Στον βράχο της Μονεμβασιάς

Στον βράχο της Μονεμβασιάς

Του Ντίνου Κιούση

Φωτογραφίες Κων. Γραικιώτη

Μονεμβασιά από το «Μονή εμβασία», ο τόπος που έχει μία μόνο είσοδο. Ένας τεράστιος και επιβλητικός βράχος, η Άκρα Μινώα (ναυτικός σταθμός του βασιλέα Μίνωα, ξεχασμένος μέσα στα χρόνια), που διαχωρίστηκε από τη μοραΐτικη γη από ένα σεισμό στα 375 μ.Χ, αλλά κράτησε τη σύνδεση μαζί της με μια πολύ στενή χερσόνησο.

Μόλις περάσετε τη μικρή χερσόνησο συναντάτε το Λαζαρέτο, μικρό παλιό βυζαντινό οικισμό που σήμερα είναι παραδοσιακό ξενοδοχείο. Από πάνω βρίσκεται ένα μικρό αλσύλλιο με πεύκα και ψηλότερα, στη μέση του βράχου του Γουλά, όπως τον λένε, δύο παιδικές μορφές από σταλακτίτες, θύματα της απροσεξίας της μάνας τους λέει η παράδοση. Στη βορινή πλευρά, τα «Λειψωνά», βλέπετε τον φάρο της Μονεμβασιάς. Από δώ έπεσαν στη θάλασσα το 1821 οι Μονεμβασιώτες «σύνδεσμοι» για να περάσουν το μήνυμα στον Μοριά ότι οι πολιορκημένοι Τούρκοι εξαντλήθηκαν.

Το απότομο στριφογυριστό δρομάκι οδηγεί στο Κάστρο, τον Γουλά, απ' όπου μπορείτε να απολαύσετε μία εξαίσια ανατολή μέσα από το αφρισμένο Αιγαίο. Στην πλατεία του κάστρου ήταν η κατοικία του Βενετσιάνου προβλεπτή Ρενιέρη. Στο μαρμάρινο στόμιο της δεξαμενής υπάρχει χαραγμένο το οικόσημό του και η χρονολογία 1511. Τριγύρω, στο χείλος του βράχου είναι το τείχος. Στη δυτική μεριά το «φρούριο εν φρουρίω» και δύο νεροδεξαμενές. Εκεί βρίσκεται, σαν να είναι έτοιμη να πέσει στον γκρεμνό, η Αγία Σοφία, ναός οκταγωνικός με τρούλο. Την έκτισε ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος B΄ (1282 - 1328). Σώζεται ολόκληρη και θεωρείται από τις ωραιότερες βυζαντινές εκκλησίες του 14ου αιώνα.

Κάτω από τον Γουλά βρίσκεται η Κάτω Πόλη. Κάποτε αριθμούσε 8.000 σπίτια και 40 εκκλησίες. Στενοί δρόμοι περνούσαν κάτω από θόλους, που πάνω τους είχαν κτιστεί τα σπίτια. Την περίοδο των αυτοκρατόρων Κομνηνών Παλαιολόγων (1282 - 1341) η πόλη είχε φτάσει στο ανώτερο σημείο οικονομικής και πνευματικής ακμής. Τα τείχη σώζονται σήμερα ακέραια.

Μπαίνοντας από την κεντρική πύλη και περπατώντας τα βυζαντινά καλντερίμια δημιουργείται στον επισκέπτη η φευγαλέα εντύπωση πως είναι σε άλλη εποχή.

Στην παλιά πόλη είναι και η εκκλησία του Ελκόμενου Χριστού, κτίσμα και αυτή του Ανδρόνικου B΄. O πρόναος είναι βενετσιάνικος και μέσα υπάρχουν οι δύο μαρμάρινοι θρόνοι για το αυτοκρατορικό ζεύγος. Οι εικόνες της «Οδυρόμενης Παναγίας» και του «Ελκόμενου Χριστού», έργα του ζωγράφου Ναταλίου, αποτελούν εξαίρετα δείγματα μεταβυζαντινής τέχνης. Μια εικόνα, ίσως η ωραιότερη από όλες, είναι αυτή της Σταύρωσης του Χριστού της εποχής των Παλαιολόγων.

Η αρχαιότερη εκκλησία είναι αυτή του Αγίου Παύλου (956). Κοντά βρίσκεται και η Παναγία η Χρυσαφίτισσα (1600). H παράδοση λέει ότι η εικόνα της Παναγίας ήρθε πετώντας από τα Χρύσαφα. Γιορτάζει τη Δευτέρα του Θωμά, που είναι ημέρα γιορτής για όλους τους Μονεμβασιώτες.

Αλλά υπάρχει και το Μουσουλμανικό Τέμενος που σήμερα στεγάζει την Αρχαιολογική Συλλογή. Είναι του 16ου αιώνα, που μετατράπηκε σε φράγκικη εκκλησία στην Ενετοκρατία και ξανάγινε τζαμί τον 18ο αιώνα.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