 25 και 28 Οκτωβρίου.
Και ενώ οι δύο χώρες προχωρούσαν στις τελευταίες προετοιμασίες για τον πόλεμο, ο Ιταλός πρεσβευτής Εμανουέλε Γκράτσι έπαιζε το τελευταίο μέρος του θλιβερού του ρόλου (όπως ο ίδιος τον χαρακτήρισε στα απομνημονεύματα του). Το Εθνικό Θέατρο Αθηνών θα ανέβαζε το μελόδραμα του Τζιάκομο Πουτσίνι «Μαντάμ Μπατερφλάι». Ο Γκράτσι πρότεινε να κληθεί ο γιος του διάσημου συνθέτη να παρακολουθήσει την πρώτη επίσημη παράσταση. Προς τιμήν του η ιταλική πρεσβεία θα έδινε μια μεγάλη δεξίωση όπου θα καλούσε την «αφρόκρεμα» της αθηναϊκής κοινωνίας, όλα τα μέλη της κυβέρνησης και τον ίδιο τον πρωθυπουργό.
Ο Μεταξάς, σε μια προσπάθεια να εξαντλήσει όλες τις πιθανότητες για την εξεύρεση μιας ειρηνικής λύσης, δέχθηκε την έλευση του Πουτσίνι. Ενημέρωσε όμως ότι ο ίδιος και η κυβέρνηση του δεν θα παρευρίσκονταν και παράλληλα εξήγησε ότι η αποκατάσταση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών θα μπορούσε να επέλθει μόνο αν η Ιταλία το επιθυμούσε ειλικρινά. Με αυτήν του την ενέργεια ήθελε να δείξει την έντονη δυσαρέσκεια του για την ύπουλη πολιτική της γείτονος.
Η δεξίωση δόθηκε τη νύχτα της 26ης Οκτωβρίου μέσα σε μεγάλη επισημότητα και σε γενικά θετικό κλίμα. Την ίδια στιγμή, στο γραφείο του Ιταλού πρεσβευτή δύο υπάλληλοι αποκρυπτογραφούσαν το τελεσίγραφο που έφτανε, σε τέσσερα μέρη, σε τακτά χρονικά διαστήματα. Οι συμπληρωματικές οδηγίες τόνιζαν πως έπρεπε να επιδοθεί χωρίς προειδοποίηση στον Έλληνα πρωθυπουργό στις 3 π.μ. την 28η Οκτωβρίου. Η Ιταλία δρούσε άνανδρα μέχρι την τελευταία στιγμή.
Στις 2:50 π.μ. της 28ης Οκτωβρίου ένα αυτοκίνητο του διπλωματικού σώματος σταμάτησε μπροστά από την πρωθυπουργική κατοικία στην Κηφισιά. Ο διερμηνέας ανέφερε στον φρουρό ότι ο πρεσβευτής της Ιταλίας ήθελε να επιδώσει στον πρόεδρο της κυβέρνησης μια επείγουσα ανακοίνωση. Εκείνος άρχισε να κτυπά επίμονα ένα ηλεκτρικό κουδούνι. Έπειτα από λίγα λεπτά ο Μεταξάς εμφανίστηκε στην είσοδο της υπηρεσίας, αναγνώρισε τον Γκράτσι και διέταξε τον φρουρό να του επιτρέψει την είσοδο.
Μετά την ανάγνωση του τελεσιγράφου, ο Έλληνας πρωθυπουργός δήλωσε ότι αυτό ισοδυναμούσε με κήρυξη πολέμου. Τόνισε ότι μέχρι και η ώρα κατά την οποία παραδόθηκε το έγγραφο δεν άφηνε περιθώριο στη χώρα να επιλέξει μεταξύ πολέμου και ειρήνης, καθώς ήταν αδύνατο μέσα σε τρεις ώρες (η ώρα της ιταλικής επίθεσης, σε περίπτωση αρνητικής ελληνικής απάντησης, είχε οριστεί στις 06.00 π.μ.) να ενημερώσει τον βασιλιά, να συγκαλέσει υπουργικό συμβούλιο και να ανακοινώσει τις αποφάσεις του στα προκεχωρημένα τμήματα των συνόρων.
Αμέσως μετά την αναχώρηση του Γκράτσι, ο Μεταξάς ενημέρωσε τον βασιλιά Γεώργιο Β', τους αρχηγούς ΓΕΣ και ΓΕΝ, αντιστράτηγο Παπάγο και αντιναύαρχο Σακελλαρίου και δέχθηκε τον Βρετανό πρεσβευτή Μάικλ Πάλερετ.
Στη συνέχεια έσπευσε στο υπουργείο Εξωτερικών όπου είχε οριστεί η σύγκληση του Υπουργικού και Πολεμικού Συμβουλίου. Έπειτα από έναν σύντομο λόγο, ο πρωθυπουργός κάλεσε όποιον διαφωνούσε -ως προς την απόφαση την οποία έλαβε να αντισταθεί η χώρα στην ιταλική εισβολή- να διατυπώσει τη γνώμη του και αν επιθυμούσε να παραιτηθεί. Καμία αντίρρηση δεν διατυπώθηκε και ο Μεταξάς άρχισε να υπογράφει τα διατάγματα επιστράτευσης, κήρυξης της επικράτειας σε κατάσταση πολιορκίας κ.λπ. Προτού αρχίσει τη διαδικασία, αναφώνησε «Ο Θεός σώζοι την Ελλάδα». Η χώρα εισερχόταν στη μεγάλη δοκιμασία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
-->
Ο διάλογος Γκράτσι – Μεταξά
Επιτέλους το κουδούνισμα ξύπνησε τον ίδιο τον Μεταξά, ο οποίος έκαμε την εμφάνιση του σε μια μικρή πόρτα υπηρεσίας και, αναγνωρίζοντας με, διέταξε τον φρουρό να με αφήσει να περάσω...
0 Μεταξάς είχε φορέσει μια σκούρα μάλλινη ρόμπα, από τον γιακά της οποίας φαινόταν ένα μετριότατο βαμβακερό νυχτικό.. .Μόλις καθίσαμε, του είπα ότι η κυβέρνηση μου μου είχε αναθέσει να του κάμω μια άκρως επείγουσα ανακοίνωση και χωρίς άλλα λόγια του έδωσα το κείμενο.
0 Μεταξάς άρχισε να το διαβάζει. Τα χέρια που κρατούσαν το χαρτί έτρεμαν ελαφρά και μέσα από τα γυαλιά έβλεπα τα μάτια να βουρκώνουν, όπως συνήθιζε όταν ήταν συγκινημένος. Οταν τελείωσε την ανάγνωση, με κοίταξε κατά πρόσωπο και μου είπε με φωνή λυπημένη αλλά σταθερή «Alors, c’ est la guerre» («Λοιπόν, έχουμε πόλεμο»).
Του απάντησα ότι δεν ήταν διόλου έτσι κατ ανάγκη, και ότι μάλιστα η ιταλική κυβέρνηση ήλπιζε ότι η ελληνική κυβέρνηση θα εδέχετο τα αιτήματα της και θα άφηνε να περάσουν ελεύθερα τα ιταλικά στρατεύματα, τα οποία θα άρχιζαν τις μετακινήσεις τους την 6η πρωινή.
0 Μεταξάς με ρώτησε τότε πώς θα μπορούσα να σκεφθώ ότι, ακόμα και αν είχε πρόθεση να ενδώσει, θα του ήταν δυνατόν μέσα σε τρεις ώρες να λάβει της διαταγές του Βασιλέως και να δώσει τις απαραίτητες οδηγίες για την ελεύθερη διέλευση των ιταλικών στρατευμάτων... με ρώτησε τότε αν μπορούσα να του καθορίσω τουλάχιστον ποια ήταν τα στρατηγικά σημεία επί του ελληνικού εδάφους που η ιταλική κυβέρνηση θα ήθελε να καταλάβει.
Φυσικά αναγκάστηκα να του απαντήσω ότι δεν είχα την παραμικρή ιδέα. 0 Μεταξάς απάντησε «Vous voyez bien que c’ est impossibile («Καταλαβαίνετε βεβαίως πως αυτό είναι αδύνατον»). Η ευθύνη του πολέμου αυτού βαρύνει αποκλειστικά την ιταλική κυβέρνηση. Η κυβέρνηση σας ήξερε κάλλιστα ότι η Ελλάδα το μόνο που επιθυμούσε ήταν να παραμείνει ουδέτερη, αλλ' ότι είμεθα αποφασισμένοι να υπερασπιστούμε το εθνικό έδαφος εναντίον οιουδήποτε».
Του απάντησα, ενώ σηκωνόμουν, ότι ήλπιζα ακόμα ότι θα ελάμβανε υπόψιν του την διαβεβαίωση που περιείχετο στην διακοίνωση, κατά την οποία η ιταλική κυβέρνηση δεν είχε καμία πρόθεση να θίξει την κυριαρχία και ανεξαρτησία της Ελλάδος και ότι θα μου γνώριζε στην πρεσβεία, πριν από τις 6, ότι η χώρα του δεχόταν τα ιταλικά αιτήματα. 0 Μεταξάς δεν μου απάντησε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου