Το Συγκρότημα Λαμπράκη και οι μύθοι που το ακολουθούσαν

 

Το Συγκρότημα Λαμπράκη και οι μύθοι που το ακολουθούσαν

Από τον Παπάγο στο κάψιμο των εφημερίδων, στο «νερό του Καματερού» και τα πολιτικά παιγνίδια -Η παρακυβέρνηση της  «Χρ. Λαδά». Οι διαπλοκές, οι επιρροές και οι σχέσεις με το κράτος και τις κυβερνήσεις

Η ιστορία δεν μπορεί ακόμη να γραφεί, αλλά αν γραφόταν θα δικαίωνε τον   Χρήστο Δημητρίου Λαμπράκη. Γιατί την ιστορία τη γράφουν οι νικητές και ο Χρ. Λαμπράκης ούτε τη μάχη έχασε ούτε την επιρροή του στο χώρο των ανθρώπων που γράφουν. Πολλές ήταν ασφαλώς οι επιθέσεις που δεχόταν, αυτό όμως συνδεόταν με το γεγονός ότι και ο ίδιος εμφανιζόταν δημόσια, όχι μόνο ως δύναμη, αλλά και ως πρόσωπο.

Και  όχι μόνο στο χώρο τον εκδοτικό, το μουσικό, της διαπλεκόμενης πολιτικής, αλλά και των καθαρόαιμων   επιχειρήσεων. Δήλωνε ευθέως κέντρο εξουσίας, που χρησιμοποιούσε την πολιτική ως θεραπαινίδα και φρόντιζε να τη διατηρεί σε ρόλους υπηρετικούς.

Η επιρροή τον Συγκροτήματος Λαμπράκη στην πολιτική ζωή του τόπου είναι ένας ολόκληρος μύθος, που ανατρέχει και στην προ Χρήστου Λαμπράκη εποχή και για την αλήθεια του οποίου ουδείς ποτέ διατηρούσε, ιδιωτικώς, την παραμικρή αμφιβολία.

Για δεκαετίες, όμως, ολόκληρες δεν υπήρχε διαθέσιμη στην «αγορά» ούτε μία φωτογραφία του ανθρώπου που διηύθυνε το πρώτο και μεγαλύτερο συγκρότημα Τύπου της χώρας και «ανεβοκατέβαζε κυβερνήσεις».

 

 

■ Ο μύθος

Οι λίγοι μάλιστα που τον «είδαν με τα μάτια» τους συντηρούσαν ένα άλλο μύθο: ότι έπασχε από αγοραφοβία και δεν μπορούσε να δει πάνω από τρεις ανθρώπους μαζί, ούτε υπαλλήλους του!

Αλήθεια ή ψέματα αυτό δεν τον εμπόδισε ποτέ να επιβάλει τις απόψεις του ακόμη και σε ανθρώπους που δεν είχαν κατακτήσει χαριστικά την επωνυμία. Αντίθετα, το μυστικιστικό αυτό κλίμα βοηθούσε να λειτουργεί με όρους πυθαγορικής ομακοΐας το μυθικό «Αυτός έφα».

Και αυτό είναι πιο σημαντικό και από το να προετοιμάζει και να διορίζει πρωθυπουργούς, αφού την πολιτική την ασκούν αυτοί που πράγματι την ασκούν και αυτό, εκόντες-άκοντες το συνειδητοποιούσαν γρήγορα οι πάντες.

Το «νερό του Καματερού», π.χ., που φορτώθηκε εξ ολοκλήρου (όχι βέβαια πως του κόστισε ιδιαίτερα) ο κ. Καψής, είχε συγκινήσει πρώτα τον πρώτο έχοντα λόγον. Και είναι φτηνή οικονομίστικη άποψη, ότι το όλο εγχείρημα έγινε για να κερδίσουν κάποιες χιλιάδες φύλλα τα «Νέα», με κίνδυνο σύντομα να το πληρώσουν ακριβά. Στα ανώτατα κλιμάκια -που λειτουργούν και προδρόμως - οι μετά μεταφυσικής συνδυαζόμενες ιδεοληψίες είναι συνηθέστατες.

Και όταν γίνονται «εθνική πολιτική» και μάλιστα ακόμη και σε θέματα πολιτισμού οι επιπτώσεις είναι βαρύτερες από το καθαρό νεράκι του Καματερού, ακόμη ίσως και από τον ετεροκαθορισμό της πολιτικής, που έτσι κι αλλιώς παρακολουθεί και υπακούει σε σύνθετο γίγνεσθαι.

