Η υπερβολική χρήση αντιβιοτικών υπεύθυνη για τη μικροβιακή αντοχή

ΕΞΑΙΤΙΑΣ της υπερκατανάλωσης αντιβιοτικών χάνονται ανθρώπινες ζωές και πολύτιμα φάρμακα για την αντιμετώπιση των λοιμώξεων. Το ΚΕΕΛΠΝΟ εργάζεται επί αρκετά χρόνια στον τομέα των νοσοκομειακών λοιμώξεων και της  μικροβιακής αντοχής αναπτύσσοντας προγράμματα για την αντιμετώπιση τους. Ελπίζουμε ότι σταδιακά η χώρα μας θα βγει από το κάδρο της πρώτης χώρας στην υπερκατανάλωση αντιβιοτικών και μικροβιακής αντοχής. Πολύ σημαντική είναι και η νομοθετική ρύθμιση που έγινε πρόσφατα και καθιστά υπεύθυνες και τις διοικήσεις των νοσοκομείων για την αντιμετώπιση του προβλήματος.

ΤΖΕΝΗ ΚΡΕΜΑΣΤΙΝΟΥ, Πρόεδρος ΚΕΕΛΠΝΟ

Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΤΕΧΕΙ ΤΟ ΡΕΚΟΡ ΚΑΤΑΧΡΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΕ

Η υπερβολική χρήση αντιβιοτικών υπεύθυνη για τη μικροβιακή αντοχή

Η ΜΙΚΡΟΒΙΑΚΗ αντοχή αποτελεί πλέον ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα Δημόσιας Υγείας, και η Ελλάδα συγκαταλέγεται στις χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά λοιμώξεων από πολυανθεκτικά μικρόβια στην Ευρώπη», τονίζει ο κ. Αθανάσιος Τσακρής, καθηγητής Μικροβιολογίας, Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών. «Το αποτέλεσμα είναι να αποτελεί καθημερινή πραγματικότητα το να έχουμε να αντιμετωπίσουμε λοιμώξεις από μικρόβια που δεν μπορεί να αντιμετωπισθούν από κανένα από τα διαθέσιμα αντιβιοτικά. Για ορισμένα μάλιστα είδη μικροβίων, που κυρίως συγκαταλέγονται στα ονομαζόμενα Gram-αρνητικά μικρόβια, δεν αναμένεται να κυκλοφορήσουν νέες δραστικές ομάδες αντιβιοτικών την επόμενη δεκαετία. Η κατάσταση αυτή ουσιαστικά μάς έχει οδηγήσει σε μια εποχή που προσομοιάζει με μια προηγούμενη που δεν υπήρχαν αντιβιοτικά, και που χαρακτηρίζεται πλέον ως  "μετα-αντιβιοτική" εποχή». Από το 2008, η 18η Νοεμβρίου έχει καθιερωθεί από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου Λοιμώξεων ως η Ευρωπαϊκή Ημέρα Ενημέρωσης και Ευαισθητοποίησης για την Ορθολογική Χρήση των Αντιβιοτικών. «Οι επιπτώσεις από την εξάπλωση των λοιμώξεων από πολυανθεκτικά μικρόβια είναι πολλαπλές», λέει ο κ. Τσακρής. «Πέρα από την αύξηση της θνησιμότητας στο νοσοκομειακό περιβάλλον, το σύστημα υγείας επιβαρύνεται με ένα πολύ σημαντικό κόστος από την παρατεταμένη νοσηλεία και τις επιπλοκές που εμφανίζουν οι ασθενείς με νοσοκομειακές λοιμώξεις. Επίσης, σημαντικά προβλήματα δημιουργούνται σε χειρουργικές επεμβάσεις, μεταμοσχεύσεις ή χημειοθεραπείες, που απαιτούν την ύπαρξη αποτελεσματικών αντιβιοτικών για την επιτυχή διεκπεραίωση τους. Η υπερβολική χρήση των αντιβιοτικών είναι αναμφίβολα ένας από τους πιο σημαντικούς λόγους που έχουν συντελέσει στην ανάπτυξη και την εξάπλωση της μικροβιακής αντοχής».

Μακροχρόνιες νοσηλείες

«Επιπλέον παράγοντες, όμως, όπως η μεγάλη κατανάλωση αντιβιοτικών στην κτηνοτροφία, ο μη επαρκής έλεγχος των λοιμώξεων, η μετακίνηση πληθυσμών, αλλά και οι κλιματολογικές συνθήκες έχουν συντελέσει στην εξάπλωση των ανθεκτικών μικροβίων. Θα πρέπει επίσης να γνωρίζουμε ότι σε έναν βαθμό αυτό είναι και το αποτέλεσμα των σύγχρονων δυνατοτήτων της ιατρικής, που επιτρέπει την επιβίωση ασθενών με βαριά νοσήματα, αλλά παράλληλα οδηγεί σε μακρόχρονες νοσηλείες σε ειδικές μονάδες και σε χορήγηση αντιβιοτικών για μεγάλα χρονικά διαστήματα.

Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, που η αυξημένη μετακίνηση ατόμων για λόγους τουριστικούς, επαγγελματικούς, ιατρικούς ή οικονομικούς έχει οδηγήσει στην εξάπλωση της μικροβιακής αντοχής σε περιοχές στις οποίες δεν υπήρχε προηγούμενα», τονίζει ο καθηγητής.

«Ιδιαίτερα, ο ιατρικός τουρισμός είναι ένας σημαντικός παράγοντας διασποράς και εισαγωγής ανθεκτικών μικροβίων στις αναπτυγμένες χώρες. Άνθρωποι από τις αναπτυγμένες χώρες συχνά μετακινούνται προς τις αναπτυσσόμενες χώρες αναζητώντας γρήγορη και φθηνή ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Το αποτέλεσμα είναι πολλές φορές να αποικίζονται με πολυανθεκτικά μικρόβια και κατά την επιστροφή στη χώρα τους, να γίνεται διασπορά των ανθεκτικών μικροβίων. Ενδεικτικά του προβλήματος της πολυφαρμακίας στη χώρα μας είναι και τα αποτελέσματα του προγράμματος συλλογής και καταστροφής αποκλειστικώς οικιακών φαρμακευτικών σκευασμάτων που υλοποιεί η ΙΦΕΤ ΑΕ (Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας) υπό την εποπτεία του Ε.Ο.Φ. σε συνεργασία με τον Π.Φ.Σ., την Ο.Σ.Φ.Ε., και το ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ., καθώς από τον Μάρτιο του 2012 έως σήμερα έχουν συλλεχθεί, μόνο από τα σπίτια, πάνω από 240 τόνοι οικιακών φαρμακευτικών σκευασμάτων και υπολειμμάτων φαρμάκων οικιακής χρήσεως. Η χώρα μας από το 2004, δυστυχώς, έχει τα υψηλότερα ποσοστά εξωνοσοκομειακής κατανάλωσης (πάνω από25%) αντιβιοτικών μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αν και μετά το 2010 καταγράφεται μια σημαντική μείωση κάθε χρόνο. Η περαιτέρω μείωση της κατανάλωσης αποτελεί ζητούμενο και στόχο για το Ελληνικό σύστημα Υγείας».

Ορθολογική χρήση

Στην κατεύθυνση της ορθολογικής χρήσης των αντιβιοτικών μπορεί να βοηθήσει η εκπαίδευση στα ιατρικά πρωτόκολλα, τα οποία καθοδηγούν την ενδεικνυόμενη χορήγηση των αντιβιοτικών».

Ο περιορισμός της εξάπλωσης αυτών των πολυανθεκτικών μικροβίων είναι μια πα­γκόσμια προτεραιότητα και απαιτεί αποφασιστικές δράσεις σε όλα τα επίπεδα των συ­στημάτων υγείας. Οι δράσεις αυτές συγκλί­νουν στη συνεργασία όλων των φορέων που συμμετέχουν στην ορθή χρήση των αντιβιοτικών, στην εφαρμογή μέτρων για τον περιορισμό της διασποράς των λοιμώξε­ων, στην έγκαιρη ανίχνευση των ανθεκτι­κών μικροβίων και στη δημιουργία δικτύων ενεργητικής παρακολούθησης. Στα ελληνικά νοσοκομεία ο έλεγχος της εξάπλωσης των νοσοκομειακών λοιμώξεων αποτελεί σημαντικό πρόβλημα που απαιτεί τη λήψη συντονισμένων και δραστικών μέ­τρων. Η εφαρμογή αποτελεσματικών δει­κτών επιτήρησης και η συνεργασία διοίκησης και ιατρονοσηλευτικού προσωπικού αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις επιτυχίας των προγραμμάτων ελέγχουν νοσο­κομειακών λοιμώξεων. Το ΚΕΕΛΠΝΟ καταβάλλει σημαντικές προσπάθειες τόσο στα θέματα εκπαίδευσης του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού, όσο και στην συνεχή επιτήρηση και έλεγχο των νο­σοκομειακών λοιμώξεων που οφείλονται σε πολυανθεκτικά μικρόβια. «Ήδη, πρόσφατες μελέτες στα ελληνικά νο­σοκομεία έχουν δείξει ότι η εφαρμογή μέ­τρων ελέγχου φορείας κατά την εισαγωγή των ασθενών στο νοσοκομείο, η ομαδοποί­ηση των ασθενών με ανθεκτικά μικρόβια, αλλά και η αυστηρή εφαρμογή και επιτήρηση των μέτρων ελέγχου λοιμώξεων, μπορούν να συντελέσουν στη μείωση των λοιμώξεων από πολυανθεκτικά μικρόβια. Η ορθολογική επίσης χρήση των αντιβιοτι­κών μπορεί να βοηθήσει αποτελεσματικά», καταλήγει ο κ. Τσακρής, «στην αντιμετώπι­ση των λοιμώξεων και στην αποτελεσματι­κότερη νοσηλεία των ασθενών, αλλά και παράλληλα να συντελέσει στη μείωση του κόστους της νοσοκομειακής περίθαλψης».

"ΕΘΝΟΣ"