Το παλάτι του Μίνωα στην Κνωσό έχει ταυτιστεί με τον Λαβύρινθο.
Στο μικροσκόπιο των επιστημόνων μπήκε το εγκαταλελειμμένο λατομείο κοντά στη Γόρτυνα της Κρήτης, γνωστό και ως «σπήλαιο του Λαβύρινθου», προκειμένου να διαπιστωθεί εάν πρόκειται για τον λαβύρινθο που σχεδίασε ο Δαίδαλος για να φυλακιστεί ο Μινώταυρος. Οι απόψεις, πάντως, των ειδικών διίστανται.
Σύμφωνα με τα Νέα, επιστημονική ομάδα από Έλληνες και Βρετανούς ερευνητές προχώρησαν σε καταγραφή του σπηλαίου, η οποία διήρκεσε μία εβδομάδα.
«Είναι αδύνατον να πούμε αν το λατομείο κοντά στη Γόρτυνα, που είναι γνωστό ως σπήλαιο του Λαβυρίνθου, είναι όντως ο μυθικός Λαβύρινθος που σχεδίασε ο Δαίδαλος» λέει ο γεωγράφος από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Νίκολας Χάουαρθ και επικεφαλής της αποστολής.
«Πρόκειται για ένα αρχαίο λατομείο, που δεν ξέρουμε καν πότε χρονολογείται, καθώς δεν έχει ποτέ ανασκαφεί. Θεωρείται ρωμαϊκής εποχής, αλλά δεν αποκλείεται να χρησιμοποιήθηκε και από τους μινωίτες» επισημαίνει ο σπηλαιολόγος και μέλος της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας Νίκος Λελούδας.
Για περισσότερο από έξι αιώνες το σπήλαιο Λαβύρινθος είχε ταυτιστεί με την πολύπλοκη κατασκευή που είχε σχεδιάσει ο Δαίδαλος για να φυλακίσει ο βασιλιάς Μίνωας το παιδί (με ανθρώπινο σώμα και κεφαλή και ουρά ταύρου) που είχε προκύψει από την ερωτική συνεύρεση της συζύγου του Πασιφάης με έναν ταύρο.
Η λάμψη του όμως άρχισε να θαμπώνει όταν στις αρχές του 20ού αιώνα ο Αρθουρ Έβανς αποκάλυψε την Κνωσό και ταύτισε τον μυθικό Λαβύρινθο με το παλάτι του Μίνωα.
Πηγή: news.in.gr
Πηγή: news.in.gr
ΓΙΑ ΤΟ ΙΔΙΟ ΘΕΜΑ Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΕΘΝΟΣ ΓΡΑΦΕΙ ΤΑ ΠΑΡΑΚΑΤΩ:
«Αυτός είναι ο λαβύρινθος»
Ερευνητική αποστολή του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης υποστηρίζει ότι ο Μινώταυρος πιθανότατα «κατοικούσε» στη Γόρτυνα και όχι στην Κνωσό
Ο μυθικός Λαβύρινθος ταυτίζεται στα αλήθεια με ένα αρχαίο λατομείο σε αχρηστία στη Γόρτυνα της Κρήτης, το οποίο περιέχει ένα περίτεχνο δίκτυο με αινιγματικά δαιδαλώδεις υπόγειες σήραγγες;
Ερευνες στον Λαβύρινθο της Γόρτυνας. Αραγε εκεί κρύβεται το αρχαίο μυστικό του Μινώταυρου;
Καθώς ελληνοαγγλική αποστολή που επισκέφτηκε την τοποθεσία το καλοκαίρι απαντά καταφατικά στο ερώτημα και η ανακοίνωσή τους δημοσιεύεται στον χθεσινό «Ιντιπέντεντ», ανοίγει, ευτυχώς, ξανά η συζήτηση για το άλυτο βασανιστικό δίλημμα αιώνων: Υπάρχει πράγματι ο Λαβύρινθος της μυθολογίας; Είναι αυτός στη Γόρτυνα που οι ντόπιοι αποκαλούν εδώ και αιώνες «η Λαβύρινθος» ή βρίσκεται στην Κνωσό; Και ποια ήταν η χρήση της κατασκευής του Δαιδάλου όπου ζούσε ο Μινώταυρος κι όπου ο Θησέας βοήθησε την Αριάδνη να ξετυλίξει τον μίτο;
Πριν απαντήσουμε στα ερωτήματα, το σίγουρο είναι ότι θα πρέπει να αρχίσει η σοβαρή αναζήτηση και ανασκαφή που δεν έχει γίνει μέχρι τώρα.
Ο Νίκολας Χάουαρθ, καθηγητής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και επικεφαλής της αποστολής επισημαίνει στο χθεσινό δημοσίευμα τον κίνδυνο να χαθεί η Γόρτυνα από την ιστορία του Λαβυρίνθου λόγω της υπερισχύουσας θέσης που κατέλαβε η Κνωσός στον θρύλο, τον οποίο ανακατασκεύασε ο πλούσιος Αγγλος αρχαιολόγος Αρθουρ Εβανς (πραγματοποίησε ανασκαφή στην περιοχή από το 1900 έως το 1935), λέγοντας ότι ο μινωικός Λαβύρινθος είναι το πολυδαίδαλο και αχανές παλάτι της Κνωσού.
«Οι άνθρωποι έρχονται όχι μόνο για να δουν τα επίμαχα ερείπια ανασκαμμένα και ανακατασκευασμένα από τον Εβανς, αλλά παράλληλα αναζητούν τη σύνδεση με το μυθικό παρελθόν της Εποχής των Ηρώων. Είναι ντροπή που σχεδόν η πλειονότητα των επισκεπτών δεν έχει ακούσει ποτέ για τις άλλες πιθανές «τοποθεσίες» του μυθικού Λαβυρίνθου», λέει ο Νίκολας Χάουαρθ.
Μπαίνοντας «στην» τεραστίων διαστάσεων «Λαβύρινθο» της Γόρτυνας στη Μεσαρά, οι ερευνητές της Οξφόρδης μαζί με τους αρχαιολόγους της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας ανακάλυψαν ότι αρχαιοκάπηλοι πρόσφατα είχαν επισκεφθεί το σύμπλεγμα σπηλαίων κι ετοιμάζονταν να βάλουν δυναμίτη σε κάποια από τις εσωτερικές αίθουσες ελπίζοντας ότι θα ανακαλύψουν έναν κρυμμένο θησαυρό. Επίσης, το φθινόπωρο του 1944 οι Γερμανοί ανατίναξαν την είσοδο του σπηλαίου, με καταστροφικό αποτέλεσμα.
Ο Χάουαρθ ενισχύει την επιχειρηματολογία του: «Μπαίνοντας στα Σπήλαια του Λαβύρινθου είναι εύκολο να νιώσεις ότι πρόκειται για ένα σκοτεινό και επικίνδυνο μέρος όπου μπορείς εύκολα να χαθείς. Η υπόθεση του Εβανς ότι το παλάτι της Κνωσού είναι ο Λαβύρινθος, πρέπει να αντιμετωπιστεί με σκεπτικισμό».
Ομως το επιχείρημα αντικρούεται από τον Αντριου Σέπλαντ, επιμελητή του τμήματος Ελληνικής Εποχής του Χαλκού στο Βρετανικό Μουσείο: «Πιστεύω ότι η Κνωσός έχει μεγαλύτερες αξιώσεις γιατί βασίζεται περισσότερο στην κλασική παράδοση παρά στη μεταγενέστερη παράδοση των περιηγητών. Η Κνωσός αναφέρεται στον Ομηρο. Αν ο Λαβύρινθος υπήρξε στην πραγματικότητα, ήταν με τον τρόπο που μια τοποθεσία σαν την Κνωσό μεταβιβάστηκε αργότερα στον ελληνικό μύθο».
Ο Γιώργος Πατρουδάκης, διευθυντής των περιοδικών «Εxplore Νature» του «Εθνους» και «Κρητικό Πανόραμα», που έχει φιλοξενήσει εκτεταμένα αφιερώματα για τον Λαβύρινθο της Γόρτυνας, πιστεύει ότι δεν μπορούμε να αποφανθούμε αν ήταν ή δεν ήταν ο Λαβύρινθος, αν δεν προηγηθεί ανασκαφή. Οσο κι αν φαίνεται περίεργο, δεν έχει πραγματοποιηθεί ποτέ ως τώρα επισταμένη αρχαιολογική ανασκαφή στο σπήλαιο.
Οσο για την αρχαιολογική ανακοίνωση, θεωρεί ότι έχει γίνει «πολύ πρόχειρα -με μια απλή επίσκεψη, χωρίς έρευνα και κυρίως για λόγους εντυπωσιασμού. To σημαντικότερο είναι ότι ο λαβύρινθος καταρρέει και κανείς δεν ενδιαφέρεται να λάβει τα απαραίτητα μέτρα».
Σοφία Στυλίανου
sostyl@Ρegasus.gr
sostyl@Ρegasus.gr
Στις 21 Ιουλίου 2009 στο blog
υπήρξε μια ενδιαφέρουσα και με λεπτομέρειες αναφορά
για το σπήλαιο ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΣ.
Την σχετική ανάρτηση αναδημοσιεύουμε παρακάτω:
Για πρώτη φορά θα σας παρουσιάσουμε μια μεγάλη επιστημονική έρευνα που έγινε στην Κρήτη στην περιοχή της Μεσαράς, η οποία έχει πάρει μεγάλη έκταση στον υπόλοιπο κόσμο αλλά όχι στην κοιτίδα του Πολιτισμού, όπως κοροϊδευτικά πρέπει να αναφέρεται πλέον, και αφορά τον θρυλικό Λαβύρινθο που όλοι μάθαμε στο σχολείο.
Thomas M. Waldmann Βασιλεία, 2006 – 2009
Πρωτοάκουσα για τον «Λαβύρινθο», ένα σύστημα σπηλαίων που μοιάζει με λαβύρινθο, με χιλιόμετρα διαδρόμων στα βόρεια της πεδιάδας της Μεσσαράς, στα νότια της κεντρικής Κρήτης, το 1997. Το σπήλαιο μου κέντρισε το ενδιαφέρον παρά πολύ και ιδιαίτερα εντυπωσιάστηκα επειδή επισκεπτόμουν την Κρήτη για 18 χρόνια, ιδιαίτερα την περιοχή της Μεσσαράς, αλλά δεν είχα ποτέ ακούσει τίποτε για τον Λαβύρινθο! Αισθάνθηκα ότι ήταν κάτι το ιδιαίτερο και ότι έπρεπε να το διερευνήσω!! Μέχρι σήμερα, δεν άλλαξα γνώμη. Ξεκίνησα να εξερευνώ το σπήλαιο εντατικά. Επισκέφτηκα κάθε κοίλωμα και κάθε γωνία αρκετές φορές και μπήκα σε πολλές σχισμές και τρύπες οι οποίες δεν αναφέρονται στους χάρτες. Από το 1998 έως το 2009 επισκέφθηκα τον Λαβύρινθο πάνω από 40 φορές με διαφορετική συντροφιά. Έτσι σήμερα θεωρούμε ειδικός σε αυτό και μπορώ να προσανατολίζομαι χωρίς χάρτη. Προσπαθώ να ανακαλύψω σε τι χρησίμευε αυτό το κατά το μεγαλύτερο μέρος του τεχνητό σπήλαιο και ακόμη ψάχνω, επιτυχώς, να βρω χαμένα και άγνωστα κομμάτια του σπηλαίου. Είμαι ένας παθιασμένος φωτογράφος και αυτός είναι και ο λόγος που θέλω παρά πολύ να σας δείξω την φωτογραφική μου τεκμηρίωση της σπηλιάς του Λαβυρίνθου. Αυτή η στοιχειοθέτηση δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη αν και υπάρχουν πολλά δημοσιεύματα για τον «Κρητικό Λαβύρινθο». Καθώς ο «Λαβύρινθος» κινδυνεύει να καταστεί εντελώς δυσπρόσιτος σύντομα, αυτή η τεκμηρίωση είναι μια έκκληση για βοήθεια: ΣΩΣΤΕ ΤΟ «ΛΑΒΥΡΙΝΘΟ»!!!.....
Ελπίζω να απολαύσετε το ταξίδι σας μέσω του «Λαβυρίνθου».
α) Ο Λαβύρινθος του Μινώταυρου
Πολλοί Κρητικοί λένε ότι η σπηλιά του λαβυρίνθου είναι ο Λαβύρινθος του Μινώταυρου. Ο Arthur Evans έκανε ανασκαφές στην Κνωσό, στις αρχές του 20ου αιώνα και την ταύτισε με τον λαβύρινθο του μύθου. Η άποψή του έγινε κατά κανόνα δεκτή και επιστημονικό καθιερωμένο. Ο Paul Faure, ένας Γάλλος αρχαιολόγος, ήταν ο μόνος που νόμιζε ότι ένα τρίτο μέρος, η σπηλιά της Αγίας Παρασκευής κοντά στο Σκοτεινό, ήταν ο λαβύρινθος. Καθώς η θεωρία ότι η Κνωσός ήταν ο Λαβύρινθος επικρίνεται με σοβαρά επιχειρήματα, πρέπει να πούμε σήμερα ότι η ερώτηση ποιος ήταν ο «αληθινός» λαβύρινθος και εάν όντως υπήρξε, δεν έχει ακόμη πάρει απάντηση!
β) Η Σημασία του και η Ιστορία της
Τους προηγούμενους αιώνες, το σύστημα σπηλαίων που λέγεται «Ο Λαβύρινθος» (στο βιβλίο των Παραγκαμιάν και Βασιλάκη αναφέρεται σαν «Η Λαβύρινθος») ήταν ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που έβλεπαν οι ταξιδιώτες οι οποίοι επισκέπτονταν την Κρήτη. Μπορείτε να βρείτε στοιχεία για αυτό σε αρκετά ιστορικά βιβλία, που μας λένε για τέτοια ταξίδια.
Στις αρχές του 20ου αιώνα όταν η Κνωσός ανασκάφθηκε και διεκδίκησε το δικαίωμα να είναι ο Λαβύρινθος του Μινώταυρου, η σημασία του σπηλαίου μας άρχισε να φθίνει. Στην διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου πρώτα οι Άγγλοι και αργότερα οι Ναζί κακομεταχειρίστηκαν το σπήλαιο για να αποθηκεύσουν πυρομαχικά. Στο τέλος του πολέμου, στις 15 Οκτωβρίου 1944, ένα τμήμα των βαρέων πυρομαχικών ανατινάχθηκε από τους Γερμανούς που έφευγαν από το νησί. Έκτοτε, το σπήλαιο άρχισε να γίνεται επικίνδυνο από τα πυρομαχικά που έμειναν εκεί και από τον μόνιμο κίνδυνο της κατάρρευσης.
Στις 11 Απριλίου 1961 συνέβη ένα τραγικό ατύχημα από έκρηξη στο σπήλαιο, με μερικούς νεκρούς. Αυτή η έκρηξη προκάλεσε και άλλες καταστροφές στο σπήλαιο. Μετά από αυτό το γεγονός η περιοχή έκλεισε και έτσι όλο και λιγότεροι άνθρωποι το επισκέπτονταν. Σήμερα, λίγο πολύ, είναι μια ξεχασμένη ιστορία. Το 2006, δεν υπήρχε ούτε ένας γερμανικός ταξιδιωτικός οδηγός που να αναφέρει το σπήλαιο του λαβυρίνθου!
γ) Η Τοποθεσία
Το σπήλαιο του λαβυρίνθου περιλαμβάνει ένα δίκτυο διαδρόμων και αιθουσών 2,5 χλμ., σε μία περιοχή έκτασης 9,000 τ.μ., διαβατό με τα πόδια. Βρίσκεται στα βόρεια της πεδιάδας της Μεσσαράς, περίπου 413 μέτρα πάνω από το υψόμετρο της θάλασσας, στην κορυφή ενός λόφου που περικυκλώνεται από τα χωριά Καστέλι, Αμπελούζος, Πλουτή, Μορόνι και Ρουφάς.
Υπάρχει ένας δρόμος, με μερικές στροφές που πηγαίνει με βόρεια κατεύθυνση από το Καστέλι στην είσοδο του σπηλαίου. Είναι ένας κακοτράχηλος πέτρινος δρόμος που πηγαίνει ανηφορικά, στον οποίο μπορείτε να πάτε αλλά είναι πολύ δύσκολο με το αυτοκίνητο. Η τελευταία μεγάλη στροφή περνάει μπροστά από το μαντρί ενός βοσκού. Ο πετρόχτιστος δρόμος, ο οποίος ξεκινά από το Ρούφα για το μαντρί του βοσκού είναι γρηγορότερος και λίγο πιο εύκολος επειδή κινείται στο ίδιο επίπεδο. Αλλά παραλείπεται από πολλούς χάρτες. Ο δεξιής χάρτης περιλαμβάνει συντεταγμένες ύψους από το επίπεδο της θάλασσας. Η σήμανση για το σπήλαιο είναι σωστά τοποθετημένη στο νότιο τμήμα του λόφου μεταξύ Ρουφά και Πλουτής, αλλά ο πέτρινος δρόμος από το Καστέλι δεν σημειώνεται καθαρά αν και ο χάρτης έχει μεγαλύτερη κλίμακα. Με το Google Earth μπορείτε να αναγνωρίσετε τον δρόμο πολύ καλά:
Στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου μερικά όπλα και πυρομαχικά παρέμειναν στον Λαβύρινθο. Κάποιες φορές οι άνθρωποι προσπάθησαν να τα μετακινήσουν έξω από το σπήλαιο ή να ανοίξουν τα πυρομαχικά μέσα στο σπήλαιο για να πάρουν το δυναμίτη από μέσα τους (τα λεγόμενα «μακαρόνια» βλέπε φωτογραφία στα δεξιά). Το 1961 έγινε ένα ατύχημα με μερικούς νέκρούς ανθρώπους. Οι ελληνικές αρχές λένε ότι η έκρηξη προκλήθηκε από μερικούς κατοίκους που ήθελαν να προμηθευτούν πυρομαχικά από το σπήλαιο...... Οι κάτοικοι του Καστελίου υποστηρίζουν ότι τέσσερα παιδιά και ένας ενήλικας πέθαναν στο σπήλαιο και ότι δυο από αυτούς δεν βρέθηκαν ποτέ. Μετά από αυτό το ατύχημα, η περιοχή σφραγίστηκε, κατά κάποιο τρόπο με τον οποίο ήταν δύσκολο αλλά όχι αδύνατο να εισχωρήσει κάποιος στην περιοχή. Έβαλαν μερικές προειδοποιητικές πινακίδες να μην πλησιάζουν την περιοχή. Αλλά δεν το κατέστησαν απαγορευτικό.
Μέσα στο σπήλαιο βλέπεις σωρούς από πέτρες που δημιουργήθηκαν από καταρρεύσεις ή από εκρήξεις. Κανείς δεν ξέρει αν ακόμη υπάρχουν παρατημένα πυρομαχικά κάτω από αυτούς τους σωρούς. Τα πυρομαχικά που έχουν μείνει μέχρι σήμερα καταστρέφονται με διαφορετικούς τρόπους και διαφορετικές ταχύτητες (δεν υπάρχουν πλέον όπλα εκεί σήμερα). Οι χημικές αντιδράσεις σε αυτή την αποσύνθεση είναι επικίνδυνες και δύσκολες να διευκρινιστούν.
Η μαλακή πέτρα που φαίνεται σε παράλληλα στρώματα συχνά δημιουργεί επίπεδες οροφές και πατώματα. Σε μερικά σημεία, κομμάτια από την οροφή έχουν πέσει. Δεν είναι δυνατό να βρεις τον λόγο των κατολισθήσεων, ίσως η οροφή ήταν πολύ βαριά ή πολύ αδύνατη, ίσως έγινε κάποιος σεισμός, σαν αυτούς που συμβαίνουν πολύ συχνά σε όλη την Ελλάδα! Αλλά σίγουρα είναι ένας γεωλογικός κίνδυνος, ο οποίος πάντα υπήρχε. Ακόμη και επισκέπτες προηγούμενων αιώνων έγραφαν για πλάκες που κρέμονταν από την οροφή (δες την επόμενη εικόνα). Η έκρηξη στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου μπορεί να δημιούργησε μια μετατόπιση ολόκληρου του λόφου που περιέχει το σπήλαιο και έτσι ο κίνδυνος των καταρρεύσεων έγινε μεγαλύτερος από ποτέ.
Οι επόμενες φωτογραφίες, από το 2007, δείχνουν πλάκες πεσμένες από την οροφή, οι οποίες ήδη υπήρχαν όταν επισκέφτηκα τα δωμάτια για πρώτη φορά (1998)......
Σίγουρα πρέπει να πούμε:
Η ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΣ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝH !
στ) Χαρακτηριστικά
Το σπήλαιο του Λαβυρίνθου έχει κάποια τυπικά χαρακτηριστικά. Μερικά από αυτά μπορούμε να τα βρούμε και σε άλλα σπήλαια που είναι όμοια με το δικό μας. Μια μικρή περιγραφή για αυτά τα σπήλαια θα βρείτε στο κεφάλαιο επτά. Αλλά ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό (9) βρίσκεται μόνο στο δικό μας σπήλαιο, αυτός είναι ένας λόγος που ο Λαβύρινθος είναι κάτι ιδιαίτερο ……..
1) Tο επίπεδο
Οι περισσότεροι διάδρομοι και αίθουσες βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο. Το πέρασμα μεταξύ των δυο εισόδων έχει αρκετά πάνω και κάτω. Κάποιοι Έλληνες λένε ότι ο Λαβύρινθος είχε δυο ή τρία επίπεδα και ότι έπρεπε να υπάρχουν περισσότερες είσοδοι, κοντά στον Αμπελούζο ή κάπου αλλού. Μέχρι σήμερα δεν συνάντησα κάποιον, που είδε με τα μάτια του ένα δεύτερο ή τρίτο επίπεδο. Κανένα από τα ιστορικά βιβλία, τα οποία λένε για επισκέψεις που γίνονταν στον Λαβύρινθο δεν αναφέρει κάποιο άλλο επίπεδο. Έτσι η ιστορία του δεύτερου και του τρίτου επιπέδου μοιάζει με μύθο. Αυτό δεν μπορώ να το επιβεβαιώσω μέχρι σήμερα, παρόλο που προσπάθησα αρκετές φορές να βρω άλλα επίπεδα (αλλά: το ότι δεν βρέθηκαν άλλα επίπεδα δεν αποδεικνύει ότι δεν υπήρξαν!).
Το σπήλαιο του Λαβύρινθου βρίσκεται σχεδόν πάνω στην κορυφή ενός λόφου. Έτσι αν υπήρχαν διάδρομοι που οδηγούσαν μακριά, για παράδειγμα στον Αμπελούζο, θα έπρεπε να κατηφορίζουν μέσα στον λόφο 100 μέτρα ή παραπάνω. Αλλά αυτό δεν είναι γεωλογικά συνηθισμένο για την περιοχή. Έτσι αν υπάρχει μια είσοδος κοντά στον Αμπελούζο, θα πρέπει να υποθέσουμε, ότι είναι μάλλον ένα παρόμοιο σπήλαιο, υπάρχουν πολλά παρόμοια σπήλαια στην περιοχή, αλλά χωρίς να έχουν κάποια σχέση με τον Λαβύρινθο.
2) Tο ύψος
Στους περισσότερους διαδρόμους και αίθουσες, μπορεί κάποιος να περπατήσει ή να σταθεί όρθιος (όπως μπορείτε να δείτε σε αρκετές φωτογραφίες ).
3) Η ξηρότητα
Οι περισσότεροι διάδρομοι και αίθουσες είναι στεγνοί. Υπάρχει ένα μικρό κοίλωμα στον τοίχο με σταλαγμίτες και ένας τοίχος με ίχνη σταγονοροής από την οροφή. Μερικά σημεία έχουν γλιστερό πάτωμα, αλλά καμία ένδειξη νερού. Κάποιο ταξιδιώτες προηγούμενων αιώνων και αυτόπτες μάρτυρες αναφέρουν ότι υπήρξε για μια πηγή, τρεχούμενο νερό, ακόμη και καλάμια (!). Με πρώτη ματιά αυτό φαίνεται απίθανο, επειδή φυτά σαν τα καλάμια χρειάζονται φως για την ύπαρξή τους. Δυστυχώς αυτό το τμήμα του σπηλαίου δεν είναι προσβάσιμο πλέον λόγω καταρρεύσεων. Προσπαθώ να βρω νέα πρόσβαση για αυτό το χαμένο κομμάτι του Λαβυρίνθου αλλά δεν υπήρξε κάποια επιτυχία μέχρι σήμερα.
