Ο
Θάνατος και η ταφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου
Το 323 π.Χ. ο Μέγας
Αλέξανδρος επέστρεψε στη Βαβυλώνα, το κέντρο της νέας αυτοκρατορίας του και
εκεί τον επισκέφτηκαν αντιπρόσωποι από διάφορα μέρη για να τον συγχαρούν και να
του δηλώσουν ότι θέλουν να γίνουν σύμμαχοί του. Πολλές ελληνικές πόλεις έστειλαν
αντιπροσωπείες να τον στεφανώσουν με χρυσά στεφάνια.
Στις 29 Μαΐου είχε
υποσχεθεί να επισκεφτεί τη γιορτή ενός γνωστού του. Το πρωί εκείνης της ημέρας,
παραπονέθηκε ότι δεν ένιωθε καλά. Ωστόσο, πήγε στη γιορτή παρά την αδιαθεσία
και ως γνήσιος Μακεδόνας στρατιώτης ήπιε πολύ αλκοόλ. Την επόμενη μέρα είχε
ανεβάσει υψηλό πυρετό. Η υγεία του δεν επανήλθε ποτέ. Οι προσπάθειες των γιατρών του δεν είχαν
κανένα αποτέλεσμα και χειροτέρευε μέρα με την μέρα.
Όταν ο Μ. Αλέξανδρος έχασε
κάθε ελπίδα να σωθεί, έβγαλε το δαχτυλίδι του και το έδωσε στον Περδίκκα. Oι
φίλοι του τότε τον ρώτησαν σε ποιον αφήνει τη βασιλεία. Αυτός απάντησε: «Στον
καλύτερο». Στη συνέχεια πρόσθεσε αυτές τις τελευταίες λέξεις: «Προβλέπω πως οι
αγώνες που θα γίνουν προς τιμήν μου, μόλις πεθάνω, θα είναι μια μεγάλη μάχη των
φίλων μου». Λόγια που σύντομα βγήκαν αληθινά.
Ετοιμοθάνατος καθώς ήταν,
ζήτησε να δει τους στρατιώτες του, με τους οποίους είχε μοιραστεί τόσες χαρές
και λύπες. Ένας ένας όλοι οι στρατιώτες πέρασαν από μπροστά του και τον
αποχαιρέτησαν. Πέθανε 11 μέρες μετά, στις 10 Ιουνίου του 323 π.Χ. Οι μελετητές
δεν μπορούν να συμφωνήσουν αν ήταν αποτέλεσμα κάποιας ασθένειας ή αν ο
Αλέξανδρος δηλητηριάστηκε. Αν δηλητηριάστηκε δεν γνωρίζουν από ποιον και με
ποια ουσία. Κι αν ήταν απλώς μία ασθένεια, δεν ξέρουν ποια ήταν αυτή....
O θάνατός του (323 π.Χ.)
προκάλεσε μεγάλη θλίψη σε όλο το στράτευμα. Η είδηση του θανάτου του διαδόθηκε
γρήγορα. Το απέραντο κράτος έμεινε χωρίς αρχηγό και φαινόταν ότι δύσκολα θα
παρέμενε ενωμένο.
Η μεγάλη εκστρατεία είχε
αλλάξει τη μορφή του κόσμου. Το στρατό, καθώς προχωρούσε, ακολουθούσαν
ιστορικοί, γεωγράφοι, μηχανικοί, καλλιτέχνες. Από τη μεγάλη αυτή εκστρατεία οι
άνθρωποι έμαθαν πολλά για τις νέες χώρες, το κλίμα τους, τα φυτά, τα ζώα.
O Μ. Αλέξανδρος σε διάφορα
σημεία των περιοχών που κατέκτησε ίδρυσε πολλές πόλεις. Δεκαέξι από αυτές
ονομάστηκαν Αλεξάνδρειες. Οι πόλεις στολίστηκαν με λαμπρά κτίρια, ναούς,
θέατρα, γυμναστήρια. Πολλοί Έλληνες εγκατέλειψαν την Ελλάδα και πήγαν να
εγκατασταθούν εκεί. Η ελληνική γλώσσα άρχισε να διαδίδεται παντού
Το όνομα του Μ. Αλεξάνδρου
έγινε γνωστό σ' όλες τις χώρες της Ανατολής. Οι διηγήσεις που πλάστηκαν έκαναν
λόγο για τα κατορθώματα του μεγάλου βασιλιά. Πολλοί λαοί τον θεώρησαν δικό τους
ήρωα. Η εποχή που άρχισε με το θάνατό του έμεινε γνωστή ως ελληνιστικά χρόνια.
Ο νεαρός Μακεδόνας
κατάφερε να πετύχει άθλους που δεν χωρά ο ανθρώπινος νους, διασχίζοντας την
Περσική Αυτοκρατορία, αχαρτογράφητες περιοχές, φτάνοντας στα σύνορα της Κίνας
και στα ενδότερα της Ινδίας, διατρέχοντας αδιάβατες ερήμους. Όπως και να έχει,
οι πράξεις του υπερβαίνουν τα όρια των ανθρώπινων δυνατοτήτων. Η αχανής
ελληνική αυτοκρατορία του Αλεξάνδρου, μολονότι κατακερματίστηκε από τους
επιγόνους του μετά τον θάνατό του, καθόρισε τις εξελίξεις της Ιστορίας και
κυρίως άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του στις επόμενες γενιές.
ΓΙΑ
ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ
Οι υποστηρικτές του
σεναρίου του «φυσικού θανάτου», υποστήριζαν ότι ο Αλέξανδρος πέθανε από
ελονοσία ή τυφοειδή πυρετό. Μία καινούρια θεωρία λέει ότι πέθανε από τον ιό του
Δυτικού Νείλου. Πολύ γρήγορα απορρίφθηκε, γιατί ο ιός του Δυτικού Νείλου
εμφανίστηκε πρόσφατα και θα ήταν αδύνατο να είχε σκοτώσει έναν άνθρωπο 2.347
χρόνια πριν. Ο τυφοειδής πυρετός παρουσιάζει επίσης ανακρίβειες. Συνήθως
εμφανιζόταν σε επιδημίες και εκείνη την περίοδο, πέρα απ’ τον Αλέξανδρο, δεν
υπήρξαν μαζικοί θάνατοι με τα ίδια συμπτώματα. Θα ήταν πολύ πιθανό ο Αλέξανδρος
να έπασχε από ελονοσία, αφού εκστράτευε σε περιοχές που η ασθένεια ήταν πολύ
συχνή. Όμως τα συμπτώματα που παρουσίασε, δε συμφωνούσαν απόλυτα με τη
συγκεκριμένη ασθένεια. Το veratrum album είναι πιθανότατα το φυτό που σκότωσε
τον Μέγα Αλέξανδρο! Το είδος Veratrum album, χρησιμοποιείτο από τους αρχαίους
Έλληνες ως βότανο κατά του εμετού και μπορεί να επιφέρει βραδύ θάνατο.
Οι μελετητές θεωρούν
πιθανότερη την εκδοχή αυτή του δηλητηρίου. Μέχρι πρόσφατα, πίστευαν ότι
δηλητηριάστηκε με αρσενικό. Όμως, αν ίσχυε κάτι τέτοιο, ο Αλέξανδρος θα είχε
πεθάνει πολύ πιο γρήγορα. Ο Μακεδόνας Βασιλιάς ταλαιπωρήθηκε για 11 μέρες, που
σημαίνει ότι η ουσία που κατανάλωσε είχε πιο αργή δράση απ’ ότι το αρσενικό. Η
νεότερη θεωρία που έχει κυκλοφορήσει είναι αυτή του Δρ. Λίο Σκεπ, απ’ το
Πανεπιστήμιο Οτάγκο της Νέας Ζηλανδίας. Σύμφωνα με τον Σκεπ, η ουσία που
προκάλεσε τον αργό και βασανιστικό θάνατο του Αλέξανδρου, είναι το δηλητηριώδες
φυτό «λευκός ελλέβορος». Το φυτό ήταν γνωστό στους αρχαίους Έλληνες, γιατί το
χρησιμοποιούσαν για να σταματούν τον εμετό. Σε μεγαλύτερες δόσεις όμως,
μπορούσε να οδηγήσει σε θάνατο. Τα συμπτώματα που παρουσίασε ο Αλέξανδρος,
ταιριάζουν απόλυτα με αυτά που προκύπτουν από δηλητηρίαση με ελλέβορο, δηλαδή
γαστρικός πόνος, ναυτία, βραδυκαρδία, υπόταση και μυϊκή αδυναμία. Τις
τελευταίες μέρες πριν από τον θάνατό του, ο μεγάλος στρατηλάτης δεν μπορούσε να
κουνηθεί, ούτε να μιλήσει. Βέβαια, το σενάριο της δηλητηρίασης οδηγεί στο
καίριο ερώτημα. Ποιος τον δηλητηρίασε; Ποιος σκότωσε τον Μέγα Αλέξανδρο; Η πιο
δημοφιλής θεωρία συνωμοσίας, παρουσιάζει τον Αντίπατρο ως τον εγκέφαλο, πίσω
απ’ τη δολοφονία....
Ο Αντίπατρος Ο Αντίπατρος
ήταν στρατηγός του Φιλίππου Β’, του πατέρα του Αλεξάνδρου. Αργότερα έγινε ένας
απ’ τους μεγαλύτερους υποστηρικτές και του Αλεξάνδρου. Όσο ο Αλέξανδρος έλειπε
στη μακροχρόνια εκστρατεία του, ο Αντίπατρος είχε αναλάβει την Αντιβασιλεία στη
Μακεδονία. Το 324 π.Χ., η σχέση των δύο αντρών είχε αρχίσει να καταρρέει. Ο
Αλέξανδρος προσπάθησε να αντικαταστήσει τον Αντίπατρο, ίσως μετά από ώθηση της
μητέρας του, Ολυμπιάδας, που πίστευε ότι ο Αντίπατρος σκόπευε να τον προδώσει.
Ο Αντίπατρος έστειλε τον γιο του, Κάσσανδρο, στη Βαβυλώνα για να μεταπείσει τον
Αλέξανδρο. Αλλά ο Αλέξανδρος πέθανε πριν προλάβει να του αλλάξει γνώμη ο
Κάσσανδρος. Συγχρόνως όμως, λόγω του ξαφνικού θανάτου, δεν πρόλαβε να
εφαρμοστεί η διαταγή του Αλέξανδρου για αντικατάσταση του Αντίπατρου. Ένα άλλο
πολύ σημαντικό στοιχείο ήταν ότι ο αδερφός του Κάσσανδρου, ο Ιόλαος, ήταν ο
οινοχόος του Αλέξανδρου και θα είχε πάμπολλες ευκαιρίες να δηλητηριάσει το ποτό
του.
