ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΤΟ ΙΡΑΝ: ΝΕΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΜΕ ΤΗ ΔΥΣΗ ΣΤΗ ΜΕΤΑ-ΑΧΜΑΝΤΙΝΕΤΖΑΝΤ ΕΠΟΧΗ

Η επιστροφή  Ραφσαντζανί ανακατεύει την τράπουλα

Του Γιάννη Παπαδάτου

Πόση διάθεση έχει ο σκληρός πυρήνας του ιρανικού καθεστώτος να τα βρει με την Αμερική ή τουλάχιστον να προσπαθήσει; Θα φανεί ως ένα βαθμό την Πέμπτη 23 του μηνός, από την απόφαση που θα πάρει το Συμβούλιο των Φρουρών σχετικά με τις προεδρικές υποψηφιότητες του Εσφαντριάν Ραχίμ Μασαεΐ και του Αλί Χασεμί Ραφσαντζανί, για τις εκλογές της 14ης Ιουνίου.

Ο εκλεκτός

Ο πρώτος είναι ο εκλεκτός του απερχόμενου προέδρου Μαχ-μοόνχ Αχμανχινετζάντ και το 2007 τού απαγορεύτηκε να γίνει αντιπρόεδρος του Ιράν.

Δεδομένου ότι ο Μασαεΐ κηρύσσει έναν «κοσμικό ιρανικό εθνικισμό», δεν τα πάει καλά με την κατεστημένη θρησκεία και προπαγανδίζει την αναβάθμιση της γυναίκας, η απόρριψη του από το ελεγχόμενο από τους κληρικούς όργανο θεωρείται δεδομένη.

Η περίπτωση του Ραφσαντζανί είναι εντελώς διαφορετική. Ο 79χρονος πρώην πρόεδρος του Ιράν (1989-1997) και αντίπαλος του Αχμαντινετζάντ το 2005 είναι ιστορική μορφή της Ισλαμικής Επανάστασης, κάτι σαν «ιερή αγελάδα». Την τελευταία τετραετία είχε μπει εθελοντικά στον «πάγο», αφού στήριξε ανοιχτά την Πράσινη Εξέγερση κατά της επανεκλογής του Αχμαντινετζάντ το 2009 και το καθεστώς είχε συλλάβει προσωρινά την κόρη και το γιο του.

Σε μια πονηρή κίνηση, ο Ραφσαντζανί ξεκαθάρισε ότι δεν θέλει να διεκδικήσει την προεδρία κόντρα στην επιθυμία του Αγιατολάχ Χαμενεΐ, με τον οποίον τον συνδέει μακρά σχέση αγάπης και μίσους (ιδίως το δεύτερο, τα τελευταία χρόνια). Υπέρμαχος της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, της «ρεαλιστικής προσέγγισης» με τη Δύση και της φιλελευθεροποίησης του καθεστώτος μέσω απόλυσης πολιτικών κρατουμένων, ο Ραφσαντζανί δεν αποτελεί μόνο σύμβολο των Ιρανών «εκσυγχρονιστών» αλλά και του διεφθαρμένου πλουτισμού.

Πιστεύεται πως είναι ο πλουσιότερος άνθρωπος στο Ιράν, χάρις στις επιχειρηματικές του δραστηριότητες, όχι πάντα καθαρές. Είχε παίξει κεντρικό ρόλο στο σκάνδαλο Ιράν-Κόντρας επί προεδρίας Ρίγκαν το 1986, στο πλαίσιο του οποίου η Τεχεράνη αγόρασε όπλα των ΗΠΑ με αντάλλαγμα την απελευθέρωση Δυτικών ομήρων στον Λίβανο. Τα ιρανικά χρήματα κατέληξαν στους δεξιούς αντάρτες της Νικαράγουας, που μάχονταν  τους Σαντινίστας.  Ο Ραφσαντζανί  πιστώνεται τον επιτυχή τερματισμό του οκταετούς ιρανο-ιρακινού πολέμου 1980-1988) καθώς έπεισε τον Αγιατολάχ Χομεϊνί να υπογράψει ειρήνη με τον Σαντάμ Χουσεΐν. Απέτυχε όμως να σπάσει τη διεθνή απομόνωση του Ιράν, ενώ επί των ημερών του η ιρανική οικονομία παρέμεινε αδύναμη, εξαρτημένη από τις διακυμάνσεις της τιμής του πετρελαίου. Αποχώρησε αναγκαστικά το 1997, αφού δεν εδικαιούτο τρίτη θητεία - όπως τώρα ο Αχμαντινετζάντ.

«Αν ο Χαμενεΐ του επιτρέψει να εκλεγεί πρόεδρος, ο Ραφσαντζανί θα κινηθεί σύντομα προς την κατεύθυνση απευθείας συνομιλιών με τις ΗΠΑ. Θα επικεντρωθεί στην άρση των κυρώσεων, θα χαμηλώσει σημαντικά τους τόνους της ιρανικής διπλωματίας και θα δημιουργήσει ευνοϊκό περιβάλλον για ξένες επενδύσεις», εκτίμησε ο Σαούλ Μπαχάς, του Πανεπιστημίου Τζορτζ Μέισον στη Βιρτζίνια. «Όμως η αμύθητη περιουσία του κι ο τρόπος που την απέκτησε τον καθιστούν ευάλωτο», πρόσθεσε.

 

Αγιατολάχ  Χαμενεΐ

Ερώτημα

Το μεγάλο ερώτημα στην Τεχεράνη και τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες είναι αν ο Χαμενεΐ και ο Ραφσαντζανί έχουν καταλήξει σε μυστική συμφωνία για τη μοιρασιά της εξουσίας ή αν θα οδηγηθούν σε σύγκρουση με απρόβλεπτες προεκτάσεις. Η σκληροπυρηνική πτέρυγα του ιρανικού καθεστώτος που εκφράζει ο Χαμενεΐ είναι ουσιαστικά μια συμμαχία ανάμεσα σε συντηρητικούς σιίτες κληρικούς και σε διοικητές του παραστρατιωτικού σώματος των Φρουρών της Επανάστασης, που ελέγχουν τη Δικαιοσύνη, το στρατό, τις δυνάμεις ασφαλείας και τα κρατικά ΜΜΕ. Στήριξαν με όλες τους τις δυνάμεις τον Αχμαντινετζάντ στη μετεκλογική εξέγερση του 2009, αλλά στη συνέχεια ήρθαν σε ρήξη μαζί του.

Ως επικρατέστερος υποψήφιος πρόεδρος του συντηρητικού στρατοπέδου προβάλλει ο διαπραγματευτής του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, Σαΐνχ Τζαλίλι, με αουτσάιντερ το δήμαρχο της Τεχεράνης, Μοχάμεντ Μπακέρ Καλιμπάφ. Ο Τζαλίλι έκανε την Πέμπτη ηγετική εμφάνιση στην Κωνσιανινούπολη, δηλώνοντας ύστερα από συνομιλίες με την επικεφαλής της Ε.Ε. για την εξωτερική πολιτική και την άμυνα Κάθριν Αστον, πως η χώρα του είναι έτοιμη για συνομιλίες με τις μεγάλες δυνάμεις, αλλά ποτέ δεν θα απεμπολήσει το δικαίωμα σε ειρηνική χρήση πυρηνικής ενέργειας.

Η επόμενη μέρα στις σχέσεις με τις ΗΠΑ

ΠΟΛΛΟΙ παρατηρητές πιστεύουν ότι όποιος κι αν εκλεγεί, το Ιράν  θα αναζητήσει δίαυλο επικοινωνίας με τις  ΗΠΑ.  Οι κυρώσσεις του ΟΗΕ έχουν οξύνει τα κοινωνικά προβλήματα, πλήττουν τα εργαζόμενα στρώματα και ανάγκασαν την κυβέρνηση σε περικοπές - ακόμη και σε απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων.

Τι  λέει η Ουάσιγκτον

Θα είναι δύσκολο το Ιράν να υποχωρήσει από την αντιαμερικανική και αντισιωνιστική ρητορική του (ακόμη κι ο Ραφσαντζανί επισήμως δεν κάνει πίσω στο πυρηνικό πρόγραμμα), ωστόσο πολλά θα κριθούν από τη στάση της Ουάσιγκτον.  ΟιΓΗΠΑ εξακολουθούν να θεωρούν το Ιράν κόκκινο πανί - απόδειξη ότι απείλησαν με μποϊκοτάζ τη Διάσκεψη του ΟΗΕ για τον Αφοπλισμό, επειδή δέχθηκε να δώσει στο Ιράν την κυλιόμενη προεδρία που εδικαιούτο. Πολλά θα κριθούν από τις εξελίξεις στη Συρία. Σε προσεκτική γλώσσα, ο ιρανός υπουργός Εξωτερικών, Αλί Ακμπάρ Σαλεχί, έστειλε ένα μήνυμα στην Ουάσιγκτον,  που θα μπορούσε να εκληφθεί ως πρόταση διαλόγου. Δήλωσε σε συνέντευξη στο γερμανικό «Spiegel»  πως η χώρα του είναι αντίθετη σε κάθε χρήση χημικών ή άλλου όπλου μαζικής καταστροφής, από οπουδήποτε κι αν προέρχεται, ενώ διαβεβαίωσε πως η Τεχεράνη είναι έτοιμη να συμμετάσχει σε διεθνή διάσκεψη για το Συριακό, αρκεί βέβαια να προσκληθεί.

Φυσικά, ο Ιρανός διπλωμάτης ήταν απόλυτος σε ό,τι αφορά το δικαίωμα της χώρας του να αναπτύξει πυρηνική ενέργεια «για ειρηνικούς σκοπούς», αλλά πρόσθεσε με νόημα πως το βασικό μέλημα του επόμενου προέδρου θα είναι «η αποκατάσταση των διεθνών σχέσεων του Ιράν και των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η χώρα επί δεκαετίες». 

ΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