Τα τελευταία νέα είναι ότι αυτό το χαμένο κομμάτι του «Λαβυρίνθου» ήταν ακόμη προσβάσιμο στα τέλη του εβδομήντα ή στις αρχές του ογδόντα. Το Μάρτιο του 2008 συναντήσαμε κατά τύχη ένα μάρτυρα, που είχε δει αυτά τα δωμάτια στις αρχές του ογδόντα. Άρα οι κατολισθήσεις πρέπει να έγιναν πριν την επίσκεψη του Ρωμανά και της ομάδας του, το 1982, επειδή αυτά τα δωμάτια δεν ήταν πλέον προσβάσιμα. Ο μάρτυρας είχε δει το νερό και τα καλάμια και μπορεί να δώσει απάντηση στον γρίφο: είπε ότι αυτό το δωμάτιο είχε μια τρύπα στην οροφή, που μπορούσες να δεις τον ουρανό.... Πρέπει να υποθέσουμε ότι κάποιες ακτίνες φωτός μπορούσαν να μπουν από την τρύπα και έτσι να μεγάλωναν τα καλάμια. Σήμερα εάν ανακαλύψουμε και μπορούμε να μπούμε σε αυτό το άνοιγμα ίσως υπάρχει πιθανότητα να εξερευνήσουμε το χαμένο κομμάτι του «Λαβυρίνθου» απ έξω. (Θα ψάξουμε για αυτή την τρύπα το φθινόπωρο του 2008....).
4) Λειασμένα στρώματα βράχου
Υπάρχουν λειασμένα στρώματα βράχου από την φύση. Αυτός είναι ο λόγος που υπάρχουν πολλές λείες οροφές και δάπεδα στην φύση. Ακόμη, υπάρχουν και τετράπλευρες κολώνες, από την φύση.
5) Τεχνητές εγκαταστάσεις
Σήμερα κάποιοι διάδρομοι φαίνονται να είναι φυσικοί αλλά το μεγαλύτερο μέρος του συστήματος του σπηλαίου είναι τεχνητό (δες ακόμη τα ακόλουθα σημεία). Ίσως αρχικά, το σπήλαιο να ήταν φυσικό. Αλλά διαμορφώθηκε και επεκτάθηκε από ανθρώπους – ίσως παλαιότερα από 2000 χρόνια πριν- αλλά για κάποιο λόγο αυτό είναι αμφιλεγόμενο (δες το μέρος 2).
6) Μαλακός βράχος
Τα περισσότερα στρώματα βράχου είναι από ασβεστόλιθο ή από μερικώς θρυμματισμένο ψαμμίτη. Μερικά από αυτά είναι πολύ μαλακά και έτσι επεξεργάζονται εύκολα. Υπάρχει μια αίθουσα που λέγεται «Αίθουσα Τράπεζας» στην οποία, εδώ και αιώνες, οι επισκέπτες χρησιμοποιώντας αυτή την μαλακότητα χάραζαν επιγραφές στους τοίχους της. Η πιο αρχαία επιγραφή χρονολογείται από το 1444. Το Πάσχα του 2007 ανακάλυψα μια επιγραφή πιθανότατα από το 1413 ή το 1419 (δες μέρος 2, κεφ. 4).
7) Κατεργασία του βράχου
Η μαλακότητα του βράχου και η ευκολία να τον επεξεργαστεί κανείς, χρησιμοποιήθηκε σε όλο το σύστημα του σπηλαίου. Όλες οι κολώνες είναι δουλεμένες και έτσι δεν μπορείς να καταλάβεις πλέον εάν ήταν φυσικές στην αρχή ή εάν είναι εντελώς τεχνητές. Οι περισσότεροι από τους κατακόρυφους τοίχους και τα κοιλώματα με κάθετους τοίχους, δείχνουν σημάδια εργασίας (δες την επόμενη φωτογραφία).
8)Λατομείο
Τέτοια κοιλώματα και αίθουσες πιθανότατα δημιουργήθηκαν επειδή το σπήλαιο του λαβυρίνθου χρησιμοποιήθηκε σαν λατομείο. Έχουν γίνει αμφιλεγόμενες συζητήσεις για το αν ο λαβύρινθος ήταν λατομείο ή όχι. Αλλά υπάρχουν ακόμη και σήμερα μερικές καλοδουλεμένες αλλά μισοτελειωμένες κολόνες αφημένες στο σπήλαιο, που αποδεικνύουν ότι ο λαβύρινθος χρησιμοποιήθηκε τουλάχιστον τμηματικά σαν λατομείο. Θα βρείτε την σχετική συζήτηση για αυτό το θέμα στο κεφάλαιο δέκα. Στην πρώτη φωτογραφία κάτω, δείτε δυο σχεδόν διαμορφωμένες κολόνες, οι οποίες είναι ακόμη ενωμένες με το έδαφος και τον πίσω τοίχο. Σε αυτή την φωτογραφία μπορείτε να διακρίνετε πολύ καθαρά τα ίχνη της εργασίας στους τοίχους, όπως μπορείτε να τα δείτε σε πολλά σημεία στον λαβύρινθο: παράλληλες, διαγώνιες αυλακιές. Στην δεύτερη φωτογραφία μπορείτε να δείτε τα ίχνη, που πιθανότατα έγιναν από οχήματα μεταφοράς. Τέτοια ίχνη τα βρίσκουμε σε αρκετά σημεία του σπηλαίου. Το βαθούλωμα στην προεξοχή του χείλους του βράχου, που βλέπετε στην τρίτη φωτογραφία, συναντάτε συχνά στους διαδρόμους. Φαίνεται να είναι τα αποτελέσματα από τα σκοινιά που κρέμονταν από τους τοίχους για να τραβούν τα μεταφορικά οχήματα:
9) Τοιχώματα και αίθουσες τελείως γεμισμένες με πέτρες
Τα τοιχώματα του σπηλαίου του λαβυρίνθου είναι τόσο εντυπωσιακά όσο και μυστηριώδη. Υπάρχουν αρκετά μεγάλες και πολύ μεγάλες αίθουσες, που έχουν οροφές φτιαγμένες από επίπεδα στρώματα βράχου και κατακόρυφα τοιχώματα, οι οποίες είναι τελείως ή μισογεμάτες από πέτρες. Μερικές από αυτές έχουν περάσματα ανάμεσα στους σωρούς από τις πέτρες. Αυτά τα περάσματα συχνά συγκρατιούνται από τεχνητούς πέτρινους τοίχους (ξερολιθιές) στις δυο πλευρές τους, (δες επίσης, την δεύτερη φωτογραφία στην αρχή της ιστοσελίδας), τα οποία μικραίνουν από μεγάλες αίθουσες σε μικρούς διαδρόμους. Οι τοίχοι είναι συχνά τόσο ψηλοί όσο και οι ίδια η αίθουσα, κατά κάποιον τρόπο, και υπάρχει μόνο ένα μικρό άνοιγμα μεταξύ του τοίχου και της οροφής. Είναι σχεδόν αδύνατο να εισχωρήσεις σε αυτό το άνοιγμα, αλλά μπορείς να δεις πίσω από τους τοίχους του. Μερικές φορές μπορείς να καταλάβεις το τεράστια μεγάλο μέγεθος κάποιων τέτοιων αιθουσών, όταν βλέπεις τον επόμενο τοίχο δέκα ή είκοσι ή παραπάνω μέτρα μακριά στο σκοτάδι. Μέχρι σήμερα δεν έχω βρει τέτοιους τοίχους και τέτοιες αίθουσες γεμάτες με πέτρες σε κανένα σπήλαιο εκτός από τον λαβύρινθο. Νομίζω ότι αυτό είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα φαινόμενα και ερωτήματα που πρέπει να συζητηθούν, ακόμη και εάν φαίνεται να υπάρχει μια εύκολη εξήγηση για αυτό (δες μέρος 2, κεφ. 10).
Μέσα στο σπήλαιο βλέπεις σωρούς από πέτρες που δημιουργήθηκαν από καταρρεύσεις ή από εκρήξεις. Κανείς δεν ξέρει αν ακόμη υπάρχουν παρατημένα πυρομαχικά κάτω από αυτούς τους σωρούς. Τα πυρομαχικά που έχουν μείνει μέχρι σήμερα καταστρέφονται με διαφορετικούς τρόπους και διαφορετικές ταχύτητες (δεν υπάρχουν πλέον όπλα εκεί σήμερα). Οι χημικές αντιδράσεις σε αυτή την αποσύνθεση είναι επικίνδυνες και δύσκολες να διευκρινιστούν.
Η μαλακή πέτρα που φαίνεται σε παράλληλα στρώματα συχνά δημιουργεί επίπεδες οροφές και πατώματα. Σε μερικά σημεία, κομμάτια από την οροφή έχουν πέσει. Δεν είναι δυνατό να βρεις τον λόγο των κατολισθήσεων, ίσως η οροφή ήταν πολύ βαριά ή πολύ αδύνατη, ίσως έγινε κάποιος σεισμός, σαν αυτούς που συμβαίνουν πολύ συχνά σε όλη την Ελλάδα! Αλλά σίγουρα είναι ένας γεωλογικός κίνδυνος, ο οποίος πάντα υπήρχε. Ακόμη και επισκέπτες προηγούμενων αιώνων έγραφαν για πλάκες που κρέμονταν από την οροφή (δες την επόμενη εικόνα). Η έκρηξη στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου μπορεί να δημιούργησε μια μετατόπιση ολόκληρου του λόφου που περιέχει το σπήλαιο και έτσι ο κίνδυνος των καταρρεύσεων έγινε μεγαλύτερος από ποτέ.
Οι επόμενες φωτογραφίες, από το 2007, δείχνουν πλάκες πεσμένες από την οροφή, οι οποίες ήδη υπήρχαν όταν επισκέφτηκα τα δωμάτια για πρώτη φορά (1998)......
Σίγουρα πρέπει να πούμε:
Η ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΣ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝH !
στ) Χαρακτηριστικά
Το σπήλαιο του Λαβυρίνθου έχει κάποια τυπικά χαρακτηριστικά. Μερικά από αυτά μπορούμε να τα βρούμε και σε άλλα σπήλαια που είναι όμοια με το δικό μας. Μια μικρή περιγραφή για αυτά τα σπήλαια θα βρείτε στο κεφάλαιο επτά. Αλλά ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό (9) βρίσκεται μόνο στο δικό μας σπήλαιο, αυτός είναι ένας λόγος που ο Λαβύρινθος είναι κάτι ιδιαίτερο ……..
1) Tο επίπεδο
Οι περισσότεροι διάδρομοι και αίθουσες βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο. Το πέρασμα μεταξύ των δυο εισόδων έχει αρκετά πάνω και κάτω. Κάποιοι Έλληνες λένε ότι ο Λαβύρινθος είχε δυο ή τρία επίπεδα και ότι έπρεπε να υπάρχουν περισσότερες είσοδοι, κοντά στον Αμπελούζο ή κάπου αλλού. Μέχρι σήμερα δεν συνάντησα κάποιον, που είδε με τα μάτια του ένα δεύτερο ή τρίτο επίπεδο. Κανένα από τα ιστορικά βιβλία, τα οποία λένε για επισκέψεις που γίνονταν στον Λαβύρινθο δεν αναφέρει κάποιο άλλο επίπεδο. Έτσι η ιστορία του δεύτερου και του τρίτου επιπέδου μοιάζει με μύθο. Αυτό δεν μπορώ να το επιβεβαιώσω μέχρι σήμερα, παρόλο που προσπάθησα αρκετές φορές να βρω άλλα επίπεδα (αλλά: το ότι δεν βρέθηκαν άλλα επίπεδα δεν αποδεικνύει ότι δεν υπήρξαν!).
Το σπήλαιο του Λαβύρινθου βρίσκεται σχεδόν πάνω στην κορυφή ενός λόφου. Έτσι αν υπήρχαν διάδρομοι που οδηγούσαν μακριά, για παράδειγμα στον Αμπελούζο, θα έπρεπε να κατηφορίζουν μέσα στον λόφο 100 μέτρα ή παραπάνω. Αλλά αυτό δεν είναι γεωλογικά συνηθισμένο για την περιοχή. Έτσι αν υπάρχει μια είσοδος κοντά στον Αμπελούζο, θα πρέπει να υποθέσουμε, ότι είναι μάλλον ένα παρόμοιο σπήλαιο, υπάρχουν πολλά παρόμοια σπήλαια στην περιοχή, αλλά χωρίς να έχουν κάποια σχέση με τον Λαβύρινθο.
2) Tο ύψος
Στους περισσότερους διαδρόμους και αίθουσες, μπορεί κάποιος να περπατήσει ή να σταθεί όρθιος (όπως μπορείτε να δείτε σε αρκετές φωτογραφίες ).
3) Η ξηρότητα
Οι περισσότεροι διάδρομοι και αίθουσες είναι στεγνοί. Υπάρχει ένα μικρό κοίλωμα στον τοίχο με σταλαγμίτες και ένας τοίχος με ίχνη σταγονοροής από την οροφή. Μερικά σημεία έχουν γλιστερό πάτωμα, αλλά καμία ένδειξη νερού. Κάποιο ταξιδιώτες προηγούμενων αιώνων και αυτόπτες μάρτυρες αναφέρουν ότι υπήρξε για μια πηγή, τρεχούμενο νερό, ακόμη και καλάμια (!). Με πρώτη ματιά αυτό φαίνεται απίθανο, επειδή φυτά σαν τα καλάμια χρειάζονται φως για την ύπαρξή τους. Δυστυχώς αυτό το τμήμα του σπηλαίου δεν είναι προσβάσιμο πλέον λόγω καταρρεύσεων. Προσπαθώ να βρω νέα πρόσβαση για αυτό το χαμένο κομμάτι του Λαβυρίνθου αλλά δεν υπήρξε κάποια επιτυχία μέχρι σήμερα.
Τα τελευταία νέα είναι ότι αυτό το χαμένο κομμάτι του «Λαβυρίνθου» ήταν ακόμη προσβάσιμο στα τέλη του εβδομήντα ή στις αρχές του ογδόντα. Το Μάρτιο του 2008 συναντήσαμε κατά τύχη ένα μάρτυρα, που είχε δει αυτά τα δωμάτια στις αρχές του ογδόντα. Άρα οι κατολισθήσεις πρέπει να έγιναν πριν την επίσκεψη του Ρωμανά και της ομάδας του, το 1982, επειδή αυτά τα δωμάτια δεν ήταν πλέον προσβάσιμα. Ο μάρτυρας είχε δει το νερό και τα καλάμια και μπορεί να δώσει απάντηση στον γρίφο: είπε ότι αυτό το δωμάτιο είχε μια τρύπα στην οροφή, που μπορούσες να δεις τον ουρανό.... Πρέπει να υποθέσουμε ότι κάποιες ακτίνες φωτός μπορούσαν να μπουν από την τρύπα και έτσι να μεγάλωναν τα καλάμια. Σήμερα εάν ανακαλύψουμε και μπορούμε να μπούμε σε αυτό το άνοιγμα ίσως υπάρχει πιθανότητα να εξερευνήσουμε το χαμένο κομμάτι του «Λαβυρίνθου» απ έξω. (Θα ψάξουμε για αυτή την τρύπα το φθινόπωρο του 2008....).
4) Λειασμένα στρώματα βράχου
Υπάρχουν λειασμένα στρώματα βράχου από την φύση. Αυτός είναι ο λόγος που υπάρχουν πολλές λείες οροφές και δάπεδα στην φύση. Ακόμη, υπάρχουν και τετράπλευρες κολώνες, από την φύση.
5) Τεχνητές εγκαταστάσεις
Σήμερα κάποιοι διάδρομοι φαίνονται να είναι φυσικοί αλλά το μεγαλύτερο μέρος του συστήματος του σπηλαίου είναι τεχνητό (δες ακόμη τα ακόλουθα σημεία). Ίσως αρχικά, το σπήλαιο να ήταν φυσικό. Αλλά διαμορφώθηκε και επεκτάθηκε από ανθρώπους – ίσως παλαιότερα από 2000 χρόνια πριν- αλλά για κάποιο λόγο αυτό είναι αμφιλεγόμενο (δες το μέρος 2).
6) Μαλακός βράχος
Τα περισσότερα στρώματα βράχου είναι από ασβεστόλιθο ή από μερικώς θρυμματισμένο ψαμμίτη. Μερικά από αυτά είναι πολύ μαλακά και έτσι επεξεργάζονται εύκολα. Υπάρχει μια αίθουσα που λέγεται «Αίθουσα Τράπεζας» στην οποία, εδώ και αιώνες, οι επισκέπτες χρησιμοποιώντας αυτή την μαλακότητα χάραζαν επιγραφές στους τοίχους της. Η πιο αρχαία επιγραφή χρονολογείται από το 1444. Το Πάσχα του 2007 ανακάλυψα μια επιγραφή πιθανότατα από το 1413 ή το 1419 (δες μέρος 2, κεφ. 4).
7) Κατεργασία του βράχου
Η μαλακότητα του βράχου και η ευκολία να τον επεξεργαστεί κανείς, χρησιμοποιήθηκε σε όλο το σύστημα του σπηλαίου. Όλες οι κολώνες είναι δουλεμένες και έτσι δεν μπορείς να καταλάβεις πλέον εάν ήταν φυσικές στην αρχή ή εάν είναι εντελώς τεχνητές. Οι περισσότεροι από τους κατακόρυφους τοίχους και τα κοιλώματα με κάθετους τοίχους, δείχνουν σημάδια εργασίας (δες την επόμενη φωτογραφία).
8)Λατομείο
Τέτοια κοιλώματα και αίθουσες πιθανότατα δημιουργήθηκαν επειδή το σπήλαιο του λαβυρίνθου χρησιμοποιήθηκε σαν λατομείο. Έχουν γίνει αμφιλεγόμενες συζητήσεις για το αν ο λαβύρινθος ήταν λατομείο ή όχι. Αλλά υπάρχουν ακόμη και σήμερα μερικές καλοδουλεμένες αλλά μισοτελειωμένες κολόνες αφημένες στο σπήλαιο, που αποδεικνύουν ότι ο λαβύρινθος χρησιμοποιήθηκε τουλάχιστον τμηματικά σαν λατομείο. Θα βρείτε την σχετική συζήτηση για αυτό το θέμα στο κεφάλαιο δέκα. Στην πρώτη φωτογραφία κάτω, δείτε δυο σχεδόν διαμορφωμένες κολόνες, οι οποίες είναι ακόμη ενωμένες με το έδαφος και τον πίσω τοίχο. Σε αυτή την φωτογραφία μπορείτε να διακρίνετε πολύ καθαρά τα ίχνη της εργασίας στους τοίχους, όπως μπορείτε να τα δείτε σε πολλά σημεία στον λαβύρινθο: παράλληλες, διαγώνιες αυλακιές. Στην δεύτερη φωτογραφία μπορείτε να δείτε τα ίχνη, που πιθανότατα έγιναν από οχήματα μεταφοράς. Τέτοια ίχνη τα βρίσκουμε σε αρκετά σημεία του σπηλαίου. Το βαθούλωμα στην προεξοχή του χείλους του βράχου, που βλέπετε στην τρίτη φωτογραφία, συναντάτε συχνά στους διαδρόμους. Φαίνεται να είναι τα αποτελέσματα από τα σκοινιά που κρέμονταν από τους τοίχους για να τραβούν τα μεταφορικά οχήματα:
9) Τοιχώματα και αίθουσες τελείως γεμισμένες με πέτρες
Τα τοιχώματα του σπηλαίου του λαβυρίνθου είναι τόσο εντυπωσιακά όσο και μυστηριώδη. Υπάρχουν αρκετά μεγάλες και πολύ μεγάλες αίθουσες, που έχουν οροφές φτιαγμένες από επίπεδα στρώματα βράχου και κατακόρυφα τοιχώματα, οι οποίες είναι τελείως ή μισογεμάτες από πέτρες. Μερικές από αυτές έχουν περάσματα ανάμεσα στους σωρούς από τις πέτρες. Αυτά τα περάσματα συχνά συγκρατιούνται από τεχνητούς πέτρινους τοίχους (ξερολιθιές) στις δυο πλευρές τους, (δες επίσης, την δεύτερη φωτογραφία στην αρχή της ιστοσελίδας), τα οποία μικραίνουν από μεγάλες αίθουσες σε μικρούς διαδρόμους. Οι τοίχοι είναι συχνά τόσο ψηλοί όσο και οι ίδια η αίθουσα, κατά κάποιον τρόπο, και υπάρχει μόνο ένα μικρό άνοιγμα μεταξύ του τοίχου και της οροφής. Είναι σχεδόν αδύνατο να εισχωρήσεις σε αυτό το άνοιγμα, αλλά μπορείς να δεις πίσω από τους τοίχους του. Μερικές φορές μπορείς να καταλάβεις το τεράστια μεγάλο μέγεθος κάποιων τέτοιων αιθουσών, όταν βλέπεις τον επόμενο τοίχο δέκα ή είκοσι ή παραπάνω μέτρα μακριά στο σκοτάδι. Μέχρι σήμερα δεν έχω βρει τέτοιους τοίχους και τέτοιες αίθουσες γεμάτες με πέτρες σε κανένα σπήλαιο εκτός από τον λαβύρινθο. Νομίζω ότι αυτό είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα φαινόμενα και ερωτήματα που πρέπει να συζητηθούν, ακόμη και εάν φαίνεται να υπάρχει μια εύκολη εξήγηση για αυτό (δες μέρος 2, κεφ. 10).
Ο λαβύρινθος της Κρήτης
Η ανατίναξή του από τους Γερμανούς το 1944
Η απόφραξή του και η απονάρκωση της Κρήτης
Η ανατίναξή του από τους Γερμανούς το 1944
Η απόφραξή του και η απονάρκωση της Κρήτης
Του Νίκου Χουρδάκη*
Στα 49 χιλιόμετρα του δρόμου Ηρακλείου προς Φαιστό υπάρχει μια διακλάδωση δεξιά και σε 800 μέτρα συναντούμε το Καστέλλι της Καινουρίας, ένα γραφικό χωρίο κτισμένο το 1206 σ' ένα λόφο από τον Γενοβέζο Αρχιπειρατή Enrico Bascafore.
Συνεχίζοντας προς βορρά του χωριού με ένα καρόδρομο ε 3.500 μέτρα φθάνομε σ ε ένα λόφο κυκλικό που η διάμετρος του φθάνει ίσως και τα 500 μέτρα και το μέγιστο ύψος του δεν ξεπερνά τα 100 μέτρα. Ο λόφος αυτός κρύβει στα σπλάχνα του ένα λιθολατομείο που χιλιάδες δούλοι πέθαναν εδώ δουλεύοντας με άθλιες συνθήκες για να αποκόψουν τους πορώδεις ψαμολίθους με τους οποίους κτίστηκαν η Φαιστός, η Γόρτυνα, η Αγία Τριάδα κ.α. Ετσι δημιουργήθηκε ένα τεχνητό σπήλαιο με πολλά τυφλά δωμάτια, δύσβατους διαδρόμους, ελικοειδείς και αδιέξοδες γαλαρίες και καταπακτές που έμοιαζαν με φοβερές ειρκτές.
Είχαν δοθεί και διάφορα ονόματα σ' αυτές τις αίθουσες: (Αίθουσα Μινώταυρου, Θησέως, Αριάδνης ους Ντομένικο κ.λπ.) Το ανάπτυγμα των διαδρόμων θα έφτανε τα 1.500 μ. το ύψος τους 3-4 μ. και το υπερβάλλον ύψος του λόφου στο κέντρο ίσως τα 100 μ.
Υπήρχαν και δύο οπές στη βάση του λόφου σε μεταξύ τους απόσταση 100 μέτρα που χρησίμευαν σαν είσοδος και έξοδος. Κατά τον Keller εδώ ο Θησέας με τη βοήθεια της ερωμένης του Αριάδνης κόρης του Μίνωα, σκότωσε τον Μινώταυρο, το ανθρωπόμορφο αυτό τέρας (μισό άνθρωπος και μισός ταυρος) καρπός του έρωτα της γυναίκας τουΜίνωα της Πασιφάης με τον Ταύρο. Η Αριαδνη έδωσε στον καλό της τον Θησέα την Αγαθίδα (το κουβάρι) του μίτου και του εφόρεσε φωτεινό μεταλλικό αποστράπτον στεφάνι, ικανό να διαλύει το πυκνό σκοτάδι και να φωτίζειτ ην εσχατιάν πορείαν του, για να μπορέσει ν α βγει και να ξεφύγει με τις 7 κοπέλλες Αθηναίες και τους 7 νέους μέσα από τους ελικοειδείς, σκοτεινούς και αδιέξοδους διαδρόμους της φοβερής αυτής φυλακής του Μινωταυρου. Ηταν ομως αυτός ο λαβύρινθος; Υπήρξε το θεριό ο Μινώταυρος; Η μήπως οι άθλιες συνθήκες με τις οποίες οι δούλοι πελεκάνοι και εργάτες ζούσαν στα έγκατα της γης ήταν ο Μινώταυρος;
Λαβύρινθοι υπάρχουν πολλοί στην Αίγυπτο στην περιοχή του Φαγιούμ, κοντά στο χωριό Χαβάρα, στην Ιταλία στη Λήμνο και στη Σάμο. Η λέξη λαβύρινθος σημαίνει κάτι το πολύπλοκο, το δύσβατο το πολυδαίδαλο ίσως και το αδιέξοδο. Εχομε περιγραφές γι αυτούς από τον Ηρόδοτο, τον Πλούταρχο, τον Hock κ.α. Λαβύρινθος είναι λέξη Λυδική που ταυτίζεται με την έννοια του αδιέξοδου. Κατά τον Φρύνιχον λαβύρινθος σημαίνει αχανές μη έχον στέγη ή όροφον οικοδόμημα.
Γνωρίζομε από τη Μυθολογία ότι ο Μίνωας εδωσε εντολή στο δαιμόνιο Αθηναίο Μηχανικό το Δαίδαλο να κατασκευάσει ένα ανάκτοροκαι να γίνει η κατοικία του Μινώταυρου. Κατά τον Παυσανία Λαβύρινθος ήταν ο εν Κνωσώ λαβύρινθος όμως κατά τον Hock λαβύρινθος ήταν το Ιδαίον άντρον γιατί ήταν τόπος λατρείας χθονίας θεότητας. Ο Αρθουρ Εβανς πολύ α ργότερα το 1901 υποστηρίζει πως ότι Λαβύρινθος είναι το ανάκτορο της Κνωσού γ ιατί υπάρχουν σ' αυτό πολλά αδιέξοδα, ασκέπαστες καταπακτές και πολλοί διπλοί πέλεκεις. Την άποψη αυτή υποστηρίζουν και οι Διόδωρος ο Σικελιώτης, ο Απολλόδωρος καθώς και ο Δίωνας Χρυσόστομος και ο Φιλόστρατος.
Αλλά ας συνεχίζουμε το παραμύθι με τον Θησέα που στεφανωμένος με το φωτεινό στεφάνι επιστρέφει για την Αθήνα και συνεπαρμένος από τον θρίαμβο του δεν αλλα΄ζει τα μαύρα πανιά του καραβιού του. Βγαίνει στην Δήλο μαζί με τις νέες και τους νέους και τον ρωτούν να τους πει πως σκότωσε το Μινώταυρο και πως μπόρεσε να βγει έξω και εκείνος μαζί με τις νέες και τους νέους της Αθήνας. Εχόρεψε τον γεράνιο χορό μπροστά στον βωμό του Κερατώνα που είναι απομίμηση των ελιγμών και των βηματισμών που έκανε στον λαβύρινθο με τη βοήθεια του "μίτου" για να βγει έξω από τα φοβερά λημέρια του Μινώταυρου χορό πουα κόμα τον χορεύουν στην Κρήτη. Είναι ο "σιγανός".
Ας γυρίσουμε όμως στο σπήλαιο του Καστελλίου της Μεσσαράς. Από τα πανάρχαια χρόνια αφότου το λιθολατομείο έπαψε να λειτουργεί, οι αγρότες των χωριών της Μεσσαράς πήγαιναν εδώ με τα γαιδουράκια τους για να πάρουν "Γκουανώ" (λίπασμα για τα κηπευτικά τους)_ που ήταν οι κουτσουλιές από τα αμέτρητα πετούμενα θηλαστικά - τις νυκτερίδες - που έκτισαν το βασίλειο τους σ' αυτό το θρυλικό λαβύρινθο σκεπάζοντας τις οροφές γαντζωμένες σαν σταφύλια πάνω σ' αυτή...
Το 1941 οι Γερμανοί ανακαλύπτουν το λαβύρινθο. Ηταν γι αυτούς ένα θαυμάσιο φυσικό καταφύγιο δίπλα από το αεροδρόμιο του Τυμπακιού από το οποίο ανεφοδιάζουν τον Αρχιστράτηγο Ρώμελ στη Λιβύη με πολεμοφόδια, νερό ακόμα και τσιπς και άλλα τρόφιμα. Ο λαβύρινθος γίνεται έτσι η μεγαλύτερη αποθήκη σε πολεμικο υλικο της Γερμανίας. Διευθετούνται οι διαδρομοι, εγκαθίστανται σιδηροδρομικές γραμμές και με ντεκοβίλ αυτόματα τα αυτοκίνητα ξεφορτώνουν και φορτώνουν τα χιλιάδες πυρομαχικά του γερμανικού στρατού στη Μ. Ανατολή. Πάνω από 300 χιλιάδες τόνοι πυρομαχικά ήταν αποθηκευμένα εδώ.
Φεύγοντας από την Κρήτη το φθινόπωρο του 1944 οι Γερμανοι με ηλεκτρική πυροδότηση ανατινάσουν από μακρυά τις παγιδευμένες γαλαρίες και γίνεται έτσι μια από τις μεγαλύτερες εκρήξεις που γνώρισε ο πλανήτης μας μτά τη Χιροσίμα και τ ο Ναγκασάκι. Η Κρήτη απ' άκρου εις άκρον σπάραξε. Ογκόλιθοι 10-15 τόνων τινάχτηκαν ως 10 χιλιόμετρα μακριά και ο λόφος εξαφανίστηκε θυμίζοντας σεληνιακό τοπίο. Τα πάντα ανασκολοπίστηκαν. Η ανατίναξη αυτή δεν περιγράφεται. Η Κρήτη βούηξε σαν θεριό ως τα σπλάχνα της.
Το Μάρτιο του 1945 μόλις είχα βγει από τη Σχολή Μηχανικού του Λουτρακίου. Είμεθα η Α' σειρά εφέδρων που είχα τοποθετηθεί στον 718 Λόχο Μηχανικού που η έδρα του ήταν στη Φορτέτσα Ηρακλείου. Στην Κρήτη οι Γερμανοί και οι Ιταλοί είχαν τοποθετήσει περίπου 450 χιλιάδες νάρκες στα αμμουδερά ακρογιάλια αντιαρματικές για περίπτωση απόβασης των συμμάχων και στα πυροβολεία και παρατηρητήρια και στις αποθήκες πυρομαχικών νάρκες προσωπικού για την προστασία των φρυρών. Φεύγοντας οι Γερμανοί και οι Ιταλοί τα ναρκοπέδια έγιναν κίνδυνος θάνατος για τους Κρητικούς. Στον Αλβανικο πόλεμο είχαμε 7 χιλιάδες θύματα και μέσα σε λίγους μήνες μετά την απελευθέρωση η Κρήτη εθρήνησε 14.000 θύματα των ναρκών και των πυρομαχικών πουείχαν σκορπιστεί στα χωράφια. Οι χωρικοί παράνομα τις έβγαζαν είτε για να τις χρησιμοποιήσουν σαν λίπασμα, είτε για ψάρεμα, είτε να τις πουλήσουν στη μαύρη αγορά (μια χρυσή λύρα) στον Νασσέρ για την ανατροπή του Φαρούκ.
Τα χωράφια (κηποχώραφα, αμπέλια και γενικά όλα τα καλλιεργήσιμα) έμεναν ακαλλιέργητα και έκρυβαν το θάνατο.
Σχηματίσαμε ένα συνεργείο από 44 στρατιώτες και σε δύο χρόνια όταν απολύθηκαν αυτοί δεν είχαμε κανένα θύμα. Βγάλαμε γύρω στις 80 χιλιάδες νάρκες στον Καρτερό, στη Χερσόνησο, στη Σταλίδα, στα Μάλια, στηΝεάπολη, στον Αγιο Νικολαο, στο Καλό Χωριο, στην Παχειά Αμμο, στην Ιεράπετρα και στη Σητεία. Ακόμα στην Ιεράπετρα αλλά και παντού οι κάτοικοι ενθυμούνται τις φοβερές ανατινάξεις των ναρκοπεδίων. Με βάση τα σχεδιαγράμματα που είχαν βρεθεί μέσα σε ένα βαγόνι στο Βερολίνο και που οι σύμμαχοι τα έστειλαν στο Γ.Ε.Σ. οδηγούμεθα με ασφάλεια στην εκκαθάριση των. Πάνω από 50χιλιάδες στρέμματα απελευθερώθησαν τότε.
Αναφέρω λίγους από τους στρατιώτες που δούλεψαν από τις περιοχές και των δύο Νομών Ηρακλείου και Λασιθίου: Μαμαλάκη - Φαητό - Νηκιτάκη - Ζερβάκη - Διαλυνά - Βερίγο - Τζω΄ρτζη - Βάρδα - Γαρεφαλάκη - Πυθαρούλη - Κυριακογιώργη - Τσιχλή -Νικολαράκη - Αλέξη - Καλαϊτζάκη και τόσοι άλλοι που ζουν ακόμα στους οποίους οφείλεται μεγάλη τιμή για την ανεκτίμητη προσφορά τους στον τόπο. Δεν φαντάζομαι άλλο συνεργείο να έβγαλε τόσες χιλιάδες τέλλερ μαιν (αντιαρματικές) και προσωπικού.
Αλλά ας ξανάρθουμε στον λαβύρινθο.
Το Μάρτιο του 1945 ο Δ/ντής μου ο Γ. Γιακουμα΄κης Συντ/ρχης Μηχανικού με εγκαθιστά στο Καστέλλι της Μεσσαράς με το συνεργείο με εντολή να αποφράξομε το Λαβύρινθο. Μαζί με μένα ήταν και ο Μιχ. Χλιουνάκης μόνιμος Ανθ/γος Μηχανικού από τη Βιάννο. Μετά από ένα μήνα μετετέθη με αναρρωτική άδεια και έφυγε. Γιατρό στο συνεργείο είχαμε τον Στερεό τον Μαυρικάκη από τις Πηνές Μερ/λου. Τώρα είναι στο Ηράκλειο γιατρός. Στο Καστέλλι μείναμε 4 μήνες και μετά όλο το συνεργείο μετακομίσαμε στο δροσερό χωριό, τον Αμπελούζο.
Παίρνομε και 150 εργάτες από τα γύρω χωριά και το έργο αρχίζει. Το ΓΕΣ τότε είχε μεγάλη ανάγκη από Γερμανικά πυρομαχικά.
Αλλά τι να πει κανείς γι αυτό το έργο!! Από που να αρχίσει; Ολα ήταν κατεστραμμένα. Υπήρχαν ρωγμές κατάμαυρες από τους καπνούςτης ανατίναξης από τα ωστικά κύματα της μεγάλης ανατίναξης που έφταναν ως 300 μέτρα κάτω στα έγκατα της γης. ποιά σταθμη να υπολογίσεις και που να βρεις την είσοδο;
Το έργο ήταν δύσκολο γιατί έπρεπε οι ογκόλιθοι να σπάσουν με ανατινάξεις για να μπορέσουμε να τους φορτώσουμε με τα χέρια στο χειροκίνητο βαγόνι που είχαμε εγκαταστήσει και να τ ις ρίξομε στο γκρεμό. Με τις ανατινάξεις αυτές κινδυνεύαμε μήπως ανατινάσονταν και τα πολεμοφόδια που ελλείψει οξυγόνου δεν είχαν εκραγεί και ήσαν ανακατωμένα μέσα στα μπάζα. Με τους ανιχνευτές ερευνούσαμε πάνω στα συντρίμμια και στα μπάζα της ανατίναξης αν υπήρχαν για να τα καταστρέψομε Δουλεύαμε έχοντας ανά πάσα στιγμή μπρσοτά μας το θάνατο. Στο συνεργείο υπήρχε μια πειθαρχία αυστηρή! Οχι μάλλον ήταν ένας αυτοσεβασμο΄ς μεταξύ των στρατιωτών και των εργατών που είχε αναπτυχθεί. Είχαμε αδελφοποιηθεί γιατί μας είχε ενώσει το έργο και ο κίνδυνος. η αρχή στο ναρκοπόλεμο ότι το πρώτο λάθος είναι και το τελευταίο μας έκανε προσεκτικότερους όλους. Είχαμε στ' αλήθεια δεθεί.
Στα μέσα του χρόνου ο 718 Λ. Μηχανικού ανεχώρησε στην Καστοριά κι εμείς τότε αποσπαστήκαμε στη Δ/νση Εργων Μηχανικού που είχε έδρα τα Χανιά με Δ/ντή τον Ταγμ/ρχη Κ. Μαρκάκη. Είχε και παράρτημα στο Ηράκλειο με Δ/ντή τον Δημ. Μαρκόπουλο Ταγμ/ρχη Μηχανικού.
Τότε έκανε την θητεία του εκεί και ο Μηχανικός Νίκος Μεταξάς ο οποίος είχε αναλάβει την επιμελητεία και τον ανεφοδιασμό από το Ηράκλειο του συνεργείου μας σε εκρηκτικά υλικά και τρόφιμα μαζί με τον Λοχία Μαμαλάκη.
Ηλθε και μας ευλόγησε όλους ο τότε Επίσκοπος Γορτύνης και Αρκαδίας Ευγένιος. Μόλις είχε μεταφέρει την έδρα της Επισκοπής του από τους Αγίους Δέκα στις Μοίρες. Πολλά αυτοκίνητα με πέτρες πελεκημένες φορτώναμε για τις Μοίρες για την ανέγερση της νέας Επισκοπής του εκεί. Το έργο προχωρούσε με δραματικές συνθήκες. Συμφωνήσαμε όλοι να μην κατεβαίνουμε τα βράδια στο Καστέλλι με τα φορτηγά αυτοκίνητα και τα φορτώναμε με αγγωνάρια που τα ξεφόρτωναν στην πλατεία του χωριού για να κτιστεί μια εκκλησία, ενθυμούμαι την τελετή της θεμελίωσης της εκκλησίας "Αγία Μαρίνα" σε σχέδια του Συντ/ρχου Γ. Γιακουμάκη. Η Χάρη Της μας διεφύλαξε όλους σώους και αβλαβείς χωρίς να ξεματώση ούτε μύτη που λένε. Ενθυμούμαι τους ενοριακούς Επιτρόπους του χωριού τον Δράκο Ξαγοράρη, το Μανόλη το Μανασάκη, το Μανώλη Χατζηδάκη που δουλεψαν με κέφι με όλους τους Καστελλιανούς και έκτισαν τ ην ωραία μεγάλη εκκλησία τους. Στα εγκαίνιά της δεν παραβρέθηκα γιατί μετά την απονάρκωση της Κρήτης με μετέθεσαν στην Καστοριά όπου συναντήθηκα ξανά με τον Γ. Γιακουμάκη φθιάχνοντας με τον λόχο μας τον 718 Λ. Μηχανιούτο αεροδρόμιο στο Αργος Ορεστικόν.Τακτικά όμως πηγαίνω στην Αγία Μαρίνα και προσκυνώ την εικόνα Της. Κάποτε με τα παιδιά μου πήγαμε και μεταλάβαμε. Ας ξανάλθομε όμως στον λαβύρινθο. Με χίλια βάσανα ανακαλύψαμε την είσοδό του. Στο δάπεδό της υπήρχαν βαθειές ρωγμές που έφταναν κάτω ως τα θεμέλια της γης. Με την τρομερή ανατίναξη η οροφή έπεσε και κατέφραξε τις πόρτες.
Το φρακάρισμα του εστέρεψε τις στοές από οξυγόνο. Δημιουργήθηκαν μεγάλες πιέσεις προς όλες τις κατευθύνσεις. Ρωγμές παντού. Πολλά πυρομαχικά δεν εξερράγησαν, όμως κατεστράφησαν και έγιναν άχρηστα. Κρατήθηκε για λίγο ανοιχτός ο λαβύρινθος. Αλλά πάλι οι περίεργοι χωρικοί πήγαιναν και μάζευαν τις οβίδες και τους κάλυκες είτε για να πάρουν σεντίτιδα για λίπασμα ή για ψάρεμα είτε να μαζέψουν τους μπαφύλους για να τους κάνουν ανθοδοχεία. Πολλοί σκοτώθηκαν πάλι εδώ. Γι αυτό η είσοδος κλείστηκε οριστικά κρύβοντας μέσα στις γκρεμισμένες του στοές και κατακόμβες τα μυστικά αιώνων μαζί με τα κόκκαλα των χιλιάδων δουλων και νέων και νεανίδων της Αθήνας.Τα κύματα του Αιγαίου πελάγου που ο πατέρας του Θησέα Αιγέας το βάφτισε με το όνομά του πέφτοντας από το Σούνιο βλέποντας απελπισμένα να επιστρέφει ο Θησέας πάλι με τα μαύρα πανιά, θυμίζουν στον κα΄θε Ελληνα τον μύθο του Μινωταυρου, του Θησέα και του λαβυρίνθου.
* Ο Νίκος Γ. Χουρδάκης εγγενήθη στη Νεάπολη. Σπούδασε Παιδαγωγική και Δημόσιες σχέσεις. Υπηρέτησε στο στρατό ως Ανθ/γός από το 1944 ως το 1950. Υπήρξε Δ/ντής της Εθνικής Εστίας του Βασιλικού και Εθνικού Ιδρύματος στο Αχίλλειο Κέρκυρας ως το 1954 και έκτοτε στο Π. Βασιλίσσης στην Αθήνα όπου φιλοξενήθηκαν 250 χιλ. φορείς Κοινοτικής Ανάπτυξης απ' όλη την Ελλα΄δα και την Κύπρο. Το 1968 απεμακρύνθη της Υπηρσίας και ίδρυσε τα ξενοδοχεία Mirabello. Είναι ο Πρόεδρος του Αεροδρομίου Ιεράπετρας "Ξένιος Ζευς".
Από την εφημερίδα Μεσόγειος
Πηγή:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου