Η ΥΓΕΙΑ ΜΑΣ ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΑΠ' ΤΙΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΣ

Η ΥΓΕΙΑ ΜΑΣ ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΑΠ' ΤΙΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΣ

Οι ψυχοσωματικές παθήσεις έχουν μεγαλύτερη σημασία απ' ό,τι φανταζόμαστε. Οι πρόσφατες επιστημονικές έρευνες δείχνουν πως τα συναισθήματα μας επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την υγεία μας - και ότι αυτά τα συναισθήματα μπορούμε να τα ελέγξουμε

της Catherine Houck

Στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου με ταλαιπωρούσε μια περιοδική και ανεξήγητη κούραση των ματιών. Το δυσάρεστο ήταν πως μ' έπιανε όταν  ακριβώς χρειαζόμουν πιο πολύ τα μάτια μου -για παράδειγμα, στη διάρκεια των εξετάσεων στο κολλέγιο. Όταν ένας οφθαλμίατρος μου είπε πως η πάθηση μου μπορεί να ήταν ψυχοσωματικής αιτιολογίας, έγινα έξω φρενών. Θεώρησα, εσφαλμένα, πως με είχε πάρει για υποχονδριακή ή νευρωτική και νόμισα πως εννοούσε ότι η πάθηση μου ήταν φανταστική ή πως κατά κάποιον τρόπο την προκαλούσα μόνη μου στον εαυτό μου. Αργότερα,   χρησιμοποιώντας   τις μεθόδους της βιοανάδρασης που μετρούν την ένταση των μυών του προσώπου, ανακάλυψα πως όταν ένιωθα άγχος έσφιγγα τα σαγόνια μου και πως όταν έσφιγγα τα σαγόνια μου για αρκετό διάστημα, η ένταση αυτή μεταδιδόταν και στους μυς γύρω απ' τα μάτια, με αποτέλεσμα να μειώνεται μάλλον η κυκλοφορία του αίματος στην περιοχή. Όταν έμαθα να χαλαρώνω τους μυς του προσώπου, η κούραση των ματιών εξαφανίστηκε.

Πράγματι υπέφερα από ψυχοσωματική πάθηση: ένα σωματικό πρόβλημα που το προκαλούσε η αντίδραση του οργανισμού μου στο στρες.

Ο Δρ. Ουίλλιαμ Λ. Ουέμπ, γραμματέας της Ακαδημίας Ψυχοσωματικής Ιατρικής των ΗΠΑ, λέει: «Η ιδέα πως η ψυχική κατάσταση, οι σχέσεις, οι προσωπικότητες και ο τρόπος ζωής επηρεάζουν τον οργανισμό δεν είναι καινούρια, μόνον όμως πρόσφατα έστρεψαν την προσοχή τους στο φαινόμενο   αυτό   οι   γιατροί.»

Για να καταλάβετε πώς το στρες επηρεάζει την υγεία σας, σκεφτείτε πώς αντιδρά ο οργανισμός σας σ' έναν αιφνίδιο φόβο, πώς ξαφνικά σας προετοιμάζει σε μια έκτακτη περίσταση για να αμυνθείτε ή να το βάλετε στα πόδια: η αδρεναλίνη πλημμυρίζει την κυκλοφορία του αίματος, κάνοντας την καρδιά να χτυπάει σαν τρελλή. Ο οργανισμός αναστέλλει εκείνες τις λειτουργίες που δεν είναι ουσιώδεις, όπως την πέψη, για να διοχετεύσει το αίμα στους μυς και στον εγκέφαλο. Η αναπνοή γίνεται γρήγορη και επιπόλαια, οι μυς σφίγγουν, ιδίως στη μέση, τον αυχένα και τους ώμους, ο σπλήνας απελευθερώνει ερυθρά αιμοσφαίρια στο αίμα για να αυξήσει την παροχή οξυγόνου και το ήπαρ εκλύει τις αποθηκευμένες εκεί βιταμίνες και θρεπτικά στοιχεία με τη μορφή της σακχαρόζης.

