Δύο αρχαία αργυρά νομίσματα και ένα χάλκινο μπορεί να μην αποτελούν εντυπωσιακό εύρημα, όταν όμως προέρχονται από το ναυάγιο του «Μέντορα» του πλοίου με το οποίο ο Ελγιν μετέφερε τα Γλυπτά του Παρθενώνα στην Αγγλία, τότε είναι σημαντικά.
Τα βρήκε τον Ιούλιο κλιμάκιο της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, που υπό την διεύθυνση του καταδυόμενου αρχαιολόγου Δρ. Δημήτρη Κουρκουμέλη πραγματοποίησε υποβρύχια αρχαιολογική έρευνα στο ιστορικό ναυάγιο «Μέντωρ» στα νοτιοανατολικά Κύθηρα κοντά στον Αβλέμονα. Εκεί δηλαδή, όπου είχε βυθιστεί τον Σεπτέμβριο του 1802. Θραύσματα μαρμάρων ή γλυπτών όμως, που είναι το μέγα ζητούμενο, δεν εντοπίσθηκαν.
Αντίθετα, αντικείμενα του δεκαμελούς πληρώματος του πλοίου, όπως όπλα βρέθηκαν κατά τη διάρκεια της έρευνας, που επικεντρώθηκε στη περιοχή της πρύμνης. Εντοπίσθηκαν έτσι δύο πιστόλες, η διακόσμηση του κοντακίου ενός ντουφεκιού, βόλια τριών διαφορετικών διαμετρημάτων, λίθινα τσακμάκια για τα όπλα και μία οβίδα μικρού κανονιού. Επίσης όργανα ναυσιπλοΐας, μία μικρή πυξίδα χειρός με χρυσή αλυσίδα και η πυξίδα του πλοίου. Αλλά και σκεύη διαφόρων τύπων (γυάλινα, πήλινα ή πορσελάνινα), φιάλες, διακοσμητικά στοιχεία, που βρίσκονταν προφανώς στο χώρο ενδιαίτησης των αξιωματικών και νομίσματα της συγκεκριμένης περιόδου. Οσο για τα αρχαία νομίσματα βρέθηκαν ανάμεσα στις πέτρες του έρματος του πλοίου.
Η έρευνα έγινε στο διάστημα από 6 έως 15 Ιουλίου και είναι η τέταρτη των νεώτερων χρόνων στον «Μέντορα», που βρίσκεται σε βάθος 22-24 μέτρων μέσα στην άμμο (είναι σχεδόν σκεπασμένο). Προηγήθηκε το 1975 ο πλοίαρχος Κουστώ, ακολούθως το Ινστιτούτο Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών, το 1980 και τέλος η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων το 2009, όταν είχαν εντοπισθεί ανάμεσα σε λίθους, προφανώς του έρματος του πλοίου, διάφορα ευρήματα, όπως απολιθώματα ιχθύων σε σχιστολιθικές πλάκες, που από τότε είχε θεωρηθεί ότι μπορούν να προέρχονται από το φορτίο.
Κατά τη διάρκεια της φετινής έρευνας καθαρίσθηκε μάλιστα και ένα μέρος του κελύφους του πλοίου, το οποίο είχε εντοπιστεί ήδη από την έρευνα του 1980 και όπως διαπιστώθηκε σώζεται σε αρκετά καλή κατάσταση. Επιπλέον όμως τα ευρήματα, που ανασύρθηκαν από το ναυάγιο, αποτελούν ενδείξεις της διαβίωσης των πληρωμάτων των εμπορικών πλοίων σε μία ταραγμένη ιστορική περίοδο της Ανατολικής Μεσογείου.
Γενικότερα πάντως τα αποτελέσματα της έρευνας θεωρούνται ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και ενθαρρυντικά, γιατί το ναυάγιο συνδέεται με μία από τις πιο μελανές σελίδες της ιστορίας του Παρθενώνα και των γλυπτών του, που η περιπέτειά τους συνεχίζεται ως σήμερα. Και επειδή η ελπίδα δεν πεθαίνει, η συνέχιση των ερευνών, ίσως αποδώσει κάποια νέα στοιχεία για το ίδιο το πλοίο και για το πολύτιμο, κλεμμένο φορτίου του.
Ο «Μέντωρ« ήταν ένα δικάταρτο μπρίκι στο οποίο ο Ελγιν είχε φορτώσει 17 κιβώτια με γλυπτά από την Ακρόπολη κυρίως: Από τη Ζωφόρο του Παρθενώνα και τον ναό της Αθηνά Νίκης, τμήματα αγαλμάτων, σπόνδυλοι κιόνων, ένας μαρμάρινος θρόνος (τον είχε υποσχεθεί ως δώρο στον πεθερό του) κ. ά.
 |
Καινούρια ευρήματα από το πλοίο
με το οποίο ο Ελγιν μετέφερε
τα Γλυπτά του Παρθενώνα
Το ναυάγιο έγινε στις 17 Σεπτεμβρίου όταν το πλοίο παρασυρμένο από τον δυνατό άνεμο που έπνεε στο Ταίναρο παρασύρθηκε προς στα Κύθηρα. Καθώς προσπαθούσε να προφυλαχθεί στο λιμανάκι του Αβλέμονα, κόπηκαν στα σκοινιά από τις άγκυρες και στη συνέχεια το πλοίο κτύπησε στα βράχια, έγυρε και βυθίστηκε σε λίγες ώρας. Θύματα δεν υπήρξαν και για την ανέλκυση των γλυπτών από το σκάφος επιστρατεύτηκαν καλύμνιοι σφουγγαράδες. Αργότερα τα γλυπτά φορτώθηκαν σε άλλο πλοίο και από εκεί ταξίδεψαν στην Αγγλία
Την εφετινή έρευνα πάντως, χρηματοδότησε και συνέδραμε το Αυστραλιανό Ιδρυμα «Kytherian Research Group».
(Το Βήμα)
http://irakleitos.blogspot.com/2011/08/blog-post_08.html
ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ
Κύθηρα: Φως στο ναυάγιο του Έλγιν
Παρασκευή Κατημερτζή http://www.tanea.gr/Μια επίκαιρη υποβρύχια αρχαιολογική έρευνα στο πλοίο του Έλγιν, τον «Μέντορα», που βυθίστηκε πριν από 207 χρόνια στα Κύθηρα με 17 κιβώτια γεμάτα γλυπτά της Ακρόπολης, ανέσυρε από τον βυθό πιατικά, γυαλικά και βόλια. Μάρμαρα ή θραύσματα μαρμάρων του Παρθενώνα δεν βρέθηκαν στη μεγάλη επιχείρηση «κατόπτευσης» του ναυαγίου του «Μέντορος», του πλοίου που βυθίστηκε κοντά στον Αβλέμονα Κυθήρων με αρκετά από τα γλυπτά που είχε αφαιρέσει βίαια και παράνομα από την Ακρόπολη ο λόρδος Έλγιν το 1802.
Οι Καλύμνιοι σφουγγαράδες που προσέλαβε αμέσως μετά τη βύθιση του «Μέντορος», σε μια πρωτοφανή σωστική προσπάθεια που κράτησε δυόμισι χρόνια, ανέσυραν όλη την πολύτιμη λεία που κατέληξε σε μια υγρή και ακατάλληλη αποθήκη στην έπαυλή του και, τελικά, πουλήθηκε στο Βρετανικό Μουσείο.
Σήμερα, το βυθισμένο σκάφος- ένα μπρίκι δικάταρτο με μήκος 20 μ. που βρίσκεται σε βάθος 22-24 μέτρων σε μια κόγχη του Αβλέμονα Κυθήρων- είναι σχεδόν τελείως σκεπασμένο από την άμμο.
«Αν πήγαινα σήμερα για πρώτη φορά δύσκολα θα αναγνώριζα τον χώρο» λέει στα «ΝΕΑ» ο αρχαιολόγος-δύτης Δημήτρης Κουρκουμέλης, ο οποίος τέθηκε στα τέλη Μαΐου επικεφαλής της διερευνητικής έρευνας που οργάνωσε η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων στο ναυάγιο, με αφορμή και τα εγκαίνια του Νέου Μουσείου Ακρόπολης. Για να διαπιστώσει την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο χώρος- κηρυγμένος ως προστατευόμενος από το 2005-, να φωτογραφήσει, να βιντεοσκοπήσει το ναυάγιο και να περισυλλέξει τυχόν θραύσματα μαρμάρων που διέφυγαν την προσοχή των παλαιότερων ερευνητών.
Εκείνο που βρέθηκε, και ίσως σχετίζεται με τη συλλεκτική μανία του Έλγιν, είναι ένας σχιστόλιθος όπου είναι αποτυπωμένο το απολίθωμα ενός ψαριού. Εν τούτοις, η έρευνα στο ναυάγιο δεν περιορίζεται στον βυθό και στην πιθανότητα να κρύβονται κάποια μαρμάρινα θραύσματα της ζωφόρου του Παρθενώνα μέσα στην άμμο. Είναι ένα συναρπαστικό ανοιχτό κεφάλαιο, το οποίο μπορεί να συνδέεται με κάποιες αρχαιότητες με προέλευση από τα Κύθηρα που βρίσκονται τώρα στο Βρετανικό Μουσείο.
Επιπλέον, σώζονται τα ημερολόγια του πλοίου, οι φορτωτικές, λογαριασμοί και αποδείξεις για τα έξοδα και τον τρόπο της ανέλκυσης, που συνιστούν ένα συναρπαστικό χρονικό της υποβρύχιας περιπέτειας των Μαρμάρων του Παρθενώνα.
Οι Καλύμνιοι βουτηχτές κατέβαιναν γυμνοί, χωρίς κανέναν εξοπλισμό, σε βάθος 12-13 οργιές (22-24 μ.) κρατώντας την ανάσα τους. Για να φτάσουν στο αμπάρι και να δέσουν τις κάσες με σχοινιά χρειάστηκε να σπάσουν το κατάστρωμα του πλοίου. Μέχρι τώρα έχουν πραγματοποιηθεί έρευνες από τον Ζαν Ζακ Κουστό, το Ινστιτούτο Εναλίων Αρχαιοτήτων και την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων στο ναυάγιο. Μάρμαρα δεν έχουν βρεθεί, παρ΄ ότι υπάρχει κάποιο μυστήριο σχετικά με το δέκατο έβδομο κιβώτιο.
Ο αρχαιολόγος Δημήτρης Κουρκουμέλης θεωρεί σημαντικό «να γίνει τελικώς μια συστηματική έρευνα, όχι τόσο πλέον με την ελπίδα να βρεθούν γλυπτά, αλλά επειδή αυτό το πλοίο έχει συνδεθεί έντονα με μια σημαντική και οδυνηρή στιγμή της πολιτιστικής ιστορίας μας».
Τι κι αν ναυάγησε ο «Μέντωρ».
Ο λόδος Έλγιν φόρτωσε άλλα, περισσότερα, γλυπτά από την Ακρόπολη τον Φεβρουάριο του 1803 και τα έστειλε με το πλοίο «Βraakel» στη Βρετανία
Το σταματημένο ρολόι
Το 1980 οργανώθηκε η πρώτη υποβρύχια ανασκαφή στην περιοχή του ναυαγίου, που αποκάλυψε τμήματα από το σκαρί του «Μέντορος». Τότε εντοπίστηκαν και τα πρώτα υπολείμματα από σκεύη και αντικείμενα του πληρώματος. Ανάμεσά τους ήρθε στο φως και ένα ρολόι, σταματημένο στη 01.10 ή 02.05- πρέπει να είναι και η ώρα της βύθισης του πλοίου, αφού ο γραμματικός του λόρδου Έλγιν αναφέρει στο ημερολόγιό του ότι το πλοίο άρχισε να βυθίζεται τις πρώτες πρωινές ώρες.
Το χρονικό
16 Σεπτεμβρίου 1802, πρωί. Ο «Μέντωρ» αποπλέει από τον Πειραιά με Μαλτέζο καπετάνιο και δωδεκαμελές πλήρωμα, με προορισμό τη Μάλτα.
16 Σεπτεμβρίου, στις 18.00, πνέει στο Ταίναρο δυνατός άνεμος που παρασύρει το μπρίκι 40 μίλια νοτιότερα.
17 Σεπτεμβρίου, στις 14.00, το πλοίο φθάνει στον Αβλέμονα Κυθήρων, ρίχνει δύο άγκυρες, που δεν κράτησαν, αλλά «ξέσουραν». Κόβει τα σχοινιά και προσπαθεί να σαλπάρει, αλλά χτυπά στα βράχια. Γέρνει και βυθίζεται σε λίγες ώρες, χωρίς θύματα.
Το φορτίο ήταν γλυπτά από τη ζωφόρο του Παρθενώνα, τον Ναό της Απτέρου Νίκης, τμήματα αγαλμάτων- τρία μαρμάρινα μπούστα, ένας μαρμάρινος θρόνος, σφόνδυλοι κιόνων από τις «ανασκαφές» του συνεργάτη του Έλγιν Τζ. Μπατίστα Λουζιέρι στην Ακρόπολη. 1805. Οι Καλύμνιοι σφουγγαράδες που προσέλαβε ο Έλγιν κατάφεραν να ανελκύσουν όλα τα γλυπτά του Παρθενώνα.
Πηγή:
http://alalazontatopia.blogspot.com/2009/07/blog-post_09.html
SMALL SUMMARY
Ancient shipwreck of Avlemonas (Lord Elgin)
The archaeologists’ investigation identified the remains of this effort, such as appliances and items of the crew, including a clock stopped at 1:10 or 2:05. This should be the sinking time, as Lord Elgin’s secretary writes in his diary that the ship started sinking in the early morning hours. So far they have discovered nine stone anchors, relics of shipwrecks and an abundance of articles providing important information on trade and navigation of the time!
http://www.kythera.gr/en/whattosee/Mentor-shipwreck.php
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου