ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ, Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΠΟΥ ΣΚΕΦΤΟΤΑΝ ΠΑΝΤΑ ΦΩΝΑΧΤΑ

ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ 

Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΠΟΥ ΣΚΕΦΤΟΤΑΝ 

ΠΑΝΤΑ ΦΩΝΑΧΤΑ

Ο μακαριστός ήταν ένας εκκλησιαστικός ηγέτης με έντονα πολιτικά χαρακτηριστικά. Κατά τη διάρκεια της θητείας του έκανε άνοιγμα στους νέους, άγγιξε τις καρδιές των ανθρώπων και κατέβασε τον κόσμο στον δρόμο.

ΤΗΣ ΜΑΡΙΝΑΣ ΖΙΩΖΙΟΥ

mzioziou@24media.gr

Το πρωινό της 28ης Απριλίου 1998 η Εκκλησία της Ελλάδος γυρίζει σελίδα, κάνοντας μια αλλαγή στην iστορία της... Σχεδόν τρεις εβδομάδες μετά τον θάνατο του Σεραφείμ, η Ελλαδική Εκκλησία αποκτά νέο Προκαθήμενο. Ο 19ος κατά σειρά Ποιμενάρχης της Αθήνας, ο Δημητριάδος Χριστόδουλος, με συγκίνηση ανακοινώνει από τα μεγάφωνα: «Αποδέχομαι την υψηλήν ταύτην διακονίαν...».

Ο τρόπος που μιλά και «μαγνητίζει» το ποίμνιο του, το άνοιγμα του στη νεολαία, η δυναμική του, τον καθιστούν αγαπημένο πρόσωπο των ΜΜΕ, ενώ λίγα χρόνια μετά ο διεθνής Τύπος κάνει λόγο για έναν «Αρχιεπίσκοπο-φαινόμενο».

Φέτος συμπληρώνονται δέκα χρόνια από την εκδημία του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου. Αναμφισβήτητα ο Χριστόδουλος υπήρξε ένας σπάνιος ιεράρχης που είχε πολλές αρετές και ταυτόχρονα μεγάλη πάθη. Αυτά συνήθως πάνε μαζί...

Ωστόσο, το ενδιαφέρον για τη δημοσιότητα, λένε άνθρωποι που τον έζησαν, τον οδηγούσε πολλές φορές στο να κάνει βιαστικές επιλογές. «Ο Χριστόδουλος σκεφτόταν φωναχτά, δεν σκεφτόταν με όρους στρατηγικής. Ήταν ένας απλός άνθρωπος, ένας άριστος κήρυκας και λειτουργός» σημειώνουν με νόημα. Ουσιαστικά ήταν ένας εκκλησιαστικός ηγέτης με έντονα πολιτικά χαρακτηριστικά, που σίγουρα ανανέωσε τον δημόσιο λόγο. Κατέβασε τον κόσμο στον δρόμο, με τις γνωστές λαοσυνάξεις, και τάραξε τα λιμνάζοντα νερά.

Όπως θυμούνται δημοσιογράφοι που κάλυπταν τότε το εκκλησιαστικό ρεπορτάζ κάποιοι εκ των οποίων μεταπήδησαν αργότερα στο πολιτικό, «κάθε του λέξη ή ενέργεια δημιουργούσε είδηση και οι ναοί είχαν μετατραπεί σε τηλεοπτικά πλατό. Άγγιζε τις καρδιές των ανθρώπων. Όλους τους αγαπούσε, ιδιαίτερα τα παιδιά».

Επισκέπτεται όλα τα πανεπιστήμια και λύκεια των Αθηνών συναρπάζοντας τους νέους. Μιλά στη γλώσσα τους, χρησιμοποιώντας τον... κώδικα τους, συμμερίζεται τις αγωνίες τους, ενώ στην εκκλησιαστική ιστορία θα μείνει για πάντα η φράση του προς αυτούς: «Ελάτε στην εκκλησία όπως είστε με το τζιν και με το σκουλαρίκι. Άκουσα κάποιον από εσάς ότι "με πάει". Σας λέω λοιπόν κι εγώ "σας πάω"». Συχνά οι λόγοι του προκαλούν έκπληξη, όπως η παρομοίωση της παγκοσμιοποίησης με «μηχανή του κιμά».

Ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, κατά κόσμον Χρήστος Παρασκευαΐδης, γεννήθηκε στην Ξάνθη το 1939. Και οι δύο γονείς του ήταν πρόσφυγες από την Αδριανούπολη, ενώ σε ηλικία 2 ετών μετακομίζει με την οικογένεια του στην Αθήνα. Υπήρξε άριστος στα γράμματα, οραματιστής για την Εκκλησία και την πατρίδα του. Αν και ο πατέρας του ήθελε να κάνει τον γιο του πανεπιστημιακό, εκείνος δεν απομακρυνόταν από τον πόθο που ρίζωνε μέσα του για την Εκκλησία. Απόφοιτος του Λεοντείου Λυκείου Αθηνών, το 1962 ο Χριστόδουλος ολοκληρώνει επιτυχώς τις σπουδές του στη Νομική και εγγράφεται στη Θεολογική Σχολή.

Η τελετή ενθρόνισης του γίνεται στις 9 Μαΐου στον Καθεδρικό Ναό. Ως Προκαθήμενος πλέον της Εκκλησίας της Ελλάδος αναπτύσσει ένα έργο πρωτοφανές, αλλά ο δρόμος προς τους στόχους που θέτει δεν είναι στρωμένος με... ροδοπέταλα, και στην πορεία των εννέα χρόνων και εννέα μηνών που μένει, μέχρι την κοίμηση του, «συγκρούεται» επανειλημμένως για τις αποφάσεις του, τις ενέργειες του αλλά και τις παραλείψεις του. Η σύγκρουση του με το Φανάρι παραλίγο να οδηγήσει τις δύο Εκκλησίες στο Σχίσμα. Οι τριβές εντείνονται όταν ζητά, ακριβώς επειδή η Ελλάδα είναι μέλος της ΕΕ, να λειτουργήσει γραφείο αντιπροσώπευσης της Εκκλησίας της Ελλάδος στην έδρα της ΕΕ στις Βρυξέλλες, ανεξάρτητο από αυτό του Οικουμενικού Πατριαρχείου, που εκπροσωπεί όλες τις τοπικές αυτοκέφαλες Ορθόδοξες Εκκλησίες. Τελικά, ύστερα από παρέμβαση της κυβέρνησης, το θέμα λύνεται.

Η ΔΙΑΜΑΧΗ

Ωστόσο, πέντε χρόνια αργότερα οι μητροπόλεις των «Νέων Χωρών» θα γίνουν η αιτία για τη μεγαλύτερη σύγκρουση τους.

Πάντως, παρά τα προβλήματα στις μεταξύ τους σχέσεις, έπειτα από κάποιο διάστημα η ηρεμία επανέρχεται και πάλι, ενώ συγκίνηση προκαλεί η κίνηση του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου να τον επισκεφθεί στο Αρεταίειο προκειμένου να του ευχηθεί όταν πλέον θα αρρωστήσει. Το 2001 επισκέπτεται την Αθήνα για πρώτη φορά, κατόπιν πρόσκλησης του Προέδρου της Δημοκρατίας, ο Πάπας Ιωάννης Παύλος ο Β', όπου ενώπιον του Αρχιεπισκόπου ζητά δημοσίως συγνώμη για όλα τα τραγικά λάθη και εγκλήματα που είχαν τελέσει οι Ρωμαιοκαθολικοί κατά των Ορθοδόξων στο παρελθόν.

Καθ' όλη τη διάρκεια της αρχιεπισκοπίας του χειροτονεί δεκάδες κληρικούς, πάνω από τριάντα αρχιερείς και αρκετούς βοηθούς επισκόπους. Στις 14 Δεκεμβρίου 2005 θα συναντηθεί στο Βατικανό με τον Πάπα της Ρώμης, Βενέδικτο. Δημιουργεί δομές που δεν υπήρχαν μέχρι τότε και αναμορφώνει την Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος. Ενισχύει και αυξάνει τα συσσίτια της Αρχιεπισκοπής και προσφέρει ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σε περίπου 26 χώρες του κόσμου. Ακόμη και το πρόβλημα της υγείας το αντιμετωπίζει σαν πραγματικό λιοντάρι, με τεράστια δύναμη και γενναιότητα, αλλά δεν τα καταφέρνει... Φεύγει από τη ζωή στην αρχιεπισκοπική κατοικία του ξημερώματα Δευτέρας της 28ης Ιανουαρίου 2008, αφήνοντας ακόμη και τότε πλήθος ψιθύρων για την απότομη επιδείνωση της υγείας του που τον οδήγησε στον θάνατο. 

ΙΕΡΕΣ ΔΙΑΦΩΝΙΕΣ

Ταυτότητες, Σκοπιανό και «ευρωλιγούρηδες»

ΤΟΥ ΓΕΡΑΣΙΜΟΥ ΛΙΒΙΤΣΑΝΟΥ

glivitsanos@24media.gr

Από τις πρώτες μέρες της ανάληψης των καθηκόντων του Αρχιεπισκόπου Αθηνών το 1998 ο Χριστόδουλος κατέστησε σαφές ότι... δεν θα περάσει απαρατήρητος από την πολιτική ζωή της χώρας και μαζί του η Ελλαδική Εκκλησία.

