Ο πρώτος νεκρός τού ‘40

ΑΝΔΡΩΝ ΕΠΙΦΑΝΩΝ ΠΑΣΑ ΓΗ ΤΑΦΟΣ

Το σύνολο των σημερινών άρθρων

που αναφέρονται στην επέτειο της 28ης Οκτωβρίου 1940

είναι αφιερωμένα στην μνήμη του θείου μου

ΜΙΧΑΗΛ ΤΣΑΓΚΑΡΑΚΗ του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ

από την Νεάπολη, Λασιθίου Κρήτης

που έπεσε υπέρ Πατρίδος πολεμώντας στα βουνά της Βορείου Ηπείρου

κατά την εαρινή επίθεση του Μουσολίνι (1941).

Ας είναι ελαφρύ το χώμα της Βορειοηπειρώτικ

ης γης που τον σκεπάζει.

Κωνσταντίνος Γραικιώτης

ΤΣΑΒΑΛΙΑΡΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ

Ο πρώτος νεκρός τού ‘40

Η σφαίρα τού Ιταλού στρατιώτη τον βρήκε στο μέτωπο και τον σκότωσε, στις 5 το πρωί της 28^ης Οκτωβρίου, σε φυλάκιο στα ελληνοαλβανικά σύνορα.

Ήταν 28 Οκτωβρίου 1940. Ελληνοαλβανικά σύνορα. Ώρα 5^η πρωινή. Η ιταλική σφαίρα βρίσκει τον στόχο της: ο στρατιώτης Βασίλειος Τσαβαλιάρης ήταν ο πρώτος πεσών τού Ελληνικού Έπους. Η σάλπιγγα έδινε το σύνθημα της μάχης ως ένα προσκλητήριο στον υπέρτατο αγώνα για την Ελευθερία. Πίσω από τα σκόπευτρα με το δάκτυλο στην σκανδάλη οι φρουροί των προχωρημένων φυλακίων προσπαθούσαν να διαπεράσουν το σκοτάδι. Απέναντι σε απόσταση λίγων μέτρων, ο εχθρός μόλις είχε αρχίσει την επίθεση του. Προτού ακόμη εκπνεύσει το τελεσίγραφό τους, οι Ιταλοί είχαν εξαπολύσει τις ταξιαρχίες τους και οι πρώτες σφαίρες έσκιζαν την νυκτερινή σιωπή πάνω στα βουνά της Ηπείρου. Εκεί, στην γραμμή των συνόρων σε ένα απομεμακρυσμένο φυλάκιο, έπεφτε νεκρός ο πρώτος Έλληνας στρατιώτης, ο Βασίλειος Τσαβαλιάρης. Ένας φαντάρος πού έτυχε να κάνη την πρωινή σκοπιά. Χωρίς ποτέ να γίνει ήρωας, χωρίς ποτέ να βγει από την ανωνυμία.

Σύμφωνα με μαρτυρίες, οι τελευταίες λέξεις τού Έλληνος φαντάρου ήταν «τί θ’ απογίνουν τα παιδιά μου;».

Σήμερα στην πατρίδα του Πιάλεια Τρικάλων, κάθε χρόνο, γίνονται εκδηλώσεις μνήμης, και βεβαίως τα παιδιά του δίδουν το δικό τους «παρών»

«Ο πατέρας μου έκανε την σκοπιά στο 21^ο φυλάκιο στα Ελληνοαλβανικά σύνορα, στην θέση Γκόλφια, όπως λέγεται.

Μετά την 5^η πρωινή, το φυλάκιο δέχθηκε επίθεση από τούς Ιταλούς. Μία σφαίρα βρήκε τον πατέρα μου στο μέτωπο και τον σκότωσε. Οι μόνες του λέξεις πού είπε εκεί ήταν: να φυλάτε τα παιδιά μου, και μετά ξεψύχησε», λέγει ο κ. Νίκος Τσαβαλιάρης. «Εγώ ήμουν μόνο 5 ετών και τα αδέλφια μου μικρότερα. Τελευταία φορά πού είχε έλθει στο σπίτι, ήταν όταν τον είχαν καλέσει στα νέα όπλα, μετά τα γεγονότα με το «Έλλη». Ήμουν μικρός αλλά τον θυμάμαι. Ήταν ντυμένος στρατιώτης. Απ’ ότι ανέφερε η συχωρεμένη η μάνα μου, της έλεγε «Μην ανησυχείς. Όλα θα πάνε καλά. Όλα θα πάνε καλά». Έτσι έλεγε, ενώ νομίζω ότι γνώριζε τούς κινδύνους. Την βραδιά εκείνη κανόνιζαν την βάρδια στα φυλάκια τού τάγματος πού ήταν πιο κάτω. Ένας αξιωματικός είχε πει ότι κάτι δεν πάει καλά, ίσως είχαν πληροφορίες, ποιός ξέρει. Τούς λένε λοιπόν «ποιοί θέλετε να πάτε απόψε στα σύνορα». Και ο πρώτος πού σηκώθηκε και είπε «να πάω εγώ» ήταν ο πατέρας μου, σύμφωνα με μαρτυρίες χωριανών πού γύρισαν πίσω αλλά και από άλλες περιοχές των Τρικάλων».

«Στα σύνορα οι ελληνικές δυνάμεις ήσαν ήδη σε κατάσταση ετοιμότητας. Οι αξιωματικοί έκαναν συνεχείς επιθεωρήσεις στα τμήματα και όλοι γνώριζαν ότι από μέρα σε μέρα, οι Ιταλοί μπορεί να επιτεθούν αφού δεν το έκρυβαν. Είχαν καταγράψει συχνές ανιχνεύσεις και προσπάθειες να δουν τις ελληνικές θέσεις», λέγει ο στρατηγός κ. Ιωάννης Κακουδάκης, επί κεφαλής της Διευθύνσεως Ιστορίας Στρατού. «Οι Ιταλοί είχαν ενσωματώσει την Αλβανία και είχαν ήδη παρατάξει τις δυνάμεις τους σε δύο μέτωπα.

Η επίθεση

Ανατολικά ένα Σώμα στρατού με 42.000 άνδρες και δυτικά ένα άλλο με 45.000. Στην μέση ήταν η επίλεκτη μεραρχία αλπινιστών «Τζούλια» με στόχο τον ορεινό άξονα της Πίνδου. Πίστευαν ότι θα μπορούσαν να αποκόψουν τις ελληνικές δυνάμεις και να καταφέρουν καίριο πλήγμα σε 4-5 ημέρες. Στην Ήπειρο υπήρχε η 8^η Μεραρχία τού στρατηγού Κατσιμήτρου με 10.000 στρατιώτες και δυτικά το Γ’ Στρώμα Στρατού. Στην Πίνδο τοποθετήθηκε το 51^ο Σύνταγμα με 2.000 Θεσσαλούς υπό την διοίκηση τού Δαβάκη, ο οποίος είχε ανακληθεί στην υπηρεσία. Ήδη είχε προχωρήσει μυστική επιστράτευση με Φύλλα Ατομικής Πορείας, και μόλις ξέσπασε ο πόλεμος, άρχισε πλέον η γενική επιστράτευση. Οι Ιταλοί αξιωματικοί είχαν ήδη πολεμική εμπειρία από τις μάχες στην Αιθιοπία, και είχαν παράλληλα την υπεροπλία…»

Από την 5^η Πρωινή ώρα οι Ιταλοί άρχισαν να προσβάλλουν τις ελληνικές θέσεις. Γύρω στις 5.30, τα προκεχωρημένα τμήματα πήραν την εντολή να συμπτυχθούν στην γραμμή αμύνης, όπως άλλωστε προέβλεπε το σχέδιο. Ήδη από τις 4.00 ο στρατηγός Αλέξανδρος Παπάγος είχε εκδώσει την πρώτη ανακοίνωση για την έναρξη τού πολέμου: «Από έκτης πρωινής σήμερον περιερχόμεθα εμπόλεμον κατάστασιν πρός Ιταλίαν. Άμυνα εθνικού εδάφους διεξαχθή βάσει διαταγών ως έχητε. Στόπ. Εφαρμόσατε σχέδιον επιστρατεύσεως.»

Ένας συμπολεμιστής του μάς έφερε το μαντάτο…

Σε ένα κεντρικό σημείο της Πιαλείας δεσπόζει σήμερα, η προτομή τού Βασιλείου Τσαβαλιάρη. Στην σκιά τού ανδριάντα, γυρίζει το ρολόι τού χρόνου για τον ξεχασμένο στρατιώτη του μετώπου. Οι πληροφορίες είναι ελάχιστες ακόμα και για τούς στενούς συγγενείς του, αφού το μοναδικό κειμήλιο είναι μία νεανική φωτογραφία. «Εικόνες δεν έχω καθόλου αφού ήμουν τριών ετών. Ότι γνωρίζω είναι από αφηγήσεις συγγενών και συγχωριανών. Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος ήταν στο φυλάκιο. Αφού έπεσε νεκρός, οι συμπολεμιστές του τον μετέφεραν πιο κάτω και ειδοποίησαν έναν γνωστό του, «Σκοτώθηκε ο συγχωριανός σου», λέγει ο γυιός τού πεσόντα κ. Γιώργος Τσαβαλιάρης.

Σε απόσταση αναπνοής

«Ήταν ο πρώτος νεκρός τού πολέμου», λέγει ο στρατηγός Ιωάννης Καρουσάκης, επικεφαλής της Διευθύνσεως Ιστορίας Στρατού. «Υπηρετούσε στο 21^ο φυλάκιο της Πίνδου στο 51 Σύνταγμα το οποίο είχε σχηματιστή από Θεσσαλούς. Τα ιταλικά στρατεύματα είχαν προχωρήσει σε απόσταση αναπνοής από τα ελληνικά τμήματα προκαλύψεως. Στις 5 το πρωί ο Τσαβαλιάρης είδε κάτι να κινείται, φώναξε «αλτ, τις ει» και πυροβόλησε στον αέρα».

Γ. Αποστολίδης

Πηγή:

«Έθνος τής Κυριακής», 26.10.2003

http://www.greece.org:8080/opencms/opencms/HEC_Projects/OXI_No_Day_28th_of_October_1940/Greek/keimenagiato40/Efhmerides_Arthra/

Πηγή : Καθημερινή 31/10/1999 - Γιώργος Παπαβασιλείου Δάσκαλος

Πηγή:

http://www.asxetos.gr/article.aspx?i=1248

ΜΝΗΜΗ ΔΕΚΑΝΕΑ ΠΕΖΙΚΟΥ

ΜΙΧΑΗΛ ΤΣΑΓΚΑΡΑΚΗ του Κων/νου

εκ

Νεαπόλεως, Λασηθίου, Κρήτης


ΕΠΕΣΕ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ

εν Λέκλι Βορείου Ηπείρου

7.3.1941

Το τελευταίο γράμμα προς τους γονείς του από το μέτωπο

5 - 2 - 41

Αγαπητοί μου Γονείς

Είμαι καλά το οποίον εύχομαι και δι υμάς.

Φαντάζομαι την θλήψιν και την στενοχωρίαν που έχετε,

αλλά αυτό δεν πρέπει να το λαμβάνεται υπ' όψιν σας,

ει μη μόνον το αντίθετον πρέπει να συμβαίνη,

πράγμα το οποίον τιμά την οικογένειάν μας.

Σήμερον συνηντήθημεν με τον Κων/νον Βλαχάκην

αδελφόν του καθηγητού και είναι πολύ καλά.

