Μια απεργία πείνας που συγκλόνισε τον κόσμο

Η ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΩΗΝ ΔΙΟΙΚΗΤΗ ΤΟΥ IRA ΣΙΑΝΑ ΟΥΟΛΣ

Ο συναγωνιστής του Μπόμπι Σαντς θυμάται την απεργία πείνας που συγκλόνισε τον κόσμο

 

Η απεργία πείνας 66 ημερών που τελικά τον οδήγησε στον θάνατο ανέδειξε παγκοσμίως το συγκεκριμένο είδος αγώνα ως απόλυτο και έσχατο μέσο διαμαρτυρίας μέσα στη φυλακή.

Ο Σίανα Ουόλς έχει διατελέσει διοικητής του IRA στις φυλακές του Λονγκ Κες, ενώ ήταν ο άνθρωπος που το 2005 ανακοίνωσε το τέλος του ένοπλου αγώνα του Ιρλανδικού Δημοκρατικού Στρατού.

Τριάντα τρία χρόνια μετά τον θάνατό του, ο Ιρλανδός Μπόμπι Σαντς, μέλος του IRA, και εκλεγμένος βουλευτής που αγωνίστηκε επί πρωθυπουργίας Μάργκαρετ Θάτσερ, για να συνεχίσει να ισχύει το καθεστώς πολιτικού κρατούμενου για τα φυλακισμένα μέλη της οργάνωσης, θεωρείται ήρωας από τους συντρόφους του και κορυφαίο σύμβολο για το συγκυβερνών κόμμα Σιν Φέιν στη Βόρεια Ιρλανδία.

Μολονότι οι δύο περιπτώσεις διαφέρουν σε πολλά, η απεργία πείνας του Νίκου Ρωμανού δεν θα μπορούσε παρά να ενεργοποιήσει συνειρμούς. Το «Εθνος της Κυριακής» αναζήτησε ανθρώπους που έζησαν τις ταραγμένες μέρες του 1981 μέσω του Ιδρύματος Μπόμπι Σαντς.

Ο Σίανα Ουόλς, συγκρατούμενος του Ιρλανδού αγωνιστή, μας μίλησε για τις στιγμές που πέρασε με τον απεργό πείνας-σύμβολο και για το πώς βίωσαν τον κοινό αγώνα τους μέσα από τη φυλακή, έχοντας καταδικαστεί για την ένοπλη δράση τους με τον Ιρλανδικό Δημοκρατικό Στρατό.

Ο 57χρονος Ουόλς έχει διατελέσει διοικητής του IRA στις φυλακές του Λονγκ Κες (γνωστές ως «H Blocks» από το σχήμα «Η» της κάτοψης των εγκαταστάσεων) και ήταν ο άνθρωπος που το 2005 ανακοίνωσε το τέλος του ένοπλου αγώνα του IRA.

Ο Μπόμπι Σαντς θεωρείται ήρωας από τους συντρόφους του και κορυφαίο σύμβολο για το συγκυβερνών κόμμα Σιν Φέιν στη Βόρεια Ιρλανδία.

Συμπτωματικά, ο Ουόλς έχει έναν λόγο παραπάνω, εκτός από τη φιλία του με τον Σαντς για να μιλήσει με αφορμή την απεργία πείνας του Ν. Ρωμανού: Ο ίδιος έλαβε όλη του την πανεπιστημιακή εκπαίδευση μέσα στη φυλακή, μέσα στην οποία πέρασε 21 χρόνια της ζωής του.

Πολιτικοί κρατούμενοι

«Γνώρισα τον Μπόμπι στο Λονγκ Κες τον Ιανουάριο του 1973, όχι σε κανονικές συνθήκες φυλακής, καθώς ήμασταν πολιτικοί κρατούμενοι και μπορούσαμε να ελέγχουμε τις υποθέσεις μας κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Χιλιάδες πολίτες παρακολούθησαν από κοντά την κηδεία του Μπόμπι Σαντς, η οποία εξελίχθηκε σε πολιτική διαμαρτυρία.

Οι Βρετανοί μάς είχαν δώσει καθεστώς πολιτικού κρατούμενου τον Ιούνιο του 1972 μετά από απεργία πείνας των φυλακισμένων μελών του IRA», αφηγείται ο Ουόλς, ο οποίος δεν έχει συμμετάσχει σε καμία από τις απεργίες πείνας της οργάνωσης. Μερικά χρόνια αργότερα αφέθηκαν και οι δύο ελεύθεροι για να ξανασυναντηθούν σύντομα στη φυλακή κάτω από διαφορετικές συνθήκες.