Το εκπληκτικό είναι πως αυτές οι περίπλοκες προετοιμασίες δεν χρειάζονται κάποιο έντονο ερέθισμα για να αρχίσουν - φτάνει κάποιος διαγωνισμός, κάποιος καυγάς, κάποια παρατήρηση απ' τον διευθυντή σας. Μια και η ζωή είναι καθημερινά γεμάτη από τέτοιου είδους στρες, η συνεχής υπερκινητοποίηση του οργανισμού γίνεται εξουθενωτική.

Μερικά όργανα και μερικές παθήσεις φαίνεται πως επηρεάζονται περισσότερο απ' τα συναισθήματα απ' όσο άλλα. Υπάρχουν όμως ολοένα περισσότερα στοιχεία που μοιάζουν να δείχνουν πως τα συναισθήματα παίζουν σημαντικό ρόλο ουσιαστικά σε όλες τις παθήσεις.

Ο Τζαίημς Τζ. Λυντς, καθηγητής της ψυχολογίας και συνδιευθυντής των Ψυχοφυσιολογικών Κλινικών της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Μαίρυλαντ ερευνά τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στα συναισθήματα και τις καρδιοπάθειες. Ο Λυντς τεκμηρίωσε στο βιβλίο του, «Η Σπασμένη Καρδιά», πως οι ευτυχισμένες σχέσεις με τους συζύγους, τους φίλους και τους συγγενείς είναι όχι μόνο επωφελείς για την ψυχική υγεία, αλλά μπορεί να μας προστατεύουν κι απ' τις καρδιαγγειακές παθήσεις.

Απ' την άλλη μεριά, η ομάδα του Λυντς ανακάλυψε πρόσφατα, χρησιμοποιώντας την τεχνολογία των ηλεκτρονικών υπολογιστών, πως η αρτηριακή πίεση ανεβαίνει σημαντικά κάθε φορά που ανοίγετε το στόμα σας για να μιλήσετε. Όσο υψηλότερη είναι η πίεση εν ηρεμία, τόσο περισσότερο έχει την τάση να ανεβαίνει όταν μιλάτε. Κι όταν μιλάτε σε ξένους, όταν διαφωνείτε ή όταν σας επικρίνουν, οι εργαστηριακές παρατηρήσεις δείχνουν πως η πίεση μπορεί να ανέβει κατά 40 ώς 50% πάνω απ' το επίπεδο στο οποίο βρίσκεται εν ηρεμία. Αυτό οδήγησε τον Λυντς στο εκπληκτικό συμπέρασμα, πως η υπέρταση έχει μεγάλη σχέση με τα προβλήματα επικοινωνίας.

Μελέτες που βασίστηκαν πάνω σε 4.900 Αμερικανούς και Σουηδούς έδειξαν πως «η ψυχολογική ένταση» απ' τις επαγγελματικές πιέσεις είναι  ένας παράγοντας στις καρδιοπάθειες. Δεν είναι οι διευθυντές, αλλά οι υφιστάμενοι που αρρωσταίνουν. Η καρδιοπάθεια είναι πιο συχνή στους εργαζόμενους που η δουλειά τους συνδυάζει μεγάλες απαιτήσεις και ελάχιστη δυνατότητα να επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίον είναι υποχρεωμένοι να την εκτελέσουν.

Ένας άλλος τομέας, που πάντοτε ενδιέφερε τους ερευνητές που ασχολούνται με τις ψυχοσωματικές παθήσεις, είναι οι πεπτικές διαταραχές, μια και το γαστρεντερικό σύστημα αντιδρά πιο άμεσα στις συναισθηματικές διακυμάνσεις απ' όσο άλλα τμήματα του οργανισμού. Μια πάθηση όπως είναι η οστεοπόρωση, στην οποία τα οστά εξασθενούν και γίνονται εύθραυστα, θεωρείτο ότι την προκαλούσε η μακροχρόνια έλλειψη ασβεστίου. Τώρα πιστεύεται πως ακόμα κι όταν λαμβάνονται συμπληρώματα, το ασβέστιο δεν απορροφάται εφ' όσον τα συναισθήματα προκαλούν συνεχείς αναταραχές στο ευαίσθητο πεπτικό σύστημα.

Οι παθήσεις, όπως το κοινό κρυολόγημα, θεωρούνταν κάποτε ότι μεταδίδονταν με την άμεση έκθεση στα μικρόβια, έκτοτε όμως μάθαμε ότι κρυολογούμε όταν το ανοσολογικό μας σύστημα έχει εξασθενίσει. Όλο και περισσότερες μελέτες δείχνουν πως το στρες είναι ένας ισχυρός παράγοντας εξασθένησης του ανοσολογικού συστήματος.

Επίσης, ολοένα περισσότεροι ειδικοί δέχονται τη θεωρία, σύμφωνα με την οποία το στρες, όταν δεν αντιμετωπίζεται σωστά, παίζει σημαντικό ρόλο στο ποιος παθαίνει καρκίνο. Σε μια μελέτη με γνήσια δίδυμα, εκ των οποίων το ένα βρισκόταν στο τελευταίο στάδιο του καρκίνου ενώ το άλλο όχι, ο Δρ. Ουίλλιαμ Γκρην, καθηγητής της ιατρικής και της ψυχιατρικής στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου του Ρότσεστερ, στην Νέα Υόρκη, ανακάλυψε πως σε κάθε ζευγάρι διδύμων, το άτομο που πάθαινε καρκίνο ήταν αυτό που είχε περάσει πρόσφατα μια έντονη συναισθηματική αναστάτωση, ενώ η ζωή του άλλου ήταν ήρεμη.

Συμπερασματικά, το σώμα κι ο νους είναι αξεδιάλυτα συνδεδεμένα μεταξύ τους, όπως το ασπράδι κι ο κρόκος στην ομελέτα. Ευτυχώς όμως, υπάρχουν τρόποι να αντιμετωπίσουμε το στρες και να μείνουμε υγιείς.

•  Βίώστε τα συναισθήματα σας.

«Γιατί μερικοί άνθρωποι περνάνε μια κρίση στη ζωή τους, όπως είναι το πένθος, χωρίς να πάθει τίποτα η υγεία τους, ενώ άλλοι αρρωσταίνουν;» ρωτάει ο Δρ. Πήτερ Χ. Κναππ, καθηγητής του κέντρου ψυχοσωματικών υπηρεσιών στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Βοστώνης. Η απάντηση του είναι: «Πιστεύω πως αυτοί που παραμένουν υγιείς είναι εκείνοι που πραγματικά πενθούν. Σκέφτονται πραγματικά τι τους συνέβη και βαθμιαία βρίσκουν έναν τρόπο να το δεχτούν και να το ξεπεράσουν. Εφ' όσον δεν αφήνετε τα συναισθήματα σας να εκδηλωθούν και κλείνεστε στον εαυτό σας, το σώμα σας είναι σαν να πενθεί για λογαριασμό σας και αρρωσταίνει.»

•   Εκφράστε και συζητήστε τα «άσχημα»   συναισθήματα   σας.  

Αν έχετε γίνει έξω φρενών με την αδελφή σας επειδή δεν βοηθάει να φροντίσετε την άρρωστη μητέρα σας, προσπαθήστε να αντιμετωπίστε το πρόβλημα ανοιχτά, αντί να κλείνεστε σε μια σκυθρωπή σιωπή ή να της επιτίθεστε οργισμένα. Δείξτε την προθυμία σας να βρεθεί λύση. Η πρόληψη των άσκοπων συγκρούσεων στο σπίτι είναι σημαντικός παράγοντας. Σε μια μελέτη πάνω σε καρδιοπαθείς που εξετάστηκαν στον θάλαμο έκτακτων περιστατικών ενός νοσοκομείου, το 76% είχαν υποστεί καρδιακή προσβολή μετά από μια πρόσφατη μεγάλη οικογενειακή κρίση.

•  Αποφύγετε τις πολλές και απότομες αλλαγές.

Το στρες μπορεί να προκληθεί από οποιαδήποτε αλλαγή που σας αναγκάζει να προσαρμοστείτε σε μια καινούρια δύσκολη κατάσταση - όπως είναι η ζωή μετά από το θάνατο ενός συζύγου, τα προβλήματα που δημιουργούν τα νεογέννητα μωρά, οι οικονομικές δυσχέρειες, ακόμα και χαρμόσυνα γεγονότα, όπως είναι να κερδίσετε το λαχείο. Η αλλαγή προκαλεί στρες μόνον όταν είναι απότομη και έντονη, και το κάθε άτομο έχει ευθύνη απέναντι στον εαυτό του να ξέρει πότε έχει ξεπεράσει τα όρια της αντοχής του.

•  Μάθετε να μένετε ψύχραιμοι.  

Όταν είσαστε πραγματικά χαλαρωμένοι, οι παλμοί της καρδιάς επιβραδύνονται, η αναπνοή γίνεται βαθύτερη και πιο ομαλή, οι μυς χαλαρώνουν, νιώθετε τα χέρια σας και τα πόδια σας ζεστά, το μυαλό σας ήρεμο και γαλήνιο κι όλο σας το σώμα σαν αναζωογονημένο. Μερικοί αποτελεσματικοί τρόποι για να χαλαρώσετε είναι οι βαθιές αναπνοές, το τέντωμα των μυών, κι η αυτοσυγκέντρωση.

•  Στραφείτε στους φίλους σας.

Οι ανεπαρκείς κοινωνικοί δεσμοί έχουν συγκριθεί με την ανεπαρκή λήψη θρεπτικών ουσιών. Μερικοί ψυχίατροι πιστεύουν ότι, όπως ένα άτομο που τρέφεται επαρκώς και σωστά διατρέχει μικρότερο κίνδυνο να αρρωστήσει, έτσι και ένα άτομο με επαρκή και σωστή κοινωνική ζωή είναι πιο ανθεκτικό στις παθήσεις.

•  Γυμναστείτε τακτικά.

Ακόμα και η μέτρια γυμναστική έχει αποδειχτεί πως διεγείρει τον οργανισμό και παράγει υψηλότερα επίπεδα ενδορφινών, αυτών των ουσιών του σώματος που μοιάζουν με τη μορφίνη. Όταν γυμναζόμαστε τακτικά, φαίνεται πως ρυθμίζουμε καλύτερα τον μηχανισμό παραγωγής ενδορφινών. Ο Δρ. Λη Σ. Μπερκ του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Λόμα Λίντα στην Καλιφόρνια, μέτρησε τα επίπεδα των ενδορφινών τόσο σε αθλητές όσο και σε ανθρώπους που κάνουν καθιστική ζωή και βρήκε πως αυτοί που γυμνάζονται συστηματικά παράγουν μεγαλύτερες ποσότητες ενδορφινών στη διάρκεια καταστάσεων που προκαλούν στρες κι επίσης πως τις παράγουν πιο γρήγορα, πράγμα που φαίνεται να δείχνει ότι μπορούν να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες της καθημερινής ζωής καλύτερα απ' τα άτομα που τείνουν στην αδράνεια.

Ίσως το πιο σημαντικό για να αποφύγετε τις παθήσεις που έχουν σχέση με το στρες, είναι να πείσετε τον εαυτό σας ότι θέλετε να παραμείνετε υγιείς.

Πηγή US COSMOPOLITAN  (OCT.  83)