Σε αντίθεση με τον προκάτοχο του Σεραφείμ, ο Χριστόδουλος θα εισαγάγει εξωστρεφή και τακτική επικοινωνιακή πολιτική, ενώ ο ίδιος θα αποδειχθεί ιδιαίτερα πληθωρικός επικοινωνιακά. Οι υπερασπιστές θα μιλήσουν για αναζήτηση μη παραδοσιακών δρόμων επικοινωνίας. Οι επικριτές για αναζήτηση πολιτικού ρόλου. Ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος, πάντως, είχε ξεκάθαρη άποψη για τον πολιτικό ρόλο της Εκκλησίας. Όπως δήλωσε τον Οκτώβριο του 2006 σε συνέντευξη του στη Δημόσια Ραδιοτηλεόραση, «η άποψίς μου η προσωπική είναι ότι η Εκκλησία έχει δικαίωμα να ασχολείται με κάθε θέμα που απασχολεί τα παιδιά της». «Τι τη θέλουν την Εκκλησία; Μόνον για να ανάβουμε το κερί;» έλεγε χαρακτηριστικά.

Ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος δεν δίστασε να επιχειρηματολογήσει αξιοποιώντας και το θέμα της παρουσίας του στα χρόνια της χούντας, για το οποίο επικρίθηκε. «Αν θέλετε να είναι μουγκή (σ.σ: η Εκκλησία) και να κάθεται στη γωνία, γιατί την κατηγορείτε ότι στην 7ετία της δικτατορίας δεν μίλησε;» ανέφερε σε άλλη συνέντευξη του. «Πολύ καλά έκανε και δεν μίλησε, σύμφωνα με την αντίληψη αυτή».

Το ζήτημα είχε ανακύψει από τη δήλωση του Αρχιεπισκόπου περί άγνοιας για την περίοδο της 7ετίας: «Ομολογώ ότι δεν ήξερα πως γίνονταν βασανιστήρια, πως υπήρχε ΕΑΤ-ΕΣΑ. Όλα αυτά ήρθαν στο φως μετά. Δεν πειράζει, μπορεί να τα ήξερε ο τότε Αρχιεπίσκοπος, αν τα ήξερε και σιώπησε έκανε άσχημα. Η αναφορά αυτή προκάλεσε επικριτικά σχόλια, αφού τόσο ο Τύπος της εποχής όσο και άλλοι ιεράρχες θα σημειώσουν πως ο Χρ. Παρασκευαΐδης είχε τότε τη θέση του αρχιγραμματέα της Ιεράς Συνόδου. Η ηγεσία Χριστόδουλου στην Εκκλησία διασταυρώθηκε με τις κυβερνήσεις του Κώστα Σημίτη αλλά και του Κώστα Καραμανλή. Τα δύο ζητήματα στα οποία η αντιπαράθεση του Αρχιεπισκόπου με την πολιτική εξουσία κορυφώθηκε ήταν η αναγραφή του θρησκεύματος στις ταυτότητες και οι σχέσεις Ελλάδας - ΠΓΔΜ.

ΟΙ ΥΠΟΓΡΑΦΕΣ

Το πρώτο κυριάρχησε από το 2000 έως το 2004, με την Εκκλησία να συγκεντρώνει, το 2001, 3 εκατομμύρια υπογραφές ζητώντας δημοψήφισμα, το οποίο δεν έγινε αποδεκτό από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κωστή Στεφανόπουλο. Όσον αφορά το Σκοπιανό, ως μητροπολίτης Δημητριάδος ο Χριστόδουλος είχε πρωτοστατήσει στα συλλαλητήρια του 1992 και στη συνέχεια ως Αρχιεπίσκοπος είχε κατηγορηματική αντίθεση στη χρήση του όρου «Μακεδονία» στο όνομα της γειτονικής χώρας. Πάντως αξίζει να σημειωθεί ότι παράλληλα δεν δίστασε να μιλήσει ευθέως κατά των ΝΑΤΟϊκών βομβαρδισμών στη Γιουγκοσλαβία το 1999.

Αντιμετώπιζε με σκεπτικισμό την παγκοσμιοποίηση, όπως και τις διαδικασίες της ευρωπαϊκής ενοποίησης, μιλώντας συχνά για «ευρωλιγούρηδες». Αγωνίστηκε ώστε ο Χριστιανισμός να καταχωρισθεί ως πηγή πολιτισμού της ΕΕ στο υπό κατάρτιση τότε Ευρωπαϊκό Σύνταγμα.

Πάντως η ενασχόληση του Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου με τον χειρισμό πολιτικών ζητημάτων δεν ξεκίνησε το 1998. Το 1987 -ως μητροπολίτης Δημητριάδος- αναδείχθηκε σε έναν από τους βασικούς πολέμιους του νομοσχεδίου του υπουργού Παιδείας Αντώνη Τρίτση, για την εκκλησιαστική περιουσία. 

ΕΘΝΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