Θέμου Ποταμιάνου : ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΘΑΛΑΣΣΏΝ

ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΘΑΛΑΣΣΏΝ

Τα ψάρια στο στοιχείο τους

Γράφει ο Θέμος Ποταμιάνος*

Όσο βρίσκεται το ψάρι στο στοιχείο του, δηλαδή μέσα στο νερό, παρουσιάζει μεγάλη ζωτικότητα και αντοχή. Όλα σχεδόν τα ψάρια έχουν μεγαλύτερη ζωτικότητα και αντοχή από τα ζώα κι' από τα πουλιά. Αντέχουν κυρίως στην πείνα και στα τραύματα. Συ­χνά οι ψαράδες πιάνουν ψάρια, που το στομάχι τους είναι τελείως αδειανό. Ποιος ξέρει πόσες μέρες έμειναν νηστικά. Είναι δυσεύρετο πράγμα η τροφή στο βυθό και επί πλέον πολλά ψάρια είναι πολύ μίζερα, πολύ εκλεκτικά στο φαγητό τους. Προτιμούν να μείνουν νηστικά ώρες και ώρες παρά να φάνε ότι τύχει.

Και όμως τα θεονήστικα αυτά ψάρια δεν δείχνουν κανένα σημείο εξαντλήσεως, αλλά κινούνται ζωηρά και, αν πιαστούν στο αγκίστρι, προβάλλουν μεγάλη αντίσταση. Όσο  για τη «μυϊκή" δύναμη του ψαριού πρέπει να σημειώσουμε, ότι ένα ψάρι όχι μεγαλύτερο από μισό μέτρο και όχι βαρύτερο από δώδεκα κιλά, είναι ικανό να ρυμούλκηση ολόκληρη βάρκα με δυο ψαράδες μέσα...

Μεγάλη αντοχή δείχνει το ψάρι και όταν τραυματισθεί. Πολλά ψάρια δέχονται στο σώμα τους γερή καμάκια και όμως κατορθώνουν και ξεφεύγουν και γλυτώνουν και επιζούν. Οι ψαράδες πιάνουν συχνά ψάρια πού φέρουν παλαιά τραύματα από καμάκι  ή από δάγκωμα άλλου ψαριού.

Επίσης, όχι σπάνια, πιάνονται ψάρια, πού φέρνουν αγκίστρι στο στόμα.   Ένα ψάρι πιάνεται, κόβει το σπάγκο και φεύγει. Το αγκίστρι μένει καρφωμένο στο στόμα του καιρό, όσο πού το ψάρι αυτό πιάνεται σε άλλο αγκίστρι και πέφτει στα χέρια του ψαρά. Αυτό σημαίνει ότι το ψάρι αυτό, όχι μόνον άντεξε, έχοντας ολόκληρο αγκίστρι καρφωμένο στο στόμα του, αλλά και δεν εμποδίστηκε στο φαγητό του. Με το αγκίστρι στο στόμα, έψαχνε κι' έβρισκε τροφή κι' έτρωγε. Αλλιώτικα δεν θα μπορούσε να ζήσει.

Ένα ψάρι μπορεί να μείνει πιασμένο όλη νύχτα στο αγκίστρι της πετονιάς, να δέρνεται ώρες και ώρες, κι' όμως να βρεθεί το πρωί ζωντανό ακόμα. Όλα αυτά δείχνουν ότι τα ψάρια γενικώς έχουν μεγάλη ζωτικότητα και αντοχή.

Εκείνο το πράγμα πού σκοτώνει τα ψάρια είναι η απότομη αλλαγή του βάθους και της θερμοκρασίας. Ψάρια πού ζουν σε ορισμένο βάθος, υπό ορισμένη πίεση, σκάζουν αν τα ανασύρουμε απότομα προς την επιφάνεια. Επίσης το ψάρι δεν αντέχει όταν αλλάξει απότομα γύρω του η θερμοκρασία.                              

Μέσα στα στοιχείο του, δηλαδή μέσα στο νερό, το ψάρι παρουσιάζεται τελείως διαφορετικό απ' ότι ξέρουμε. Έχει άλλο χρώμα και άλλο μάτι. Το μάτι του είναι πολύ ζωηρός και το χρώμα του αλλιώτικο από το χρώμα παν μας δείχνει όταν το βγάλουμε από το νερό. Επίσης το ψάρι παίρνε  άλλο χρώμα όταν ψοφήσει.

Αρκετά  ψάρια παρουσιάζουν μεγάλη αντοχή κι' όταν βγουν από το νερό. Υπάρχουν ψάρια που διατηρούνται ζωντανά αρκετές ώρες στην ξηρά ή μέσα στη βάρκα. Πρώτο στην αντοχή έρχεται το χέλι. Ένα χέλι ζει ώρες έξω από το νερό, ακόμα κι' όταν είναι βαριά πληγωμένο. Τα χέλια κινούνται σαν φίδια ανάμεσα στα νοτισμένα, στα υγρά χορτάρια του κάμπου και περνούν από τη μια λίμνη στην άλλη. Αρκετή ώρα μπορεί να ζήσει έξω από το νερό και η σμέρνα, άγριο φιδόψαρο που συγγενεύει με το χέλι.

Από τα άλλα γνωστά ψάρια που ζουν στα παράλιά μας, τη μεγαλύτερη αντοχή έξω από το νερό παρουσιάζει ο λύχνος, ψάρι τού αμμουδερού βυθού με χονδρό δέρμα και σφιχτό κρέας, Ό λύχνος ζει πέντε, δέκα, δώδεκα ώρες μακριά από το στοιχείο του. Τον πιάνεις από βραδύς, τον ρίχνεις μέσα στο πανέρι και το πρωί είναι ζωντανός. Αντοχή μεγάλη παρουσιάζει και ο σκορπιός, ιδίως ό μαύρος. Στην ψαραγορά βλέπουμε συχνά ζωντανούς σκορπιούς, πού έχουν μεταφερθεί από μεγάλη απόσταση. Τέλος ο γύλος ζει αρκετή ώρα έξω από το νερό, αρκεί να τον βάλεις σε μέρος σκιερό και δροσερό.

Όλα σχεδόν τα άλλα ψάρια ζουν ελάχιστο χρονικό διάστημα έξω από το νερό. Μερικά, όπως αίφνης το μπαρμπούνι και η μαρίδα, ψοφούν αμέσως. Ξεψυχάνε μέσα σε δύο λεπτά της ώρας.

Μεγάλη αντοχή μέσα στο νερό αλλά κι' έξω παρουσιάζει και το χταπόδι. Το χταπόδι μπορεί να ζήσει κι' όταν του κόψης δυο-τρία πλοκάμια   η  όταν του  τρυπήσεις την κουκούλα χωρίς να πειράξεις τα εσωτερικά όργανα. Ώρες μένει ζωντανό το χταπόδι έξω από το νερό και  παλεύει.

Επίσης πολλές ώρες ζουν έξω από το νερό και ο αστακός και οι μικρές καραβίδες της λάσπης. Αν ρωτάτε και για τον μαύρο κάβουρα, αυτός είναι πού δεν σκοτίζεται καθόλου όταν βρεθεί έξω από το νερό,  αφού συνηθίζει να βγαίνει μόνος του έξω από τη θάλασσα και να σουλατσάρει στα βραχάκια...

* Ο Θέμος Ποταμιάνος (Κεφαλλονιά 3 Μαρτίου 1895 - Αθήνα 10 Δεκεμβρίου 1973) ήταν Έλληνας συγγραφέας.

Γεννήθηκε στην Aνωμεριά Λιβαράτων της Κεφαλονιάς. Σπούδασε στη Σχολή Δοκίμων και στη συνέχεια έγινε Οικονομικός Αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού. Στη θέση αυτή παρέμεινε μέχρι και το 1935 όταν και αποστρατεύτηκε. Στα γράμματα πρωτοεμφανίστηκε το 1955. Τα μυθιστορήματά του περιέγραφαν κυρίως τη ζωή των ναυτικών και των ψαράδων καθώς και τον Κόσμο της θάλασσας. Πέθανε στις 10 Δεκεμβρίου του 1973 σε ηλικία 78 ετών στην Αθήνα κι ενταφιάστηκε στην ιδιαίτερη πατρίδα του.