Και όσο μπόρεσαν κάποιοι υπουργοί να μην αποκαλέσουν, «Νέο Παρθενώνα το Μέγαρο Μουσικής», άλλο τόσο είχαν μπορέσει στο παρελθόν άλλοι να μην πιστέψουν το νερό του Καματερού ως θαυματουργό. Ευκολότερα συγχωρούν στα υψηλά επίπεδα να πολεμήσεις τα συμφέροντα τους παρά την «αποστολή» τους. Και αυτό οι παντός είδους παρακοιμώμενοι το γνωρίζουν.

Τις σχέσεις του με το κράτος και τις κυβερνήσεις περιέγραψε διακριτικά ο ίδιος ο Χρ. Λαμπράκης από την κρατική τηλεόραση κατά την αγιογράφησή του στα 1997: «Δεν μπορώ να πω ότι βρήκα ποτέ αντίρρηση ουσιαστική από το κράτος και από τις κυβερνήσεις».

■ Η πραγματικότητα

 

Σε παλιότερη όμως συνέντευξη του από το ίδιο κανάλι δεν ήταν   τόσο   διακριτικός. Βρέθηκε τότε πολύ κοντά στο λουδοβίκειο και στην πραγματικότητα του «το κράτος είμαι εγώ» και επικρίθηκε.

Οι διαπλοκές του Συγκροτήματος με την πολιτική και τους πολιτικούς υπήρξαν πολύ παλιές. Ο ιδρυτής του «Βήματος» χρεώθηκε από τη «δημοκρατική παράταξη» την εκλογική νίκη του στρατάρχου Παπάγου, που τον υποστήριξε εγκαταλείποντας τη συμμαχία Πλαστήρα-Βενιζέλου. Από τότε οι καθοριστικές παρεμβάσεις πύκνωσαν και επεκτάθηκαν σ' ολόκληρο το πολιτικό φάσμα, καθώς καμιά παράταξη δεν θα μπορούσε να φτάσει στην εξου-σία αν δεν αντλούσε ψήφους από τον απροσδιορίστων ορίων «κεντρώο χώρο», η επιρροή στον οποίο του Συγκροτήματος υπήρξε καθοριστική.

Με τη διαμόρφωση της «Ενώσεως Κέντρου» και την πορεία της προς την εξουσία, αλλά και την πτώση της η συμμετοχή του Συγκροτήματος υπήρξε διαπλαστική για τα σχήματα και τις καταστάσεις. Για το χώρο αυτό το ιστορικό «αυτού το όνομα θα ξαναγραφεί στο "Βήμα" μόνο στο αγγελτήριο του θανάτου του» ισοδυναμούσε με πολιτικό θάνατο.

Τότε όμως οι παρεμβάσεις ήταν διακριτικές και συνήθως παρασκηνιακές. Κάποιες κραυγαλέες μεταστροφές, που έφταναν εκ του προορισμού τους και στους αναγνώστες οδηγούσαν σε προσωρινή αγανάκτηση και κάποτε -όπως στα Ιουλιανά γεγονότα και στα γεγονότα της Νομικής κατά την δικτατορία - και στο κάψιμο των εφημερίδων του.

Ποτέ   όμως   τα γεγονότα αυτά   δεν έφτασαν να απειλήσουν σοβαρά το  Συγκρότημα  και επειδή  οι  «μέσα σελίδες» έμεναν πάντα σταθερά προσανατολισμένες και καλές, αλλά και επειδή η ηγεσία και οι πολιτικοί δεν άντεχαν για πολύ την αντίθεση και κάλυπταν την παρασπονδία, κάνοντας «τα πικρά γλυκά».

Με τον Ανδρέα Παπανδρέου και το Συγκρότημα η σχέση υπήρξε πολυκύμαντη και οι εκατέρωθεν εκβιαστικές πιέσεις συνεχείς. Η σχέση ξεκίνησε με την προσπάθεια ελέγχου ομάδων, ισορροπιών και τάσεων στην Ένωση Κέντρου, όταν ήταν κυβέρνηση. Το «Βήμα» παραχώρησε    την πρώτη του σελίδα για τη δημοσίευση των άρθρων του     Ανδρέα Παπανδρέου, με τα οποία στην ουσία εξήγγειλε την ιδεολογική του πλατφόρμα και την αυτόνομη ομάδα του μέσα στην Ένωση Κέντρου.

Γρήγορα, όμως, η σχέση έγινε περίπλοκη και κινήθηκε από το ζενίθ της απόλυτης υποστήριξης ως το ναδίρ του χλευασμού για να καταλήξει σε σχέση αμφιμερώς ανταποδοτική. Αυτό το «δώρο» της υπερτιμημένης αγοράς του κτιρίου της Συγγρού - σε ημέρες ισχνών αγελάδων για το Συγκρότημα - ως τα Κοσκωτικά δεν μεσολαβούν παρά τρία χρόνια. Και από το χλευασμό της «Μιμής» ως τη συνέντευξη - εξαγγελία των πολιτικών ενδιαφερόντων της κας. Λιάνη στο «Βήμα» λίγο περισσότερα, με συχνές ενδιάμεσες μεταπτώσεις.

Οι εποχές, όμως, άλλαξαν και οι φιλοδοξίες - και οι απαιτήσεις - πλήθυναν, αλλά και οι πολιτικοί, μέσα από την καλλιεργούμενη απαξίωση της πολιτικής έγιναν πιο ευάλωτοι. Συγχρόνως αυξήθηκαν και τα συμφέροντα και τα κέντρα που μπορούσαν να ασκούν «πειστικές» πιέσεις.

Οι παρεμβάσεις γίνονταν ωμές και γρήγορα έφταναν από τις προειδοποιητικές βολές και τους υπαινιγμούς σε πρωτοσέλιδες τορπίλες. Και από την απαίτηση βολικών ρυθμίσεων στην ευθεία επιχείρηση υποδείξεων για την ανάδειξη αρχηγών κόμματος. Και από το «οικείο» ΠΑΣΟΚ στην «αντίπαλο» Νέα Δημοκρατία.

 

■ Οι περιστάσεις

Το ύφος εξαρτάτο από τις περιστάσεις και τους στόχους. Άλλοτε το «ξεφώνημα» Πάγκαλου, η υπονόμευση Τσοχατζόπουλου, η στήριξη Σημίτη και άλλοτε οι συνεχείς προρρήσεις για τον «μέλλοντα πρωθυπουργό» κ. Εβερτ και τα αήθη περί «κλωνισμού» για  τον κ.  Καραμανλή. Και πάντα «κάποιος δικός μας» (υπουργός ή διοικητής τον Αγίου Ορους ή στην παλιά Ολυμπιακή Αεροπορία), σε κρίσιμη θέση. Η εφημερίδα ήταν απλό εργαλείο καθαρών ή απόκρυφων σκοπών.

Η αείμνηστη Ελένη Βλάχου, που ποτέ δεν συμπάθησε τον Χρ. Λαμπράκη, υποστήριζε δημόσια:

«Δεν ήταν ποτέ ούτε εκδότης, ούτε δημοσιογράφος. Ένας καλός μουσικολόγος είναι». Δεν είχε όμως πολύ δίκιο. Ο Χρ. Λαμπράκης σπούδασε οικονομικά. Και μπορεί να είχε υπογράψει ελάχιστα άρθρα στο «Βήμα», δημοσιογράφους όμως, ακόμη και καλούς, δεν δυσκολεύτηκε ποτέ να έχει.

Και μπορεί να «έκλεισε» έντυπα αρκετά, ακόμη και να αγόρασε για να τα κλείσει, οι ισολογισμοί όμως του Συγκροτήματος του έδιναν τα μεγαλύτερα κέρδη και οι άλλες επιχειρήσεις του δεν ήταν προβληματικές. Αλλά και στα ανοίγματα του, παλιά και νέα, σε συγγενείς με τον Τύπο δραστηριότητες έδειχναν ότι είχε καλή αίσθηση του χώρου και της προοπτικής του. Και, κυρίως, είχει αναπτύξει υψηλή τεχνική και μαχητικότητα για να μην απειληθεί από τις μεταβαλλόμενες πολιτικές καταστάσεις.

Ο καθένας κρίνεται από τους στόχους που έχει θέσει ο ίδιος. Και ο κ. Λαμπράκης είχε πετύχει τους δικούς του, επιδεικνύοντας μοναδική προσαρμοστικότητα όταν δεν συμμετείχε αποφασιστικά στη διαμόρφωση της πολιτικής.

Πηγή

Με στοιχεία από το άρθρο του Δήμου Μαυρομάτη στην εφημερίδα «ΤΥΠΟΣ της ΚΥΡΙΑΚΗΣ» της 9ης Μαρτίου 1997 με τίτλο «Συγκρότημα Λαμπράκη η παρακυβέρνηση της «Χρ. Λαδά»