Χαιρετισμούς σε όλους

Σας φιλώ

Μιχάλης

Ο Μιχαήλ Κ. Τσαγκαράκης


ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΤΟΥ

ΑΠΟ ΤΟΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΡΥΘΡΟ ΣΤΑΥΡΟ

Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός
Γραφείο Αιχμαλώτων
οδός Κολοκοτρώνη 7
Αθήναι

17892/Μ6 7688

Αθήναι τη 14 Νοεμβρίου 1942

Προς τον

Πρόεδρον Κοινότητος Νεαπόλεως

Μεραμβέλου Λασηθίου Κρήτης

Κύριε Πρόεδρε,

Έχομεν την τιμήν να σας γνωρίσωμεν με μεγάλην μας λύπην τον θάνατο του Δεκανέως Τσαγκαράκη Μιχαήλ του Κων/νου, εκ Νεαπόλεως Κρήτης. Ούτος ως αναφέρεται εις τας καταστάσεις του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης, έπεσε υπερ Πατρίδος εις μάχην Λέκλι την 7-3-41.

Θα σας είμεθα υπόχρεοι κ. Πρόδρε, εάν ηθέλατε αναγγείλει καταλλήλως την θλιβεράν αυτήν είδησιν εις την συγγενή του κ. Μαρίκα Τσαγκαράκη εις Νεάπολιν Λασηθίου Κρήτης.

Μετά τιμής και ευχαριστιών

Α. Παπαγεωργίου
Αλ. Θιακάκη

Η ΠΑΤΡΙΣ ΕΥΓΝΩΜΩΝΟΥΣΑ

ΔΗΜΟΣ ΝΕΑΠΟΛΕΩΣ ΚΡΗΤΗΣ

Αριθ. Πρωτ. 653

Εν Νεαπόλει τη 21 Απριλίου 1949

Προς

Τον κ. Κων/νον Τσαγκαράκην

Ενταύθα

Έχομεντην τιμήν να γνωρίσωμεν εις υμάς ότι κατά την 29ην τρέχοντος μηνός Απριλίου ημέραν Παρασκευήν και ώρα 11η π.μ θα γίνει εις Υμάς η απονομή του Διπλώματος Ευγνωμοσύνης διότι ο υιός σας Μιχαήλ έπεσεν ενδόξως μαχόμενος υπέρ της Ελευθερίας και του μεγαλείου της αιωνίας Ελλάδος και παρακαλούμεν όπως προσέλθετητε ενταύθα κατά την ως άνω ημέραν και ώραν.-

Ο Δήμαρχος Νεαπόλεως

Μ. Σηφάκης

ΚΑΙ ΜΙΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑ

Ο Μιχαήλ Τσαγκαράκης ήταν ανεψιός του, κατά την Μάχη της Κρήτης, Φρουράρχου Ηρακλείου Εμμανουήλ Τσαγκαράκη. Ούτος ενώ θα μπορούσε να παραμείνει στο Φρουραρχείο Ηρακλείου, πλησίον του θείου του , με ενθουσιασμό μετέβει στην Αλβανία με το Σύνταγμα των Κρητών. Την ημέραν που ανεχώρησε το Σύνταγμα από την Κρήτη οι συμπολεμιστές του τον σήκωναν στα χέρια τους εκφράζοντας την ικανοποίηση τους που τον είχαν μαζί τους.

κγ

Οι πρώτοι Ελληνες νεκροί...κατά την 28η Οκτωμβρίου 1940.

Οι αγώνες του Ελληνικού Εθνους γιά την υπεράσπιση της πατρίδας ήταν πάντοτε συλλογικοί. Το έπος του 1940 δεν μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. Συμβαίνει όμως κάποιες φορές, η ιστορία χωρίς να παραγνωρίζει την αξία του συλλογικού αγώνα, να δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιά τούς πρώτους ήρωες, τούς πρώτους τραυματίες, τούς πρώτους νεκρούς.

Τα ιστορικά δεδομένα και οι μαρτυρίες στρατιωτών πού ήταν δίπλα του, μας λένε πώς ο πρώτος νεκρός ήταν ο στρατιώτης ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΤΣΑΒΑΛΙΑΡΗΣ από το Γοργογύρι Τρικάλων, ο οποίος σκοτώθηκε στίς 5 το πρωί της 28 ης Οκτωβρίου, ήταν έξω από το φυλάκιο καί χτυπήθηκε από τα πρώτα πυρά των Ιταλών, με θραύσμα όλμου, πάνω από το μάτι. Σύμφωνα με τίς ιστορικές πηγές, [βλέπε άρθρο της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ Οκτώβρίου 1999], την πρώτη μέρα της Ιταλικής επίθεσης σκοτώθηκαν στήν πρώτη γραμμή του Αλβανικού μετώπου οι:

Στρατιώτης ΚΑΡΑΒΙΔΑΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ , από την Οξειά Καρδίτσας, του 51 Συντάγματος πεζικού
Στρατιώτης ΜΠΟΥΚΟΥΒΑΛΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ από την Καρίτσα Δωδώνης
Λοχίας ΤΣΙΩΜΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ από το Βρυσοχώρι Ζαγορίου καί την ίδια μέρα στόν αεροπορικό βοβαρδισμό της Πάτρας
ο Στρατιώτης ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ από την Καυκωνία Ηλείας καί
ο Εφεδρος Ανθυπολοχαγός ΚΟΤΣΙΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ από τον Γούμενο Ηλείας.

Δυό μέρες αργότερα, - στίς 1 Νοεμβρίου πέφτει νεκρόςκαί ο πρώτος αξιωματικός, είναι ο Υπολοχαγός ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣ, διοικητής του 2 ου Λόχου του 4 ου Συντάγματος Πεζικού, 39 χρονών.

Την διοίκηση του λόχου, την αναλαμβάνει αμέσως ο έφεδρος Ανθυπολοχαγός ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΝΤΑΣΚΑΣ, 38 χρονών, ο οποίος πέφτει κι αυτός νεκρός λίγες στιγμές αργότερα....

Πηγή:

http://blogthea.gr/NextStep/aeaethoaeo/28370-ie-dhnthoie-aeeciao-iaeniss-eaou-oci-28c-ieouianssio-1940-a.html

Ο πρώτος νεκρός αξιωματικός

Ο Υπολοχαγός Αλέξανδρος Διάκος

Η προτομή του Διάκου

στην Τσούκα Πίνδου

όπου έπεσε μαχόμενος

Ο Αλέξανδρος Διάκος ήταν πρώτος Έλληνας αξιωματικός που έπεσε μαχόμενος στο ελληνοαλβανικό μέτωπο ,και συγκεκριμένα στις 1 Νοεμβρίου 1940 στην Πίνδο στην τοποθεσία Τσούκα.

Είχε γεννηθή στην Χάλκη της Ρόδου το 1911, που τότε ήταν υπό Ιταλική κατοχή. Το 1929 φεύγει στην Αθήνα και σπούδασε στην Σχολή Ευελπίδων μέχρι το 1934 που αποφοίτησε και εντάχτηκε στον Ελληνικό στρατό. Σύμφωνα με την αναφορά του Ταγματάρχη Καραβιά[1] ο λόχος δέχτηκε επίθεση απο πολλαπλάσιες Ιταλικές δυνάμεις Αλπινιστών ο Διάκος στεκόταν όρθιος κραυγάζοντας και δίνοντας εντολές για να εμψυχώσει τους στρατιώτες του, κατάφερε να ανασυντάξει τον λόχο του και να αντεπιτεθεί στους Ιταλούς κάνοντας έφοδο ,για την ανακατάληψη του υψώματος, και μπαίνοντας πρώτος στην μάχη, ριπή πολυβόλου τον φόνευσε. Στο σημείο που έγινε η μάχη έχει στηθή ανδριάντας του ενώ ο Ελληνικός στρατός έχει δώσει το όνομα του σε στρατόπεδο.

"Πολλαπλάσιαι ιταλικαί δυνάμεις αντεπετέθησαν κατά των οπλιτών του λόχου… Με αδάμαστον αποφασιστικότητα και ακλόνητον θάρρος ο υπολοχαγός Διάκος Αλ… κατόρθωσε ν’ ανασυντάξη εκ τρίτου τον λόχον, να τον εμψυχώση και να τον ρίψη μετά νέας ορμής εναντίον των λυσσωδώς αμυνομένων Ιταλών."

Σε 13.748 ανήλθαν συνολικώς οι Έλληνες νεκροί και οι αγνοούμενοι κατά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Κάποιοι όμως είχαν τη θλιβερή τύχη να είναι οι πρώτοι που έπεσαν και έγιναν οι πρώτοι που έσυραν το χορό προς την τελική νίκη του Ελληνισμού.

Κατά την αντεπίθεση της 1ης Νοεμβρίου (ο διοικητής του 2ου Λόχου του 4ου Συντάγματος Πεζικού) , επετεύχθη η ανακατάληψη της Γραμμής "Γύφτισσα - Οξυά" συνελήφθησαν τρείς Ιταλοί αξιωματικοί και διακόσιοι είκοσι δύο οπλίτες, και περιήλθαν στα ελληνικά τμήματα 140 άλογα και αρκετά εφόδια, αλλά εκεί άφησε την τελευταία του πνοή και ο πρώτος 'Ελληνας αξιωματικός του πολέμου, ο Υπολοχαγός Αλέξανδρος Διάκος.

Η αναφορά που έφθασε στα χέρια του θρυλικού συνταγματάρχη Δαβάκη αναφέρει:

«Πολλαπλάσιαι ιταλικαί δυνάμεις αντεπετέθησαν κατά των οπλιτών του λόχου… Με αδάμαστον αποφασιστικότητα και ακλόνητον θάρρος ο υπολοχαγός Διάκος Αλ… κατόρθωσε ν’ ανασυντάξη εκ τρίτου τον λόχον, να τον εμψυχώση και να τον ρίψη μετά νέας ορμής εναντίον των λυσσωδώς αμυνομένων Ιταλών. Καθ’ ον δε χρόνον διά τετάρτην φοράν ο δοκιμασθείς λόχος εκαλείτο με την λόγχην εφ’ όπλου ν’ αντιμετωπίση νέαν, θραυσθείσαν και αυτήν, αντεπίθεσιν του εχθρού διά της τελικής εφόδου του, ο δε ηρωικός διοικητής του λόχου αυτού, τεθείς επί κεφαλής, εκραύγαζε με φωνήν Άρεως: «Εμπρός, παιδιά, για μια μεγάλη Ελλάδα και μίαν ελεύθερη Δωδεκάνησο», ριπή πολυβόλου τον εφόνευσε».

Ο Αλέξανδρος Διάκος, από την ιταλοκρατούμενη Χάλκη της Δωδεκανήσου, γνώρισε την αθανασία σε ηλικία 29 ετών.

Τη διοίκηση του λόχου αναλαμβάνει ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Ελευθέριος Ντάσκας από τον Πλάτανο Τρικάλων. Λίγες στιγμές αργότερα ακολουθεί τον Διάκο στη λεωφόρο των ηρώων.

Είναι ο πρώτος νεκρός από τους εφέδρους αξιωματικούς. Ο πρώτος όμως νεκρός Έλληνας ήταν ένας απλός στρατιώτης.

Μία άλλη άποψη 

http://www.asxetos.gr/articles/prosopa/alexandros-diakos-o-protos-nekros-axiomatikos-toy-1940.html

Ο ΕΦΕΔΡΟΣ

Τι γύρευες στ' αλβανικό βουνό,
μονάκριβε νησιώτη;
Και λαβωμένο κλαίει το δειλινό
την ακριβή σου νιότη...

Πάει ο ήλιος, πάει κι η Αμοργός,
στα μάτια του νυχτώνει.
Κι ο έφεδρος ανθυπολοχαγός
κοιμάται μες στο χιόνι.

Τα χρόνια σου καπνός τα παιδικά,
ανάσα η εφηβεία.
Στον τοίχο - ματωμένα ιδανικά -
μετάλλια και βραβεία...

Πάει ο ήλιος, πάει κι η Αμοργός,
στα μάτια του νυχτώνει.
Κι ο έφεδρος ανθυπολοχαγός
κοιμάται μες στο χιόνι.

Ο ΠΡΩΤΟΣ ΝΕΚΡΟΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΝΩΤΕΡΟΥΣ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΥΣ

ΚΕΦΑΛΟΠΟΥΛΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ

Ή

ΜΑΡΔΟΧΑΙΟΣ ΦΡΙΖΗΣ

Σύμφωνα με τις παραπομπές aπό το σχετικό άρθρο της Βικιπαιδείας:

Μαρδοχαίος Φριζής

 

1. 1. Ο Μαρδοχαίος Φριζής, έπεσε υπέρ Πατρίδος την 5η Δεκεμβρίου 1940 στην Πρεμετή, μαχόμενος από την πρώτη ημέρα του πολέμου ως ΑΝΤΙσυνταγματάρχης. Μετά τον θάνατό του έλαβε τιμητικώς τον βαθμό του Συνταγματάρχου. Επομένως, αναφερόμενοι στην πολεμική δράση του Ανδρός μιλάμε πάντα για τον Αντισυνταγματάρχη Φριζή κι όχι Συνταγματάρχη. 

 Ο συνταγματάρχης Χαράλαμπος Κεφαλόπουλος με την αδελφή της γυναίκας του διαβάζοντας εφημερίδα

2. Ο ΠΡΩΤΟΣ πεσών μαχόμενος ανώτερος αξιωματικός ήτο ο Αντισυνταγματάρχης Πεζικού Κεφαλόπουλος Χαράλαμπος του 18ου Συντάγματος Πεζικού.

Έπεσε την 21η Νοεμβρίου του 1940 στο Βράνεστε. Για τις συνθήκες θανάτου του ΠΡΩΤΟΥ ΠΕΣΟΝΤΟΣ ΑΝΩΤΕΡΟΥ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΥ διαβάζουμε από τις εκδόσεις Ιστορίας Στρατού: "…το 18ον Σύνταγμα Πεζικού, ανατρέψαν κατόπιν αγώνος τας εις περιοχήν Μπαμπάν εχθρικάς αντιστάσεις, προωθήθη μέχρι του υψώματος 1211, όπερ και κατέλαβε την 18.00, εκτοπίσαν τον πεισμόνως αντισταθέντα εχθρόν, συλλαβόν 7 αξιωματικούς μετά του διοικητού του τάγματος και 50 οπλίτας αιχμαλώτους. Αι απώλειαι του Συντάγματος ανήλθον εις 2 αξιωματικούς νεκρούς εξ ών ο ΥΠΟΔΙΟΙΚΗΤΗΣ του Συντάγματος Αντισυνταγματάρχης Κεφαλόπουλος Χαράλαμπος και 2 οπλίτας νεκρούς….", ΔΙΣ σελ. 61 3

…για την ιστορική μνήμη να θυμίσουμε ότι οι πρώτοι ανά βαθμό πεσόντες αξιωματικοί ήσαν… Αντισυνταγματάρχης Κεφαλόπουλος Χαράλαμπος του 18ου Συντάγματος Πεζικού, έπεσε την 21ή Νοεμβρίου στο Βράνεστε. Ταγματάρχης Μαντούβαλος Παναγιώτης του 50ού Συντάγματος Πεζικού, έπεσε την 17η Νοεμβρίου στον Μόραβα Λοχαγός Αποστολίδης Θεόδωρος του 50ού Συντάγματος Πεζικού, έπεσε την 17η Νοεμβρίου στον Μόραβα Υπολοχαγός Διάκος Αλέξανδρος του 4ου Συντάγματος Πεζικού, έπεσε την 1η Νοεμβρίου στην Τσούκα. Ανθυπολοχαγός Βλάχος Γεώργιος ή Απόστολος του 33ού Συντάγματος Πεζικού, έπεσε την 1η Νοεμβρίου στο Βέρνικ.

Θεωρώ όμως ότι θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθούμε και στον αντισυνταγματάρχη εξ εφέδρων Μαρδοχαίο Φριζή. 

Ο Μαρδοχαίος Φριζής γεννήθηκε το 1893 στην Χαλκίδα και απόφοιτησε της Σχολής Εφέδρων Αξιωματικών το 1916

Πήρε μέρος στη μικρασιατική εκστρατεία. Η υποχώρηση τον βρίσκει στη Σμύρνη, όπου πιάνεται αιχμάλωτος. Οι Ισραηλινοί, που πληροφορούνται το γεγονός, συγκεντρώνουν χρήματα για να τον απελευθερώσουν. Αρνείται. «Ό,τι είναι να γίνει θα γίνει για όλους», λέει. Ένα χρόνο αργότερα αφήνεται ελεύθερος μαζί με τους υπόλοιπους Έλληνες αξιωματικούς.

Το 1936 μετατίθεται στην Κρήτη και του ανατίθεται ο τομέας λογοκρισίας επί του Τύπου. «Δεν κάνει σωστά τη δουλειά του» και μετατίθεται στο Δελβινάκι.

Εκεί συνδέεται με τον Μητροπολίτη Ιωαννίνων και μετέπειτα Αρχιεπίσκοπο Σπυρίδωνα, ο οποίος τον επισκέπτεται συχνά και παίζουν σκάκι.

Ήταν ψηλός. Καβάλα στο άσπρο του άλογο «πετούσε από νίκη σε νίκη» τις ημέρες της μεγάλης αντεπίθεσης. Δελβινάκι, Καλπάκι, Κόνιτσα, Καλαμάς, Πόγραδετς, Πρεμετή.

Στις 5 Δεκεμβρίου, βορειοανατολικά της Πρεμετής, ο Φριζής και οι άντρες του δέχθηκαν επίθεση από ιταλικά αεροπλάνα. Ο Φριζής έδωσε εντολή στους στρατιώτες του να πέσουν στα χαρακώματα, παρ' όλα αυτά, για να μην υπάρξει πανικός στους στρατιώτες, ο ίδιος παρέμεινε καβάλα στο άλογό του και συνέχισε να τους εμψυχώνει. Ως καβαλάρης έγινε εύκολος στόχος για τα εχθρικά αεροπλάνα. Στην αρχή τον γάζωσαν και έπειτα μία βόμβα τον αποτελείωσε. Σύμφωνα με αφήγηση του εγγονού του, επίσης Μαρδοχαίου Φριζή, ο ιερέας του στρατεύματος του έκλεισε τα μάτια με την επιθανάτια εβραϊκή προσευχή: «Άκουσε Ισραήλ, ο Κύριος ο Θεός σου, ο Κύριος είναι ένας».

Μετά τη θυσία του Φριζή, ο Ι. Μεταξάς και οι επικεφαλής των Ενόπλων Δυνάμεων έστειλαν συλλυπητήρια τηλεγραφήματα στα οποία τον υμνούσαν για το θάρρος και την ανδρεία του. Προτομές του έχουν τοποθετηθεί έξω από το Πολεμικό Μουσείο στο Καλπάκι, στη γενέτειρά του τη Χαλκίδα και στο Πολεμικό Μουσείο Αθηνών. Μια οδός του Δήμου Αθηναίων, κοντά στα σύνορα με το Ψυχικό φέρει, επίσης, το όνομά του. 

Τα οστά του αναγνωρίστηκαν στην Αλβανία το 2002 και η σορός του βρίσκεται πια στο Ισραηλιτικό Νεκροταφείο Θεσσαλονίκης. Έχουν εκφραστεί διχογνωμίες ως προς το αν έπεσε με το βαθμό του Συνταγματάρχη, που του απονεμήθηκε επ' ανδραγαθία για τη νίκη επί της ΤΖΟΥΛΙΑ, ή με το βαθμό του Αντισυνταγματάρχη και ο βαθμός του Συνταγματάρχη του αποδόθηκε τιμητικά μετά θάνατον, και κατά συνέπεια με το αν ήταν ο πρώτος ανά βαθμό ανώτερος αξιωματικός που έπεσε στο ελληνοϊταλικό μέτωπο, πάντως κανείς δεν αμφισβητεί τη φιλοπατρία, το ακέραιο ήθος του, τον ηρωισμό και την προσφορά του.

Πηγή: Βικιπαιδεία, εφημερίδα "Νέα"