Η
εξολόθρευση ενός μεγάλου πολιτισμού «της Δακίας» από τους Ρωμαίους
Γράφει ο Γιώργος
Αναγνωστόπουλος
Η Δακία, στην αρχαία
γεωγραφία, ήταν μια μεγάλη περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Εκτείνονταν
στις περιοχές των Καρπαθίων και της
Τρανσυλβανίας, στη σημερινή βορειοκεντρική και δυτική Ρουμανία. Οι Δάκες
(ή Γέτες) παλιότερα κατείχαν εδάφη νότια του Δούναβη και η πρωτεύουσα της
Δακίας ήταν η Ζαρμιζεγεθούσα (Sarmizegetusa).
Μεταξύ του 101 και 106
μ.Χ. ο αυτοκράτορας της Ρώμης Τραϊανός θα πραγματοποιήσει εκστρατεία κατά της
Δακίας, η οποία θα τερματιστεί με τη νίκη των Ρωμαίων και τη μετατροπή της
Δακίας σε ρωμαϊκή επαρχία.
Ο κίονας του Τραϊανού που
στήθηκε στην ομώνυμη αγορά της Ρώμης, με τη σύμφωνη γνώμη της συγκλήτου, σ’ όλη
του την επιφάνεια απεικονίζεται, με 2500 μορφές, η ιστορία των πολέμων του
αυτοκράτορα Τραϊανού εναντίον των Δακών, αρχαίων κατοίκων της Ρουμανίας. Ο
ανάγλυφος αυτός κίονας είναι γνωστός και ως «λίθινο έπος».
Στο έργο του Ιταλού
ιστοριογράφου Φραγκίσκου Βερτολίνη «Ρωμαϊκή ιστορία, Τόμος Β΄» αναφέρεται πως:
«Η Δακία μεταβλήθη εις νέαν Ιταλίαν (Tzarea Roumanesca), και σήμερον ακόμη μετά
πάροδον αιώνων πολλών και την επιδρομήν πλήθους λαών εις την Δακίαν η χώρα καλείται
Ρωμανία και ή υπό του ενοικούντος έθνους λαλούμενη γλώσσα έχει λατινικήν
καταγωγή. Της δε κατακτήσεως της Δακίας έχομεν σοζόμενον μέχρι της σήμερον
επιφανές μνημείον, τον Τραϊάνειον κίονα
(columna Trajani), όντα και εκείνον έργον του Απολλοδώρου. Τα τον κίονα
τούτον σπειροειδώς κοσμούντα ανάγλυφα παριστάνουσιν εικόνας εκ τον δύο δακικών
πολέμων. Έχει δε ο δωρικός ούτος κίων ύψος τριάκοντα μέτρων, και υψούται εν
μέση την Τραϊανείω αγορά (forum trajani) ην ωκοδόμησεν ο Τραϊανός μεταξύ του
Κυριναλίου και του Καπιτωλίου λόφου».
Η θέση της Επαρχίας της Δακίας το 116 μ.Χ.
Στο σπουδαίο έργο των
Terry Jones & Alan Ereira «Οι Βάρβαροι»
ο Κίων είχε ανεγερθεί για να τιμήσει την εκστρατεία του Τραϊανού το 101
μ.Χ., όταν αυτός εισέβαλε στο βασίλειο της Δακίας και κατέσφαξε τους Δάκες. Σε
πολλές από τις παραστάσεις στο πάνω μέρος του Κίονα μπορεί να διακρίνει κανείς
μέσα από εκατοντάδες ρεαλιστικές εικόνες τη φρίκη του πολέμου με απεικονίσεις
ρωμαίων που σφαγιάζουν Δάκους. Επιπλέον, ο ίδιος ο Κίων καταλήγει σε μία σκηνή
όπου Δάκοι επιστρέφουν ειρηνικά για να βοσκήσουν τα πρόβατά τους σε μία
ερημωμένη χώρα.
Ο Κρίτωνας, ο γιατρός του
αυτοκράτορα, ισχυρίζεται ότι ο Τραϊανός είχε ενεργήσει τόσο αποτελεσματικά που
είχαν απομείνει μόνο σαράντα Δάκοι – αυτό τουλάχιστον μας αναφέρει ο Λουκιανός,
καθώς το βιβλίο του Κρίτωνα, στο οποίο γράφει την περιπέτειά του στην Δακία με
τον Τραϊανό, έχει χαθεί. Όμως και μεταγενέστεροι συγγραφείς ασπάστηκαν αυτή την
άποψη, όπως ο Ιουλιανός (γνωστός για τους χριστιανούς ως Ιουλιανός ο Παραβάτης)
ο οποίος στο έργο του «Συμπόσιον ή Καίσαρες» παρουσιάζει τον Τραϊανό να λέει:
«Κατανίκησα τις φυλές που ζουν πέρα από το Δούναβη και εξόντωσα το λαό της
Δακίας».
Ο κίονας του Τραϊανού
Η κατακτητική εκστρατεία
του Τραϊανού ολοκληρώθηκε το 106 μ.Χ. με την αυτοκτονία του βασιλέα των
Δακών Δεκέβαλου, το κεφάλι του οποίου οι
ρωμαίοι το έκοψαν και το πήραν ως
τρόπαιο μαζί τους στη Ρώμη, ενώ οι περισσότεροι από εκείνους που είχαν διασωθεί
κατέφυγαν προς τα Καρπάθια.
Ο πολιτισμός των Δακών
ήταν ένας από τους μεγαλύτερους του αρχαίου κόσμου. Οι Δάκες λάτρευαν τον Ζάλμοξη,
τον νομοθέτη τους, τον οποίο είχαν θεοποιήσει. Ο Ηρόδοτος μας αναφέρει πως ο
Ζάλμοξις ενδεχομένως ήταν ένας άνθρωπος που ζούσε στη Σάμο σαν σκλάβος. Ήταν δούλος του Πυθαγόρα του γιου του
Μνησάρχου. Στην συνέχεια, κερδίζοντας την ελευθερία του, λέγεται ότι
συγκέντρωσε μια τεράστια περιουσία και πλουτίζοντας, επέστρεψε στην πατρίδα του
στη Δακία, κάτι το οποίο τελικά δε φαίνεται να αποδέχεται ο ίδιος ο Ηρόδοτος.
Από την άλλη όμως, αυτός ο γέτης “λέει ο Στράβων,” δέχθηκε από τον Πυθαγόρα τις
γνώσεις περί των άστρων, τις οποίες εμπλούτισε αργότερα στην Αίγυπτο, όπου
διήγε βίο περιπλανώμενου. Όταν γύρισε στην πατρίδα του, έλκυσε την προσοχή του
λαού και των ηγετών με τις μαντείες τις οποίες έκανε από τα σημάδια και τα
ουράνια φαινόμενα και έφτασε μέχρι να πείσει τον βασιλιά να μοιραστεί την
εξουσία με έναν άνθρωπο όπως αυτός, που μπορούσε να διερμηνεύσει τη θέληση των
θεών. Έτσι έγινε ο μεγάλος ιερέας του θεού, τον οποίον οι Γέτες σέβονταν
ιδιαιτέρως, και μετά έφτασε να υπολογίζεται αυτός ο ίδιος ως θεός. Οι Γέτες
πίστευαν στην αθανασία της ψυχής και σύμφωνα με τον Θουκυδίδη πέραν των άλλων,
ήταν άριστοι ιππείς και τοξότες, ενώ προτού οι Ρωμαίοι καταληστεύσουν τον
πλούτο τους, ήταν εξαιρετικοί μεταλλουργοί, έχοντας άφθονα μέταλλα στη διάθεσή
τους.
Η Δακία κατά Στράβωνα (20 μ.Χ.)
Όπως μας πληροφορούν ο
Terry Jones & Alan Ereira, ο Τραϊανός μετά τη νίκη του εγκατέστησε εκεί
λεγεωνάριους, χωρικούς, εμπόρους, τεχνίτες και αξιωματούχους από την Γαλατία,
την Ισπανία και τη Συρία. Οι Ρωμαίοι απογύμνωσαν τη Δακία παίρνοντας όλα τα
αποθέματά της σε πολύτιμα μέταλλα – στα μεταλλεία δούλευαν σκλάβοι που τα
πτώματά τους σχημάτιζαν σωρούς μετά το τέλος της σύντομης κοπιώδους ζωής τους –
αλλά ταυτόχρονα πήραν και όλα τα χρυσά και αργυρά αντικείμενα που βρήκαν. Οι
αρχαιολογικές έρευνες δεν έφεραν στο φως παρά ελάχιστα χρυσά νομίσματα.
Εξαφανίστηκε ακόμη και η γλώσσα των Δακών. Από αυτή δεν έχουν διασωθεί παρά
μερικά ονόματα και ένας κατάλογος φυτών. Οι περισσότεροι υποστηρίζουν την άποψη
ότι οι Δάκες και οι Μοισοί, φυλή συγγενική με τους Φρύγες και τους Θράκες,
μετανάστευσαν στη Μικρά Ασία, κάτι το οποίο ισχυρίζεται και ο Στράβων, και
χρησιμοποιούσαν την λεγομένη Δακομοισική, την οποία θεωρούν ως μια σαφώς
διακριτή διάλεκτο της Θρακικής. Άλλοι όμως ερευνητές υποστηρίζουν ότι η
Δακομοισική ήταν συγγενής μεν της κυρίως Θρακικής, αλλά τελείως ξεχωριστή
γλώσσα.
Τραϊανός
Όταν ο Τραϊανός ανέβηκε
στο θρόνο η ρωμαϊκή οικονομία ήταν σε κακή κατάσταση. Κατά τους Terry Jones
& Alan Ereira, η λεία που αποκόμισε ο Τραϊανός από τη Δακία ήταν τόσο
μεγάλη που η προσφορά χρυσού αυξήθηκε τόσο ώστε η αξία του να πέσει σε όλη την
αυτοκρατορία. Με τα χρήματα αυτά χρηματοδότησε αγώνες οι οποίοι κράτησαν 123
μέρες. Στην διάρκειά τους σφαγιάστηκαν έντεκα χιλιάδες ζώα και αγωνίστηκαν δέκα
χιλιάδες μονομάχοι. Πέραν αυτών όμως, ο Τραϊανός με τους θησαυρούς που έφερε
από τη Δακία εγκαινίασε ένα ευρύ πρόγραμμα οικοδομικών έργων το οποίο άλλαξε
για πάντα την όψη της Ρώμης. Οικοδόμησε
την αγορά, η οποία φέρει μέχρι σήμερα τ’ όνομά του, κατασκεύασε ένα πέτρινο
δρόμο, ο οποίος διέσχιζε τα δάση του Πόντινε, ξανάκτισε το λιμάνι της Ρώμης,
έκανε μεγάλα δημόσια λουτρά και ένα μεγάλο αμφιθέατρο που ο στίβος του μπορούσε
να γεμίσει νερό από απόσταση εξήντα μιλίων, τον οποίο χρησιμοποιούσαν για διάφορα λαϊκά θεάματα. Έφτιαξε διώρυγες,
γέφυρες και άλλα δημόσια έργα σε όλη την αυτοκρατορία στήνοντας τέλος τον
καταπληκτικό κίονά του, μέσα από τις παραστάσεις του οποίου εξιστορούνταν τα
κατορθώματα του και όλος ο ρωμαϊκός κόσμος μπορούσε πλέον να πανηγυρίζει για
την εξαφάνιση της πάλε ποτέ πανίσχυρης Δακίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου