14.6.1940 Οι Ναζί μπαίνουν στο Παρίσι

Κυριακή 14 Ιουνίου 2020

14.6.1940 Οι Ναζί μπαίνουν στο Παρίσι

Από τις 10 Ιουνίου 1940 το Παρίσι ανακηρύχθηκε ανοιχτή πόλη. Η γαλλική κυβέρνηση έφυγε. Οι Γερμανοί ήταν έξω, δεν είχαν έρθει. Περίμενα να έρθουν την επόμενη μέρα. Ξυρίζονται και σιδερώνουν τις στολές τους για να κάνουν μια μεγάλη εντύπωση, όπως έκαναν, στον πληθυσμό.

Στις 11 Ιουνίου το φαινόμενο που συνοδεύει όλες τις σύγχρονες πολεμικές καταστροφές, η βροχή της κάπνας που προέρχεται από τις αποθήκες βενζίνας που παίρνουν φωτιά, πέφτει πάνω στο Παρίσι. Η κυβέρνηση έφυγε την προηγούμενη μέρα για την Τουρ. Αφίσες με την υπογραφή του στρατιωτικού διοικητού Ερέν πληροφορούν, πως το Παρίσι κηρύχτηκε ανοχύρωτη πόλη. Την απόφαση αυτή την πήρε ο αρχιστράτηγος Weygand που θεωρεί ανώφελο από στρατιωτική άποψη το ολοκαύτωμα μιας πόλης που έχει υπερφαλαγγιστεί και από τα δυτικά και από τα ανατολικά. Οι Γερμανοί ανακοινώνουν από το ραδιόφωνο, πως, για να αναγνωρίσουν αυτή την ουδετερότητα, απαιτούν να σταματήσει κάθε αντίσταση βορείως της γραμμής Σαιν-Ζερμαίν, Versailles, Ζυβιζύ, Σαιν-Μωρ και Μω. Οι όροι γίνονται δεκτοί.

Η είδηση, πως το Παρίσι δεν θα προβάλει αντίσταση, πως θα αποφύγει τη φρίκη των μαχών, αντηχεί παράδοξα, σαν σήμα πανικού. Ένα τεράστιο πλήθος, καταμαυρισμένο από τις κάπνες που πέφτουν από τον ουρανό, ξεχύνεται σαν χείμαρρος, μπουλούκια πυκνά από τις πύλες του Φοντενεμπλό και της Ορλεάνης. Στριμώχνεται μέσα σε κάθε λογής οχήματα, σπρώχνει και παιδικά αμαξάκια και χειράμαξες με τα μωρά στην αγκαλιά και τους μπόγους στις πλάτες... θα προστεθεί στα μπουλούκια των προσφύγων που ξεκίνησαν από τα βόρεια της Γαλλίας και κατακλύζουν τώρα, χείμαρροι ορμητικοί, τις ελεύθερες ακόμη περιοχές της χώρας.

Και ενώ η κυβέρνηση έφευγε για τη νέα έδρα της στην πόλη Τουρ, το Ανώτατο Επιτελείο συμπτύχθηκε στη Μπριάρ. Εκεί έρχεται στις 11 του μηνός το βράδυ ο Τσώρτσιλ με το ατομικό του Φλαμίνγκο που το συνοδεύουν 11 Hurricane. Τον οδηγούν στην έδρα του στρατηγού Weygand, ένα κτήριο βαμμένο ροζ μπομπόν που έχει, ένα ειδυλλιακό όνομα: το λένε Σατώ Ντυ Μυγκέ. Εκεί τον περιμένουν ο πρωθυπουργός Reynaud, ο πρόεδρος Petain και ο Weygand, καθώς και ο στρατηγός Charles De Gaulle που ο πρωθυπουργός στον πρόσφατο ανασχηματισμό της κυβέρνησης του τον διόρισε υφυπουργό των στρατιωτικών. Ο Τσώρτσιλ έφερε μαζί του τον υπουργό εξωτερικών Eden και τους στρατηγούς Dill, Ismay και Spears.

To σούρουπο, τα σύννεφα που μαζεύονται, η θύελλα που πάει να ξεσπάσει, το χλωμό φως των κεριών, δημιουργούν μια μακάβρια ατμόσφαιρα στην πιο δραματική γαλλοαγγλική διάσκεψη, απ' όσες έγιναν ποτέ. Η έκθεση που κάνει ο Weygand για την κατάσταση στο μέτωπο, καταθορυβεί τους Άγγλους. Στέγνωσε η γλώσσα μου..., διηγείται ο Spears. Και όμως ο αρχιστράτηγος δεν παρουσιάζει τα πράγματα πιο μαύρα από ό,τι είναι. Απεναντίας επικαλείται λόγους αισιοδοξίας, χωρίς όμως κανένα αντίκρισμα πραγματικότητας. Ο θεός του πολέμου θα αποφασίσει... τους λέει. Αλίμονο! Ο θεός του πολέμου έχει πάρει κιόλας την απόφαση του. Περισσότερες από τις μισές γερμανικές μεραρχίες πεζικού δεν έχουν ακόμα ριχτεί στη μάχη και τα γερμανικά τανκς έχουν μεγαλύτερη αντοχή, από όση χρειάζεται, για να φτάσουν στα Πυρηναία και η Γαλλία δεν αντέχει άλλο.

Ο Τσώρτσιλ όμως δεν παραιτείται αν και τα επιχειρήματα του είναι τραγικά ανίσχυρα μπροστά στην εισβολή που προχωρεί σε μια ηττημένη χώρα. Εύχεται να επιτεθεί η Γερμανία κατά της Αγγλίας, για να μπορέσει η Γαλλία να αναπνεύσει, αλλά δεν διοικεί αυτός τον γερμανικό στρατό. Κάποια στιγμή ο Petain ζητεί να πει κάτι. Μιλά με τα μάτια καρφωμένα στα χέρια, που τα έχει ακουμπήσει μπροστά του επάνω στο τραπέζι. Ο κύριος Τσώρτσιλ, λέει ο Petain, υπενθύμισε πριν από λίγο, ότι στον προηγούμενο πόλεμο η κατάσταση ήταν κάποτε απελπιστική, τη στιγμή όμως ακριβώς που νομίζαμε πως όλα είχαν χαθεί, η τύχη ξαφνικά άλλαξε. Εξακολουθώντας πάντα να κοιτάζει τα χέρια του, σαν να μιλούσε σε αυτά ο στρατάρχης, δίχως να ανασηκώσει το ωχρό του μέτωπο, συνέχισε: Η Αγγλία είχε όμως τότε στη Γαλλία 60 μεραρχίες...

Τώρα δεν έχει πια μεραρχίες. Έχει όμως αεροπλάνα και η έκβαση της μάχης από το αεροπλάνο κυρίως εξαρτάται. Ο Reynaud ζητεί την πλήρη συνδρομή της RAF. Όχι, λέει ο Τσώρτσιλ η αποφασιστική στιγμή να ρίξει την αεροπορία του στη μάχη δεν είναι τώρα εδώ στη Γαλλία. Η στιγμή αυτή θα έλθει όταν ο Hitler ρίξει την αεροπορία του κατά της Μεγάλης Βρετανίας, που είναι το αποφασιστικό πεδίο μάχης. Πρέπει, λέει ο Τσώρτσιλ, να φυλάξει τη RAF γι' αυτή τη μάχη, από την οποία εξαρτάται η μάχη του κόσμου. Αν τη χάσουμε, θα έχουν χαθεί τα πάντα. Αν την κερδίσουμε, όλα θα έχουν σωθεί, μαζί με όλα τα αλλά δε και η Γαλλία. Αν μπορέσουμε να αποκτήσουμε την κυριαρχία στον αέρα κι αν μπορέσουμε να κρατήσουμε ανοιχτές τις θάλασσες, ό,τι χάσετε εσείς οι Γάλλοι θα σας το δώσουμε πίσω!

Ο ουρανός εξαπολύει τη δική του επίθεση. Ξεσπά η καταιγίδα. Η βροχή πέφτει κρουνηδόν πάνω στο μπουλούκι των προσφύγων που είναι στριμωγμένοι στην 7η εθνική οδό.

Η γαλλοβρετανική διάσκεψη έληξε. Θα μπορούσε και να μην είχε γίνει καθόλου. Την άλλη μέρα το πρωί γίνεται μια σύντομη συνεδρίαση γύρω στα ίδια θέματα. Καμιά πρόοδος. Καμιά διέξοδος. Η συμμαχία είναι νεκρή. Δεν πρόκειται να ξαναγίνει διάλογος. Ποιος μπορεί να ψέξει την Αγγλία, επειδή ήθελε να κρατήσει για τον εαυτό της το υπέρτατο όπλο της, τις 25 ομάδες καταδιωκτικών αεροπλάνων του Φάιτερ Κομμάντ;

Πρώτος ο Τσώρτσιλ αντιλαμβάνεται την ασυναρτησία της απόψεως που περιέχει η αξίωση, να δεχθεί η Γαλλία την πλήρη ερήμωση του εδάφους της, την εξόντωση ή την αιχμαλωσία ολοκλήρου του πληθυσμού της, ενώ εκείνος κρατεί για τον εαυτό του μια φούχτα αεροπλάνα που θα μπορούσαν ίσως ακόμα να αλλάξουν την τροπή του πολέμου. Κατά την άθλια εκείνη συζήτηση, θα γράψει μια μέρα ο Τσώρτσιλ, με βασάνιζε η λύπη στην ιδέα, πως η Μεγάλη Βρετανία δεν ήταν ικανή για μια σημαντικότερη συμμετοχή στον πόλεμο και πως τώρα τα εννέα δέκατα των προσπαθειών και τα ενενήντα εννέα εκατοστά των δοκιμασιών είχαν φορτωθεί στη Γαλλίας. To συναισθηματικό αυτό σκίρτημα, οι ευγενικές αυτές τύψεις συνειδήσεως δεν μπορούν να απομακρύνουν τον Τσώρτσιλ από το βασικό του δρόμο, το δρόμο της σωτηρίας της χώρας του.

Κατά το μεσημέρι φεύγει με το αεροπλάνο, όπως είχε έρθει. Ο συννεφιασμένος ουρανός δεν επιτρέπει στα Hurricane να τον συνοδεύσουν και ατρόμητος, πεισματάρης ο Τσώρτσιλ φεύγει χωρίς συνοδεία με το μικρό Φλαμίνγκο του και πετά τολμηρά πάνω από τη γερμανική προέλαση που όλο και απλώνεται, σαν λεκές από λάδι. Πάνω από τη Χάβρη, που καίγεται και είναι ζωσμένη από τις φλόγες, το προπέτασμα των νεφών που τον προστάτευε σχίζεται και προς το τέλος του ταξιδιού του αναγκάζεται να πετά σε ύψος 30m πάνω από τη Μάγχη, για να ξεφύγει τα καταδιωκτικά του εχθρού. Η αναφορά που δίνει το ίδιο κιόλας βράδυ στο υπουργικό συμβούλιο συνοψίζεται στο εξής: Η Γαλλία χάθηκε.

Νωρίς το πρωί στις 14 Ιουνίου 1940 τα υπουργικά αυτοκίνητα φεύγουν από την κοιλάδα του Λίγηρος και κατευθύνονται προς το Bordeaux. Εκείνη την ώρα περίπου μπαίνουν και οι στρατιώτες του Χίτλερ νικητές στο Παρίσι. Φτάνουν από την πύλη Μαγιό, παρακάμπτουν την Αψίδα του θριάμβου, τραβούν προς την πλατεία της Ομονοίας και πηγαίνουν να καταλύσουν στους εγκαταλελειμμένους στρατώνες. Δεν ανήκουν στις θωρακισμένες μεραρχίες, αλλά σε μια μεραρχία πεζικού της 4ης στρατιάς, γι' αυτό και τα ιπποκίνητα οχήματα τους, ξαφνιάζουν τους Παριζιάνους, που δέκα εβδομάδες τώρα, δεν ακούν να γίνεται λόγος, παρά μόνο για θωρακισμένα άρματα.

Παρά την ομαδική έξοδο, η πρωτεύουσα δεν είναι τελείως άδεια. Μερικά καφενεία είναι ανοικτά, καθώς και δυο-τρεις κινηματόγραφοι στα Ηλύσια Πεδία. Ο ένας από αυτούς έχει μια αφίσα του αμερικάνικου έργου Δεν θα το πάρετε μαζί σας. Ο ραδιοφωνικός σταθμός που έχει κιόλας επιταχθεί, μεταδίδει τον γερμανικό ύμνο Deutschland uber alles και το Horst-Wessel-Lied τον ύμνο των Ναζί.

Πρώτη μέρα σκλαβιάς στο Παρίσι. Κάποιο άγνωστο χέρι έχει σταματήσει το ρολόι στο σταθμό Σαιν-Λαζάρ στις 7:10 και μια τρίχρωμη σημαία κυματίζει ακόμη στην κορυφή του Πύργου Άιφελ. Οι πρώτοι Γερμανοί στρατιώτες που ανεβαίνουν, την ξεκρεμούν και την παίρνουν μαζί τους για ενθύμιο.