Τ' ΑΓΡΙΟΛΟΥΛΟΥΔΑ ΜΑΣ ΔΩΡΟ ΤΩΝ ΘΕΩΝ

Τ' ΑΓΡΙΟΛΟΥΛΟΥΔΑ ΜΑΣ ΔΩΡΟ ΤΩΝ ΘΕΩΝ

Πανάρχαιες δοξασίες και μύθοι των προγόνων μας για τα φυτά επιζούν και σήμερα στον τόπο μας. Πώς μ' ένα λουλούδι, μπορείτε ν’ αποκτήσετε μαντικές ιδιότητες, να βρείτε χρυσάφι ή να μάθετε το μυστικό, πού θα σάς ανοίγει όλες τις κλειδαμπαρωμένες πόρτες.

Tης Χαράς Αργυροπούλου.

Φωτογραφίες: Γ. Σφήκα.

Υπάρχει, για τη δημιουργία του κόσμου, μια κεφαλλονίτικη ιστορία, πού λέει πώς, όταν ο Θεός μοίραζε τα διάφορα αγαθά, στον κόσμο, ζώα, δέντρα, λουλούδια, βουνά, δεν έκανε καλά τους λογαριασμούς του και στο τέλος, σαν έφτασε στην Ελλάδα, του είχαν απομείνει μονάχα πέτρες, βράχια και κάτι κιτρινισμένα αγριόχορτα: «Δεν βαριέσαι!» σκέφτηκε. «Πού να. τρέχω τώρα σ' όλη τη Γη και να κάνω τη μοιρασιά από την αρχή. Αυτοί πού θα μείνουν εδώ, ας βολευτούν με όσα τους δίνω!»

Έτσι, λοιπόν, προίκισε τη χώρα μας ο καλός Θεός και σήμερα δεν υπάρχει Έλληνας, πού να μη πιστεύει ότι η πατρίδα μας είναι ξερότοπος, πασπαλισμένος με λίγο γόνιμο χώμα εδώ κι' εκεί.

Ωστόσο, ή άποψη αυτή δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Μπορεί να μην έχουμε εντυπωσιακή, τροπική βλάστηση, μα η αλήθεια είναι πώς στην Ελλάδα θα βρούμε πλουσιότατη χλωρίδα. Μέχρι στιγμής, οι ειδικοί βοτανολόγοι έχουν ανακαλύψει γύρω στις 6.000 αυτοφυή φυτά. Ο αριθμός αυτός είναι εκπληκτικά μεγάλος, σε αναλογία, φυσικά, με την έκταση της χώρας μας. Συγκριτικά, ας αναφέρουμε ότι στη Γαλλία, πού είναι τέσσερις φορές μεγαλύτερη από την Ελλάδα, υπάρχουν 4.217 είδη φυτών, στην Ιταλία 4.300, στην Αγγλία 2.100, ενώ η Γερμανία και Αυστρία μαζί, έχουν λιγότερα από 3.500 είδη φυτών!

Η επιστημονική εξήγηση για τον φυτικό μας πλούτο είναι οι ευνοϊκές κλιματολογικές συνθήκες, καθώς και η γεωγραφική θέση του τόπου μας. Βρισκόμαστε στο σταυροδρόμι της Ευρώπης, της Ασίας και της Αφρικής. Οι άνεμοι φέρνουν σπόρους στη γη μας από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα και το εύκρατο κλίμα βοηθάει τα φυτά αναπτυχθούν.

Οι Αρχαίοι Έλληνες, πολύ νωρίς γοητεύθηκαν από την ομορφιά του τόπου αυτού. Ενδιαφέρθηκαν, μελέτησαν κι' ανακάλυψαν τις φαρμακευτικές ιδιότητες, πού έχουν τα διάφορα αγριολούλουδα. Τα συνέδεσαν με μύθους αποδίδοντας τους συχνά θεϊκή καταγωγή. Το σύνολο του φυτικού κόσμου, πού κι' εμείς σήμερα το αποκαλούμε χλωρίδα, γι' αυτούς ήταν η Χλωρίς, πανέμορφη θεά της βλαστήσεως. ενώ γύρω από κάθε φυτό έπλεξαν και διαφορετική ιστορία.

Ο πρώτος, σύμφωνα με τη μυθολογία, που δίδαξε στους ανθρώπους βοτανολογία και φαρμακολογία, ήταν ο Κένταυρος Χείρων, πού είχε Ανοίξει Κάι... ιδιωτικό σχολείο, στο Πήλιο, όπου φοιτούσαν οι νεαροί βλαστοί της αρχαϊκής αριστοκρατίας, όπως, ο Ηρακλής, ο Αχιλλέας, ο Θησέας. Ο Χείρων, φαίνεται πώς είχε έμφυτο το ταλέντο του εκπαιδευτικού, γιατί ήταν ο μόνος κένταυρος, πού αγαπούσε τους ανθρώπους και θέλησε να τους αποκαλύψει τα μυστικά της φύσεως. Γι' αυτό ακριβώς και τιμωρήθηκε σκληρά από τον Δία, πού τον καταδίκασε να πληγωθεί βαριά και να υποφέρει από φριχτούς πόνους, χωρίς όμως να πεθαίνει. Ό καλόκαρδος Χείρων γλύτωσε από το τρομερό βασανιστήριο, μόνο όταν ένας άλλος αθάνατος, ο Προμηθέας, δέχτηκε να πάρει τη θέση του. Οι Αρχαίοι, για να τιμήσουν και να δείξουν την ευγνωμοσύνη τους στο μεγάλο αυτό δάσκαλο, έδωσαν τ' όνομά του σ' ένα όμορφο Αγριολούλουδο, το κενταύριο. Έλεγαν πώς οποίος κρατάει στα χέρια του τη ρίζα του φυτού, δεν πρέπει να φοβάται τα φίδια. Ή αλήθεια. είναι ότι το κενταύριον έχει επουλωτικές ιδιότητες και, ως σήμερα, σε πολλά χωριά το χρησιμοποιούν, για να κάνουν κομπρέσες στα ερεθισμένα μάτια.

Συχνά, την ιδέα για το πλάσιμο ενός μύθου, την έδινε το χρώμα του λουλουδιού. Έτσι, ενώ για την κόκκινη ανεμώνα, πίστευαν ότι φύτρωσε στο σημείο όπου χύθηκε το αίμα του Άδωνι, τον λευκό κρίνο, αυτόν, πού σήμερα ονομάζουμε κρίνο της Παναγίας, τον συνέδεσαν με τη θεά Ήρα: Η εξωσυζυγική περιπέτεια του Δία με την Αλκμήνη είχε σαν αποτέλεσμα να γεννηθεί ο Ηρακλής. Ο «πατέρας των θεών», θέλοντας να χαρίσει στο γιό του την Αθανασία, σκέφτηκε να τον δώσει στην Ήρα για να τον θηλάσει. Πώς, όμως, να τα καταφέρει πού η γυναίκα του ήταν οξύθυμη και ζηλιάρα; Περίμενε, λοιπόν, και μια μέρα πού τη βρήκε να κοιμάται, ακούμπησε το βρέφος στο στήθος της. Γεροδεμένο μωρό ο Ηρακλής, καθώς βύζαινε, δάγκωσε τη βασίλισσα του Ολύμπου, πού τινάχτηκε επάνω και λίγο από το γάλα της έσταξε στο χώμα. Στο μέρος εκείνο, φύτρωσε ένας κατάλευκος κρίνος. Εκτός όμως από τη μυθική τους καταγωγή και τις φαρμακευτικές τους ιδιότητες, πολλά αγριολούλουδα διαθέτουν, κατά τους αρχαίους, και μεταφυσικές δυνάμεις. Και οι πανάρχαιες αυτές δοξασίες επιζούν και σήμερα στις παραδόσεις του λαού μας.

Έτσι όποιος κρατάει στο χέρι του το υπερικόν ή, όπως το λένε στα χωριά μας «το βοτάνι τ' Αϊ Γιαννιού» βρίσκει τους θησαυρούς, πού είναι κρυμμένοι στη γη και μπορεί να κυκλοφορεί άφοβα τη νύχτα, γιατί το φυτό διώχνει τις μάγισσες και το σατανά! Χαμένους θησαυρούς «βρίσκει» και η φτέρη, ενώ η πρίμουλα, όχι μόνον σε οδηγεί εκεί πού υπάρχει χρυσάφι, αλλά έχει και τη μαγική ιδιότητα ν' ανοίγει κλειδαριές! Γι' αυτό, άλλωστε, κι' ο λαός μας την ονομάζει «κλειδαρόχορτο»!

Ιδιαίτερη προτίμηση στις κλειδωνιές έχει και η βερβένα ή «σταυροβότανο» ή «σιδερόχορτο». Γι' αυτό, την ψάχνουν με μανία οι... κλέφτες. Όποιος θέλει μπορεί να τη βρει εύκολα, αν ακολουθήσει τις παρακάτω οδηγίες: Αφήνεις ένα άλογο να τρέξει στους αγρούς και μόλις πατήσει το «σιδερόχορτο», θα... του φύγει το πέταλο. Σε κείνο το σημείο λοιπόν υπάρχει η περιζήτητη βερβένα. Και... θερίζεις το χωράφι, κάνεις το χόρτο δεμάτια και τα πετάς μέσα σ' ένα ποτάμι. Το δεμάτι, πού θα βουλιάξει στο νερό, οπωσδήποτε κρύβει το σιδερόχορτο. Με μια βουτιά, το βγάζεις κι' από κει και υστέρα, δεν βρίσκεται κλειδαριά να σου αντισταθεί!

Τα πιο επικίνδυνα λουλούδια, ωστόσο, είναι το ακόνιτον και ο μανδραγόρας. Για το πρώτο, οι Αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι φύτρωσε από το σάλιο του Κέρβερου, του τρικέφαλου τέρατος, πού φύλαγε την είσοδο του Άδη. Πρόκειται για ισχυρότατο δηλητήριο — αυτό είναι επιστημονικά εξακριβωμένο — και σ' αυτή του την Ιδιότητα οφείλει και τ' όνομά του: Είναι σε θέση να σκοτώσει σε τόσο χρονικό διάστημα όσο χρειάζεται ν' ακονίσεις ένα μαχαίρι!

Τον μανδραγόρα τον Αναφέρουν ο Πυθαγόρας, ο Πλίνιος και ο Διοσκορίδης στα συγγράμματα τους ως «μαγικό» φυτό. Η μυθολογία λέει ότι τον χρησιμοποιούσε η Κίρκη, για να κατασκευάζει τα μαγικά της φίλτρα και η Μήδεια ως ναρκωτικό, πού, όταν το έδινε σε μεγάλη δόση μπορούσε να φέρει και το θάνατο. Αν πιστέψουμε τη σχετική παράδοση, όποιος ξεριζώσει μανδραγόρα θα πεθάνει. Εκείνος όμως πού έχει σπίτι του τη ρίζα του φυτού, θ' αποκτήσει πλούτη, δόξα κι' ευτυχία!

Για τη ρίζα του μανδραγόρα, πού έχει τη μορφή ανθρώπινου σώματος, πολλά έχουν ειπωθεί. Άλλοι ισχυρίζονται πώς, όταν πάς να την ξεριζώσεις, βογγάει και φωνάζει, ενώ οι Αλχημιστές του Μεσαίωνα, προσπαθούσαν να δημιουργήσουν ζωή από τη ρίζα του.

Γενικά, οι Αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι όσοι αγαπούν τα λουλούδια, έχουν την εύνοια των θεών. Ωστόσο, οι Νύμφες προστάτευαν ιδιαίτερα αυτούς, πού καλλιεργούσαν τουλίπες! Γιατί, όπως έχει ανακαλυφθεί πρόσφατα, πατρίδα της τουλίπας δεν είναι η Ολλανδία, αλλά η Ελλάδα. Έτσι μας διαβεβαίωσε η κ. Άλκη Γουλιμή, γνωστή συγγραφέας παιδικών βιβλίων, η οποία, έχοντας μαζέψει όλο το υλικό σχετικά με τους μύθους γύρω από τα ελληνικά αγριολούλουδα, για το τελευταίο της βιβλίο, μας έδωσε και όλες τις Απαραίτητες πληροφορίες για το θέμα. Ο πατέρας της, μάλιστα, ο γνωστός βοτανολόγος Κωνσταντίνος Γουλιμής, παγκόσμια γνωστός για τις μελέτες του και βραβευμένος από την Ακαδημία για το έργο του, είχε βρει στη δυτική Μακεδονία, κοντά στο χωριό Δαιμόνια, ένα νέο είδος τουλίπας, μοναδικό σ' όλο τον κόσμο, το οποίο πήρε και το όνομά του. Το γεγονός αυτό αποτελεί πρόσθετη απόδειξη ότι ή τουλίπα είναι αυτοφυές ελληνικό λουλούδι.

Οι Νύμφες προστάτευαν και όσους καλλιεργούσαν τη δάφνη, πού τους θύμιζε την αδελφή τους, η  οποία, για να γλυτώσει από τον Απόλλωνα, ζήτησε από το Δία να τη μεταμορφώσει στο φυτό, πού ως σήμερα έχει το όνομά της. Οι ίδιες θεότητες του δάσους χάριζαν βαθύ ύπνο σ' αυτούς πού αγαπούσαν τον νάρκισσο, μαντικές ιδιότητες και πλούτη σε εκείνους πού κρατούσαν στο χέρι τους φτέρη, χρυσάφι σε όσους έκοβαν την παιώνια.

Έτσι, μύθο στο μύθο, η φύση ζωντάνευε, αποκτούσε δική της προσωπικότητα και πλησίαζε τον άνθρωπο. Κάτι πού πολύ έχει λείψει από τη δική μας εποχή και πού πρέπει για να το ξαναβρούμε, να επιστρέψουμε στις δοξασίες του λαού μας.

Πηγή :

ΓΥΝΑΙΚΑ τ.702/8.12.1976