«Τον Μάρτιο του 1976 οι Βρετανοί απέσυραν το καθεστώς πολιτικού κρατούμενου για τα μέλη του IRA και έτσι αντιμετωπιζόμασταν πλέον ως κοινοί εγκληματίες. Ηταν η προσπάθειά τους να ποινικοποιήσουν τον αγώνα της αντίστασης», αναφέρει ο 57χρονος πρώην αξιωματούχος της οργάνωσης που επιδόθηκε σε ένοπλο αγώνα δεκαετιών για την προάσπιση των συμφερόντων του ιρλανδικού καθολικού πληθυσμού της Βόρειας Ιρλανδίας και την ένωσή της με την Ιρλανδική Δημοκρατία.

Στιγμιότυπο από τα νεανικά χρόνια. Στην άκρη δεξιά διακρίνεται ο Μπόμπι Σαντς, πάνω αριστερά ο Σίανα Ουόλς και κάτω δεξιά ο Τζέρι Ανταμς, ηγέτης του κόμματος Σιν Φέιν.

«Επέστρεψα στη φυλακή το 1976, όπως και ο Μπόμπι. Εκείνος έκανε απεργία πείνας. Αυτό που είπαμε τότε ήταν ότι δεν είμαστε κοινοί εγκληματίες, είμαστε στη φυλακή για τις πολιτικές μας πεποιθήσεις, και έτσι αντισταθήκαμε σθεναρά και αρνηθήκαμε να κάνουμε εργασίες στη φυλακή και να φορούμε τη στολή του κρατούμενου και, έτσι, οδηγηθήκαμε στη ?διαμαρτυρία της κουβέρτας? (blanket protest)».

Αυτή ξεκίνησε τον ίδιο χρόνο και κορυφώθηκε το 1981 με την απεργία πείνας που άρχισε ο Μπόμπι Σαντς, την 1η Μαρτίου.

Εξήντα έξι ημέρες αργότερα και ενώ είχε μεσολαβήσει η εκλογή του ως βουλευτή σε ενδιάμεσες εκλογές τον Απρίλιο, τελικά ο Μπόμπι κατέληξε στις 5 Μαΐου, προκαλώντας παγκόσμια αίσθηση και δίνοντας μεγάλη ώθηση στη δράση του IRA.

Στο σάιτ «Bobby Sands Trust» αναρτήθηκε άρθρο με τίτλο «Απεργία πείνας στην Ελλάδα», με αφορμή τον αγώνα του Νίκου Ρωμανού.

Στον θάνατο τον ακολούθησαν αργότερα εννέα ακόμη σύντροφοί του, μέχρι τελικά η απεργία πείνας να λάβει τέλος τον Οκτώβριο του ίδιου έτους. Στη διάρκεια της πενταετούς αυτής διαμαρτυρίας, της οποίας ηγήθηκε μεταξύ άλλων και ο Ουόλς, τα φυλακισμένα μέλη του IRA, με αίτημα να μην αντιμετωπίζονται ως κοινοί εγκληματίες, να συναντιούνται ελεύθερα μέσα στη φυλακή και να μη φορούν τη στολή του τροφίμου, κυκλοφορούσαν με κουβέρτες ριγμένες πάνω στο γυμνό τους σώμα ή χρησιμοποιώντας κομμάτια από αυτές για να φτιάξουν ρούχα αντί της στολής της φυλακής.

Τον πρώτο καιρό της δεύτερης αυτής ποινής κάθειρξης που εξέτισε, ο Μπόμπι πέρασε 15 ημέρες γυμνός σε απομόνωση και κάθε τρεις ημέρες υποβαλλόταν σε υποχρεωτική στέρηση τροφής, ενώ τελικά έμελλε να κλείσει με παρόμοιο τρόπο τον κύκλο του: σε απομόνωση και απέχοντας από την τροφή.

Ο Ουόλς ήταν από τους λίγους ανθρώπους που τον είδε κατά τη διάρκεια της απεργίας πείνας του, πριν πεθάνει σε πλήρη απομόνωση στο νοσοκομείο της φυλακής.

«Στη διάρκεια της διαμαρτυρίας της κουβέρτας είχαμε μακριά μαλλιά και μακριά γένια. Η τελευταία φορά που είδα τον Μπόμπι ήταν σε μια επίσκεψη στη φυλακή στα μέσα Μαρτίου του 1981, δύο εβδομάδες αφότου ξεκίνησε την απεργία πείνας.

Τον θυμόμουν με μακριά μαλλιά και γένια και όταν τον είδα στην επίσκεψη ήταν ξυρισμένος και είχε κοντά μαλλιά και δεν τον αναγνώρισα», θυμάται. «Μετά από αυτήν την επίσκεψη βρέθηκε σε πλήρη απομόνωση στο νοσοκομείο και κανείς δεν μπορούσε να τον δει, να του μιλήσει, να του δώσει πληροφορίες». Μάλιστα, ο Σίανα Ουόλς χαρακτηρίζει τον Μπόμπι Σαντς, που είχε γράψει πολλά άρθρα και ποιήματα από τη φυλακή, «φανταστικό συγγραφέα» και παραθέτει μια φράση που συνήθιζε να λέει: «Δεν μπορούν να με καταστρέψουν, επειδή έχω ελεύθερο πνεύμα».

Για τον Ουόλς η ουσία της απεργίας πείνας είναι «το να ασκήσεις πίεση σε αυτόν που έχει διαπράξει αδικία» και θεωρεί ότι, όταν σε αυτήν την προσπάθεια «παρεμβαίνουν οι γιατροί και διάφοροι άλλοι, τότε υποστηρίζουν αυτόν που έχει διαπράξει την αδικία και δε δρουν προς όφελος του απεργού πείνας».

Οσο για την εκπαίδευση στη φυλακή, ο Ουόλς αναφέρει ότι στη χώρα του προσφέρεται εκπαίδευση κάθε βαθμίδας, ακόμα και πανεπιστημιακού επιπέδου, και ότι ο ίδιος σπούδασε, ενώ ήταν φυλακισμένος μέσα από διαλέξεις που γίνονταν εντός των εγκαταστάσεων των φυλακών.

«Είναι γελοίο το να μην μπορεί κάθε κρατούμενος να έχει το δικαίωμα να σπουδάσει» λέει χαρακτηριστικά και τονίζει ότι οι φυλακισμένοι πρέπει να αντιμετωπίζονται «με αξιοπρέπεια, σαν ανθρώπινα όντα, έτσι ώστε να βγαίνουν από τη φυλακή με περισσότερα προσόντα».

Εξάλλου για τον Ουόλς ο μόνος τρόπος για να αποφευχθεί ή να τερματιστεί από τις Αρχές μια απεργία πείνας ενός φυλακισμένου είναι ακριβώς ο σεβασμός της αξιοπρέπειάς του.

Διαμαρτυρία με ιρλανδικές ρίζες

Η Ιρλανδία που έκανε γνωστή την απεργία πείνας ως μέσο διαμαρτυρίας είναι και μία από τις χώρες που τη γέννησαν. Οπως εξήγησε στο «Εθνος της Κυριακής» και ο ίδιος ο σύντροφος του Μπόμπι Σαντς, Σίανα Ουόλς, η απεργία πείνας «έχει ιστορία πολλών αιώνων στην Ιρλανδία» και είναι μία «ιρλανδική πρακτική» διαμαρτυρίας απέναντι στην αδικία της εξουσίας. «Από την αρχαιότητα, εάν κάποιος με εξουσία αδικούσε έναν συνηθισμένο άνθρωπο, τότε εκείνος στεκόταν στο κατώφλι του σπιτιού του ισχυρού που τον είχε αδικήσει και ξεκινούσε απεργία πείνας. Αρνείτο να φάει μέχρι να επανορθωθεί η αδικία. Μάλιστα τότε γινόταν και το εξής: όλο το χωριό γύριζε την πλάτη και μποϊκόταρε το άτομο που είχε διαπράξει την αδικία εις βάρος του απεργού πείνας», εξηγεί ο Ουόλς, τονίζοντας ότι «όλη η κοινότητα υποστήριζε τον απεργό πείνας παρόλο που ήταν ένα μόνο άτομο».

Διαδεδομένη πρακτική

Σύμφωνα με τοπικούς θρύλους ακόμα και ο Σεντ Πατρίκ (Αγιος Πατρίκιος), προστάτης των Ιρλανδών, είχε χρησιμοποιήσει την απεργία πείνας, μια πρακτική που ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένη στην προχριστιανική Ιρλανδία (είχε κάνει παράλληλα την εμφάνισή της και στην Ινδία) και ήταν καταγεγραμμένη με συγκεκριμένους κανόνες ως «Troscadh» ή «Cealachan» στους αστικούς κώδικες της εποχής.Σύμφωνα με ακαδημαϊκούς, το να αφήσει κάποιος έναν άνθρωπο να λιμοκτονήσει στο κατώφλι του σπιτιού του ήταν μεγάλη ντροπή λόγω της ιδιαίτερης σημασίας που απέδιδε η κοινωνία της εποχής στη φιλοξενία. Αλλοι ιστορικοί σημειώνουν ότι η απεργία πείνας διαρκούσε μία νύχτα, αφού δεν υπάρχουν αναφορές θανάτου από την πρακτική αυτή στην προχριστιανική Ιρλανδία.

ΕΡΗ ΠΑΝΣΕΛΗΝΑ

eri@pegasus.gr

http://tablet.ethnos.gr/article.asp?catid=24041&subid=2&pubid=64104880#