Οι πρώτες μέρες στο Σχολείο

ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΙΔΙ: 

Οι πρώτες μέρες στο Σχολείο

Οι “ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΙΔΙ” επιδιώκουν να φωτίσουν θέματα που απασχολούν συχνά τις οικογένειες με μικρά παιδιά, μέσα από την αλληλεπίδραση ειδικών σε θέματα προσχολικής αγωγής και οικογενειακής θεραπείας. Η Γιάννα Λουπάκη και η Λίλα Καραλή συνδυάζουν θεωρητικές γνώσεις και εμπειρία, προκειμένου να χαρτογραφήσουν την παιδική εξερεύνηση έξω από τον ασφαλή οικογενειακό χώρο.

Από Γιάννα Λουπάκη - Λίλα Καραλή 

Γ.: Ένα από τα πιο επίκαιρα ζητήματα είναι η είσοδος του παιδιού στον παιδικό σταθμό, στο νηπιαγωγείο ή στην πρώτη δημοτικού, σε ένα χώρο δηλαδή που πιθανόν θα είναι ο πρώτος που θα το υποδεχτεί μετά την οικογένειά του και που συχνά από μόνο του το γεγονός προκαλεί άγχος τόσο στο παιδί όσο και στους γονείς του.

Λ.: Αρχικά να διευκρινίσουμε ότι η είσοδος του παιδιού στο εκπαιδευτικό σύστημα αποτελεί για όλη την οικογένεια ένα κομβικό σημείο, μια σημαντική μεταβατική φάση, ειδικά αν πρόκειται για το πρώτο ή το μοναδικό παιδί της οικογένειας. Η είσοδος του παιδιού στο εκπαιδευτικό σύστημα διαταράσσει τη δυναμική της οικογένειας καθώς το παιδί γίνεται ένας νέος δίαυλος επικοινωνίας της με το κοινωνικό σύνολο και μειώνεται σταδιακά η εξάρτησή του από το οικογενειακό πλαίσιο. Η νέα κατάσταση αναγκάζει όλα τα μέλη σε επανατοποθέτηση, π.χ. η μαμά μπορεί να αρχίσει να επενδύει επαγγελματικά, ο μπαμπάς μπορεί να αρχίσει να εμπλέκεται περισσότερο στη νέα σχολική και κοινωνική ζωή του παιδιού κ.λ.π.

Αντίστοιχη μεταβατική περίοδο θα περάσει η οικογένεια όταν τα παιδιά της μπουν στην εφηβεία ή μόλις φύγουν από το σπίτι. Το παιδί επομένως, αντανακλά την δυσκολία ή την ευελιξία με την οποία η οικογένεια διανύει αυτή τη μεταβατική φάση και αυτό είναι σηματικό να το καταλάβουν οι γονείς, γιατί για να νιώσει το παιδί ασφαλές στο ξένο περιβάλλον και να ξεκινήσει την εξερεύνησή του πρέπει οι ίδιοι να νιώθουν ασφαλείς στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται. Η μεταξύ τους επικοινωνία και αλληλοϋποστήριξη είναι κρίσιμης σημασίας για την ομαλή έξοδο από αυτό το στάδιο.

Γ.: Ο γονιός φυσικά, παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην είσοδο του παιδιού στο νέο σχολικό χώρο και στην αντιμετώπιση της τυχόν δυσκολίας του παιδιού κατ’ αυτήν την περίοδο. Αυτό που κυρίως πρέπει να κάνει, είναι να του δείξει ότι το εμπιστεύεται ότι θα τα καταφέρει περίφημα και να του το πει. Θα πρέπει επίσης να το διαβεβαιώσει ότι θα είναι εκεί την ώρα που σχολάει για να το πάρει πίσω στο σπίτι, αλλά και να του ονομάσει το συναίσθημά του για να του δείξει ότι το καταλαβαίνει.

π.χ. Ξέρω ότι ανησυχείς, κι εγώ το ίδιο ένιωθα την πρώτη μου μέρα στο σχολείο. Θα δεις όμως ότι θα περάσεις πολύ ωραία και το μεσημέρι που σχολάς, εγώ θα είμαι εδώ έξω και θα σε περιμένω να μου πεις τις εντυπώσεις σου. Ξέρουμε όμως, ότι υπάρχουν παιδιά που δυσκολεύονται περισσότερο στον αποχωρισμό από το γονιό και βιώνουν έντονο άγχος.

Λ.: Συνήθως το άγχος αποχωρισμού εκδηλώνεται στη στιγμή του αποχωρισμού με το παιδί να εμφανίζεται ταραγμένο, να διαμαρτύρεται έντονα και να ζητά επίμονα την παρουσία του γονιού ή την επιστροφή του στον ασφαλή χώρο του σπιτιού, ενώ δεν είναι ασυνήθιστη και κάποιου βαθμού αναπτυξιακή παλινδρόμηση του παιδιού σε συμπεριφορές που είχαν από καιρό τακτοποιηθεί όπως ο ύπνος, αλλά και σωματικά συμπτώματα όπως πόνοι στην κοιλιά, ναυτία, πονοκέφαλος κλπ.

Πάντως, το σύνηθες και το αναμενόμενο είναι να υπάρξει κάποιου βαθμού αναστάτωση, όπως φυσιολογικά συμβαίνει σε κάθε σημαντικό σημείο της εξέλιξής μας. Κρίσιμος παράγοντας για να διανυθεί με ομαλότητα το εξελικτικό αυτό στάδιο και να δημιουργηθούν οι νέες ισορροπίες, είναι η συνεργασία σε όλα τα επίπεδα, των γονιών μεταξύ τους, των γονιών με τον εκπαιδευτικό και των γονιών με τον ειδικό που ενδεχομένως αναζητήσουν αν αισθανθούν ότι δυσκολεύονται πολύ.

Γ.: Ας πούμε σε αυτό το σημείο και για τα παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, που σίγουρα η πρώτη μέρα στο σχολείο σηματοδοτεί μια εμπειρία έντονου στρες. Πώς μπορεί να εκδηλωθεί και τι πρέπει να κάνει ο γονιός σε συνεργασία με τον εκπαιδευτικό για να το βοηθήσουν;

Λ.: Όταν υπάρχουν ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες συνήθως εμπλέκονται πολλοί ειδικοί και οι διαστάσεις του ζητήματος γίνονται πολυπλοκότερες. Διαχειριστές της όλης κατάστασης είναι πάντα οι γονείς και σε εκείνους πέφτει το βάρος του συντονισμού των ειδικών ώστε ο δρόμος που θα διαβεί το παιδί τους να είναι καθαρός από περιττές παρεμβάσεις και αντιφατικές πληροφορίες.

Είναι σημαντικό να διερευνήσουν οι γονείς τη σχέση τους σχετικά με τις εκπαιδευτικές τους προσδοκίες για το παιδί, κατά πόσο δηλαδή το τοπίο θολώνει από δικές τους φιλοδοξίες ή προσωπικές ανάγκες, να ελέγξουν αν υπάρχουν δικά τους συναισθήματα ενοχής και εφόσον υπάρχουν να τα επεξεργαστούν, ώστε να μπορέσουν να προσφέρουν στο παιδί ένα ασφαλές περιβάλλον για να ξεδιπλώσει το δυναμικό του.

Να αποφεύγουν τη σύγκριση και να αφεθούν να διανύσουν μαζί με το παιδί τον απρόβλεπτο δρόμο της προσωπικής του ανάπτυξης, συμβουλή που βέβαια ισχύει για όλους τους γονείς και όχι μόνο τους γονείς παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.

Γ.: Είναι  αλήθεια ότι κάποια παιδιά βιώνουν πιο έντονα το άγχος αποχωρισμού. Μια νηπιαγωγός/δασκάλα όμως έχει τις γνώσεις και την εμπειρία να κάνει τα παιδιά να αισθανθούν ασφάλεια σε αυτό το άγνωστο γι’ αυτά περιβάλλον. Φροντίζει να έχει δημιουργήσει ένα ζεστό κλίμα μέσα στην τάξη, τα υποδέχεται με χαμόγελο και καλή διάθεση και τα διαβεβαιώνει ότι είναι εκεί γι’ αυτά σε ό,τι χρειαστούν.

Διαμορφώνει εξάλλου, το πρόγραμμα των πρώτων ημερών έτσι ώστε να εξυπηρετείται αυτός ο σκοπός. Βοηθά τα παιδιά να εξοικειωθούν με το νέο περιβάλλον, να γνωριστούν μαζί της και μεταξύ τους και σταδιακά να συνηθίσουν στο νέο καθημερινό τους πρόγραμμα. Τα πιο “δυσκολεμένα” παιδιά, ίσως χρειαστούν λίγες περισσότερες μέρες ή την παρουσία του γονιού μέσα στην τάξη, μέχρι να αισθανθούν ασφάλεια με το νέο περιβάλλον και τα νέα πρόσωπα και να αποχωριστούν το γονιό με ηρεμία.

Τέλος, οι «τυχεροί» γονείς που τα παιδιά τους δεν σκοντάφτουν σε προβλήματα προσαρμογής, μπορούν να τα υποψιάσουν για το τι μπορεί να αισθάνεται ένας ταραγμένος συμμαθητής που δυσκολεύεται τις πρώτες μέρες, ενθαρρύνοντας απαλά την προσέγγισή του. Εξάλλου, το πιο σημαντικό μάθημα της σχολικής ζωής, είναι να μάθουμε να φτιάχνουμε καλές ομάδες.

* Η  Γιάννα Λουπάκη είναι νηπιαγωγός- Marte meo Colleague Trainer.

Η Λίλα Καραλή  είναι ψυχολόγος – ειδίκευση στη συστημική ψυχοθεραπεία

https://www.patris.gr/2018/09/10/dialogoi-gia-to-paidi-oi-protes-meres-sto-scholeio/