Μετά τον Αντίπατρο, στη λίστα των πιθανών δολοφόνων είναι οι γυναίκες του
Αλεξάνδρου. Καμία όμως δεν φαίνεται να είχε κάποιο πολιτικό κίνητρο. Η Βαρσίνη
ήταν η ερωμένη του, με την οποία απέκτησε κι έναν γιο, τον Ηρακλή. Όμως, ποτέ
δεν την παντρεύτηκε. Αντιθέτως, παντρεύτηκε μια νεαρή καλλονή απ’ την εξωτική
Βάκτρια, τη Ρωξάνη. Και μετά τη Ρωξάνη, παντρεύτηκε τη Στάτειρα, την κόρη του
Βασιλιά Δαρείου. Μπορεί η Βαρσίνη να ζήλευε τη Ρωξάνη και η Ρωξάνη τη Στάτειρα;
Μπορεί να αποφάσισε η καθεμία ξεχωριστά να σκοτώσει τον άντρα που την πλήγωσε;
Τα σενάρια είναι όσα και οι εχθροί του Αλεξάνδρου, δηλαδή αμέτρητα. Ο χαμός του
μπορεί να ωφέλησε πολλούς, αλλά ακόμη περισσότεροι ζημιώθηκαν. Δεν πρόλαβε να
ορίσει διάδοχο και επικράτησε χάος, που χρειάστηκε να περάσουν πολλά χρόνια για
να καταλαγιάσει. Το μόνο βέβαιο είναι ότι δεν θα σταματήσουν ποτέ τα σενάρια
για τον θάνατο του μεγαλύτερου στρατηλάτη, που υπήρξε ποτέ....
Από την άλλη η υπόθεση ή η
κατηγορία ότι ο Αλέξανδρος βρήκε το θάνατο από δηλητήριο – μια χαμηλή δόση
στρυχνίνης θα ταίριαζε με τα συμπτώματα – ήταν αναπόφευκτη. Μάλιστα, οι “Βασίλειοι Εφημερίδες”, τα
επίσημα αρχεία του κράτους, δημοσίευσαν ένα έγγραφο που διέψευδε κάτι
τέτοιο. Ωστόσο δεν μπορούμε να το
αποκλείσουμε. Ίσως μερικοί κορυφαίοι
Μακεδόνες δεν είχαν άλλο τρόπο να σταματήσουν την εξοριενταλιστική μεγαλομανία
του, που τον είχε κάνει πολύ απόμακρο.
Τώρα όσον αφορά τις εικασίες πως πέθανε από ασθένειες τύπου σύφιλης (η
πιο διαδεδομένη καφενειακή άποψη) ή από τύφο ή από κάτι άλλο άγνωστο, δεν
μπορούμε να τις υιοθετήσουμε, ούτε ασφαλώς να τις απορρίψουμε.
Μια νέα έρευνα έρχεται να
δώσει απάντηση στο μυστηριώδη θάνατό του.
Ένα εξαιρετικά τοξικό
βακτήριο από τα ύδατα της Στυγός, ενός από τους ποταµούς που κατά την ελληνική
µυθολογία οδηγούσαν στον Κάτω Κόσµο, µπορεί να κρύβεται πίσω από τον πρόωρο
θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, σύµφωνα µε οµάδα επιστηµόνων.
Οι ερευνητές κατέληξαν σε
αυτό το συµπέρασµα ρίχνοντας το φως της σύγχρονης γεωλογίας και τοξικολογίας σε
πληροφορίες που προέρχονται από την αρχαία γραµµατεία.
Όπως επισηµαίνουν, τόσο ο
Ησίοδος όσο και ο Παυσανίας αναφέρουν στα κείµενά τους ότι τα ύδατα της Στυγός
ήταν δηλητηριώδη. Σύµφωνα µε τη µυθολογία, οι θεοί έδιναν όρκους στη Στύγα και
εάν τους παραβίαζαν έπιναν από αυτά τα ύδατά της ως τιµωρία.
Ο Ησίοδος γράφει ότι
όποιος έπινε από τα νερά του ποταµού δεν µπορούσε να κινηθεί, να αναπνεύσει και
να µιλήσει για έναν χρόνο. Παρόµοια συµπτώµατα είχε εµφανίσει και ο Μέγας
Αλέξανδρος. Αρχικά παρουσίασε υψηλό πυρετό και κοιλιακό άλγος και µπορούσε να
κινήσει µόνο τα µάτια του και τα χέρια του πριν πέσει τελικά σε κώµα.
Η υπόθεση της δηλητηρίασης
είχε απορριφθεί από πολλούς επιστήµονες καθώς την εποχή του Αλεξάνδρου υπήρχαν
ελάχιστα δηλητήρια που προκαλούσαν υψηλό πυρετό. Δεδοµένου, όµως, ότι τα
συµπτώµατα που παρουσίασε µοιάζουν µε αυτά που, σύµφωνα µε τη µυθολογία,
εµφάνιζαν και οι θεοί όταν έπιναν από τα ύδατα της Στυγός, η δρ Αντριαν
Μέιγιορ, καθηγήτρια στο Πανεπιστήµιο του Στάνφορντ, θεωρεί ότι η υπόθεση της
δηλητηρίασης από ένα φυσικό δηλητήριο είναι απολύτως βάσιµη.
Με αφορμή την
πολυσυζητημένη ταινία του Ολιβερ Στόουν το 2004, ο κ. Νίκος A. Παπανικολάου
ομότιμος καθηγητής Ιατρικής, είχε δημοσιεύσει στην εφημερίδα "Το
Βήμα" ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο για τον μυστηριώδη θάνατο του μεγάλου
σταρτηλάτη. Έγραφε τότε:
"Ο Αλέξανδρος πέθανε
στη Βαβυλώνα στις 10 Ιουλίου του 323 π.X. και όχι στα τέλη Μαΐου του ίδιου
έτους, όπως αναγράφεται. Αμερικανοί επιστήμονες που ασχολήθηκαν με τον θάνατό
του διεξοδικά αναφέρουν πως οφειλόταν σε αλκοολική ηπατοπάθεια, δηλητηρίαση με
αρσενικό ή στρυχνίνη, ηπατίτιδα, περιτονίτιδα, σαλμονέλωση, τραυματισμό και
φλεγμονή.
Ο Δημήτρης Τσουτσούλης,
Senior registrar του Νοσοκομείου Hammersmith του Λονδίνου, σε άρθρο του στο
«Βήμα» της 25ης Οκτωβρίου 1998, αποδίδει τον θάνατο πιθανότατα σε τυφοειδή
πυρετό, σύμφωνα με αμερικανούς ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ οι
οποίοι διατύπωσαν τις απόψεις τους σε τεύχος της επιθεώρησης «New England
Journal Medicin» στις 11 Ιουνίου 1998.
Τα περί δηλητηρίασης με
στρυχνίνη, που στην εποχή του ήταν άγνωστη, από τη γυναίκα του, τη Ρωξάννη,
επειδή είχε σεξουαλικές σχέσεις τάχα με τον Ηφαιστίωνα, ανήκουν στον χώρο της
φαντασίας. H αλήθεια είναι ότι μικρός δεν έδειχνε την προτίμησή του σε
γυναίκες, γι' αυτό η μητέρα του Ολυμπιάδα του πήγε τη 17χρονη Καλλίξεινα, στις
περιπτύξεις της οποίας έμεινε απαθής. Αλλά στους πολέμους του είχε συντροφιά
την εταίρα Θαΐδα, μαζί με την οποία έβαλε φωτιά στα ανάκτορα της Περσίας για να
εκδικηθεί τον Ξέρξη που έκαψε την Ακρόπολη.
Επίσης από την αρχαιότητα
ακόμη υποστηρίχθηκε η άποψη ότι ο Αλέξανδρος δηλητηριάστηκε είτε από τον Μήδιο
είτε από τον γιο του Αντίπατρου, τον Ιόλα, ο οποίος ήταν αρχιοινοχόος του.
Ακόμη, ότι σε αυτή τη συνωμοσία έλαβε μέρος και ο Αντίπατρος και πως το
δηλητήριο το έστειλε ο Αριστοτέλης, ο δάσκαλός του, επειδή φοβήθηκε για τον
εαυτό του μετά την εκτέλεση του Καλλισθένη, που ήταν μαθητής του".
Αμέσως μετά ο κ.
Παπανικολάου, παραθέτει τα στοιχεία της δικής του έρευνας: "Από προσωπική
έρευνα και με την πολύτιμη συμβολή του αείμνηστου καθηγητή της Χειρουργικής
Χαράλαμπου Σμπαρούνη επάνω στα συμπτώματα της πάθησης που προκάλεσε τον θάνατο
του Αλέξανδρου οδηγηθήκαμε στην πιθανότερη αιτία που τον προκάλεσε. Ξέρουμε ότι
αυτά κράτησαν 14 ημέρες γιατί ο θάνατός του δεν ήταν αιφνίδιος. Ας τα
παρακολουθήσουμε.
Την πρώτη ημέρα, 31 Μαΐου
(15 Δαισίου) 323 π.X., ύστερα από βαρύ φαγητό και οινοποσία, αισθάνθηκε έντονο
πόνο στην κοιλιά και στον θώρακα, που τον ακολούθησε εμετός, ρίγος και πυρετός.
Τη δεύτερη ημέρα
αισθάνθηκε εξάντληση, που δεν τον δυσκόλεψε το βράδυ να φάει και να πιει ώσπου
να μεθύσει. Ο πόνος στην κοιλιά συνεχίστηκε με αντανάκλαση στον ώμο. Ο πυρετός
και το ρίγος εξακολούθησαν.
Την τρίτη ημέρα ο πυρετός
παρέμεινε υψηλός και συνοδεύτηκε από ιδρώτα, ρίγος και σωματική κατάπτωση. Την
τέταρτη, πέμπτη, έκτη και έβδομη ημέρα η κατάσταση επιδεινώθηκε και, άρρωστος,
δεν είχε καλή επικοινωνία. Την όγδοη έφτασε σε προκωματώδη κατάσταση που
κράτησε ως τη δωδεκάτη ημέρα. Παρ' όλα αυτά όρισε διάδοχός του να είναι ο
«κράτιστος».
Τη δέκατη τρίτη ημέρα η
αναπνοή του δυσχεραίνεται και η όψη του παίρνει το χαρακτηριστικό περιτονιδικό
προσωπείο, το «ιπποκράτειο προσωπείο», όπως χαρακτηριστικά λέγεται στην
Ιατρική, γιατί πρώτος το περιέγραψε ο πατέρας της Ιατρικής. Τη δέκατη τέταρτη
ημέρα, 13 Ιουνίου, πέθανε."
Η συμπτωματολογία της
πάθησης του βασιλιά της Μακεδονίας, με τα σημερινά δεδομένα της ιατρικής
επιστήμης, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι πέθανε από χολολιθίαση, η οποία του
προκαλούσε συχνές κρίσεις.
"Είναι γνωστό ότι η
χολολιθίαση οδηγεί σε οξεία πυώδη ή σηπτική χολοκυστίτιδα και χολαγγειίτιδα και
σε οξεία νεκρωτική ή σηπτική παγκρεατίτιδα. Έτσι γίνεται φανερό ότι αυτή πρέπει
να οδήγησε στον θάνατο τον Μέγα Αλέξανδρο γιατί της αρρώστιας προηγήθηκε βαρύ
γεύμα και κατάχρηση οινοπνεύματος και γιατί η εξέλιξή της είχε την τυπική
εικόνα της οξείας παγκρεατίτιδας, δηλαδή διαξιφιστικό πόνο στην κοιλιά με
αντανάκλαση στον θώρακα, συνοδευόμενο από εμετό, από ρίγος και πυρετό,
κολλώδεις ιδρώτες, ωχρότητα, συγχυτική κατάσταση, παραλήρημα και «ιπποκράτειο
προσωπείο». Στη ληξιαρχική πράξη θανάτου θα μπορούσαμε σήμερα να αναφέρουμε ως
αιτία: οξεία παγκρεατίτιδα", καταλήγει ο καθηγητής.
Όπως και να έχει η ιστορία
ο θάνατός του παραμένει ένα μυστήριο. Όμως οι συνέπειές του μας είναι ιστορικά
γνωστές. Τα λόγια πουείπε πεθαίνοντας «Προβλέπω πως οι αγώνες που θα γίνουν
προς τιμήν μου, μόλις πεθάνω, θα είναι μια μεγάλη μάχη των φίλων μου» σύντομα
βγήκαν αληθινά. Οι αγώνες ξέσπασαν και η αυτοκρατορία διαλύθηκε.
Η
ΤΥΧΗ ΤΗΣ ΣΟΡΟΥ ΤΟΥ
Η τύχη της σορού του είναι
ένα άλυτο μυστήριο. Η σορός του, αφού
ταριχεύτηκε, έμεινε σχεδόν δυο χρόνια σ’ ένα πολυτελές σκήνωμα στην Βαβυλώνα,
όπου ήταν τόπος προσκυνήματος για χιλιάδες υπηκόους του. Τότε αποφασίστηκε να επαναπατριστεί στη
Μακεδονία, για να ταφεί στο παλιό βασιλικό νεκροταφείο στις Αιγές.
Η επιθυμία του ιδίου να
ταφεί στο ιερό του Άμμωνος Διός δεν μπορεί παρά να συνδεθεί με την επιρροή που
του ασκήθηκε εκεί. Φυσικό, ήταν να έχει την επιθυμία ή και την αξίωση ένας Θεός
ή γιος Θεού να ταφεί δίπλα στον πατέρα του Θεό ή στο ιερό, όπου λατρευόταν ο
πατέρας του Θεός. Έτσι η σορός του Αλεξάνδρου μεταφέρθηκε στην Αίγυπτο. Ποτέ
όμως δεν μάθαμε πού είναι ο τάφος του. Οι περισσότεροι ειδικοί, αρχαιολόγοι και
ιστορικοί, φρονούν ότι βρίσκεται θαμμένος κάπου στην Αλεξάνδρεια. Ωστόσο,
υπάρχουν και αρκετοί που πιστεύουν ότι βρίσκεται στην Όαση Σίβα, όπως ήταν και
η επιθυμία του.
Το σώμα του Μεγάλου
Στρατηλάτη ταριχεύτηκε στη Βαβυλώνα σύμφωνα με τα ήθη και τα έθιμα της
μουμιοποίησης των Φαραώ. Χρειάστηκε όμως να περιμένει εκεί δυο χρόνια μέχρις
ότου τον δεχτεί η γη! Αλλά ποια γη και ποια χώρα θα τον δεχόταν; Οι στρατηγοί
του γνώριζαν την επιθυμία του και την αξίωσή του. Η αργοπορία είχε άλλο λόγο.
Χρειάστηκε να κατασκευαστεί για το Μεγάλο Νεκρό ειδική ταξιδιωτική άμαξα. Και ο
σεβασμός όλων των στρατηγών για το μεγάλο και δύσκολο ταξίδι του βασιλιά προς
την Αίγυπτο, που επιδείχτηκε, έγινε με τη δέουσα επισημότητα και λαμπρότητα.
Έπρεπε να γίνει κάτι χωρίς προηγούμενο. Έτσι ετοιμάστηκε με άριστη εργασία μια
χρυσή σαρκοφάγος γεμάτη αρώματα, που θα απέτρεπαν την αποσύνθεση του νεκρού. Ο
λαός πίστευε ότι το σώμα του είχε τοποθετηθεί μέσα σε μέλι. Πάνω από το φέρετρο
ήταν απλωμένο ένα χρυσοκέντητο κόκκινο κάλυμμα και ακόμη τα όπλα του, που έφερε
στις μάχες. Αυτό το φέρετρο έπρεπε να τοποθετηθεί στην ειδική αρμάμαξα τέτοιας
κατασκευής και τέτοιας τεχνικής ανάλογα με το Μεγάλο Νεκρό και να μεταφερθεί
στην Αίγυπτο των Πτολεμαίων.
Ο Αρριδαίος, όπως μας
πληροφορεί ο ιστορικός Διόδωρος Σικελιώτης, ανέλαβε την ετοιμασία της άμαξας
και την οργάνωση της πομπής. Η άμαξα ήταν περίπου 5,5 μέτρα μήκος και 4 πλάτος.
Ήταν ένα ορθογώνιο, που η κυκλική στέγη του στηριζόταν σ’ ένα περιστύλιο με
χρυσούς ιωνικούς κίονες. Οι κίονες ήταν συνδεδεμένοι με χρυσό πλέγμα, όπου
υπήρχαν στις τέσσερις πλευρές ισάριθμοι πίνακες με τον Αλέξανδρο καθισμένο στο
θρόνο, το στόλο έτοιμο για ξεκίνημα, το ιππικό συντεταγμένο και τους πολεμικούς
ελέφαντες. Η θύρα της άμαξας είχε δυο λιοντάρια χρυσά. Η στέγη της ήταν χρυσή
και η οροφή της γεμάτη μωσαϊκά. Ψηλά στη στέγη υπήρχε μια νίκη, που κρατούσε
χρυσό στεφάνι ελιάς, που έριχνε εκτυφλωτικές ανταύγειες στον ήλιο. Μέσα έγινε
ένας θρόνος, όπου τοποθετήθηκε η χρυσή σαρκοφάγος. Ο θρόνος ήταν ένα
τετραγωνικό κατασκεύασμα στολισμένο με κεφάλια ελαφιών, με δαχτυλίδια και μια
συστοιχία στεφανιών δουλεμένα όλα περίτεχνα με ποικίλα χρώματα. Πάνω στο θρόνο
τοποθετήθηκαν κουδούνια για να ηχούν στο δρόμο και να ακούν οι άνθρωποι, απ’
όπου θα περνούσε η βασιλική άμαξα.
Όλα έγιναν τόσο ωραία και
χρειάστηκε να στερεωθούν πολύ καλά για να μη διαλυθούν κατά την κίνηση της
άμαξας για ένα τόσο μεγάλο ταξίδι. Η μεταφορά έγινε με ισχυρή στρατιωτική
συνοδεία. Την άμαξα μετέφεραν εξήντα τέσσερα μουλάρια ζεμένα σε τετράδες και ακολουθώντας
το δρόμο από τον Ευφράτη μέσα στη συριακή έρημο προς τη Δαμασκό και από εκεί
παρακάμπτοντας την Ιουδαία έφτασε στην Αίγυπτο των Πτολεμαίων. Στη διαδρομή
έτρεχαν περίεργοι από τα περίχωρα και πολλοί ακολουθούσαν την πομπή θαυμάζοντας
το μεγαλειώδες υπερθέαμα. Τη συνοδεία ακολουθούσαν μηχανικοί και οδοποιοί για
να χαράζουν το δρόμο και να «αίρουν» τα εμπόδια.
Στα σύνορα της Αιγύπτου τους υποδέχτηκε ο
Πτολεμαίος, που ανέλαβε προσωπικά τη φρουρά της άμαξας και το πολύτιμο φορτίο
με τις δυνάμεις του. Στην αρχή η ταφή έγινε στη Μέμφιδα, αλλά γρήγορα ο νεκρός
μεταφέρθηκε στην Αλεξάνδρεια. Έπρεπε
όμως να μεταφερθεί στην όαση της Σίβας στο Αμμώνειο Ιερό σύμφωνα με την
επιθυμία του Αλέξανδρου. Εδώ υπάρχει το μεγάλο πρόβλημα. Γιατί τότε δεν
οδήγησαν τη σορό με την άμαξα κατευθείαν στην όαση της Σίβας; Ποιος ήταν ο
σοβαρός λόγος που υποχρέωσε τον Πτολεμαίο να θάψει το Μεγάλο Νεκρό στην
Αλεξάνδρεια; Ο ιστορικός Διόδωρος γράφει ότι ο Πτολεμαίος: «έκρινε γαρ επί του
παρόντος εις μεν Άμμωνα μη παρακομίζει». Επί του παρόντος να μην τον μεταφέρουν
στο Αμμώνειο Ιερό. Γιατί όμως;
Ένα πράγμα είναι βέβαιο, ότι για τους
αρχαίους, εκείνους τουλάχιστον που ζούσαν στη ρωμαϊκή εποχή, ο τάφος του
Αλεξάνδρου βρισκόταν στην Αλεξάνδρεια. Ο Στράβωνας που ζει στα χρόνια του
Χριστού μιλώντας για τα ανάκτορα και τον περίβολο των βασιλικών τάφων λέει
συγκεκριμένα: «μέρος δε και των Βασιλείων εστί και το καλούμενον Σώμα, εν ω αι
των Βασιλέων ταφαί και η του Αλεξάνδρου». Δηλαδή: «ένα μέρος, όπου είναι τα
ανάκτορα βρίσκεται και το ονομαζόμενο Σώμα (Σήμα= Τάφος) μέσα στο οποίο
υπάρχουν οι ταφές των Βασιλέων και ο τάφος του Αλεξάνδρου». Την ίδια εποχή
επισκέφτηκε ο Αύγουστος την Αλεξάνδρεια και: «το μεν Αλεξάνδρου σώμα είδε και
αυτού προσήψατο» λέει ο Δίων ο Κάσσιος. Ο Διόδωρος Σικελιώτης λέει ακόμη ότι ο
Αύγουστος άγγιξε τη σορό για να αντλήσει δύναμη και έσπασε ένα μέρος της μύτης
του νεκρού.
Τελευταίος αυτοκράτορας
που επισκέφτηκε το 215 μ. Χ. τον τάφο του Αλεξάνδρου, ήταν ο Καρακάλλας. Ο
αυτοκράτορας Καρακάλλας (187-217 μ.Χ.) επισκέφτηκε τον τάφο του Αλεξάνδρου το
215 στην Αλεξάνδρεια. Ο ιστορικός Ηρωδιανός λέει ότι ο Καρακάλλας εναπέθεσε στη
βασιλική σορό τη χλαμύδα, τα δαχτυλίδια, τον ζωστήρα και ό,τι άλλο πολύτιμο
είχε πάνω του. Μετά το θέμα του τάφου σκεπάζεται με μια σιωπή, που κράτησε ως
τα τέλη του 4ου μ.Χ. αιώνα, όταν ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος αναφερόμενος στη
ματαιότητα των εγκοσμίων λέει σ’ ένα σημείο μιας επιστολής του: «πού γαρ εστί
το σήμα Αλεξάνδρου;».
Πράγματι μέσα σ’ αυτά τα
εκατόν ογδόντα πέντε (185) χρόνια, από το 215 ως το 400, καμιά πληροφορία δεν
έχουμε για το θρυλικό τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Πουθενά δεν αναφέρεται και
ενώ η Αλεξάνδρεια είναι μεγαλούπολη και δέχεται πολλούς και εξέχοντες
αξιωματούχους διαφόρων εθνοτήτων, καμία πληροφορία δεν έχουμε ότι κάποιος ενδιαφέρθηκε
να επισκεφθεί τον τάφο του Αλεξάνδρου. Τι ακριβώς συνέβη και δεν έχουμε εντελώς
καμιά πληροφορία;
Στα χρόνια αυτά στην
Αίγυπτο έχουμε φοβερές αναστατώσεις με τις εισβολές των βαρβάρων από την Ασία
και την καταστροφή των βασιλικών ανακτόρων με όλα τα προσκτίσματα των
Πτολεμαίων. Με την επικράτηση του Ισλάμ η πόλη του Αλεξάνδρου ξανακτίστηκε και
στη θέση, όπου άλλοτε ήταν τα ανάκτορα και ο ταφικός περίβολος των Λαγιδών και
των ρωμαίων αυτοκρατόρων, σηκώθηκαν τα τεμένη του Προφήτη Μωάμεθ. Και δεν είναι
λίγοι οι ιστορικοί και οι ποιητές του Ισλάμ που πιστεύουν πως το «Σήμα
Αλεξάνδρου» ίσως βρίσκεται κάτω από κάποιο τέμενος. Οι περισσότεροι ομιλούν για
το τέμενος του Nabi Daniel.
Νομίζουμε ότι στο διάστημα
αυτό των εκατόν ογδόντα πέντε ετών μεταφέρθηκε η σορός του Μεγάλου Στρατηλάτη
στην όαση Σίβα στο Ιερό του Άμμωνα Δία. Οι λόγοι είναι πολλοί και ισχυροί.
Η αγάπη γύρω από το πρόσωπο του Αλεξάνδρου τα
χρόνια αυτά είχε εξελιχθεί σε μεγάλη νοσταλγία σαν να επρόκειτο να αναστηθεί!
Ένας αυτοκράτορας μάλιστα λίγα χρόνια μετά τον Καρακάλλα ονομαζόταν Αλέξανδρος
και ήθελε να ομοιάσει τον πρόγονό του, όπως ισχυριζόταν. Η αυλή και οι άνθρωποι
των ανακτόρων τού είχαν δώσει και μια παραμάνα με το όνομα Ολυμπιάδα. Λίγο
αργότερα ένας άλλος αυτοκράτορας ονομάζεται Φίλιππος και ενώ είναι αραβικής
καταγωγής, ήθελε και αυτός να συνδέσει το όνομά του με την ανασύσταση της
αυτοκρατορίας και τη δόξα της Μακεδονικής Δυναστείας. Και άλλοι αυτοκράτορες
βλέποντας τη διάλυση της αυτοκρατορίας πίστευαν ότι μόνο η ανάσταση του Μεγάλου
Αλεξάνδρου θα τους έσωζε! Κάποιος, λοιπόν, απ’ αυτούς είναι μάλλον βέβαιο ότι
μετέφερε τη σορό του Αλεξάνδρου στο Αμμώνειο Ιερό στην όαση Σίβα, αφού
κατασκεύασε νέο ταφικό μνημείο αντάξιο του Μεγάλου Νεκρού.
ΟΙ
ΤΕΣΣΕΡΕΣ ΤΑΦΕΣ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛOΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ
Ο Αββάς Σισώη που
πέθανε το 429 μ.Χ. και έζησε στην έρημο για 62 χρόνια, γονατιστός μπροστά σε
μια γυάλινη λάρνακα με το σώμα του Αλεξάνδρου
Σύμφωνα με την
αρχαιολόγο Δρ. Ελπίδας Μητροπούλου
υπήρξαν τέσσερις ταφές του Μεγάλoυ Αλεξάνδρου που έγιναν στην Αίγυπτο. Η
τελευταία είναι ξανά στη Siwa.
Η
πρώτη ταφή στη Μέμφιδα.
Η πρώτη ταφή έγινε στην
πρωτεύουσα της Αιγύπτου, τη Μέμφιδα, από τον Πτολεμαίο Α. τον Λάγο
Η
Δεύτερη ταφή στη Siwa - Σίουα - Σίβα στο Μαράκι
Ο Πτολεμαίος Α΄ μετέφερε στην αρχή κρυφά το
σώμα του Αλεξάνδρου στο τάφο που έκανε στη Siwa. Τον έκανε τον τάφο εκεί γιατί
από το 3500 υπήρχε χρυσορυχείο που τώρα δεν λειτουργούσε. Ο χώρος είναι
λαβυρινθώδης και δεν θα μπορούσε εύκολα κάποιος τυμβωρύχος να βγει από τον
τάφο. Ο Πτολεμαίος μετέφερε την σωρό εκεί κρυφά γιατί φοβόνταν κυρίως τον
Περδίκκα, ο οποίος είχε μετανιώσει που δεν την κράτησε στον τόπο του, θα
μπορούσε να έρθει να την πάρει. Ο Περδίκκας πήγε δυο φορές για να πάρει το σώμα
του Αλεξάνδρου. Την πρώτη φορά ο Πτολεμαίος Α΄ του έδωσε έναν ψεύτικο
Αλέξανδρο. Όταν ο Περδίκκας το ανακάλυψε πήγε ξανά αλλά οι δικοί του, οι
ιππείς, τον έσφαξαν. Μετά ο Πτολεμαίος Α΄ έγραψε μια επιγραφή για να είναι
γνωστό ποιος είναι ο ένοικος του τάφου.
H
τρίτη ταφή στην Αλεξάνδρεια.
Η τρίτη ταφή έγινε στην Αλεξάνδρεια από τον
Πτολεμαίο τον Β΄ τον Φιλάδελφο (285-246).Ο οποίος έκτισε ένα κτίσμα δίπλα από
το παλάτι του, που το ονόμασε ΣΗΜΑ. Εκεί μετέφερε όλα τα σώματα των Φαραώ και
τον Αλέξανδρο που ήδη είχε γίνει Φαραώ.
Μόλις ο Πτολεμαίος Β΄ είδε
τη χρυσή λάρνακα την πήρε για το χρυσό και την αντικατέστησε με αλάβαστρο. Ο
επόμενος Πτολεμαίος Γ’ έβαλε το σώμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου σε γυαλί, γιατί το
ζητούσε ο λαός που ήθελε να τον βλέπει. Ο επόμενος Πτολεμαίος Δ’ τον έβαλε ξανά
σε χρυσό. Η Κλεοπάτρα που είχε πόλεμο με τον Οκταβιανό έβγαλε το χρυσό και τον
έβαλε σε σίδερο. Τέλος τον 4ον αι. μ.Χ. αυτός που τον μετέφερε ξανά στη Siwa
τον έβαλε σε γυαλί που τον είδε ο μοναχός Σισώης.
Η
τέταρτη ταφή ξανά στη Siwa.
Μετά από καταστροφές στην
Αλεξάνδρεια, ή μετά τη διάταξη του Μεδιολάνου από τον Θεοδόσιος που κήρυξε ως
τη μόνη θρησκεία την χριστιανική και όποιος εξακολουθούσε να λατρεύει άλλες
θρησκείες θα εύρισκει τον θάνατο άρχισαν οι καταστροφές από τους χριστιανούς.
Το σώμα του Αλέξανδρου μεταφέρθηκε από κάποιον θνητό στη Siwa μέσα σε γυαλί.
Στους βίους των αγίων βλέπουμε τον μοναχό Αββά Σισώη που πέθανε το 429 μ.Χ. και
έζησε στην έρημο για 62 χρόνια, να είναι γονατιστός μπροστά σε μια γυάλινη
λάρνακα με το σώμα του Αλεξάνδρου. Σχετική εικόνα υπάρχει σε παλαιές εκκλησίες και
μονές, όπως αυτή που είναι μεταξύ Αμφιλοχίας και Άρτας. Το 1938 ο ζωγράφος
Φώτης Κόντογλου παρουσιάζει τον Σισώη έμπροσθεν του τάφου του Αλεξάνδρου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου